บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
กุมฺภชาตกํ โก ปาตุราสีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต วิสาขาย สหายิกา สุราปีตา ปญฺจสตา อิตฺถิโย อารพฺภ กเถสิ ฯ สาวตฺถิยํ กิร สุราฉเณ สงฺฆุฏฺเ ตา ปญฺจสตา อิตฺถิโย สามิกานํ ฉเณ กีฬายมานานํ ติกฺขสุรํ ปฏิยาเทตฺวา ฉณํ กีฬิสฺสามาติ สพฺพาปิ วิสาขาย สนฺติกํ คนฺตฺวา สหายิเก ฉณํ กริสฺสามาติ วตฺวา อยํ สุราฉโณ อหํ สุรํ น ปิวิสฺสามีติ วุตฺเต ตุมฺเห สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ทานํ เทถ มยํ ฉณํ กริสฺสามาติ อาหํสุ ฯ สา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อุยฺโยเชตฺวา สตฺถารํ นิมนฺตาเปตฺวา มหาทานํ ทตฺวา พหุคนฺธมาลํ อาทาย สายณฺหสมเย ธมฺมกถํ โสตุํ ตาหิ ปริวุตา เชตวนํ อคมาสิ ฯ ตา ปนิตฺถิโย สุรํ ปิวมานาว ตาย สทฺธึ คนฺตฺวา ทฺวารโกฏฺเก ตฺวา สุรํ ปิวิตฺวาว ตาย สทฺธึ สตฺถุ สนฺติกํ อคมํสุ ฯ วิสาขา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ อิตราสุ เอกจฺจา สตฺถุ สนฺติเกเยว นจฺจึสุ เอกจฺจา หตฺถกุกฺกุจฺจปาทกุกฺกุจฺจา กลหํ กรึสุ ฯ สตฺถา ตาสํ สํเวคชนนตฺถาย ภมุกโลมโต รํสิโย วิสชฺเชสิ ฯ อนฺธการติมิสา อโหสิ ฯ ตา ภีตตสิตา มรณภยตชฺชิตา อเหสุํ ฯ เตน ตาสํ สุรา ชิณฺณา ฯ สตฺถา นิสินฺนปลฺลงฺเก อนฺตรหิโต สิเนรุมุทฺธนิ ตฺวา อุณฺณาโลมโต รํสึ วิสชฺเชสิ ฯ จนฺทสุริยสหสฺสุคฺคมนํ วิย อโหสิ ฯ สตฺถา ตตฺถ ิโตว ตาสํ สํเวคชนนตฺถาย โก นุ หาโส กิมานนฺโท นิจฺจํ ปชฺชลิเต สติ อนฺธกาเรน โอนทฺธา ปทีปํ น คเวสถาติ อิมํ คาถมาห ฯ คาถาปริโยสาเน ตา ปญฺจสตาปิ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหึสุ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา คนฺธกุฏิฉายาย พุทฺธาสเน นิสีทิ ฯ อถ นํ วิสาขา วนฺทิตฺวา ภนฺเต อิทํ หิโรตฺตปฺปเภทกํ สุราปานนฺนาม กทา อุปฺปนฺนนฺติ ปุจฺฉิ ฯ โส ตสฺสา อาจิกฺขนฺโต อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต เอโก กาสิกรฏฺวาสี สุโร นาม วนจรโก ภณฺฑํ ปริเยสนตฺถาย หิมวนฺตํ อคมาสิ ฯ ตตฺเถโก รุกฺโข อุคฺคนฺตฺวา โปริสมตฺเต าเน ติธากปฺโป อโหสิ ฯ ตสฺส ติณฺณํ กปฺปานํ อนฺตเร จาฏิปฺปมาโณ อาวาโฏ อโหสิ ฯ โส เทเว วสฺสนฺเต อุทเกน ปูริโต ตํ ปริวาเรตฺวา หรีตกี อามลกี มริจคจฺโฉ จ อเหสุํ ฯ เตสํ ปกฺกานิ วณฺฏกโต ผลานิ ฉินฺทิตฺวา ตตฺถ ปตนฺติ ฯ ตสฺสาวิทูเร สยญฺชาตสาลี ฯ ตโต จ สุวกา สาลิสีสานิ อาหริตฺวา ตสฺมึ รุกฺเข นิสีทิตฺวา ขาทนฺติ ฯ เตสํ ขาทมานานํ สาลีปิ ตณฺฑุลาปิ ตตฺถ ปตนฺติ ฯ อิติ ตํ อุทกํ สุริยาตเปน ปจฺจมานํ รสํ โลหิตวณฺณํ อโหสิ ฯ นิทาฆสมเย ปิปาสิตา สกุณคณา ตํ ปิวิตฺวา มตฺตา ปริวตฺเตตฺวา รุกฺขมูเล ปตึสุ โถกํ นิทฺทายิตฺวา วิกุชฺชมานา ปกฺกมนฺติ ฯ รุกฺขสุนขมกฺกฏาทีสุปิ เอเสว นโย ฯ วนจรโก ตํ ทิสฺวา สเจ อิทํ วิสํ ภเวยฺย อิเม มเรยฺยุํ อิเม ปน โถกํ นิทฺทายิตฺวา ยถาสุขํ คจฺฉนฺติ นยิทํ วิสนฺติ ฯ โส สยํ ปิวิตฺวา มตฺโต หุตฺวา มํสํ ขาทิตุกาโม อโหสิ ฯ ตโต อคฺคึ กตฺวา ปชฺชลิตฺวา รุกฺขมูเล ปติเต สกุเณ ติตฺติรกุกฺกุฏาทโย มาเรตฺวา มํสํ องฺคาเร ปจิตฺวา เอเกน หตฺเถน นจฺจนฺโต เอเกน มํสํ ขาทนฺโต เอกาหํ ทฺวีหํ ตตฺเถว อโหสิ ฯ ตโต ปน อวิทูเร เอโก วรุโณ นาม ตาปโส วสติ ฯ วนจรโก อญฺถาปิ ตสฺส สนฺติกํ คจฺฉติ ฯ อถสฺส เอตทโหสิ อิทํ ปานํ ตาปเสน สทฺธึ ปิวิสฺสามีติ ฯ โส เอกํ เวฬุนาฬิกํ ปูเรตฺวา ปกฺกมํเสน สทฺธึ อาหริตฺวา ปณฺณสาลํ คนฺตฺวา ภนฺเต อิมํ ปานํ ปิวถาติ วตฺวา อุโภปิ มํสํ ขาทนฺตา ปิวิสุ ฯ อิติ สุเรน จ วรุเณน จ ทิฏฺตฺตา ตสฺส ปานสฺส สุราติ จ วรุณีติ จ นามํ ชาตํ ฯ เต อุโภปิ อตฺเถโส อุปาโยติ เวฬุนาฬิโย ปูเรตฺวา กาเชนาทาย ปจฺจนฺตนครํ คนฺตฺวา ปานการกา นาม อาคตาติ รญฺโ อาโรเจสุํ ฯ ราชา เน ปกฺโกสาเปสิ ฯ เต ตสฺส ปานํ อุปเนสุํ ฯ ราชา เทฺว ตโย วาเร ปิวิตฺวา มชฺชิ ฯ ตสฺส ตํ เอกาหทฺวีหมตฺตเมว อโหสิ ฯ อถ เน อญฺปิ อตฺถีติ ปุจฺฉิ ฯ อตฺถิ เทวาติ ฯ กุหินฺติ ฯ หิมวนฺเต เทวาติ ฯ เตนหิ อาเนถาติ ฯ เต คนฺตฺวา เอกเทฺว วาเร อาเนตฺวา นิวทฺธํ คนฺตุํ น สกฺขิสฺสามาติ สพฺพสมฺภาเร สลฺลกฺเขตฺวา ตสฺส รุกฺขตจาทีนิ คเหตฺวา สพฺพสมฺภาเร ปกฺขิปิตฺวา นคเร สุรํ กรึสุ ฯ นาครา สุรํ ปิวิตฺวา ปมาทํ อาปนฺนา ทุคฺคตา อเหสุํ ฯ นครํ สุญฺ วิย อโหสิ ฯ เตน ปานการกา ตโต ปลายิตฺวา พาราณสึ คนฺตฺวา ปานการกา อาคตาติ อาโรเจสุํ ฯ ราชา เน ปกฺโกสาเปตฺวา ปริพฺพยํ อทาสิ ฯ ตตฺถาปิ สุรํปิ อกํสุ ฯ ตํปิ นครํ ตเถว วินสฺสติ ฯ ตโต ปลายิตฺวา สาเกตํ คนฺตฺวา ตโต สาเกตโต สาวตฺถึ อคมํสุ ฯ ตทา สาวตฺถิยํ สพฺพมิตฺโต นาม ราชา อโหสิ ฯ โส เตสํ สงฺคหํ กตฺวา เกน โว อตฺโถติ ปุจฺฉิตฺวา