บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๗

หน้าที่ ๑๕๑.

๕ รุหกวคฺควณฺณนา --------- ๑ รุหกชาตกํ ฯ อมฺโภ รุหกจฺฉินฺนาปีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต โปราณทุติยิกปโลภนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ อฏฺฐกนิปาเต อินฺทฺริยชาตเก อาวิภวิสฺสติ ฯ สตฺถา ปน ตํ ภิกฺขุํ อยนฺเต ภิกฺขุ อิตฺถี อนตฺถการิกา, ปุพฺเพปิ ตํ เอสา สราชิกาย ปริสาย มชฺเฌ ลชฺชาเปตฺวา เคหา นิกฺขมานาการํ อกาสีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต ตสฺส อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ปิตุ อจฺจเยน รชฺเช ปติฏฺฐาย ธมฺเมน รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตสฺส รุหโก นาม ปุโรหิโต อโหสิ ฯ ตสฺส ปูรณี นาม พฺราหฺมณี ภริยา ฯ ราชา พฺราหฺมณสฺส อสฺสํ ภณฺฑเกน อลงฺกริตฺวา อสฺสํ อทาสิ ฯ โส ตํ อสฺสํ อภิรุยฺห รญฺโญ อุปฏฺฐานํ คจฺฉติ ฯ อถ นํ อลงฺกตสฺส อสฺสสฺส ปิฏฺเฐ นิสีทิตฺวา คจฺฉนฺตมาคจฺฉนฺตญฺจ ทิสฺวา ตหึ ตหึ ฐิตา มนุสฺสา อโห อสฺสสฺส รูปํ, อโห อสฺโส โสภตีติ อสฺสเมว ปสํสนฺติ ฯ โส เคหํ อาคนฺตฺวา ปาสาทํ อภิรูหิตฺวา ภริยํ อามนฺเตสิ ภทฺเท อมฺหากํ อสฺโส อติวิย โสภติ, อุโภสุ ปสฺเสสุ ฐิตา มนุสฺสา อมฺหากํ อสฺสเมว วณฺเณนฺตีติ ฯ สา ปน พฺราหฺมณี โถกํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๒.

ฉินฺนิกา ธุตฺติกชาติกา ^๑- เตน นํ เอวมาห อยฺย ตฺวํ อสฺสสฺส โสภณการณํ น ชานาสิ, อยํ อสฺโส อตฺตโน อลงฺกตํ อสฺสภณฺฑกํ นิสฺสาย โสภติ, สเจ ตฺวมฺปิ อสฺโส วิย โสภิตุกาโม อสฺสภณฺฑํ ปิลนฺธิตฺวา อนฺตรวีถึ โอรุยฺห อสฺโส วิย ปาเท โกฏฺฏยมาโน คนฺตฺวา ราชานํ ปสฺส, ราชาปิ ตํ วณฺณยิสฺสติ, มนุสฺสาปิ ตญฺเญว วณฺณยิสฺสนฺตีติ ฯ โส อุมฺมตฺตชาติโก พฺราหฺมโณ ตสฺสา วจนํ สุตฺวา อิมินา นาม การเณน สา มํ วทตีติ อชานิตฺวา โสภณสญฺญี หุตฺวา ตถา อกาสิ เยว ฯ เย เย ปสฺสนฺติ เต เต ปริหาสํ กโรนฺตา โสภติ อาจริโยติ วทึสุ ฯ ราชา ปน นํ กึ อาจริย จิตฺตนฺเต ^๒- กุปฺปิตํ, อุมฺมตฺตโกสิ ชาโตติ อาทีนิ วตฺวา ลชฺชาเปสิ ฯ ตสฺมึ กาเล พฺราหฺมโณ อยุตฺตํ มยา กตนฺติ ลชฺชิโต พฺราหฺมณิยา กุชฺฌิตฺวา ตายมฺหิ สราชิกาย เสนาย อนฺตเร ลชฺชาปิโต โปเถตฺวา ตํ นิกฺกฑฺฒิสฺสามีติ เคหํ อคมาสิ ฯ ธุตฺติพฺราหฺมณี ตสฺส กุชฺฌิตฺวา อาคมนภาวํ ญตฺวา ปุเรตรเมว จุลฺลทฺวาเรน นิกฺขมิตฺวา ราชนิเวสนํ คนฺตฺวา จตุหปญฺจาหํ ตตฺเถว อโหสิ ฯ ราชา ตํ การณํ ญตฺวา ปุโรหิตํ ปกฺโกสาเปตฺวา อาจริย มาตุคามสฺส นาม โทโส โหติ เยว, พฺราหฺมณิยา ขมิตุํ วฏฺฏตีติ ขมาปนตฺถาย ปฐมํ คาถมาห อมฺโภ รุหก ฉินฺนาปิ ชิยา สนฺธิยฺยเต ปุน, สนฺธิยฺยสฺสุ ปุราณิยา, มา โกธสฺส วสํ คมีติ ฯ ตตฺรายํ สงฺเขปตฺโถ โภ รุหก นนุ ฉินฺนาปิ ธนุชิยา ปุน @เชิงอรรถ: ^๑ ธุตฺติกธาตุกาติปิ ฯ ^๒ ปิตฺตนฺเตติปิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๓.

สนฺธิยฺยติ ฆฏียติ, เอวเมว ตฺวํ ปุราณิยา สทฺธึ สนฺธิยฺยสฺสุ โกธสฺส วสํ มา คมีติ ฯ ตํ สุตฺวา รุหโก ทุติยํ คาถมาห วิชฺชมาเนสุ มุทุวาเกสุ วิชฺชมาเนสุ การิสุ อญฺญํ ชิยํ กริสฺสามิ, อลญฺเญว ปุราณิยาติ ฯ ตสฺสตฺโถ มหาราช มุทุวาเกสุ จ ชิยการเกสุ จ มนุสฺเสสุ วิชฺชมาเนสุ อญฺญํ ชิยํ กริสฺสามิ, อิมาย ฉินฺนาย ปุราณิยา ชิยาย อลํ, นตฺถิ เม โกจิ อตฺโถติ ฯ เอวญฺจ ปน วตฺวา ตํ นีหริตฺวา อญฺญํ พฺราหฺมณึ อาเนสิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา ปุราณี ปุราณทุติยิกา อโหสิ, รุหโก อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ, พาราณสีราชา ปน อหเมวาติ ฯ รุหกชาตกํ ปฐมํ ฯ ---------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๑๕๑-๑๕๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=2977&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=2977&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=231 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1402 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1385 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1385 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27