ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๐ ภาษาบาลีอักษรไทย วิมาน.อ. (ปรมตฺถที.)

                           ๒.  ปุริสวิมาน
                           ๕. มหารถวคฺค
                   ๕๑. ๑. มณฺฑูกเทวปุตฺตวิมานวณฺณนา
     มหารถวคฺเค โก เม วนฺทติ ปาทานีติ มณฺฑูกเทวปุตฺตวิมานํ. ตสฺส กา
อุปฺปตฺติ? ภควา จมฺปายํ วิหรติ คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเร. โส ปจฺจูสเวลายํ
พุทฺธาจิณฺณํ มหากรุณาสมาปตฺตึ สมาปชฺชิตฺวา ตโต วุฏฺฐาย เวเนยฺยพนฺธเว
สตฺเต โวโลเกนฺโต อทฺทส "อชฺช มยิ สายนฺหสมเย ธมฺมํ เทเสนฺเต เอโก
มณฺฑูโก มม สเร นิมิตฺตํ คณฺหนฺโต ปรูปกฺกเมน มริตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺติตฺวา
มหตา เทวปริวาเรน มหาชนสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว อาคมิสฺสติ, ตตฺถ พหูนํ
ธมฺมาภิสมโย ภวิสฺสตี"ติ ทิสฺวา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย มหตา
ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ จมฺปานครํ ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวา ภิกฺขูนํ สุลภปิณฺฑปาตํ กตฺวา
กตภตฺตกิจฺโจ วิหารํ ปวิสิตฺวา ภิกฺขูสุ วตฺตํ ทสฺเสตฺวา อตฺตโน อตฺตโน
ทิวาฏฺฐานํ คเตสุ คนฺธกุฏึ ปวิสิตฺวา ผลสมาปตฺติสุเขน ทิวสภาคํ เขเปตฺวา
สายนฺหสมเย จตูสุปิ ๑- ปริสาสุ สนฺนิปติตาสุ สุรภิคนฺธกุฏิโต นิกฺขมิตฺวา
ตํขณานุรูเปน ปาฏิหาริเยน โปกฺขรณิตีเร ธมฺมสภามณฺฑปํ ปวิสิตฺวา
อลงฺกตปวรพุทฺธาสเน ๒- นิสินฺโน มโนสิลาตเล สีหนาทํ นทนฺโต อฉมฺภิตเกสรสีโห วิย
อฏฺฐงฺคสมนฺนาคตํ พฺรหฺมสฺสรํ นิจฺฉาเรนฺโต อจินฺเตยฺเยน พุทฺธานุภาเวน อนุปมาย
พุทฺธลีลาย ธมฺมํ เทเสตุํ อารภิ.
     ตสฺมึ จ ขเณ เอโก มณฺฑูโก โปกฺขรณิโต อาคนฺตฺวา "ธมฺโม เอโส วุจฺจตี"ติ
ธมฺมสญฺญาย สเร นิมิตฺตํ คณฺหนฺโต ปริสปริยนฺเต นิปชฺชิ. อเถโก วจฺฉปาโล
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. จตูสุ   ฉ.ม. อลงฺกตวร....
ตํ ปเทสํ อาคโต สตฺถารํ ธมฺมํ เทเสนฺตํ ปริสญฺจ ปรเมน อุปสเมน ธมฺมํ
สุณนฺตํ ทิสฺวา ตคฺคตมานโส ทณฺฑโมลุพฺภ ติฏฺฐนฺโต มณฺฑูกํ อโนโลเกตฺวา ตสฺส
สีเส สนฺนิรุมฺภิตฺวา ๑- อฏฺฐาสิ. โส ธมฺมสญฺญาย ปสนฺนจิตฺโต ตาวเทว กาลํ กตฺวา
ตาวตึสภวเน ทฺวาทสโยชนิเก กนกวิมาเน นิพฺพตฺติตฺวา สุตฺตปฺปพุทฺโธ วิย ตตฺถ
อจฺฉราสงฺฆปริวุตํ อตฺตานํ ทิสฺวา "กุโต นุ โข อาคโต ๒- อหํ อิธ นิพฺพตฺโต"ติ
อาวชฺเชนฺโต ปุริมชาตึ ทิสฺวา "อหมฺปิ ๓- นาม อิธ อุปฺปชฺชึ, อีทิสญฺจ สมฺปตฺตึ
ปฏิลภึ, กึ นุ โข กมฺมํ อกาสินฺ"ติ อุปธาเรนฺโต อญฺญํ น อทฺทส อญฺญตร
ภควโต สเร นิมิตฺตคฺคาหา. โส ตาวเทว สห วิมาเนน อาคนฺตฺวา วิมานโต
โอตริตฺวา มหาชนสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว มหตา ปริวาเรน มหนฺเตน ทิพฺพานุภาเวน
อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต ปาเท สิรสา วนฺทิตฺวา อญฺชลึ ปคฺคยฺห นมสฺสมาโน
อฏฺฐาสิ. อถ นํ ภควา ชานนฺโตว มหาชนสฺส กมฺมสฺส ผลํ พุทฺธานุภาวํ จ
ปจฺจกฺขํ กาตุํ:-
     [๘๕๗]  "โก เม วนฺทติ ปาทานิ      อิทฺธิยา ยสสา ชลํ
              อภิกฺกนฺเตน วณฺเณน       สพฺพา โอภาสยํ ทิสา"ติ
ปุจฺฉิ. ตตฺถ โกติ เทวนาคยกฺขมนุสฺสาทีสุ โก, กตโมติ อตฺโถ. เมติ มม. ปาทานีติ
ปาเท. อิทฺธิยาติ อิมาย อีทิสาย เทวิทฺธิยา. ยสสาติ อิมินา อีทิเสน
ปริวาเรน ปริจฺเฉเทน จ. ชลนฺติ วิชฺโชตมาโน. อภิกฺกนฺเตนาติ อติวิย กนฺเตน
กมนีเยน สุนฺทเรน. วณฺเณนาติ ฉวิวณฺเณน, สรีรวณฺณนิภายาติ อตฺโถ.
