อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                        สูจิชาตกํ
     อกกฺกสนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปญฺาปารมึ
อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุํ มหาอุมฺมงฺคชาตเก อาวีภวิสฺสติ ฯ
     ตทา ปน สตฺถา ภิกฺขู อามนฺเตตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว
ปุพฺเพปิ ตถาคโต ปญฺวา อุปายกุสโลเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กาสิกรฏฺเ กมฺมารกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ปริโยทาตสิปฺโป
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๓.
อโหสิ ฯ มาตาปิตโร ปนสฺส ทลิทฺทา ฯ เตสํ คามโต อวิทูเร
อญฺโ สหสฺสกุฏิโก กมฺมารคาโม ตตฺถ กมฺมารสหสฺสเชฏฺโก
กมฺมาโร ราชวลฺลโภ อฑฺโฒ มหทฺธโน ฯ ตสฺเสกา ธีตา อโหสิ
อุตฺตมรูปธรา เทวจฺฉรปฏิภาคา ชนปทกลฺยาณี ลกฺขเณหิ สมนฺนาคตา ฯ
สามนฺตคาเมสุ มนุสฺสา วาสีผรสุผาลปาจนาทิการาปนตฺถาย
ตํ คามํ คนฺตฺวา เยภุยฺเยน ตํ กุมาริกํ ปสฺสนฺติ ฯ เต อตฺตโน
อตฺตโน คามํ คนฺตฺวา นิสินฺนฏฺานาทีสุ ตสฺสา รูปํ วณฺเณนฺติ ฯ
โพธิสตฺโต ตํ สุตฺวา สวนสํสคฺเคน พชฺฌิตฺวา ปาทปริจาริกํ นํ
กริสฺสามีติ อุตฺตมชาติกํ อยํ คเหตฺวา เอกํ สุขุมํ ฆรสูจึ กตฺวา
ปาเส วิชฺฌิตฺวา อุทเก อุปลาเปตฺวา อปรํปิ ตถารูปเมว ตสฺสา
โกสกํ กตฺวา ปาเส วิชฺฌิตฺวา อิมินา นิยาเมน ตสฺสา สตฺต โกสเก
อกาสิ ฯ กถํ อกาสีติ น วตฺตพฺพํ ฯ โพธิสตฺตานญฺหิ าณมหนฺตตาย
การณํ อิชฺฌติ ฯ โส ตํ สูจึ นาฬิกาย ปกฺขิปิตฺวา โอวฏฺฏิกาย
กตฺวา ตํ คามํ คนฺตฺวา กมฺมารเชฏฺกสฺส วสนวีถึ ปุจฺฉิตฺวา ตตฺถ
คนฺตฺวา ทฺวาเร ตฺวา โก มม หตฺถโต เอวรูปํ นาม สูจึ
มูเลน กีณิตุํ อิจฺฉตีติ สูจึ วณฺเณนฺโต เชฏฺกกมฺมารสฺส ฆรทฺวารสมีเป
ตฺวา ปมํ คาถมาห
        อกกฺกสํ อผรุสํ        ขรโธตํ สุปาสิยํ
        สุขุมํ ติขิณคฺคญฺจ       โก สูจึ เกตุมิจฺฉตีติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ มม ผลสฺส วา ติลกสฺส วา โอธิโน วา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๔.
