ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                     8.  Dhammadevaputtacariyavannana
         [66] "punaparam tada homi      mahapakkho 1- mahiddhiko
              dhammo nama mahayakkho    sabbalokanukampako"ti. 2-
     #[66]  Atthame mahapakkhoti mahaparivaro. Mahiddhikoti  mahatiya deviddhiya
samannagato. Dhammo nama mahayakkhoti namena dhammo nama mahanubhavo devaputto.
Sabbalokanukampakoti vibhagam akatva mahakarunaya sabbalokam anugganhanako.
      Mahasatto hi tada kamavacaradevaloke dhammo nama devaputto hutva
nibbatti, so dibbalankarapatimandito dibbaratham abhiruyha accharaganaparivuto
manussesu sayamasam bhunjitva attano attano gharadvaresu sukhakathaya nisinnesu
punnamuposathadivase gamanigamarajadhanisu akase thatva "panatipatadihi
dasahi akusalakammapathehi viramitva tividhasucaritadhammam puretha, matteyya petteyya
samanna brahmanna kule jetthapacayino bhavatha, saggaparayana hutva mahantam
yasam anubhavissatha"ti manusse dasakusalakammapathe samadapento jambudipam padakkhinam
karoti. Tena vuttam:-
         [67] "dasakusalakammapathe        samadapento mahajanam
              carami gamanigamam         samitto saparijjano"ti 3-
      tattha samittoti dhammikehi dhammavadihi sahayehi sasahayo.
      Tena ca samayena adhammo nameko devaputto kamavacaradevaloke nibbatti,
"so panam hanatha adinnam adiyatha"tiadina nayena satte akusalakammapathe
samadapento mahatiya parisaya parivuto jambudipam vamam 4- karoti. Tena vuttam:-
@Footnote: 1 ka. mahesakkho  2 khu.cariya. 33/18/575-6  3 khu.cariya. 33/18/575-6  4 Si.
@padakkhinam
         [68] "papo kadariyo yakkho    dipento dasa papake
              sopettha mahiya carati     samitto saparijjano"ti.
     #[68]  Tattha papoti papadhammehi samannagato. Kadariyoti thaddhamacchari. Yakkhoti
devaputto. Dipento dasa papaketi sabbaloke gocaram nama sattanam upabhogaparibhogaya
jatam, tasma satte vadhitva yamkinci katva ca atta pinetabbo, indriyani
santappetabbanitiadina nayena panatipatadike dasa lamakadhamme kattabbe
katva pakasento. Sopetthati sopi adhammo devaputto imasmim jambudipe. Mahiyati
bhumiya asanne, manussanam dassanasavanupacareti attho.
      [69]  Tattha ye satta sadhukammika 1- dhammagaruno, te dhammam devaputtam
tatha agacchantameva disva asana vutthaya gandhamaladihi pujenta yava
cakkhupathasamatikkamana tava abhitthavanti, panjalika namassamana titthanti, tassa vacanam
sutva appamatta sakkaccam punnani karonti. Ye pana satta papasamacara
kururakammanta, te adhammassa vacanam sutva abbhanumodanti, bhiyyoso mattaya papani
samacaranti. Evam te tada annamannassa ujuvipaccanikavada ceva ujuvipaccanikakiriya
ca hutva loke vicaranti. Tenaha bhagava "dhammavadi adhammo ca ubho paccanika mayan"ti.
      Evam pana gacchante kale athekadivasam tesam ratha akase sammukha ahesum. Atha
nesam parisa "tumhe kassa, tumhe kassa"ti pucchitva "mayam dhammassa, mayam
dhammassa"ti vatva magga okkamitva dvidha jata, dhammassa pana adhammassa ca ratha
abhimukha hutva isaya isam ahacca atthamsu. "tava ratham okkamapetva mayham maggam
dehi, tava ratham okkamapetva mayham maggam dehi"ti, annamannam maggadapanattham vivadam
akamsu. Parisa ca nesam avudhani abhiharitva yuddhasajja ahesum. Yam sandhaya vuttam:-
@Footnote: 1 Ma. dhammika
              "dhure dhuram ghattayanta     samimha patipathe ubho.
         [70] Kalaho vattati bhesma     kalyanapapakassa ca
              magga okkamanatthaya     mahayuddho upatthito"ti.
