บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๒

หน้าที่ ๔๓๗.

๓. ตติยวคฺค ๒๗๘. ๑. อุตฺตรตฺเถรคาถาวณฺณนา ขนฺธา มยา ปริญฺาตาติ อายสฺมโต อุตฺตรตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ อุปจินนฺโต อิโต จตุนวุเต ^๑- กปฺเป สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺุตํ ปตฺโต สาสเน ลทฺธปฺปสาโท หุตฺวา อุปาสกตฺตํ ปฏิเวเทสิ. โส สตฺถริ ปรินิพฺพุเต อตฺตโน าตเก สนฺนิปาเตตฺวา พหุํ ปูชาสกฺการํ สมฺภริตฺวา ^๒- ธาตุปูชํ อกาสิ. โส เตน ปุญฺกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท สาเกเต พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา อุตฺตโรติ ลทฺธนาโม วยปฺปตฺโต เกนจิเทว กรณีเยน สาวตฺถึ คโต กณฺฑมฺพมูเล ^๓- กตํ ยมกปาฏิหาริยํ ทิสฺวา ปสีทิตฺวา ปุน กาฬการาม- สุตฺตเทสนาย ^๔- อภิวฑฺฒมานสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา สตฺถารา สทฺธึ ราชคหํ คนฺตฺวา อุปสมฺปชฺชิตฺวา ตตฺเถว วสนฺโต วิปสฺสนํ ปฏฺเปตฺวา น จิรสฺเสว ฉฬภิญฺโ อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ^๕- :- "นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ สิทฺธตฺเถ โลกนายเก มม าตี สมาเนตฺวา ^๖- ธาตุปูชํ อกาสหํ. จตุนฺนวุเต อิโต ^๗- กปฺเป ยํ ธาตุมภิปูชยึ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ ธาตุปูชายิทํ ผลํ. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. ฉฬภิญฺโ ปน หุตฺวา สตฺถริ สาวตฺถิยํ วิหรนฺเต พุทฺธุปฏฺานตฺถํ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ทฺวานวุเต ^๒ อิ. สํหริตฺวา ^๓ สี.,อิ. คณฺฑมฺพมูเล @^๔ องฺ.จตุกฺก. ๒๑/๒๔/๒๙ อุรุเวลวคฺค, สี. กาลการาม... ^๕ ขุ.อป. ๓๓/๗๖/๑๑๑ @ ธาตุปูชกตฺเถราปทาน (สฺยา) ^๖ สี. มมํ าตี สมาเนตฺวา ^๗ ฉ.ม. จตุนฺนวุติโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๘.

ราชคหโต สาวตฺถึ อุปคโต ภิกฺขูหิ "กึ อาวุโส ปพฺพชฺชากิจฺจํ ตยา มตฺถกํ ปาปิตนฺ"ติ ปุฏฺโ อญฺ พฺยากโรนฺโต:- [๑๖๑] "ขนฺธา มยา ปริญฺาตา ตณฺหา เม สุสมูหตา ภาวิตา มม โพชฺฌงฺคา ปตฺโต เม อาสวกฺขโย. [๑๖๒] โสหํ ขนฺเธ ปริญฺาย อพฺพหิตฺวาน ^๑- ชาลินึ ภาวยิตฺวาน โพชฺฌงฺเค นิพฺพายิสฺสํ อนาสโว"ติ คาถาทฺวยํ อภาสิ. ตตฺถ ขนฺธาติ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา. ปริญฺาตาติ "อิทํ ทุกฺขํ, น อิโต ภิยฺโย"ติ ปริจฺฉิชฺช าตา ภาวิตา. เตน ทุกฺขสฺส อริยสจฺจสฺส ปริญฺาภิสมยมาห. ^๒- ตณฺหาติ ตสติ ปริตสตีติ ตณฺหา. สุสมูหตาติ สมุคฺฆาฏิตา. เอเตน สมุทยสจฺจสฺส ปหานาภิสมยํ วทติ. ภาวิตา มม โพชฺฌงฺคาติ โพธิสงฺขาตาย สติอาทิธมฺม- สามคฺคิยา, ตํสมงฺคิโน วา โพธิสงฺขาตสฺส อริยปุคฺคลสฺส องฺคาติ โพชฺฌงฺคา. ^๓- สติธมฺมวิจยวิริยปีติปสฺสทฺธิสมาธิอุเปกฺขาสงฺขาตา มคฺคปริยาปนฺนา ธมฺมา มยา ภาวิตา อุปฺปาทิตา วฑฺฒิตา. โพชฺฌงฺคคฺคหเณเนว เจตฺถ ตํสหจริตตาย ^๔- สพฺเพ มคฺคธมฺมา, สพฺเพ จ โพธิปกฺขิยธมฺมา คหิตาติ ทฏฺพฺพา. เอเตเนว มคฺคสจฺจสฺส ภาวนาภิสมยํ ทสฺเสติ. ปตฺโต เม อาสวกฺขโยติ กามาสวาทโย อาสวา ขียนฺติ เอตฺถาติ อาสวกฺขโยติ ลทฺธนาโม อสงฺขตธมฺโม มยา ปตฺโต อธิคโต. เอเตน นิโรธสจฺจสฺส สจฺฉิกิริยาภิสมยํ กเถติ. เอตฺตาวตา อตฺตโน สอุปาทิเสสนิพฺพาน- สมฺปตฺตึ ^๕- ทสฺเสติ. อิทานิ ปน อนุปาทิเสสนิพฺพานสมฺปตฺตึ ทสฺเสนฺโต "โสหนฺ"ติอาทินา ทุติย- คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- โสหํ ^๖- เอวํ วุตฺตนเยน ขนฺเธ ปริญฺาย ปริชานิตฺวา, ตถา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. อพฺพุหิตฺวาน ^๒ สี.,อิ. ปริญฺาตาภิสมยมาห ^๓ สี.,อิ. โพชฺฌงฺคาติ @^๔ สี.,อิ.,ม....จริตาย ^๕ สี. สอุปาทิเสสนิพฺพานธาตุสมฺปตฺตึ @^๖ โปฏฺเกสุ โยหนฺติ ปาโ ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๙.

ปริชานนฺโตเอว สกอตฺตภาวปรอตฺตภาเวสุ อชฺฌตฺติกพาหิรายตเนสุ อตีตาทิเภทภินฺเนสุ สํสิพฺพนาการํ ^๑- ปุนปฺปุนํ ปวตฺติสงฺขาตํ ชาลํ เอตสฺส อตฺถีติ ชาลินีติ ลทฺธนามํ ตณฺหํ อพฺพหิตฺวาน มม จิตฺตสนฺตานโต อุทฺธริตฺวา, ตถา นํ อุทฺธรนฺโตเยว วุตฺตปฺปเภเท โพชฺฌงฺเค ภาวยิตฺวาน เต ภาวนาปาริปูรึ ปาเปตฺวา ตโตเอว อนาสโว หุตฺวา ิโต อิทานิ จริมกจิตฺตนิโรเธน อนุปาทาโน วิย ชาตเวโท นิพฺพายิสฺสํ ปรินิพฺพายิสฺสามีติ. อุตฺตรตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา. ------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๔๓๗-๔๓๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=9754&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=9754&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=278 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5820 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5973 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5973 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26