อภาเวน อกกฺกสํ มฏฺตาย อผรุสํ ขเรน สเรน ปาสาเณน
โธตตฺตา ขรโธตํ สุนฺทเรน สุวิสุทฺเธน ปาเสน สมนฺนาคตตฺตา
สุปาสิยํ สณฺหตาย สุขุมํ อคฺคสฺส ติขิณตาย ติขิณคฺคํ สูจึ
มม หตฺถโต มูลํ ทตฺวา โก กีณิตุํ อิจฺฉตีติ ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา ปุนปิ ตํ วณฺเณนฺโต ทุติยํ คาถมาห
        สุมชฺชญฺจ สุปาสญฺจ     อนุปุพฺพสุวตฺติตํ
        ฆนฆาติมํ ปฏิตฺถทฺธํ     โก สูจึ เกตุมิจฺฉตีติ ฯ
     ตตฺถ สุมชฺชนฺติ กุรุวินฺทกจุณฺเณน สุฏฺุ มชฺชิตํ ฯ สุปาสนฺติ
สณฺเหน ปาสวินฺทเกน วิทฺธตฺตา สุนฺทรปาสํ ฯ ฆนฆาติมนฺติ ยา
ฆาติยมานา อธิกรณึ อนุปวิสติ อยํ ฆนฆาติมาติ วุจฺจติ ตาทิสีติ
อตฺโถ ฯ ปฏิตฺถทฺธนฺติ ถทฺธํ อมุทุกํ ฯ
     ตสฺมึ ขเณ สา กุมาริกา ภุตฺตปาตราสํ ปิตรํ ทรถปฏิปฺปสฺสมฺภนตฺถํ
จุลฺลสยนเก นิปนฺนํ ตาลวณฺเฏน วีชิยมานา โพธิสตฺตสฺส
มธุรสทฺทํ สุตฺวา อลฺลปิณฺฑมํเสน หทเย ปหฏา วิย ฆฏสหสฺเสน
นิพฺพาปิตทรถา วิย หุตฺวา โก นุ โข เอส อติมธุเรน สทฺเทน
กมฺมารานํ วสนคาเม สูจึ วิกฺกีณาติ เกน นุ โข กมฺเมน อาคโต
ชานิสฺสามิ นนฺติ ตาลวณฺฏํ เปตฺวา เคหา นิกฺขมฺม พหิ อาลินฺทเก
ตฺวา เตน สทฺธึ กเถสิ ฯ โพธิสตฺตานํ หิ ปตฺถิตํ นาม สมิชฺฌติ ฯ
โส หิ ตสฺสาเยว อตฺถาย ตํ คามํ อาคโต ฯ สาเยว เตน สทฺธึ
กเถนฺตี มาณว สกลรฏฺวาสิโน สูจิอาทีนมตฺถาย อิมํ คามํ
อาคจฺฉนฺติ ตฺวํ พาลตาย กมฺมารคาเม สูจึ วิกฺเกตุมิจฺฉสิ สเจปิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๕.
ทิวสํ สูจิยา วณฺณํ ภาสิสฺสสิ น ตํ เต โกจิ หตฺถโต สูจึ
คณฺหิสฺสติ สเจ มูลํ ลทฺธุํ อิจฺฉสิ อญฺ คามํ ยาหีติ วตฺวา
เทฺว คาถา อภาสิ
        อิโต ทานิ ปตายนฺติ    สูจิโย พลิสานิ จ
        โกยํ กมฺมารคามสฺมึ    สูจึ วิกฺเกตุมิจฺฉติ ฯ
        อิโต สตฺถานิ คจฺฉนฺติ   กมฺมนฺตา วิวิธา ปุถู
        โกยํ กมฺมารคามสฺมึ    สูจึ วิกฺเกตุมรหตีติ ฯ
     ตตฺถ อิโต ทานีติ อิมสฺมึ รฏฺเ อิทานิ สูจิโย จ พลิสานิ
จ อญฺานิ จ อุปกรณานิ อิมมฺหา กมฺมารคามา ฯ ปตายนฺตีติ
นิกฺขมนฺติ ตํตํ ทิวสํ ปตฺถรนฺตา คจฺฉนฺติ ฯ โกยนฺติ เอวํ สนฺเต
โก อยํ อิมสฺมึ กมฺมารคาเม สูจึ วิกฺกีณิตุํ อิจฺฉติ ฯ สตฺถานีติ
พาราณสิยํ คจฺฉนฺตานิ นานปฺปการานิ สตฺถานิปิ อิโตว คจฺฉนฺติ ฯ
วิวิธา ปุถูติ นานปฺปการกา พหู กมฺมนฺตาปิ สกลรฏฺวาสีนํ อิโต
คหิตอุปการเณเหว ปวตฺตนฺติ ฯ
     โพธิสตฺโต ตสฺสา วจนํ สุตฺวา ภทฺเท ตฺวํ อชานนฺตี
อาเณน เอวํ วเทสีติ วตฺวา เทฺว คาถา อภาสิ
        สูจึ กมฺมารคามสฺมึ     วิกฺเกตพฺพา ปชานตา
        อาจริยา ปชานนฺติ     กมฺมํ สุกตทุกฺกฏํ ฯ
        อิมญฺจ เต ปิตา ภทฺเท  สูจึ ชญฺา มยา กตํ
        ตยา จ มํ นิมนฺเตยฺย   ยญฺจตฺถญฺ ฆเร ธนนฺติ ฯ
     ตตฺถ สูจินฺติ วิภตฺติวิปลฺลาโส กโต ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ สูจิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๖.
