ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 28 : PALI ROMAN Sutta.A.1 (paramattha.1)

                      4. Kasibharadvajasuttavannana
      evamme sutanti kasibharadvajasuttam. Ka uppatti? bhagava magadhesu
viharanto dakkhinagirismim ekanalayam brahmanagame purebhattakiccam
pacchabhattakiccanti imesu dvisu buddhakiccesu purebhattakiccam nitthapetva
pacchabhattakiccavasane buddhacakkhuna lokam volokento kasibharadvajam brahmanam
arahattassa upanissayasampannam disva "tattha mayi gate katha pavattissati, tato kathavasane
dhammadesanam sutva esa brahmano pabbajitva arahattam papunissati"ti ca
natva tattha gantva katham samutthapetva imam suttam abhasi.
      Tattha siya "katamam buddhanam purebhattakiccam, katamam pacchabhattakiccan"ti.
Vuccate:- buddho bhagava pato eva vutthaya 1- upatthakanuggahattham sariraphasukatthanca
mukhadhovanadisariraparikammam katva yava bhikkhacaravela, tava vivittasane vitinametva
bhikkhacaravelaya nivasetva kayabandhanam bandhitva civaram parupitva pattamadaya
kadaci ekakova kadaci bhikkhusamghaparivuto gamam va nigamam va pindaya pavisati
kadaci pakatiya, kadaci anekehi patihariyehi pavattamanehi. 2- Seyyathidam?
@Footnote: 1 cha.Ma. utthaya        2 cha.Ma. vattamanehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Pindaya pavisato lokanathassa purato gantva mudugatiyo vata pathavim sodhenti, valahaka udakaphusitani muncanta magge renum vupasametva upari vitanam hutva titthanti. Apare vata pupphani upasamharitva magge okiranti, unnata bhumippadesa onamanti, onata unnamanti, padanikkhepasamaye samava bhumi hoti, sukhasamphassani rathacakkamattani padumapupphani va pade sampaticchanti, indakhilassa anto thapitamatte dakkhinapade sarira chabbannarasmiyo niccharitva suvannarasapinjarani viya citrapataparikkhittani viya ca pasadakutagaradini karontiyo ito cito ca vidhavanti, hatthiassavihangadayo sakasakatthanesu thitayeva madhurena akarena saddam karonti, tatha bherivinadini turiyani manussanam kayupagani ca abharanani, tena sannanena manussa jananti "ajja bhagava idha pindaya pavittho"ti. Te sunivattha suparuta gandhapupphadini adaya ghara nikkhamitva antaravithim patipajjitva bhagavantam gandhapupphadihi sakkaccam pujetva vanditva "amhakam bhante dasa bhikkhu, amhakam visati, amhakam bhikkhusatam detha"ti yacitva bhagavatopi pattam gahetva asanam pannapetva sakkaccam pindapatena patimanenti. Bhagava katabhattakicco tesam santanani oloketva tatha dhammam deseti, yatha keci saranagamane patitthahanti, keci pancasu silesu, keci sotapattisakadagami- anagamiphalanam annatarasmim, keci pabbajitva aggaphale arahatteti. Evam tatha tatha janam anuggahetva utthayasana viharam gacchati. Tattha tattha mandalamale pannattapavarabuddhasane nisidati bhikkhunam bhattakiccapariyosanam agamayamano. Tato bhikkhunam bhattakiccapariyosane upatthako bhagavato nivedeti, atha bhagava gandhakutim pavisati. Idantava purebhattakiccam. Yamettha 1- na vuttam, tam brahmayusutte vuttanayeneva gahetabbam. @Footnote: 1 cha.Ma. yancettha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Atha bhagava evam katapurebhattakicco gandhakutiya upatthane nisiditva pade pakkhaletva padapithe thatva bhikkhusamgham ovadati "bhikkhave appamadena sampadetha, buddhuppado dullabho lokasmim, manussapatilabho dullabho, saddhasampatti 1- dullabha, pabbajja dullabha, saddhammassavanam dullabham lokasmin"ti. Tato bhikkhu bhagavantam vanditva kammatthanam pucchanti, atha bhagava bhikkhunam cariyavasena kammatthanam deti. Te kammatthanam uggahetva bhagavantam abhivadetva attano attano vasanatthanam gacchanti, keci arannam, keci rukkhamulam, keci pabbatadinam annataram, keci catumaharajikabhavanam .pe. Keci vasavattibhavananti. Tato bhagava gandhakutim pavisitva sace akankhati, dakkhinena passena sato sampajano muhuttam sihaseyyam kappeti. Atha samassasitakayo utthahitva dutiyabhage lokam voloketi. Tatiyabhage yam gamam va nigamam va upanissaya viharati, tattha jana 2- purebhattam danam datva pacchabhattam sunivattha suparuta 3- gandhapupphadini adaya vihare sannipatanti. 4- Tato bhagava sampattaparisaya anurupena patihariyena gantva dhammasabhayam pannattapavarabuddhasane nisajja dhammam deseti kalayuttam pamanayuttam. Atha kalam viditva parisam uyyojeti. Tato sace gattani parisincitukamo 5- hoti, atha buddhasana vutthaya upatthakena udakapatiyaditokasam gantva upatthakahattha 6- udakasatikam gahetva nhanakotthakam pavisati. Upatthakopi buddhasanam anetva gandhakutiparivene pannapeti, bhagava gattani parisincitva 7- surattadupattam nivasetva kayabandhanam bandhitva uttarasangam katva tattha gantva 8- nisidati ekakova muhuttam @Footnote: 1 Si. khanasampatti 2 cha.Ma. jano 3 cha.Ma. sunivattho suparuto @4 cha.Ma. sannipatati 5 cha.Ma. osincitukamo 6 cha.Ma. upatthakahatthato @7 cha.Ma. osincitva 8 cha.Ma. agantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Patisallino. Atha bhikkhu tato tato agamma bhagavato upatthanam agacchanti. 