      Tattha dhure dhuranti ekassa rathisaya itarassa rathisam ghattayanta. Samimhati
samagata sammukhibhuta. Puna ubhoti vacanam ubhopi mayam annamannassa paccanika hutva
loke vicaranta ekadivasam patimukham agacchanta dvisu parisasu ubhosu passesu maggato
okkantasu saha rathena mayam ubho eva samagatati dassanattham vuttam. Bhesmati
bhayajanako. Kalyanapapakassa cati kalyanassa ca papakassa ca. Mahayuddho upatthitoti
mahasangamo paccupatthito asi.
      Annamannassa hi parisaya ca yujjhitukamata jata. Tattha hi dhammo adhammam aha
"samma tvam adhammo, aham dhammo, maggo mayham anucchaviko, tava ratham okkamapetva
1- mayham maggam dehi"ti. Itaro "aham dalhayano balava asantasi, tasma maggam na
demi, yuddham pana karissami, yo yuddhe jinissati, tassa maggo hotu"ti aha.
Tenevaha:-
                  "yasokaro punnakarohamasmim
                  sadatthuto samanabrahmananam
                  maggaraho devamanussapujito
                  dhammo aham dehi adhamma maggam. 2-
                  Adhammayanam dalhamaruhitva
                  asantasanto balavahamasmi
                  sa kissa hetumhi tavajja dajjam
                  maggam aham dhamma adinnapubbam. 2-
@Footnote: 1 Ma. okkametva  2 khu.ja. 27/26-30/240-1
                  Dhammo have paturahosi pubbe
                  paccha adhammo udapadi loke
                  jettho ca settho ca sanantano ca
                  uyyahi jetthassa kanittha magga. 1-
                  Na yacanaya napi patirupa
                  na arahatta 2- teham dadeyyam maggam
                  yuddhanca no hotu ubhinnamajja
                  yuddhamhi yo jessati tassa maggo. 1-
                  Sabba disa anuvisatohamasmi
                  mahabbalo amitayaso atulyo
                  gunehi sabbehi upetarupo
                  dhammo adhamma tvam katham vijessasi. 1-
                  Lohena ve hannati jatarupam
                  na jatarupena hananti loham
                  sace adhammo hannati 3- dhammamajja
                  ayo suvannam viya dassaneyyam. 4-
                  Sace tuvam yuddhabalo adhamma
                  na tuyham vuddha ca garu ca atthi
                  magganca te dammi piyappiyena
                  vaca duruttanipi te khamami"ti. 4-
Ima hi 5- tesam vacanapativacanakatha. 6-
@Footnote: 1 khu.ja. 27/26-30/240-1  2 Si., i. na arahati, cha.Ma. arahata  3 cha.Ma. hanchati
@4 khu.ja. 27/31-2/241  5 Ma. imapi  6 Ma. gatha
      Tattha yasokaroti dhamme niyojanavasena devamanussanam yasadayako. Dutiyapadepi
eseva nayo. Sadatthutoti sada thuto niccappasattho. Sa kissa hetumhi tavajja dajjanti
somhi aham adhammo adhammayanaratham abhirulho abhito balava. Kim karana ajja bho dhamma
kassaci adinnapubbam maggam tuyham dammi. Paturahositi pathamakappikakale imasmim loke
dasakusalakammapathadhammo pubbe paturahosi, paccha adhammo. Jettho cati pure
nibbattabhavena aham jettho ca settho ca poranako ca, tvam pana kanittho, tasma "magga
uyyahi"ti vadati.
      Napi patirupati aham hi bhoto neva yacanaya na patirupavacanena na maggarahataya
maggam dadeyyam. Anuvisatoti aham catasso disa catasso anudisati sabba disa
attano gunena patthato pannato. Lohenati ayomutthikena. Hannatiti hanissati. 1-
Yuddhabalo adhammati sace tvam yuddhabalo asi adhamma. Vuddha ca garu cati yadi tuyham
ime vuddha ime garu panditati evam natthi. Piyappiyenati piyena viya appiyena,
appiyenapi dadanto 2- piyena viya te maggam dadamiti attho.
