อรรถกถาเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๒ เอกนิปาต(๒)

                     ๔. รุกฺขธมฺมชาตกํ
     สาธุ สมฺพหุลา าตีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อุทกกลเหน อตฺตโน าตกานํ มหาวินาสํ ปจฺจุปฏฺิตํ ตฺวา อากาเส
อุคฺคนฺตฺวา โรหิณีนทิยา อุปริ ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา นีลรํสี
วิสฺสชฺเชตฺวา าตเก สํเวเชตฺวา อากาสา โอรุยฺห นทีตีเร นิสินฺโน ตํ
กลหํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     อยเมตฺถ สงฺเขโป ฯ วิตฺถาโร ปน กุนาลชาตเก อาวิภวิสฺสติ ฯ
ตทา ปน สตฺถา าตเก อามนฺเตตฺวา มหาราชา ตุมฺเหหิ าตเกหิ
นาม สมคฺเคหิ สมฺโมทมาเนหิ ภวิตุํ วฏฺฏติ าตกานํ หิ สามคฺคิยา
สติ ปจฺจามิตฺตา โอกาสํ น ลภนฺติ ติฏฺนฺตุ ตาว มนุสฺสภูตา
อเจตนานํ รุกฺขานมฺปิ สามคฺคึ ลทฺธุํ วฏฺฏติ อตีตสฺมึ หิ
หิมวนฺตปฺปเทเส มหาวาโต สาลวนํ ปหรติ ตสฺส ปน สาลวนสฺส
อญฺมญฺ รุกฺขคจฺฉคุมฺพลตาหิ สมฺพนฺธตฺตา เอกรุกฺขมฺปิ ปาเตตุํ
อสกฺโกนฺโต มตฺถกมตฺถเกเนว อคมาสิ เอกมฺปน องฺคเณ ิตํ
สาขาวิฏปสมฺปนฺนมฺปิ มหารุกฺขํ อญฺเหิ รุกฺเขหิ อสมฺพนฺธตฺตา
อุมฺมูเลตฺวา ภูมิยํ ปาเตสิ อิมินา การเณน ตุมฺเหหิ สมคฺเคหิ
สมฺโมทมาเนหิ ภวิตุํ วฏฺฏตีติ วตฺวา เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต ปมํ อุปฺปนฺโน
เวสฺสวณมหาราชา จวิ ฯ สกฺโก อญฺ เวสฺสวณํ เปสิ ฯ
เอตสฺมึ เวสฺสวเณ ปริวตฺเต ปจฺฉานิพฺพตฺตเวสฺสวโณ
รุกฺขคจฺฉคุมฺพลตานํ อตฺตโน อตฺตโน รุจฺจนฏฺาเน วิมานํ คณฺหนฺตูติ
สาสนํ เปเสสิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต หิมวนฺตปฺปเทเส เอกสฺมึ สาลวเน
รุกฺขเทวตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ โส าตเก อาห ตุมฺเห วิมานานิ
คณฺหนฺตา องฺคเณ ิตรุกฺเขสุ มา คณฺหถ อิมสฺมึ ปน สาลวเน
มยา คหิตวิมานํ ปริวาเรตฺวา ิตวิมานานิ คณฺหถาติ ฯ ตตฺถ
โพธิสตฺตสฺส วจนกรา ปณฺฑิตเทวตา โพธิสตฺตสฺส วิมานํ
ปริวาเรตฺวา ิตวิมานานิ คณฺหึสุ ฯ อปณฺฑิตา ปน กึ อมฺหากํ
อรญฺวิมาเนหิ มยํ มนุสฺสปเถว คามนิคมราชธานิทฺวาเรสุ วิมานานิ
คณฺหิสฺสาม คามาทโย หิ อุปนิสฺสาย วสมานา เทวตา
ลาภคฺคยสคฺคปฺปตฺตา โหนฺตีติ วตฺวา มนุสฺสปเถ องฺคณฏฺาเน
นิพฺพตฺตมหารุกฺเขสุ วิมานานิ คณฺหึสุ ฯ อเถกสฺมึ ทิวเส มหตี วาตวุฏฺิ
อุปฺปชฺชิ ฯ วาตสฺส อติถทฺธตฺตาย ทฬฺหมูลา วนเชฏฺกรุกฺขาปิ
สมฺภคฺคสาขาวิฏปา สมูลา นิปตึสุ ฯ ตมฺปน อญฺมญฺ สมฺพนฺธเน
ิตสาลวนํ ปตฺวา อิโต จิโต จ ปหรนฺโต เอกํ รุกฺขมฺปิ ปาเตตุํ
นาสกฺขิ ฯ ภคฺควิมานา เทวตา นิปฺปฏิสรณา ทารเก หตฺเถ
คเหตฺวา หิมวนฺตํ คนฺตฺวา อตฺตโน ปวุตฺตึ สาลวนเทวตานํ กถยึสุ ฯ
ตา ตาสํ เอวํ อาคตภาวํ โพธิสตฺตสฺส อาโรเจสุํ ฯ โพธิสตฺโต
ปณฺฑิตานํ วจนํ อคเหตฺวา นิปฺปจฺจยฏฺานํ คตา นาม เอวรูปาว
โหนฺตีติ วตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห
         สาธุ สมฺพหุลา าตี      อปิ รุกฺขา อรญฺชา
         วาโต วหติ เอกฏฺ      พฺรหนฺตมฺปิ วนปฺปตินฺติ ฯ
     ตตฺถ สมฺพหุลาติ จตฺตาโร อุปาทาย ตตุตฺตรึ สตสหสฺสํปิ
สมฺพหุลา นาม เอวํ สมฺพหุลา อญฺมญฺ นิสฺสาย วสนฺตา
าตกา สาธุ โสภนา ปสตฺถา ปเรหิ อปฺปธํสิยาติ อตฺโถ ฯ
อปิ รุกฺขา อรญฺชาติ ติฏฺนฺตุ มนุสฺสภูตา อรญฺเ ชาตา
รุกฺขาปิ สมฺพหุลา อญฺมญฺูปตฺถมฺเภน ิตา สาธุเยว รุกฺขานมฺปิ
หิ สปจฺจยภาโว ลทฺธุํ วฏฺฏติ ฯ วาโต วหติ เอกฏฺนฺติ ปุรตฺถิมาทิเภโท
วาโต วายนฺโต องฺคณฏฺาเน ิตํ เอกฏฺ เอกเมว ิตํ ฯ
พฺรหนฺตมฺปิ วนปฺปตินฺติ สาขาวิฏปสมฺปนฺนํ มหารุกฺขมฺปิ วหติ
อุมฺมูเลตฺวา ปาเตตีติ อตฺโถ ฯ
     โพธิสตฺโต อิมํ การณํ กเถตฺวา อายุกฺขเย ยถากมฺมงฺคโต ฯ
     สตฺถาปิ เอวํ มหาราชา าตกานํ ตาว สามคฺคึเยว ลทฺธุํ
วฏฺฏตีติ สมคฺคา สมฺโมทมานา ปิยสํวาสเมว วสถาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ
อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา เทวคณา พุทฺธปริสา อเหสุํ
ปณฺฑิตเทวตา ปน อหเมวาติ ฯ
                   รุกฺขธมฺมชาตกํ จตุตฺถํ ฯ
                       ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๑๓๖-๑๓๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=2719&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=2719&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=74
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=485
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=473
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=473
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27