     อถ เทวปุตฺโต อตฺตโน ปุริมชาติอาทึ อาวิกโรนฺโต ๔- อิมาหิ คาถาหิ
พฺยากาสิ:-
@เชิงอรรถ:  ม. สนฺนิรุชฺฌิตฺวา   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
@ สี.,อิ. อเร อหมฺปิ   สี.,อิ. กเถนฺโต
     [๘๕๘]   "มณฺฑูโกหํ ปุเร อาสึ       อุทเก วาริโคจโร
              ตว ธมฺมํ สุณนฺตสฺส        อวธี วจฺฉปาลโก.
     [๘๕๙]    มุหุตฺตํ จิตฺตปสาทสฺส       อิทฺธึ ปสฺส ยสญฺจ เม
              อานุภาวญฺจ เม ปสฺส      วณฺณํ ปสฺส ชุติญฺจ เม.
     [๘๖๐]    เย จ เต ทีฆมทฺธานํ      ธมฺมํ อสฺโสสุํ โคตม
              ปตฺตา เต อจลฏฺฐานํ      ยตฺถ คนฺตฺวา น โสจเร"ติ.
    #[๘๕๘]   ตตฺถ ปุเรติ ปุริมชาติยํ. อุทเกติ อิทํ ตทา อตฺตโน อุปฺปตฺติฏฺฐาน-
ทสฺสนํ. อุทเก มณฺฑูโกติ เอเตน อุทฺธุมายิกาทิกสฺส ถเล มณฺฑูกสฺส
นิวตฺตนํ กตํ โหติ. คาโว จรนฺติ เอตฺถาติ โคจโร, โคจโร วิยาติ โคจโร,
ฆาเสสนฏฺฐานํ. วาริ อุทกํ โคจโร เอตสฺสาติ วาริโคจโร. อุทกจารีปิ หิ โกจิ
กจฺฉปาทิ อวาริโคจโรปิ โหตีติ "วาริโคจโร"ติ วิเสเสตฺวา วุตฺตํ. ตว ธมฺมํ
สุณนฺตสฺสาติ พฺรหฺมสฺสเรน กรวีกรุตมญฺชุนา เทเสนฺตสฺส ตว ธมฺมํ "ธมฺโม เอโส
วุจฺจตี"ติ สเร นิมิตฺตคฺคาหวเสน สุณนฺตสฺส, อนาทเร เจตํ สามิวจนํ เวทิตพฺพํ.
อวธี วจฺฉปาลโกติ วจฺเฉ รกฺขนฺโต โคปาลทารโก มม สมีปํ อาคนฺตฺวา ทณฺฑโม
ลุพฺภิตฺวา ติฏฺฐนฺโต มม สีเส ทณฺฑํ สนฺนิรุมฺภิตฺวา มํ มาเรสิ.
    #[๘๕๙] มุหุตฺตํ จิตฺตปสาทสฺสาติ ตว ธมฺเม มุหุตฺตมตฺตํ อุปฺปนฺนสฺส จิตฺต-
ปสาทสฺส เหตุภูตสฺส. อิทฺธินฺติ สมิทฺธึ, ทิพฺพวิภูตินฺติ อตฺโถ. ยสนฺติ ปริวารํ.
อานุภาวนฺติ กามวณฺณิตาทิทิพฺพานุภาวํ. วณฺณนฺติ สรีรวณฺณสมฺปตฺตึ. ชุตินฺติ
ทฺวาทสโยชนานิ ผรณสมตฺถํ ปภาวิเสสํ.
    #[๘๖๐]  เยติ เย สตฺตา. จสทฺโท พฺยติเรเก. เตติ ตว. ทีฆมทฺธานนฺติ
พหุเวลํ. อสฺโสสุนฺติ สุณึสุ. โคตมาติ ภควนฺตํ โคตฺเตน อาลปติ.
อจลฏฺฐานนฺติ นิพฺพานํ. อยํ เหตฺถ อตฺโถ:- โคตม ภควา อหํ วิย อิตรเมว
กาลํ อสุณิตฺวา เย ปน กตปุญฺญา จิรํ กาลํ ตว ธมฺมํ อสฺโสสุํ โสตุํ ลภึสุ,
เต ทีฆรตฺตํ สํสารพฺยสนาภิภูตา อิเม สตฺตา ยตฺถ คนฺตฺวา น โสเจยฺยุํ, ตํ
อโสกํ สสฺสตภาเวน อจลํ สนฺติปทํ ปตฺตา เอว, น เตสํ ตสฺส ปตฺติยา อนฺตราโยติ.
     อถสฺส ภควา สมฺปตฺตปริสาย จ อุปนิสฺสยสมฺปตฺตึ โอโลเกตฺวา วิตฺถาเรน
ธมฺมํ เทเสสิ, เทสนาปริโยสาเน โส เทวปุตฺโต โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ, จตุราสีติยา
ปาณสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิ. โส เทวปุตฺโต ภควนฺตํ วนฺทิตฺวา ติกฺขตฺตุํ
ปทกฺขิณํ กตฺวา ภิกฺขุสํฆสฺส จ อญฺชลึ กตฺวา สห ปริวาเรน เทวโลกเมว
คโตติ.
                   มณฺฑูกเทวปุตฺตวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้า ๒๕๐-๒๕๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=5264&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=5264&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=51              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=1803              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=1804              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=1804              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]