      Mahasatto hi tada cintesi "sacaham imam papapuggalam sabbalokassa ahitaya
patipannam evam maya vilomaggaham gahetva thitam accharam paharitva `anacara ma
idha  tittha, sigham patikkama vinassa'ti vadeyyam, so tankhananneva mama dhammatejena
bhusamutthi viya vikireyya, na kho pana metam patirupam, svaham sabbalokam anukampanto
`lokatthacariyam matthakam papessami'ti patipajjami, ayam kho pana papo ayatim
mahadukkhabhagi, svayam maya visesato anukampitabbo, tasmassa maggam dassami, evam
me silam suvisuddham akhanditam bhavissati"ti. Evam pana cintetva bodhisatte "sace
tuvam yuddhabalo"ti gatham vatva thokam maggato okkantamatte eva adhammo rathe thatum
asakkonto avamsiro pathaviyam patitva pathaviya vivare dinne gantva avicimhi eva
nibbatti. Tena vuttam:-
@Footnote: 1 Ma. hariyati  2 Ma. appiyo santo
         [71] "yadihantassa kuppeyyam     yadi bhinde tapogunam
              sahaparijanam tassa          rajabhutam kareyyaham.
         [72] Apicaham silarakkhaya       nibbapetvana manasam
              saha janenokkamitva 1-   patham papassadasaham.
         [73] Saha pathato okkante 2-  katva cittassa nibbutim
              vivaram adasi pathavi        papayakkhassa tavade"ti. 3-
     #[71]  Tattha yadihantassa kuppeyyanti tassa adhammassa yadi aham kujjheyyam. Yadi
bhinde tapogunanti tenevassa kujjhanena mayham tapogunam silasamvaram yadi vinaseyyam.
Sahaparijanam tassati sahaparijanam tam adhammam. Rajabhutanti rajamiva bhutam, rajabhavam pattam aham
kareyyam.
     #[72]  Apicahanti ettha ahanti nipatamattam. Silarakkhayati silarakkhanattham.
Nibbapetvanati patikacceva khantimettanuddayassa upatthapitatta tasmim adhamme
uppajjanakakodhassa anuppadaneneva dosajaparilahavupasamanena manasam vupasametva.
Saha jane nokkamitvati mayham parijanena saddhim magga okkamitva tassa papassa
adhammassa aham maggam adasim.
     #[73]  Saha pathato okkanteti vuttanayena cittassa vupasamam katva "maggam te
dammi"ti ca vatva thokam maggato saha okkamanena. Papayakkhassati adhammadevaputtassa.
Tavadeti tankhanam eva mahapathavi vivaramadasi. Jatakatthakathayam pana "magganca te dammi"ti
gathaya kathitakkhaneyevati vuttam.
      Evam tasmim bhumiyam patite catunahutadhikadviyojanasatasahassabahala sakalam varavaram 4-
dharentipi mahapathavi "nahamimam papapurisam dharemi"ti kathenti viya tena thitatthane
dvidha
@Footnote: 1 pali. janenukkamitva  2 pali. ukkante  3 khu.cariya. 33/71-3/608  4 Si.
@caracaram
Bhijji. Mahasatto pana tasmim nipatitva avicimhi nibbatte rathadhure yathathitova
saparijano mahata devanubhavena gamanamaggeneva gantva attano bhavanam pavisi.
Tenaha bhagava:-
                  "khantibalo yuddhabalam vijetva
                  hantva adhammam nihanitva bhumya
                  payasi vitto abhiruyha sandanam
                  maggeneva atibalo saccanikkamo"ti. 1-
      Tada adhammo devadatto ahosi, tassa parisa devadattaparisa, dhammo
lokanatho, tassa parisa buddhaparisa.
      Idhapi hettha vuttanayeneva sesaparamiyo yatharaham niddharetabba. Tatha idhapi
dibbehi ayuvannayasasukhaadhipateyyehi dibbeheva ularehi kamagunehi samappitassa
samangibhutassa anekasahassasankhahi accharahi sabbakalam paricariyamanassa mahati
pamadatthane thitassa sato isakampi pamadam anapajjitva "lokatthacariyam matthakam
papessami"ti mase mase punnamiyam dhammam dipento saparijano manussapathe vicaritva
mahakarunaya sabbasatte adhammato vivecetva dhamme niyojanam, adhammena samagatopi
tena katam anacaram aganetva tattha cittam akopetva khantimettanuddayameva
paccupatthapetva akhandam suvisuddhanca katva attano silassa rakkhananti evamadayo
mahasattassa gunanubhava vibhavetabbati.
                    Dhammadevaputtacariyavannana nitthita.
@Footnote: 1 khu.ja. 27/34/242



             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 187-193. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=4134&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=4134&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=226              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9090              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11849              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11849              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]