1- Tattha ekacce panham pucchanti, ekacce kammatthanam, ekacce dhammassavanam yacanti. Bhagava tesam adhippayam sampadento pathamayamam vitinameti. Majjhimayame dasasahassilokadhatudevatayo 2- okasam labhamana bhagavantam upasankamitva panham pucchanti yathabhisankhatam antamaso caturakkharampi. Bhagava tasam devatanam panham vissajjento majjhimayamam vitinameti. Tato pacchimayamam cattaro bhage katva ekam bhagam cankamam adhitthati, dutiyabhagam gandhakutim pavisitva dakkhinena passena sato sampajano sihaseyyam kappeti, tatiyabhagam phalasamapattiya vitinameti, catutthabhagam mahakarunasamapattim pavisitva buddhacakkhuna lokam voloketi apparajakkhamaharajakkhadisattadassanattham. Idam pacchabhattakiccam. Evamimassa pacchabhattakiccassa lokavolokanasankhate catutthabhagavasane buddhadhammasamghesu danasilauposathakammadisu ca akatadhikare ca katadhikare ca anupanissayasampanne ca upanissayasampanne ca satte passitum buddhacakkhuna lokam volokento kasibharadvajam brahmanam arahattupanissayasampannam disva "tattha mayi gate katha pavattissati, tato kathavasane dhammadesanam sutva esa brahmano pabbajitva arahattam papunissati"ti ca natva tattha gantva katham samutthapetva imam suttam abhasi. Tattha evamme sutantiadi ayasmata anandena pathamamahasangitikale dhammasangitim karontena ayasmata mahakassapattherena putthena pancannam arahantasatanam vuttam, "aham kho samana kasami ca vappami 3- ca"ti kasibharadvajena vuttam, "ahampi kho brahmana kasami ca vappami ca"tiadi bhagavata vuttam, tadetam sabbampi samodhanetva "kasibharadvajasuttan"ti vuccati. @Footnote: 1 cha.Ma. gacchanti 2 cha.Ma. sakaladasasahassi..... 3 cha.Ma. vapami

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Tattha evanti ayam akaranidassanavadharanattho evamsaddo. Akaratthena hi etena etamattham dipeti:- nananayanipunamanekajjhasayasamutthanamatthabyanjanasampannam vividhapatihariyam dhammatthadesanapativedhagambhiram sabbasattehi sakasakabhasanurupa- mupalakkhaniyasabhavam tassa bhagavato vacanam, tam sabbappakarena 1- ko samattho vinnatum, atha kho evamme sutam, mayapi ekenakarena sutanti. Nidassanatthena "naham sayambhu, na maya idam sacchikatan"ti attanam parimocento "evamme sutam, maya evam sutan"ti idani vattabbam sakalam suttam nidasseti. Avadharanatthena "etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam bahussutanam yadidam anando, gatimantanam, satimantanam, dhitimantanam, upatthakanam yadidam anando"ti 2- evam bhagavata pasatthabhavanurupam attano dharanabalam dassento sattanam sotukamyatam janeti "evamme sutam tanca atthato va byanjanato va anunamanadhikam, evam na annatha datthabban"ti. Me sutanti ettha mayasaddattho mesaddo, sotadvaravinnanattho sutasaddo. Tasma evamme sutanti evam maya sotavinnanapubbangamaya sotavinnanavithiya 3- upadharitanti vuttam hoti. Ekam samayanti ekam kalam. Bhagavati bhagyava bhaggava bhattavati vuttam hoti. Magadhesu viharatiti magadha nama janapadino rajakumara, tesam nivaso ekopi janapado rulhisaddena "magadha"ti vuccati, tasmim magadhesu janapade. Keci pana "yasma cetiyaraja musavadam bhanitva bhumim pavisanto `ma gadham pavisa'ti vutto, yasma va tam rajanam magganta bhumim khananta purisa `ma gadham karotha'ti vutta, tasma magadha"ti evamadihi nayehi bahudha papancenti. Yam ruccati, tam gahetabbam. 4- Viharatiti ekam iriyapathabadhanam @Footnote: 1 cha.Ma. sabbakarena 2 an.ekaka. 20/219-23/25 @3 cha.Ma. vinnanavithiya 4 cha.Ma. gahetabbanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Aparena iriyapathena vicchinditva aparipatantam attabhavam harati, pavattetiti vuttam hoti. Dibbabrahmaariyaviharehi va sattanam vividham hitam haratiti viharati. Haratiti upasamharati upaneti janeti uppadetiti vuttam hoti. Tatha hi yada satta kamesu vippatipajjanti, tada kira bhagava dibbena viharena viharati tesam alobhakusalamulasamuppadanattham "appeva nama imam patipattim disva ettha rucim uppadetva kamesu virajjeyyun"ti. Yada pana issariyattham sattesu vippatipajjanti, tada brahmaviharena viharati tesam adosakusalamulasamuppadanattham "appeva nama imam patipattim disva ettha rucim uppadetva adosena dosam vupasameyyun"ti. Yada pana pabbajita dhammadhikaranam vivadanti, tada ariyaviharena viharati tesam amohakusalamulasamuppadanattham "appeva nama imam patipattim disva ettha rucim uppadetva amohena moham vupasameyyun"ti. Iriyapathaviharena pana na kadaci na viharati tam vina attabhavapariharanabhavatoti. Ayamettha sankhepo, vittharam pana mangalasuttavannanayam vakkhama. Dakkhinagirisminti yo so rajagaham parivaretva thito giri, tassa dakkhinapassena janapado "dakkhinagiri"ti vuccati dakkhinagiriti va 1- tasmim janapadeti vuttam hoti. Tattha viharassapi tadeva namam. Ekanalayam brahmanagameti ekanalati tassa gamassa namam. Brahmana