ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                            ๗. จูฬวคฺค
                     ๑. ปฐมลกุณฺฏกภทฺทิยสุตฺตวณฺณนา
    [๖๑] จูฬวคฺคสฺส ปฐเม ลกุณฺฏกภทฺทิยนฺติ เอตฺถ ภทฺทิโยติ ตสฺส
อายสฺมโต นามํ, กายสฺส ปน รสฺสตฺตา "ลกุณฺฏกภทฺทิโย"ติ นํ สญฺชานนฺติ.
โส กิร สาวตฺถิวาสี กุลปุตฺโต มหทฺธโน มหาโภโค รูเปน อปาสาทิโก
ทุพฺพณฺโณ ทุทฺทสิโก โอโกฏิมโก. โส เอกทิวสํ สตฺถริ เชตวเน วิหรนฺเต
อุปาสเกหิ สทฺธึ วิหารํ คนฺตฺวา ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา
ลทฺธูปสมฺปโท สตฺถุ สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต
โสตาปตฺติผลํ ปาปุณิ. ตทา เสกฺขา ภิกฺขู เยภุยฺเยน อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา อุปริมคฺคตฺถาย กมฺมฏฺฐานํ ยาจนฺติ, ธมฺมเทสนํ ยาจนฺติ, ปญฺหํ
ปุจฺฉนฺติ. โส เตสํ อธิปฺปายํ ปูเรนฺโต กมฺมฏฺฐานํ อาจิกฺขติ, ธมฺมํ เทเสติ,
ปญฺหํ วิสฺสชฺเชติ. เต ฆเฏนฺตา วายมนฺตา อปฺเปกจฺเจ สกทาคามิผลํ,
อปฺเปกจฺเจ อนาคามิผลํ, อปฺเปกจฺเจ อรหตฺตผลํ, ๑- อปฺเปกจฺเจ ติสฺโส วิชฺชา,
อปฺเปกจฺเจ ฉฬภิญฺญา อปฺเปกจฺเจ จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา อธิคจฺฉนฺติ.
เต ทิสฺวา ลกุณฺฏกภทฺทิโยปิ เสกฺโข สมาโน กาลํ ญตฺวา อตฺตโน
จิตฺตกลฺลตญฺจ สลฺเลขญฺจ ปจฺจเวกฺขิตฺวา ๒- ธมฺมเสนาปตึ อุปสงฺกมิตฺวา
กตปฏิสนฺถาโร สมฺโมทมาโน ธมฺมเทสนํ ยาจิ. โสปิสฺส อชฺฌาสยานุรูปํ ธมฺมํ ๓-
กเถสิ. เตน วุตฺตํ "เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สาริปุตฺโต อายสฺมนฺตํ
ลกุณฺฏกภทฺทิยํ อเนกปริยาเยน ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสตี"ติอาทิ.
    ตตฺถ อเนกปริยาเยนาติ "อิติปิ ปญฺจกฺขนฺธา อนิจฺจา, อิติปิ ทุกฺขา,
อิติปิ อนตฺตา"ติ เอวํ อเนเกหิ การเณหิ. ธมฺมิยา กถายาติ ปญฺจนฺนํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อรหตฺตํ   สี.,ก. สลฺลกฺเขตฺวา   ฉ.ม. อชฺฌาสยสฺส อนุรูปํ กถํ
อุปาทานกฺขนฺธานํ อุทยพฺพยาทิปกาสนิยา ธมฺมิยา กถาย. สนฺทสฺเสตีติ ตานิเยว
อนิจฺจาทีนิ ลกฺขณานิ อุทยพฺพยาทิเก จ สมฺมา ทสฺเสติ, หตฺเถน คเหตฺวา
วิย ปจฺจกฺขโต ทสฺเสติ. สมาทเปตีติ ตตฺถ ลกฺขณารมฺมณิกวิปสฺสนํ สมฺมา
อาทเปติ, ยถา วีถิปฏิปนฺนา หุตฺวา ปวตฺตติ, เอวํ คณฺหาเปติ. สมุตฺเตเชตีติ
วิปสฺสนาย อารทฺธาย สงฺขารานํ อุทยพฺพยาทีสุ ๑- อุปฏฺฐหนฺเตสุ ยถากาลํ
ปคฺคหนิคฺคหสมุเปกฺขเณหิ โพชฺฌงฺคานํ อนุปวตฺตเนน ภาวนํ มชฺฌิมํ วีถึ
โอตาเรตฺวา ยถา วิปสฺสนาญาณํ สูรํ ปสนฺนํ หุตฺวา วหติ, เอวํ อินฺทฺริยานํ
วิสทภาวกรเณน วิปสฺสนาจิตฺตํ สมฺมา อุตฺเตเชติ, วิสทาปนวเสน ๒- โวทเปติ.
สมฺปหํเสตีติ ตถา ปวตฺติยมานาย วิปสฺสนาย สมปฺปวตฺตภาวนาวเสน เจว
อุปริลทฺธพฺพภาวนาพเลน จ จิตฺตํ สมฺมา ปหํเสติ,  ลทฺธสฺสาทวเสน วา สุฏฺฐุ
โตเสติ. อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุจฺจีติ ยถา ยถา ธมฺมเสนาปติ ธมฺมํ
เทเสติ, ตถา ตถา ตถลกฺขณํ ๓- วิปสฺสนฺตสฺส เถรสฺส จ เทสนานุภาเวน,
อตฺตโน จ อุปนิสฺสยสมฺปตฺติยา ญาณสฺส ปริปากํ คตตฺตา เทสนานุสาเรน
ญาเณ ๔- อนุปฺปวตฺตนฺเต ๕- กามาสวาทีสุ กญฺจิ อาสวํ อคฺคเหตฺวา มคฺคปฏิปาฏิยาว
อนวเสสโต จิตฺตํ วิมุจฺจิ. อรหตฺตผลํ สจฺฉากาสีติ อตฺโถ.
    เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อายสฺมโต ลกุณฺฏกภทฺทิยสฺส อญฺญาราธนสงฺขาตํ
อตฺถํ สพฺพาการโต วิทิตฺวา ตทตฺถทีปนํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ.
    ตตฺถ อุทฺธนฺติ รูปธาตุยา จ อรูปธาตุยา จ. อโธติ กามธาตุยา. สพฺพธีติ
สพฺพสฺมิมฺปิ สงฺขารคเต. วิปฺปมุตฺโตติ ปุพฺพภาเค วิกฺขมฺภนวิมุตฺติยา อปรภาเค
สมุจฺเฉทปฏิปฺปสฺสทฺธิวิมุตฺตีหิ สพฺพปฺปกาเรน วิมุตฺโต. เอตฺถ จ อุทฺธํ
วิปฺปมุตฺโตติ เอเตน ปญฺจุทฺธมฺภาคิยสํโยชนปฺปหานํ ทสฺเสติ. อโธ วิปฺปมุตฺโตติ
เอเตน ปญฺโจรมฺภาคิยสํโยชนปฺปหานํ. สพฺพธิ วิปฺปมุตฺโตติ เอเตน
@เชิงอรรถ:  สี. อุทยพฺพเยสุ   ก. นิสาทนวเสน   ก. ยถาลกฺขณํ
@ ก. ญาณํ   ก. ปจตฺเตนฺตสฺส
อวสิฏฺฐสพฺพากุสลปฺปหานํ ทสฺเสติ. อถ วา อุทฺธนฺติ อนาคตกาลคฺคหณํ. อโธติ
อตีตกาลคฺคหณํ. อุภยคฺคหเณเนว ตทุภยปฏิสํยุตฺตตฺตา ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธา
คหิโต โหติ, ตตฺถ อนาคตกาลคฺคหเณน อนาคตกฺขนฺธายตนธาตุโย คหิตา.
เสสปเทสุปิ เอเสว นโย. สพฺพธีติ กามเภทาทิเก สพฺพสฺมึ ภเว. อิทํ วุตฺตํ โหติ:-
อนาคโต อตีโต ปจฺจุปฺปนฺโนติ เอวํ  ติยทฺธสงฺคหิเต สพฺพสฺมึ ภเว วิปฺปมุตฺโตติ.
    อยมหมสฺมีติ อนานุปสฺสีติ โย เอวํ วิปฺปมุตฺโต, โส รูปเวทนาทีสุ
"อยํ นาม ธมฺโม อหมสฺมี"ติ ทิฏฺฐิมานมญฺญนาวเสน เอวํ นานุปสฺสติ. ตสฺส
ตถา ทสฺสเน การณํ นตฺถีติ อธิปฺปาโย. อถ วา อยมหมสฺมีติ อนานุปสฺสีติ
อิทํ ยถาวุตฺตาย วิมุตฺติยา อธิคมุปายทีปนํ. ติยทฺธสงฺคหิเต เตภูมกสงฺขาเร
"เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตา"ติ ๑- ปวตฺตนสภาวาย มญฺญนาย
อนธิฏฺฐานํ กตฺวา "เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เม โส อตฺตา"ติ ๑- เอวํ
อุปฺปชฺชมานา ยา ปุพฺพภาควุฏฺฐานคามินี วิปสฺสนา, สา วิมุตฺติยา ปทฏฺฐานํ.
เอวํ วิมุตฺโต อุทตาริ โอฆํ, อติณฺณปุพฺพํ อปุนพฺภวายาติ เอวํ ทสหิ สํโยชเนหิ
สพฺพากุสเลหิ จ สพฺพถา วิมุตฺโต อรหา อริยมคฺคาทิคมนโต ปุพฺเพ สุปินนฺเตปิ
อติณฺณปุพฺพํ กาโมโฆ ภโวโฆ ทิฏฺโฐโฆ อวิชฺโชโฆติ อิมํ จตุพฺพิธํ โอฆํ,
สํสารมโหฆเมว วา อปุนพฺภวาย อนุปาทิเสสนิพฺพานาย อุทตาริ อุตฺติณฺโณ,
อุตฺตริตฺวา ปาเร ฐิโตติ อตฺโถ.
                       ปฐมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๓๘๖-๓๘๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=8632&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=8632&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=147              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3770              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=4067              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=4067              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]