อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                     ๖ อุปสาฬฺหชาตกํ
     อุปสาฬฺหกนามานนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ
อุปสาฬฺหกํ นาม สุสานสุทฺธิกํ พฺราหฺมณํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร อฑฺโฒ อโหสิ มหทฺธโน ทิฏฺิคติกตฺตา ปน
ธูรวิหาเร วสนฺตานมฺปิ พุทฺธานํ สงฺคหํ นาม น อกาสิ ฯ ปุตฺโต
ปนสฺส ปณฺฑิโต อโหสิ าณสมฺปนฺโน ฯ โส มหลฺลกกาเล
ปุตฺตํ อาห มา โข มํ ตาต อญฺสฺส วสลสฺส ฌาปิตสุสาเน
ฌาเปหิ, เอกสฺมึ ปน อนุจฺฉิฏฺสุสาเน เยว มํ ฌาเปยฺยาสีติ ฯ
ตาต อหํ ตุมฺหากํ ฌาเปตพฺพยุตฺตกํ านํ น ชานามิ, สาธุ วต
มํ อาทาย คนฺตฺวา อิมสฺมึ าเน มํ ฌาเปยฺยาสีติ ตุมฺเห ว
อาจิกฺขถาติ ฯ พฺราหฺมโณ สาธุ ตาตาติ ตํ อาทาย นครา
นิกฺขมิตฺวา คิชฺฌกูฏมตฺถกํ อภิรูหิตฺวา ตาต อิทํ อญฺสฺส วสลสฺส
น ฌาปิตฏฺานํ, เอตฺถ มํ ฌาเปยฺยาสีติ วตฺวา ปุตฺเตน สทฺธึ
ปพฺพตา โอตริตุํ อารภิ ฯ สตฺถา ปน ตํ ทิวสํ ปจฺจูสกาเล
โพธเนยฺยพนฺธเว โอโลเกนฺโต เตสํ ปิตาปุตฺตานํ โสตาปตฺติมคฺคสฺส
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๑.
อุปนิสฺสยํ อทฺทส, ตสฺมา ตํ มคฺคํ คเหตฺวา ิตลุทฺทโก วิย
ปพฺพตปาทํ คนฺตฺวา เตสํ ปพฺพตมตฺถกา โอตรนฺตานํ อาคมยมาโน
นิสีทิ ฯ เต โอตรนฺตา สตฺถารํ อทฺทสํสุ ฯ สตฺถา ปฏิสนฺถารํ
กโรนฺโต กหํ คมิตฺถ พฺราหฺมณาติ ปุจฺฉิ ฯ มาณโว ตํ อตฺถํ
อาโรเจสิ ฯ สตฺถา เตน หิ เอหิ, ตว ปิตรา อาจิกฺขิตฏฺานํ
คจฺฉามาติ อุโภ ปิตาปุตฺเต คเหตฺวา ปพฺพตมตฺถกํ อารุยฺห กตรํ
านนฺติ ปุจฺฉิ ฯ มาณโว อิเมสํ ติณฺณํ ปพฺพตานํ อนฺตรํ อาจิกฺขิ
ภนฺเตติ อาห ฯ สตฺถา น โข มาณว ตว ปิตา อิทาเนว
สุสานสุทฺธิโก, ปุพฺเพปิ สุสานสุทฺธิโก ว น เจโส อิทาเนว อิมสฺมึ
เยว าเน มํ ฌาเปยฺยาสีติ ตว อาจิกฺขติ, ปุพฺเพปิ อิมสฺมึ เยว
าเน อตฺตโน ฌาปนภาวํ อาจิกฺขีติ วตฺวา ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต อิมสฺมึ เยว ราชคเห อยเมว อุปสาฬฺหโก พฺราหฺมโณ
อยเมว จสฺส ปุตฺโต อโหสิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต มคธรฏฺเ พฺราหฺมณกุเล
นิพฺพตฺติตฺวา ปริปุณฺณสิปฺโป อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อภิญฺา
จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา ฌานกีฬํ กีฬนฺโต หิมวนฺตปฺปเทเส
จิรํ วสิตฺวา โลณมฺพิลเสวนตฺถาย คิชฺฌกูเฏ ปณฺณสาลายํ วิหาสิ ฯ
ตทา โส พฺราหฺมโณ อิมินา ว นิยาเมน ปุตฺตํ วตฺวา ปุตฺเตน ตุมฺเห
เยว เม ตถารูปํ านํ อาจิกฺขถาติ วุตฺเต อิทเมว านํ อาจิกฺขิตฺวา
ปุตฺเตน สทฺธึ โอตรนฺโต โพธิสตฺตํ ทิสฺวา ตสฺส สนฺติกํ อุปสงฺกมิ ฯ
โพธิสตฺโต จ อิมินา ว นิยาเมน ปุจฺฉิตฺวา มาณวสฺส
วจนํ สุตฺวา เอหิ, ตว ปิตรา อาจิกฺขิตฏฺานสฺส อุจฺฉิฏฺภาวํ วา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๒.