cettha sambahula pativasanti, brahmanabhogo va so, tasma "brahmanagamo"ti vuccati. Tena kho pana samayenati yam samayam bhagava aparajitapallankam abhujitva anuttaram sammasambodhim abhisambujjhitva pavattitapavaradhammacakko magadharatthe ekanalam brahmanagamam upanissaya dakkhinagirimahavihare brahmanassa indriyaparipakam agamayamano viharati, tena samayena karanabhutenati vuttam hoti. @Footnote: 1 cha.Ma. "dakkhinagiri"ti vuccati, Si. vuccati, dakkhinagiriti va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Kho panati idam panettha nipatadvayam padapuranamattam, adhikarantaradassanattham vati datthabbam. Kasibharadvajassa brahmanassati so brahmano kasiya jivati, bharadvajoti cassa gottam, tasma evam vuccati. Pancamattaniti yatha "bhojane mattannuta"ti 1- ettha mattasaddo pamane vattati, evamidhapi, tasma pancappamanani anunani anadhikani, panca nangalasataniti vuttam hoti. Payuttaniti payojitani, balibaddanam khandhesu thapetva yuge yottehi yuttani 2- hontiti attho. Vappakaleti vappanakale, bijanikkhipanakaleti 3- vuttam hoti. Tattha dve vappani kalalavappam pamsuvappanca. Pamsuvappam idhadhippetam, tanca kho pathame divase mangalavappam. Tatrayam upakaranasampada:- tini balibaddasahassani upatthapitani honti, sabbesam suvannamayani singani patimukkani, rajatamaya khura, sabbe setamalahi sabbagandhasugandhehi pancangulikehi ca alankata paripunnangapaccanga sabbalakkhanasampanna, ekacce kala anjanavannayeva, ekacce seta rajatavanna, 4- ekacce ratta pavalavanna, ekacce kammasa masaragallavanna. Pancasata kassakapurisa sabbe ahatasetavatthanivattha malalankata dakkhinaamsakutesu thapitapupphacumbataka haritalamanosilalanchanujjalitagattabhaga 5- dasa dasa nangala ekekagumba hutva gacchanti. Nangalanam sisanca yuganca patoda ca suvannavinaddha. Pathamanangale attha balibadda yutta, sesesu cattaro cattaro, avasesa kilantaparivattanattham anita. Ekekagumbe ekamekam bijasakatam ekeko kasati, ekeko vappati. Brahmano pana pageva massukammam karapetva nhatva sugandhagandhehi vilitto pancasatagghanikam vattham nivasetva sahassagghanikam 6- vattham ekamsam karitva @Footnote: 1 cha.Ma. mattannuti 2 cha.Ma. yojitani 3 cha.Ma. bijanikkhipakaleti @4 Si. valahakavanna, Ma. bakavanna, cha. phalikavanna 5 Si....lanchanujjalagattabhaga @6 cha.Ma. pancasatagghanakam...sahassagghanakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Ekamekissa anguliya dve dve katva visati angulimuddikayo, kannesu sihakundalani, 1- sise ca brahmavethanam patimuncitva suvannamalam kanthe katva brahmanaganaparivuto kammantam vosasati. Athassa brahmani anekasatabhajanesu payasam pacapetva mahasakatesu aropetva gandhodakena nhayitva sabbalankaravibhusita brahmaniganaparivuta kammantam agamasi. Gehampissa sabbattha gandhehi 2- suvilittam pupphehi sukatabalikammam, khettanca tesu tesu thanesu samussitapatakam ahosi. Parijanakammakarehi saha kammantam osataparisa addhateyyasahassa ahosi sabbe ahatavatthanivattha, sabbesanca payasabhojanam patiyattam ahosi. Atha brahmano yattha samam bhunjati, tam suvannathalam 3- dhovapetva payasassa puretva sappimadhuphanitadihi abhisankharitva nangalabalikammam karapesi. Brahmani panca kassakasatani suvannarajatakamsatambamayani bhajanani gahetva nisinnani suvannakatacchum gahetva payasena parivisanti gacchati. Brahmano pana balikammam karapetva rattasuvannupahanayo 4- arohitva rattasuvannadandam gahetva "idha payasam detha, idha sappim detha, idha sakkharam detha"ti vosasamano vicarati. Atha kho bhagava gandhakutiyam nisinnova brahmanassa parivesanam vattamanam natva "ayam kalo brahmanam dametun"ti nivasetva kayabandhanam bandhitva sanghatim parupitva pattam gahetva gandhakutito nikkhami yathatam anuttaro purisadammasarathi. Tenaha ayasma anando "atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva"ti. Tattha athaiti nipato adhikaravacanarambham joteti, 5- khoti padapurane. Bhagavati vuttanayameva. Pubbanhasamayanti divasassa pubbabhagasamayam, pubbanhasamayeti @Footnote: 1 Ma. gehamukhakundalani 2 Si. sabbagandhehi 3 Si. suvannathalim, cha.Ma. suvannapatim @4 cha.Ma. rattasuvannabandhupahanayo 5 Ma. adhikaravacanarambhe, cha. annadhikaravacanarambhe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Attho, pubbanhe va samayam pubbanhasamayam, pubbanhe ekam khananti vuttam hoti. Evam accantasamyoge upayogavacanam labbhati. Nivasetvati paridahitva, viharanivasanaparivattanavasenetam veditabbam. Na hi bhagava tato pubbe anivattho asi. Pattacivaramadayati pattam hatthehi, civaram kayena adiyitva, sampaticchitva dharetvati attho. Bhagavato kira pindaya pavisitukamassa bhamaro viya vikasitam padumadvayamajjham, indanilamanivannaselamayam pattam hatthadvayamajjham agacchati, tasma evamagatam pattam hatthehi sampaticchitva civaranca parimandalam parutam kayena dharetvati evamassa attho veditabbo. Yena va tena va pakarena ganhanto adaya icceva vuccati yatha "samadayeva pakkamati"ti. Yenati yena maggena. Kammantoti kammakaranokaso. Tenati tena maggena. Upasankamiti gato, yena maggena kasibharadvajassa brahmanassa kammanto gammati, tena maggena gatoti vuttam hoti. Atha kasma bhikkhu bhagavantam nanubandhimsuti? vuccate:- yada bhagava ekakova katthaci upasankamitukamo hoti, bhikkhacaravelayam dvaram pidahitva antogandhakutiyam pavisati, tato bhikkhu taya sannaya jananti "ajja bhagava ekakova gamam pavisitukamo, addha kanci eva vinetabbam puggalam addasa"ti. Te attano pattacivaram gahetva gandhakutim padakkhinam katva bhikkhacaram gacchanti. Tada ca bhagava evamakasi, tasma bhikkhu bhagavantam nanubandhimsuti. Tena kho pana samayenati yena samayena bhagava kammantam upasankami, tena samayena tassa brahmanassa parivesana vattati, bhattavissaggo vattatiti attho. Yam pubbe avocumha 1- "brahmani panca kassakasatani suvannarajatakamsatambamayani @Footnote: 1 cha.Ma. avocumha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Bhajanani gahetva nisinnani suvannakatacchum gahetva payasena parivisanti gacchati"ti. Atha kho bhagava yena parivesana tenupasankamati. Kimkaranati? brahmanassa anuggahakaranattham. Na hi bhagava kapanapuriso viya bhottukamataya 1- parivesanam upasankamati. Bhagavato hi dveasitisahassasankhata 2- sakyakoliyarajano natayo, te attano sampattiya nibaddhabhattam datum ussahanti. Na pana bhagava bhattatthaya pabbajito, apica kho pana "anekani asankhyeyyani pancamahapariccage pariccajanto paramiyo puretva mutto mocessami, danto damessami, santo samessami, nibbuto nibbapessami"ti 3- pabbajito. Tasma attano muttatta .pe. Parinibbutatta ca param mocento .pe. Parinibbapento ca loke vicaranto brahmanassa anuggahakaranattham yena parivesana tenupasankamiti veditabbam. Upasankamitva ekamantam atthasiti evam upasankamitva ca ekamantam atthasi. Ekamantanti bhavanapumsakaniddeso, ekokasam ekapassanti vuttam hoti. Bhummatthe va upayogavacanam, tassa dassanupacare kathasavanatthane, yattha thitam brahmano passati, tattha uccatthane atthasi. Thatva ca suvannarasapinjaram sahassacandasuriyobhasatibhasayamanam sarirabham munci samantato asitihatthaparimanam, yaya ajjhottharitatta brahmanassa kammantasalabhittirukkhakasitamattikapindadayo suvannamaya viya ahesum. Atha manussa payasam bhutta asitianubyanjanaparivara- dvattimsavaralakkhanapatimanditasariram byamappabhaparikkhepavibhusitabahuyugalam ketumalasamujjalitasassirikadassanam jangamamiva padumasaram, ramsijalujjalitataraganamiva gaganatalam, adittamiva ca kanakagirisikharam siriya jalamanam sammasambuddham ekamantam thitam @Footnote: 1 Ma. bhattakamataya 2 cha.Ma. dve asitisahassasankhya @3 cha.Ma. parinibbuto parinibbapessamiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Disva hatthapade dhovitva anjalim paggayha samparivaretva atthamsu. Evam tehi samparivaritam addasa kho kasibharadvajo brahmano bhagavantam pindaya thitam, disvana bhagavantam etadavoca "aham kho samana kasami ca vappami ca"ti. Kasma panayam evamaha, kim samantapasadike pasadaniye uttamadamathasamathamanuppattepi bhagavati appasadena, udahu addhateyyanam janasahassanam payasam patiyadetvapi katacchubhikkhaya maccherenati? ubhayathapi no, apica khvassa bhagavato dassanena atittam nikkhittakammantam janam disva "kammabhangam me katum agato"ti anattamanata ahosi, tasma evamaha. Bhagavato ca lakkhanasampattim disva "sacayam kammante payojayittha, 1- sakalajambudipe manussanam sise culamani viya abhavissa, ko namassa attho na sampajjissa, evamevam alasataya kammante appayojetva vappamangalakaladisu 2- pindaya caritva bhunjanto kayadalhibahulo vicarati"tipissa ahosi. Tenaha:- aham kho samana kasami ca vappami ca, kasitva ca vappitva ca bhunjamiti. Na me kammanta byapajjanti, na camhi yatha tvam evam lakkhanasampannoti adhippayo. Tvampi samana .pe. Bhunjassu, ko te attho na sampajjeyya evam lakkhanasampannassati adhippayo. Apicayam assosi "sakyarajakule kira kumaro uppanno, so cakkavattirajjam pahaya pabbajito"ti. Tasma "idani ayam so"ti natva "cakkavattirajjam kira pahaya nikkhantosi"ti 3- uparambham karonto aha "aham kho samana"ti. Apicayam tikkhapanno brahmano, na bhagavantam avakkhipanto bhanati, bhagavato pana @Footnote: 1 cha.Ma. payojayissa 2 cha.Ma. vappamangaladisu 3 cha. kilantositi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Rupasampattim disva pannasampattim sambhavayamano kathapavattanatthampi evamaha "aham kho samana"ti. Tato bhagava veneyyavasena sadevake loke aggakassakavappakabhavam 1- attano dassento aha "ahampi kho brahmana"ti. Atha brahmanassa cinta udapadi "ayam samano `kasami ca vappami ca'ti aha, na cassa olarikani yuganangaladini kasibhandani passami, so musa nu kho bhanati, no"ti bhagavantam tava padatala patthaya yava upari kesanta sammalokayamano 2- angavijjaya katadhikaratta dvattimsavaralakkhanasampattimassa natva "atthanametam anavakaso, yam evarupo musa bhaneyya"ti tavadeva sanjatabahumano bhagavati samanavadam pahaya gottena bhagavantam samudacaramano aha "na kho pana mayam passama bhoto gotamassa"ti. Evam ca pana vatva tikkhapanno brahmano "gambhirattham sandhaya imina etam vuttan"ti natva pucchitva tamattham natukamo bhagavantam gathaya ajjhabhasi. Tenaha ayasma anando "atha kho kasibharadvajo brahmano bhagavantam gathaya ajjhabhasi"ti. Tattha gathayati akkharapadaniyamitena vacanena. Ajjhabhasiti abhasi. [76-77] Tattha brahmano "kasin"ti yuganangaladikasisambharasamayogam vadati. Bhagava pana yasma pubbadhammasabhagena ropetva kathanannama buddhanam anubhavo, tasma buddhanubhavam dipento pubbadhammasabhagena ropento aha "saddha bijan"ti. Ko panettha pubbadhammasabhago, nanu brahmanena bhagava yuganangaladikasisambharasamayogam pucchito atha ca pana apucchitassa bijassa sabhagena ropento aha "saddha bijan"ti, evanca sati ananusandhikava ayam @Footnote: 1 Ma. aggakassakabhavam 2 Ma. samolokayamano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Katha hotiti? vuccate:- na buddhanam ananusandhika nama katha atthi, napi buddha pubbadhammasabhagam aropetva 1- kathenti. Evancettha anusandhi veditabba:- anena hi brahmanena bhagava yuganangaladikasisambharavasena kasim pucchito, tassa anukampaya "idam apucchitan"ti aparihapetva samulam saupakaram sasambharam saphalam kasim napetum mulato patthaya kasim dassento aha "saddha bijan"ti. Bijam hi kasiya mulam tasmim sati kattabbato, asati akattabbato, tappamanena ca kattabbato. Bije hi sati kasim karonti, asati na karonti. Bijappamanena ca kusala kassaka khettam kasanti, na unam "ma no sassam parihayi"ti, na adhikam "ma no mogho vayamo ahosi"ti. Yasma ca bijameva mulam, tasma bhagava mulato patthaya kasim dassento tassa brahmanassa kasiya pubbadhammassa bijassa sabhagena attano kasiya pubbadhammam ropento aha "saddha bijan"ti. Evamettha pubbadhammasabhago veditabbo. Pucchitamyeva vatva apucchitam paccha kim na vuttanti ce? tassa Upakarabhavato dhammasambandhasamatthabhavato ca ayanhi brahmano pannava, micchaditthikule pana jatatta saddhavirahito. Saddhavirahito ca pannava paresam saddhaya attano visaye appatipajjamano visesam nadhigacchati, kilesakalussiya- bhavapagamaappasadamattalakkhanapi cassa dubbala saddha balavatiya pannaya saha vattamana atthasiddhim na karoti hatthina saha ekadhure yuttagono viya. Tasma tassa saddha upakarika. Evam tassa brahmanassa saupakarabhavato tam brahmanam saddhaya patitthapentena pacchapi vattabbo ayamattho pubbe vutto @Footnote: 1 Si. aropetva, cha.Ma. anaropetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Desanakusalataya yatha annatrapi "saddha bandhati patheyyan"ti 1- ca, "saddha dutiya purisassa hoti"ti 2- ca, "saddhidha vittam purisassa setthan"ti 3- ca, "saddhaya tarati oghan"ti 4- ca, "saddhahattho mahanago"ti 5- ca, "saddho 6- kho bhikkhave ariyasavakoti ca"ti. 7- Tassa 8- bijassa ca upakarika vutthi, sa tadanantaranneva vuccamana samattha hoti. Evam dhammasambandhasamatthabhavato pacchapi vattabbo ayamattho pubbe vutto, anno ca evamvidho isayottadi. Tattha sampasadanalakkhana saddha, okappanalakkhana va, pakkhandanarasa, adhimuttipaccupatthana, akalussiyapaccupatthana va, sotapattiyangapadatthana, saddahitabbadhammapadatthana va, adasajalataladinam pasado viya cetaso pasadabhuta, udakappasadakamani viya udakassa, sampayuttadhammanam pasadika. Bijanti pancavidham mulabijam khandhabijam phalabijam aggabijam bijabijameva pancamanti. Tam sabbampi viruhanatthena bijantveva sankhyam gacchati. Yathaha "bijancetam viruhanatthena"ti. Tattha yatha brahmanassa kasiya mulabhutam bijam dve kiccani karoti, hettha mulena patitthati, upari ankuram utthapeti, evam bhagavato kasiya mulabhuta saddha hettha silamulena patitthati, upari samathavipassanankuram utthapeti. Yatha cetam mulena pathavirasam aporasam gahetva nalena dhannaparipakagahanattham vaddhati, evamayam silamulena samathavipassanarasam gahetva ariyamagganalena ariyaphalaparipakagahanattham 9- vaddhati. Yatha ca tam subhumiyam patitthahitva mulankurapannanalakandakapasavehi vuddhim virulhim vepullam patva khiram janetva anekasaliphalabharitasalisisam @Footnote: 1 sam.sa. 15/79/50 2 sam.sa. 15/59/43 3 sam.sa. 15/73/48, khu.su. 25/184/369 @4 sam.sa. 15/246/258 5 an.chakaka. 22/314/387, khu.thera. 26/694/366 @6 cha.Ma. saddhesiko sa. saddhayiko Ma. saddhaya 7 an.sattaka. 23/64/110 (sya) @8 cha.Ma. ayam patho na dissati 9 cha.Ma. ariyaphaladhannavipaka....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Nipphadeti, evamayam cittasantane patitthahitva silacittaditthi- kankhavitaranamaggamaggananadassanapatipadananadassanavisuddhihi vuddhim virulhim vepullam patva nanadassanavisuddhikhiram janetva anekapatisambhidadhammabharitaarahattaphalam 1- nipphadeti. Tenaha bhagava "saddha bijan"ti. Tattha siya "paropannasakusaladhammesu 2- ekato uppajjamanesu kasma saddhava bijam vutta"ti? vuccate:- bijakiccakaranato. Yatha hi tesu vinnanamyeva vijananakiccam karoti, evam saddha bijakiccam, sa ca sabbakusalanam mulabhuta. Yathaha:- "saddhajato upasankamati, upasankamanto payirupasati, payirupasanto sotam odahati, ohitasoto dhammam sunati, sutva dhammam dhareti, dhatanam dhammanam attham upaparikkhati, attham upaparikkhato dhamma nijjhanam khamanti, dhammanijjhanakkhantiya sati chando jayati, chandajato ussahati, ussahitva tulayati, tulayitva padahati, pahitatto samano kayena ceva paramatthasaccam sacchikaroti, pannaya ca nam ativijjha passati"ti. 3- Tapati akusaladhamme kayancati tapo, indriyasamvaraviriyadhutangadukkarakarikanam etamadhivacanam, idha pana indriyasamvaro adhippeto. Vutthiti vassavutthivatavutthiti- adina 4- anekavidha, idha vassavutthi adhippeta. Yatha hi brahmanassa vassavutthisamanuggahitam bijam bijamulakanca sassam viruhati na milayati nipphattim gacchati, evam bhagavato indriyasamvarasamanuggahita saddha saddhamula ca siladayo dhamma viruhanti na milayanti nipphattim. Tenaha "tapo vutthi"ti. "panna @Footnote: 1 cha.Ma. anekapatisambhidabhinnapharitam arahattaphalam 2 cha.Ma. paropannasa... @3 Ma.Ma. 13/183/158-432/420 5 cha.Ma.....vatavutthiadina

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Me"ti ettha ca vutto mesaddo imesupi padesu yojetabbo "saddha me bijam, bijam, tapo me vutthi"ti. Tena kim dipeti? yatha brahmana taya vappite bije sace vutthi atthi, sadhu, no ce atthi, udakampi databbam hoti, tatha maya hiriise pannayuganangale manoyottena ekabaddhe kate viriyabalibadde yojetva satipacanena vijjhitva attano cittasantanakkhette saddhabije vappite vutthiabhavo nama natthi. Ayam pana me satatam samitam tapo vutthiti. Pajanati etaya puggalo, sayam va pajanatiti panna, sa kamavacaradibhedato anekavidha, idha pana saha vipassanaya maggapanna adhippeta. Yuganangalanti yuganca nangalanca. Yatha hi brahmanassa yuganangalam, evam bhagavato duvidhapi panna. Tattha yatha yugam isaya upanissayam 1- hoti, purato hoti, isabaddham hoti, yottanam nissayam hoti, balibaddanam ekato gamanam dhareti, 2- evam panna hiripamukhanam dhammanam upanissaya 3- hoti. Yathaha "pannuttara sabbe kusala dhamma"ti 4- ca, "panna hi settha kusala vadanti, nakkhattarajariva tarakanan"ti 5- ca. Kusalanam dhammanam pubbangamatthena purato ca hoti. Yathaha "silam hiri capi satanca dhammo, anvayika pannavato bhavanti"ti. 5- Hirivippayogena anuppattito isabaddha hoti, manosankhatassa samadhiyottassa nissayapaccayato yottanam nissayo hoti, accaraddhatilinabhavapatisedhanato viriyabalibaddanam ekato gamanam dhareti. Yatha pana nangalam phalayuttam kasanakale pathavighanam bhindati, mulasantanakani padaleti, evam satiyutta panna vipassanakale dhammanam santatisamuhakiccarammanaghanam bhindati, sabbakilesamulasantanakani padaleti. @Footnote: 1 Si. uparisayam 2 Si. vareti 3 Si. uparisaya @4 an.atthaka. 23/189/350 (sya) 5 khu.ja. 27/2468/541 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Sa ca kho lokuttarava, itara ca lokiyapi siya. Tenaha "panna me yuganangalan"ti. Hiriyati etaya puggalo, sayam va hiriyati akusalappavattim jigucchatiti hiri. Taggahanena sahacaranabhavato ottappam gahitamyeva hoti. Isati yuganangalasandharika daruyatthi. Yatha hi brahmanassa isa yuganangalam sandhareti, evam evam bhagavatopi hiri lokiyalokuttarapannasankhatam yuganangalam sandhareti hiriya asati pannaya abhavato. Yatha ca isapatibaddham yuganangalam kiccakaram hoti acalam asithilam, evam hiripatibaddha ca panna kiccakari hoti acala asithila abbokinna ahirikena. Tenaha "hiri isa"ti. Munatiti mano, cittassetam adhivacanam, idha pana manosisena tamsampayutto samadhi adhippeto. Yottanti rajjubandhanam. Tam tividham isaya saha yugassa bandhanam, yugena saha balibaddanam bandhanam, sarathina saha balibaddanam bandhananti. Tattha yatha brahmanassa yottam isayugabalibadde ekabaddhe katva sakakicce patipadeti, evam bhagavato samadhi sabbeva te hiripannaviriyadhamme ekarammane avikkhepabhavena bandhitva sakakicce patipadeti. Tenaha "mano yottan"ti. Sarati etaya cirakatadimattham puggalo, sayam va saratiti sati, sa apammussanalakkhana. 1- Phaletiti phalo. Pajeti etenati pajanam. Tam idha "pacanan"ti vuccati, patodassetam adhivacanam. Phalo ca pacananca phalapacanam. Yatha hi brahmanassa phalapacanam, evam bhagavato vipassanayutta ca maggayutta ca sati. Tattha yatha phalo nangalam anurakkhati, purato cassa gacchati, evam sati @Footnote: 1 cha.Ma. asammussa....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Kusalanam dhammanam tatiyo samanvesamana arammane va upatthapayamana pannanangalam rakkhati. Tatha hi "satarakkhena cetasa viharati"tiadisu 1- "arakkha"ti vutta. Apammussanavasena cassa purato hoti. Satiparicite hi dhamme panna pajanati, no pammutthe. 2- Yatha ca pacanam balibaddanam vijjhanabhayam dassentam samsidanam na deti, uppathagamananca vareti, evam sati viriyabalibaddanam apayabhayam dassenti kosajjasamsidanam na deti, kamagunasankhate agocare caram nivaretva kammatthane niyojenti uppathagamananca vareti. Tenaha "sati me phalapacanan"ti. [78] Kayaguttoti tividhena kayasucaritena gutto. Vaciguttoti catubbidhena vacisucaritena gutto. Ettavata patimokkhasamvarasilam vuttam. Ahare udare yatoti ettha aharamukhena sabbapaccayanam sangahitatta catubbidhepi paccaye yato samyato nirupakkilesoti attho. Imina ajivaparisuddhisilam vuttam. Udare yatoti udare yato samyato mitabhoji, ahare mattannuti vuttam hoti. Imina bhojane mattannutamukhena paccayapatisevanasilam vuttam. Tena kim dipeti? yatha tvam brahmana bijam vappitva sassaparipalanattham kantakavatim va rukkhavatim va pakaraparikkhepam va karosi, tena te gomahimsamigagana pavesam alabhamana 3- sassam na vilumpanti, evamahampi saddhabijam vappitva nanappakarakusalasassaparipalanattham kayavaciahara- guttimayam tividham parikkhepam karomi, tena me ragadiakusaladhammagomahisamigagana pavesam alabhanta nanappakaram kusalasassam na vilumpantiti. Saccam karomi niddananti ettha dvihi dvarehi avisamvadanam saccam. Niddananti chedanam lunanam uppatanam, karanavacanatthe 4- cetam upayogavacanam veditabbam. Ayanhi @Footnote: 1 cha.Ma. sammutthe 2 an.chakka. 22/297/352 (sya) @3 cha.Ma. alabhanta 4 cha.Ma. karanatthe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Ettha attho "saccena karomi niddhanan"ti. Kim vuttam hoti? yatha tvam bahiram kasim kasitva sassadusakanam tinanam hatthena va asitena va niddhanam karosi, evamahampi ajjhattikam kasim kasitva kusalasassadusakanam visamvadanatinanam saccena niddhanam 1- karomi. Nanasaccam va ettha saccanti veditabbam, yantam yathabhutanananti vuccati, tena attasannadinam tinanam niddhanam karomiti evam yojetabbam. Atha va niddananti chedakam lavakam, uppatakanti attho. Evam sante yatha tvam dasam va kammakaram va niddhanam karosi, "niddhehi tinani"ti tinanam chedakam lavakam uppatakam karosi, evamaham saccam karomiti upayogavacaneneva vattum yujjati. Atha va saccanti ditthisaccam. Tamaham niddhanam karomi, chinditabbam lunitabbam uppatetabbam karomiti evampi upayogavacaneneva vattum yujjati. Soraccam me pamocananti ettha yantam "kayiko avitikkamo vacasiko avitikkamo"ti, evam silameva "soraccan"ti vuttam na tam idha adhippetam, vuttameva etam "kayagutto"tiadina nayena, arahattaphalam pana adhippetam. Tampi hi sundare nibbane ratabhavato "soraccan"ti vuccati. Pamocananti yoggavissajjanam. Kim vuttam hoti? yatha tava pamocanam punapi sayanhe va dutiyadivase va anagatasamvacchare va yojetabbato appamocanameva hoti, na mama evam. Na hi mama antara mocanannama atthi. Ahanhi dipankaradasabalakalato pabhuti pannanangale viriyabalibadde yojetva cattari asankhyeyyani kappasatasahassanca mahakasim kasanto tava na munacim, yava na sammasambodhim abhisambujjhim. Yada ca me sabbantam kalam khepetva bodhirukkhamule aparajitapallanke nisinnassa sabbagunaparivaram arahattaphalam udapadi, tada maya tam sabbussukkapatippassaddhippattiya @Footnote: 1 cha.Ma. niddanam, evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Pamuttam, nadani puna yojetabbam bhavissatiti. Etamattham sandhaya bhagava aha "soraccamme pamocanan"ti. [79] Viriyam me dhuradhorayhanti ettha viriyanti "kayiko va cetasiko va viriyarambho"tiadina nayena vuttappadhanam. Dhuraya dhorayham dhuradhorayham, dhuram vahatiti attho. Yatha hi brahmanassa dhuraya dhorayhakaddhitam nangalam bhumighanam bhindati, mulasantanakani ca padaleti, evam bhagavato viriyakaddhitam pannanangalam yathavuttam ghanam bhindati, kilesasantanakani ca padaleti. Tenaha "viriyam me dhuradhorayhan"ti. Atha va purimadhuram vahanta dhura, muladhuram vahanta dhorayha. Dhura ca dhorayha ca dhuradhorayham. 1- Tattha yatha brahmanassa ekamekasmim nangale catubalibaddappabhedam dhuradhorayham vahantam uppannanuppannatinamulaghatam sassasampattinca sadheti, evam bhagavato catusammappadhanaviriyappabhedam dhuradhorayham vahantam uppannanuppannakusalamulaghatam kusalasampattinca sadheti. Tenaha "viriyam me dhuradhorayhan"ti. Yogakkhemadhivahananti ettha yogehi khematta "yogakkheman"ti nibbanam vuccati, tam adhigantva 2- vahiyati, abhimukham va vahiyatiti adhivahanam, yogakkhemassa adhivahanam yogakkhemadhivahanam. Tena kim dipeti? yatha tava dhuradhorayham puratthimam disam pacchimadisu va annataram abhimukham vahiyati, tatha mama dhuradhorayham nibbanabhimukham vahiyati. Evam vahiyamananca gacchati anivattantam. Yatha tava nangalam vahantam dhuradhorayham khettakotim patva puna nivattati, evam anivattantam dipankarakalato pabhuti gacchateva. Yasma va tena tena maggena pahina kilesa puna 3- pahatabba na honti, yatha tava nangalena chinnani tinani punapi aparasmim @Footnote: 1 cha.Ma. dhuradhorayha 