นาม ปชานตา ปณฺฑิเตน ปุริเสน กมฺมารคามสฺมึเยว วิกฺเกตพฺพา ฯ
กึการณา ฯ อาจริยา ปชานนฺติ กมฺมํ สุกตทุกฺกฏนฺติ ตสฺส
สิปฺปสฺส อาจริยา จ ตสฺมึ ตสฺมึ สิปฺเป สุกตทุกฺกฏํ กมฺมํ ชานนฺติ
สฺวาหํ กมฺมารกมฺมํ อชานนฺตานํ คหปติกานํ คามํ คนฺตฺวา มม
สูจิยา สุกตทุกฺกฏภาวํ กถํ ชานาเปสฺสามิ อิมสฺมึ ปน คาเม มม
พลํ ชานาเปสฺสามีติ ฯ เอวํ โพธิสตฺโต อิมาย คาถาย อตฺตโน
พลํ วณฺเณสิ ฯ ตยา จ มํ นิมนฺเตยฺยาติ ภทฺเท สเจ ตว ปิตา
อิมํ มยา กตํ สูจึ อีทิสา วา เอสา เอวํ ปากฏาติ ชาเนยฺย
อิมํ เต ธีตรํ ปาทปริจาริกํ ทมฺมิ คณฺหาติ นนฺติ เอวํ ตยา จ
มํ นิมนฺเตยฺย ฯ ยญฺจตฺถญฺ ฆเร ธนนฺติ ยญฺจ อญฺ สวิญฺาณกํ
วา อวิญฺาณกํ วา ฆเร ธนํ อตฺถิ เตน มํ นิมนฺเตยฺย ฯ
ยญฺจสฺสญฺนฺติปิ ปาโ ฯ ยญฺจ อสฺส ฆเร อญฺ ธนํ อตฺถีติ อตฺโถ ฯ
     กมฺมารเชฏฺโก สพฺพํ เตสํ กถํ สุตฺวา อมฺมาติ ธีตรํ
ปกฺโกสิตฺวา เกน สทฺธึ สลฺลปสีติ ปุจฺฉิ ฯ ตาต เอโก ปุริโส
สูจึ วิกฺกีณติ เตน สทฺธินฺติ ฯ โส ปกฺโกสาหิ นนฺติ ฯ สา
คนฺตฺวา ปกฺโกสิ ฯ โส โพธิสตฺโต เคหํ ปวิสิตฺวา กมฺมารเชฏฺกํ
วนฺทิตฺวา อฏฺาสิ ฯ อถ นํ โส กตรคามวาสิโกสีติ ปุจฺฉิ ฯ
อสุกคามวาสิโกมฺหิ อสุกกมฺมารสฺส นาม ปุตฺโตติ ฯ กสฺมา
อิธาคโตสีติ ฯ สูจิวิกฺกีณตฺถายาติ อาห ฯ สูจึ เต ปสฺสามาติ ฯ
โพธิสตฺโต อตฺตโน คุณํ สพฺเพสํ มชฺเฌ ปกาเสตุกาโม นนุ เอกกานํ
โวโลกิตโต สพฺเพสํ มชฺเฌ โวโลกิตุํ วรตรนฺติ อาห ฯ โส สาธุ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๗.