อนุจฺฉิฏฺภาวํ วา ชานิสฺสามาติ เตหิ สทฺธึ ปพฺพตมตฺถกํ อารุยฺห อิทํ
ติณฺณํ ปพฺพตานํ อนฺตรํ อนุจฺฉิฏฺฏฺานนฺติ มาณเวน วุตฺเต มาณว
อิมสฺมึ เยว าเน ฌาปิตกานํ ปมาณํ นตฺถิ, ตเวว ปิตา อิมสฺมึ เยว
ราชคเห พฺราหฺมณกุเล เยว นิพฺพตฺติตฺวา อุปสาฬฺหโก เยว นาม
หุตฺวา อิมสฺมึ ปพฺพตนฺตเร จุทฺทส าติสหสฺสานิ ฌาปิโต, ปวิยํ หิ
อชฺฌาปิตฏฺานํ วา อสุสานฏฺานํ วา สีสานํ อนิเวิตฏฺานํ วา ลทฺธุํ
น สกฺกาติ ปุพฺเพนิวาสาเณน ปริจฺฉินฺทิตฺวา อิมํ คาถทฺวยมาห
         อุปสาฬฺหกนามานํ       สหสฺสานิ จตุทฺทส
         อสฺมึ ปเทเส ทฑฺฒานิ    นตฺถิ โลเก อนามตํ ฯ
         ยมฺหิ สจฺจญฺจ ธมฺโม จ   อหึสา สญฺโม ทโม
         เอตทริยา เสวนนฺติ     เอตํ โลเก อนามตนฺติ ฯ
     ตตฺถ อนามตนฺติ อมตฏฺานํ หิ อุปจารวเสน อมตนฺติ
วุจฺจติ ฯ ตํ ปฏิเสเธนฺโต อนามตนฺติ อาห ฯ อมตนฺติปิ ปาโ ฯ
โลกสฺมึ หิ อนมตฏฺานํ ๑- อสุสานฏฺานํ นาม นตฺถีติ อตฺโถ ฯ
ยมฺหิ สจฺจญฺจ ธมฺโม จาติ ยสฺมึ ปุคฺคเล จตุสจฺจวตฺถุกํ
ปุพฺพภาคสจฺจาณญฺเจว โลกุตฺตรธมฺโม จ อตฺถิ ฯ อหึสาติ ปเรสํ
อวิเหสา อวิเหฏฺนา ฯ สญฺโมติ สีลสญฺโม ฯ ทโมติ อินฺทฺริยทมนํ ฯ
อิทญฺจ คุณชาตํ ยสฺมึ ปุคฺคเล อตฺถิ ฯ เอตทริยา เสวนฺตีติ
อริยา พุทฺธา จ ปจฺเจกพุทฺธา จ พุทฺธสาวกา จ เอตํ านํ
เสวนฺติ เอวรูปํ ปุคฺคลํ อุปสงฺกมนฺติ ภชนฺตีติ อตฺโถ ฯ เอตํ โลเก
@เชิงอรรถ: ๑ อมตฏฺานนฺติปิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๓.
อนามตนฺติ เอตํ คุณชาตํ โลเก อมตภาวสาธนโต อมตํ นาม ฯ
     เอวํ โพธิสตฺโต ปิตาปุตฺตานํ ธมฺมํ เทเสตฺวา จตฺตาโร
พฺรหฺมวิหาเร ภาเวตฺวา พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสิ ฯ สตฺถา อิมํ
ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ
สจฺจปริโยสาเน อุโภ ปิตาปุตฺตา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหึสุ ฯ ตทา
ปิตาปุตฺตา ว เอตรหิ ปิตาปุตฺตา อเหสุํ, ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ
                   อุปสาฬฺหชาตกํ ฉฏฺ ฯ
                     ------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๗๐-๗๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=1394&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=1394&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=181
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1170
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1157
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1157
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27