สมฺภารมูเลน เจว สาลิปิฏฺเน จ ปญฺจหิ จาฏิสเตหีติ วุตฺเต สพฺพํ ทาเปสิ ฯ เต ปญฺจสุ จาฏิสเตสุ สุรํ สณฺเปตฺวา มูสิกภเยน จาติ รกฺขนตฺถาย เอเกกาย จาฏิยา สนฺติเก เอเกกํ วิฬารํ พนฺธึสุ ฯ เต ปจฺจิตฺวา อุตฺตรณกาเล จาฏิกุจฺฉีสุ ปคฺฆรนฺตํ สุรํ ปิวิตฺวา มตฺตา นิทฺทายึสุ ฯ มูสิกา อาคนฺตฺวา เตสํ กณฺณนาสิกทาิกนงฺคุฏฺเ ขาทิตฺวา อคมํสุ ฯ วิฬารา สุรํ ปิวิตฺวา มตาติ อายุตฺตกปุริสา รญฺโ อาโรเจสุํ ฯ ราชา วิสการกา เอเต ภวิสฺสนฺตีติ ทฺวินฺนํปิ ชนานํ สีสานิ ฉินฺทาเปสิ ฯ เต สุรํ ปิวิตฺวา มธุรํ เทวาติ วิรวนฺตาว มรึสุ ฯ ราชา เต มาราเปตฺวา จาฏิโย ภินฺทถาติ อาณาเปสิ ฯ วิฬาราปิ สุราย ชิณฺณาย อุฏฺหิตฺวา กีฬนฺตา วิจรึสุ ฯ เต ทิสฺวา รญฺโ อาโรจยึสุ ฯ ราชา สเจ วิสํ อสฺส เต มเรยฺยุํ มธุเรน เตน ภวิตพฺพํ ปิวิสฺสามิ นนฺติ นครํ อลงฺการาเปตฺวา ราชงฺคเณ มณฺฑปํ การาเปตฺวา อลงฺกตมณฺฑเป สมุสฺสิตเสตจฺฉตฺเต ราชปลฺลงฺเก นิสีทิตฺวา อมจฺจคณปริวุโต สุรํ ปาตุํ อารภิ ฯ ตทา สกฺโก เทวราชา เก นุโข มาตาปิตุปฏฺานาทีสุ อปฺปมตฺตา ตีณิ สุจริตานิ ปูเรนฺตีติ โลกํ โวโลเกตฺวา ตํ ราชานํ สุรํ ปาตุํ นิสินฺนํ ทิสฺวา สจายํ สุรํ ปิวิสฺสติ สกลชมฺพูทีโป นสฺสิสฺสติ ยถา น ปิวติ ตถา นํ กริสฺสามีติ เอกํ สุราปุณฺณํ กุมฺภํ หตฺถตเล เปตฺวา พฺราหฺมณเวเสนาคนฺตฺวา รญฺโ สมฺมุขฏฺาเน อากาเสเยว ตฺวา อิมํ กุมฺภํ กีณถ อิมํ กุมฺภํ กีณถาติ อาห ฯ สพฺพมิตฺตราชา ตํ ตถา วทนฺตํ อากาเส ิตํ ทิสฺวา กุโต นุโข พฺราหฺมโณ อาคจฺฉตีติ เตน สทฺธึ สลฺลเปนฺโต ติสฺโส คาถา อภาสิ โก ปาตุราสี ติทิวา นภมฺหิ โอภาสยํ สํวรึ จนฺทิมาว คตฺเตหิ เต รสฺมิโย นิจฺฉรนฺติ สเตริตา วิชฺชุริวนฺตลิกฺเข ฯ โส ฉินฺนวาตํ กมสิ อฆมฺหิ เวหาสยํ คจฺฉสิ ติฏฺสิ จ อิทฺธี นุ เต วตฺถุกตา สุภาวิตา อนทฺธคูนมสิ เทวตานํ ฯ เวหาสยํ กมมาคมฺม ติฏฺสิ กุมฺภํ กิณาถาติ ยเมตมตฺถํ โก วา ตุวํ กิสฺส วตาย กุมฺโภ อกฺขาหิ เม พฺราหฺมณ เอตมตฺถนฺติ ฯ ตตฺถ โก ปาตุราสีติ กุโต ปาตุภูโตสิ กุโต อาคโตสีติ อตฺโถ ฯ ติทิวา นภมฺหีติ กึ ตาวตึสภวนา อาคนฺตฺวา อิธ นภมฺหิ อากาเส ปากโฏ ชาโตสีติ ปุจฺฉติ ฯ สํวรินฺติ รตฺตึ ฯ สเตริตาติ เอวํนามกา ฯ โสติ โส ตฺวํ ฯ ฉินฺนวาตนฺติ วลาหโก สีตาวตฺเตน วาเตน กมติ ตสฺส ปน โสปิ วาโต นตฺถิ เตน เอวมาห ฯ กมสีติ ปวตฺตสิ ฯ อฆมฺหีติ อปฺปฏิเฆ อากาเส ฯ วตฺถุกตาติ วตฺถุ วิย ปติฏฺา วิย กตา ฯ อนทฺธคูนมสิ เทวตานนฺติ ยาว ปทสา อทฺธานํ อคมเนน อนทฺธคูนํ เทวตานํ อิทฺธิ สา อสิ ตว สุภาวิตาติ ปุจฺฉติ ฯ เวหาสยํ กมมาคมฺมาติ อากาเส ปวตฺตํ ปทวีติหารํ ปฏิจฺจ นิสฺสาย ติฏฺสิ ฯ อิมสฺส โก วา ตุวนฺติ อิมินา สมฺพนฺโธ ฯ เอวํ ติฏฺมาโน โก นาม ตฺวนฺติ อตฺโถ ฯ ยเมตมตฺถนฺติ ยํ เอตํ วทสิ ฯ อิมสฺส กิสฺส วตายนฺติ อิมินา สมฺพนฺโธ ฯ ยํ เอตํ กุมฺภํ กีณถาติ วทสิ กิสฺส วา เต อยํ กุมฺโภติ อตฺโถ ฯ ตโต สกฺโก เตนหิ สุณาหีติ วตฺวา สุราย โทเส ทสฺเสนฺโต อาห น สปฺปิกุมฺโภ นปิ เตลกุมฺโภ น ผาณิตสฺส น มธุสฺส กุมฺโภ กุมฺภสฺส วชฺชานิ อนปฺปกานิ โทเส พหู กุมฺภคเต สุณาถ ฯ คเลยฺย ยํ ปิตฺวา ปเต ปปาตํ โสพฺภํ คุหํ จนฺทนิโยลิคลฺลํ พหุํปิ ภุญฺเชยฺย อโภชเนยฺยํ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา จิตฺตสฺมึ อเนสมาโน อาหิณฺฑตี โคริว ภกฺขสาที อนาถมาโน อุปคายติ นจฺจตี จ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา อเจลโกว นคฺโค จเรยฺย คาเม วิสิขนฺตรานิ สมฺมุฬฺหจิตฺโต อติเวลสายี ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา อุฏฺาย ปเวธมาโน สีสญฺจ พาหุญฺจ ปจาลยนฺโต โส นจฺจตี ทารุกฏลฺลโกว ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา อคฺคิทฑฺฒา สยนฺติ อโถ สิงฺคาเลหิปิ ขาทิตาเส พนฺธํ วธํ โภคชานิญฺจุเปนฺติ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา ภาเสยฺย อภาสเนยฺยํ สภายมาสิโน อเปตวตฺโถ สมกฺขิโต วนฺตคโต พฺยสนฺโน ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา อุกฺกฏฺโ อาวิลกฺโข มเมว สพฺพปวีติ มญฺติ น เม สโม จาตุรนฺโตปิ ราชา ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ มานาติมานา กลหานิ เปสุณิ ทุพฺพณฺณินี นคฺคยินี ปลายินี โปราณธุตฺตาน คตี นิเกโต ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ อิทฺธานิ ผีตานิ กุลานิ อสฺสุ อเนกสาหสฺสธนานิ โลเก อุจฺฉินฺนทายชฺชกตานิมาย ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ธญฺ ธนํ รชฏํ ชาตรูปํ เขตฺตํ ควํ ยตฺถ วินาสยนฺติ อุจฺเฉทนี วิตฺตวตํ กุลานํ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา ทุฏฺรูโปว โปโส อกฺโกสติ ปิตรํ มาตรญฺจ สสฺสุปิ คณฺเหยฺย อโถปิ สุณฺหํ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา ทุฏฺรูปาว นารี อกฺโกสติ สสฺสุรํ สามิกญฺจ ทาสํปิ คณฺเห ปริจาริกมฺปิ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวาน หเนยฺย โปโส ธมฺเม ิตํ สมณํ พฺราหฺมณํ วา คจฺเฉ อปายํปิ ตโตนิทานํ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา ทุจฺจริตํ จรนฺติ กาเยน วาจาย จ เจตสา วา นิรยํ วชนฺติ ทุจฺจริตํ จริตฺวา ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ ยาจมานา น ลภนฺติ ปุพฺเพ พหุํ หิรญฺปิ ปริจฺจชนฺตา โส ตํ ปิวิตฺวา อลิกํ ภณาติ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา เปสโน เปสยนฺโต อจฺจายิเก กรณียมฺหิ ชาเต อตฺถมฺปิ โส นปฺปชานาติ วุตฺโต ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ หิรีมนาปิ อหิรีกภาวํ ปาตุํ กโรนฺติ มทนาย มตฺตา ธีราปิ สนฺตา พหุกํ ภณนฺติ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา เอกถูปา สยนฺติ อนาสกา ถณฺฑิลทุกฺขเสยฺยํ ทุพฺพณฺณิยํ อายสกฺยญฺจุเปนฺติ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา ปตฺตกฺขนฺธา สยนฺติ คาโว กูฏหตาริว น หิ วารุณิยา เวโค นเรน สุสฺสโหริว ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ มนุสฺสา วิวชฺชนฺติ สปฺปํ โฆรวิสมิว ตํ โลเก วิสสมานํ โก นโร ปาตุมรหติ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา อนฺธกเวณฺฑปุตฺตา สมุทฺทตีเร ปริจารยนฺตา อุปกฺกมุํ มุสเลหญฺมญฺ ตสฺสา ปุณฺณํ กุมฺภมิมํ กิณาถ ฯ ยํ เว ปิตฺวา ปุพฺพเทวา ปมตฺตา ติทิวา จุตา สสฺสติยา สมายา ตํ ตาทิสํ มชฺชมิมํ นิรตฺถกํ ชานํ มหาราช กถํ ปิเวยฺย ฯ นยิมสฺมิ กุมฺภสฺมึ ทธิ มธุ วา เอวํ อภิญฺาย กิณาหิ ราช เอวญฺหิ มํ กุมฺภคตา มยา เต อกฺขาตรูปํ ตว สพฺพมิตฺตาติ ฯ ตตฺถ วชฺชานีติ อาทีนวา ฯ คเลยฺยาติ คจฺฉนฺโต ปเท ปเท ปริวตฺเตยฺย ฯ ยํ ปิตฺวา ปเตติ ยํ ปิวิตฺวา ปเตยฺย ฯ โสพฺภนฺติ อาวาฏํ ฯ จนฺทนิโยฬิคลฺลนฺติ จนฺทนิยญฺจ โอลิคลฺลญฺจ ฯ อโภชเนยฺยนฺติ ภุญฺชิตุํ อยุตฺตํ ฯ อเนสมาโนติ อนิสฺสโร ฯ โคริวาติ โคโณ วิย ฯ ภกฺขสาทีติ สุรากสฏขาทโก ยถา โส ตตฺถ ตตฺถ ภกฺขสํ ปริเยสนฺโต อาหิณฺฑติ เอวํ อาหิณฺฑตีติ อตฺโถ ฯ อนาถมาโนติ นิรวสฺสโย อนาโถ วิย ฯ อุปคายตีติ อญฺ คายนฺตํ ทิสฺวา อุปคนฺตฺวา คายติ ฯ อเจลโกวาติ อเจลโก วิย ฯ วิสิขนฺตรานีติ อนฺตรวีถิโย ฯ อติเวลสายีติ อติจิรํปิ นิทฺทํ โอกฺกเมยฺย ฯ อติเวลจารีติปิ ปาโ ฯ อติเวลจารี หุตฺวา จเรยฺยาติ อตฺโถ ฯ ทารุกฏลฺลโกวาติ ทารุมยยนฺตรูปกํ วิย ฯ โภคชานิญฺจุเปนฺตีติ โภคชานิญฺจ อุเปนฺติ ฯ ปาณาติปาตาทีนิ กตฺวา ทณฺฑปีฬิตา ธนชานิญฺจ อญฺญฺจ วธพนฺธนาทิทุกฺขํ ปาปุณนฺตีติ อตฺโถ ฯ วนฺตคโตติ อตฺตโน วนฺตสฺมึ คโต ฯ พฺยสนฺโนติ พฺยสนปตฺโต ฯ วิสนฺโนติปิ ปาโ ฯ ตสฺมึ วนฺเต โอสนฺโนติ อตฺโถ ฯ อุกฺกฏฺโติ อหํ มหาโยโธ โก มยา สทิโส อตฺถีติ เอวํ อุกฺกํสคโต หุตฺวา ฯ อาวิลกฺโขติ รตฺตกฺโข ฯ สพฺพปวีติ สพฺพา ปวี ฯ สพฺพา ปวีติปิ ปาโ ฯ จาตุรนฺโตติ จตุสมุทฺทปริยนฺตาย ปวิยา อิสฺสโร ฯ มานาติ มานการกา ฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโย ฯ คตีติ นิปฺผตฺติ ฯ นิเกโตติ นิวาโส ฯ ตสฺสา ปุณฺณนฺติ ยา เอวรูปา ตสฺสา ปุณฺณํ ฯ ยตฺถ วินาสยนฺตีติ ยํ นิสฺสาย ยตฺถ ปติฏฺิตา เอกํปิ พหุํปิ ธนธญฺาทิสาปเตยฺยํ นาเสนฺติ กปณา โหนฺติ ฯ อิทฺธานีติ สมิทฺธานิ ฯ ผีตานีติ วตฺถาลงฺการกปฺปภณฺเฑหิ ปุปฺผิตานิ ฯ อุจฺฉินฺนทายชฺชกตานีติ อุจฺฉินฺนทายชฺชานิ นิทฺธนานิ กตานิ ฯ ทุฏฺรูโปติ ทปฺปิตรูโป ฯ คณฺเหยฺยาติ ภริยสญฺาย กิเลสวเสน หตฺเถ คณฺเหยฺย ฯ ทาสํปิ คณฺเหยฺยาติ อตฺตโน ทาสํปิ กิเลสวเสน สามิโก เมติ คณฺเหยฺย ฯ ปิตฺวานาติ ปิวิตฺวา ฯ ทุจฺจริตํ จริตฺวาติ เอวํ ตีหิ ทฺวาเรหิ ทสวิธํปิ อกุสลํ กตฺวา ฯ ยาจมานาติ ยํ ปุริสํ ปุพฺเพ สุรํ อปิวนฺตํ พหุํปิ หิรญฺ ปริจฺจชนฺตาปิ มุสาวาทํ กโรหีติ ยาจมานา น ลภนฺติ ฯ ปิตฺวาติ ปิตฺวา ิโต ฯ นปฺปชานาติ วุตฺโตติ เกนตฺเถนาคโตสีติ วุตฺโต สาสนสฺส ทุคฺคหิตตฺตา ตํ อตฺถํ นปฺปชานาติ ฯ หิรีมนาปีติ หิริยุตฺตจิตฺตาปิ ฯ เอกถูปาติ สูกรโปตกา วิย หีนชจฺเจหิปิ สทฺธึ เอกราสี หุตฺวา ฯ อนาสกาติ นิราหารา ฯ ถณฺฑิลทุกฺขเสยฺยนฺติ ภูมิยํ ทุกฺขเสยฺยํ ฯ อายสกฺยนฺติ ครหํ ฯ ปตฺตกฺขนฺธาติ ปติตกฺขนฺธา ฯ กูฏหตาริวาติ คีวายํ พนฺธเนน กูเฏน หตา คาโว วิย ฯ ยถา ติณํ อขาทนฺติโย ปายํ อปิวนฺติโย สยนฺติ ตถา สยนฺตีติ อตฺโถ ฯ โฆรวิสมิวาติ โฆรวิสํ วิย ฯ วิสสมานนฺติ วิสสทิสํ ฯ อนฺธกเวณฺฑปุตฺตาติ ทส ภาติกราชาโน ฯ อุปกฺกมุนฺติ ปหรึสุ ฯ ปุพฺพเทวาติ อสุรา ฯ ติทิวาติ ตาวตึสเทวโลกา ฯ สสฺสติยาติ สสฺสตา ทีฆายุกภาเวน นิจฺจสมฺมตา เทวโลกาติ อตฺโถ ฯ สมายาติ สทฺธึ อสุรมายาหิ ฯ ชานนฺติ เอวํ นิรตฺถกํ เอตนฺติ วิชานนฺโต ตุมฺหาทิโส ปณฺฑิตปุริโส กถํ ปิเวยฺย ฯ กุมฺภคตา มยาติ กุมฺภคตํ มยาติ อยเมว วา ปาโ ฯ อกฺขาตรูปนฺติ สภาวโต อกฺขาตํ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา สุราย อาทีนวํ ตฺวา ตุฏฺโ สกฺกสฺส ถุตึ กโรนฺโต เทฺว คาถา อภาสิ น เม ปิตา วา อถวาปิ มาตา เอตาทิโส ยาทิสโก ตุวํสิ หิตานุกมฺปิ ปรมตฺถกาโม โสหํ กริสฺสํ วจนํ ตวชฺช ฯ ททามิ เต คามวรานิ ปญฺจ ทาสีสตํ สตฺต ควํสตานิ อาชญฺยุตฺเต จ รเถ ทสา อิเม อาจริโย โหสิ มมตฺถกาโมติ ฯ ตตฺถ คามวรานีติ พฺราหฺมณ อาจริยสฺส นาม อาจริยภาโค อิจฺฉิตพฺโพ สํวจฺฉเร สตสหสฺสุฏฺานเก ตุยฺหํ ปญฺจ คาเม ททามีติ วทติ ฯ ทสา อิเมติ ทส อิเม ปุรโต ิเต กาญฺจนวิจิตฺเต รเถ ทสฺเสนฺโต เอวมาห ฯ ตํ สุตฺวา สกฺโก เทวตฺตภาวํ ทสฺเสนฺโต อตฺตานํ ชานาเปนฺโต อากาเส ตฺวา เทฺว คาถา อภาสิ ตเวว ทาสีสตมตฺถุ ราช คามา จ คาโว จ ตเวว โหนฺตุ อาชญฺยุตฺตา จ รถา ตเวว สกฺโกหมสฺมี ติทสานมินฺโท ฯ มํโสทนํ สปฺปิปายญฺจ ภุญฺเช ขาทสฺสุ จ ตฺวํ มธุมาสปูเว เอวํ ตุวํ ธมฺมรโต ชนินฺท อนินฺทิโต สคฺคมุเปหิ านนฺติ ฯ ตตฺถ เอวํ ตุวํ ธมฺมรโตติ เอวํ ตุวํ นานคฺครสโภชนํ ภุญฺชนฺโต สุราปานา วิรโต ตีณิ ทุจฺจริตานิ ปหาย ติวิธสุจริตธมฺมรโต หุตฺวา เกนจิ อนินฺทิโต สคฺคฏฺานํ อุเปหีติ ฯ อิติ สกฺโก ตสฺส โอวาทํ ทตฺวา สกฏฺานเมว คโต ฯ โสปิ สุรํ อปิวิตฺวา สุราภาชนานิ ภินฺทาเปตฺวา สีลํ สมาทาย ทานํ ทตฺวา สคฺคปรายโน อโหสิ ฯ ชมฺพูทีเปปิ อนุกฺกเมน สุราปานํ เวปุลฺลปฺปตฺตํ ชาตํ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ราชา อานนฺโท อโหสิ สกฺโก ปน อหเมวาติ ฯ กุมฺภชาตกํ นิฏฺิตํ ฯ ทุติยํ ฯ -----------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๑ หน้า ๑๙๑-๒๐๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=3930&modeTY=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=3930&modeTY=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2292 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9232 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=9836 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=9836 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]