ตาตาติ สพฺเพ กมฺมาเร สนฺนิปาเตตฺวา เตหิ ปริวุโต อาหร
ตาต มยํ ปสฺสาม เต สูจินฺติ อาห ฯ อาจริย เอกํ อธิกรณญฺจ
อุทกปุณฺณญฺจ กํสถาลํ อาหราเปถาติ ฯ โส อาหราเปสิ ฯ โพธิสตฺโต
โอวฏฺฏิกโต สูจินาฬิกํ วิวริตฺวา อทาสิ ฯ กมฺมารเชฏฺโก ตโต
สูจึ นีหริตฺวา อยํ ตาต สูจีติ ปุจฺฉิ  ฯ นายํ สูจิ สูจิโกสโก
เอโสติ ฯ โส อุปธาเรนฺโต เนวนฺตํ น โกฏึ อทฺทส ฯ โพธิสตฺโต
อาหราเปตฺวา นเขน โกสกํ อปเนตฺวา อยํ สูจิ อยํ โกสโกติ
มหาชนสฺส ทสฺเสตฺวา สูจึ อาจริยสฺส หตฺเถ โกสกํ ปาทมูเล
เปสิ ฯ ปุน เตน อยํ มญฺเ ตาต สูจีติ วุตฺโต อยํปิ น
สูจิ สูจิโกสโกเยวาติ วตฺวา นเขน ปหรนฺโต ปฏิปาฏิยา ฉ
โกสเก กมฺมารเชฏฺกสฺส ปาทมูเล เปตฺวา อยํ สูจีติ ตสฺส
หตฺเถ เปสิ ฯ กมฺมารสหสฺสา องฺคุลิโย โปเสุํ เจลุกฺเขปา
ปวตฺตยึสุ ฯ อถ นํ กมฺมารเชฏฺโก ตาต อิมาย สูจิยา กึ
พลนฺติ ปุจฺฉิ ฯ อาจริย พลวตา ปุริเสน อธิกรณํ อุกฺขิปาเปตฺวา
อธิกรณิยา เหฏฺา อุทกปาฏึ ปาเปตฺวา อธิกรณิยา มชฺเฌ
อิมํ สูจึ ปหรถาติ ฯ โส ตถา กาเรตฺวา อธิกรณิยา มชฺเฌ
สูจึ อคฺเค ปหริ ฯ สา อธิกรณึ วินิวิชฺฌิตฺวา อุทกปิฏฺเ
เกสคฺคมตฺตมฺปิ อุทฺธํ วา อโธ วา อหุตฺวา ติริยํ ปติฏฺาสิ ฯ
สพฺเพ กมฺมารา อมฺเหหิ เอตฺตกํ กาลํ กมฺมารา นาม เอทิสา
โหนฺตีติ สุตวเสนปิ น สุตปุพฺพนฺติ องฺคุลิโย โปเตฺวา เจลุกฺเขปสหสฺสานิ
ปวตฺตยึสุ ฯ กมฺมารเชฏฺโก ธีตรํ ปกฺโกสาเปตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗๘.
ตสฺมึเยว จ ปริสมชฺเฌ อยํ กุมาริกา ตุยฺหํเยว อนุจฺฉวิกาติ
อุทกํ ปาเตตฺวา อทาสิ ฯ โส อปรภาเค กมฺมารเชฏฺกสฺส อจฺจเยน
ตสฺมึ คาเม กมฺมารเชฏฺโก อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา กมฺมารเชฏฺกสฺส ธีตา ราหุลมาตา
อโหสิ ปณฺฑิตกมฺมารปุตฺโต ปน อหเมวาติ ฯ
                   สูจิชาตกํ ทุติยํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๗๒-๗๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=1420&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=1420&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=911
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4091
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4064
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4064
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27