2 cha. adhikatva 4 cha.Ma. punappunam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Samaye chinditabbani honti, tasmapi etam 1- pathamamaggavasena ditthekatthe kilese, dutiyavasena olarike kilese, tatiyavasena anusahagate kilese, catutthavasena sabbakilese pajahantam gacchati anivattantam. Atha va gacchati anivattantanti nivattanarahitam hutva gacchatiti attho. Tanti tam dhuradhorayham. Evamettha 2- padacchedo veditabbo. Evam gacchantanca yatha tava dhuradhorayham na tam thanam gacchati, yattha gantva kassako asoko nissoko virajo hutva na socati, etam pana tam thanam gacchati, yattha gantva na socati. Yattha satipacanena etam viriyadhuradhorayham codento gantva madiso kassako asoko nissoko virajo hutva na socati, tam sabbasokasallasamugghatabhutam nibbanamatasankhatam thanam gacchatiti. [80] Idani nigamanam karonto bhagava imam gathamaha:- "evamesa kasi kattha sa hoti amatapphala etam kasim kasitvana sabbadukkha pamuccati"ti. Tassayam sankhepattho:- maya brahmana esa saddhabija tapovutthiya anuggahita kasi pannamayam yuganangalam hirimayanca isam manomayena yottena ekabaddham katva pannanangale satiphalam akottetva satipacanam gahetva kayavaciaharaguttiya gopetva saccam niddhanam katva soraccam pamocanam viriyam dhuradhorayham yogakkhemabhimukham anivattantam vahantena kattha, kasikammapariyosanam catubbidham samannaphalam papita, sa hoti amatapphalati, sa esa kasi amatapphala hoti. Amatam vuccati nibbanam, nibbananisamsa hotiti attho. Sa kho panesa kasi na mamevekassa amatapphala hoti, apica kho pana yo koci @Footnote: 1 Si. tatha mama 2 cha.Ma. evampettha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Khattiyo va brahmano va vesso va suddo va gahattho va pabbajito va etam kasim kasati, so sabbopi etam kasim kasitvana, sabbadukkha pamuccatiti 1- sabbasma vattadukkhadukkhadukkhasankharadukkhaviparinamadukkha pamuccatiti. Evam bhagava brahmanassa arahattanikutena nibbanapariyosanam katva desanam nitthapesi. Tato brahmano gambhiratthadesanam sutva "mama kasiphalam bhunjitva aparajju eva chato hoti, imassa pana kasi amatapphala, tassa phalam bhunjitva sabbadukkha pamuccati"ti ca viditva pasanno pasannakaram katum payasam datumaraddho. Tenaha "atha kho kasibharadvajo"ti. Tattha mahatiyati mahatiyanti attho. Kamsapatiyati suvannapatiyam, satasahassagghanike attano suvannathale. Vaddhetvati chupitva, akiritvati vuttam hoti. Bhagavato upanamesiti sappimadhuphanitadihi vicittam 2- katva dukulavitanena paticchadetva ukkhipitva sakkaccam tathagatassa abhihari, kinti? "bhunjatu bhavam gotamo payasam kassako bhavan"ti. Tato kassakabhavasadhakam karanamaha "yanhi .pe. Kasati"ti, yasma bhavam .pe. Kasatiti vuttam hoti. Atha bhagava "gathabhigitamme"ti aha. [81] Tattha gathabhigitanti gathahi abhigitam, gathayo bhasitva laddhanti vuttam hoti. Meti maya. Abhojaneyyanti bhunjanaraham na hoti. Sampassatanti samma ajivaparisuddhim 3- passatam, samanta va passatam sampassatam, buddhananti vuttam hoti. Nesa dhammoti "gathabhigitam bhunjitabban"ti esa dhammo etam carittam na hoti, tasma gathabhigitam panudanti buddha, patikkhipanti na bhunjantiti. Kim pana bhagavata payasattham gatha abhigita, yena evamahati? na Etamattham abhigita, apica kho pana pato patthaya khettasamipe thatva @Footnote: 1 cha.Ma. pamuccati 2 cha.Ma. vicitram 3 cha.Ma. ajivasuddhim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Katacchubhikkhampi alabhitva puna sakalabuddhagune pakasetva laddham tadetam natanaccakadihi naccitva gayitva ca laddhasadisam hoti, tena "gathabhigitan"ti vuttam. Tadisanca yasma buddhanam na kappati, tasma "abhojaneyyan"ti vuttam. Appicchatanurupam cetam na hoti, tasmapi pacchimam janatam anukampamanena ca evam vuttam. Yatra ca nama parappakasitenapi attano gunena uppannam labham patikkhipanti seyyathapi appiccho ghatikaro kumbhakaro, tatra katham kotippattaya appicchataya samannagato bhagava attanava attano gunappakasanena uppannam labham sadiyissati, yato yuttameva etam bhagavata vuttanti. 1- Ettavata "appasannam adatukamam brahmanam gathabhasanena 2- datukamam katva samano gotamo bhojanam patiggahesi, amisakarana imassa desana"ti imamha lokapavada attanam mocento desanaparisuddhim dipetva idani ajivaparisuddhim dipento aha "dhamme sati brahmana vuttiresa"ti. Tassattho:- ajivaparisuddhidhamme va dasavidhasucaritadhamme va buddhanam carittadhamme va sati samvijjamane anusahagate 3- vattamane vuttiresa ekantavodata akase panippasaranakappa esana pariyesana jivitavutti buddhanam brahmanati. [82] Evam vutte brahmano "payasam me patikkhipati, akappiyam kiretam bhojanam, adhanno vatasmi, danam datum 4- na labhami"ti domanassam uppadetva 5- "appeva nama annam patigganheyya"ti ca cintesi. Tam natva bhagava "aham bhikkhacaravelam paricchinditva agato `ettakena kalena imam brahmanam pasadessami'ti, brahmano ca domanassam akasi, idani tena domanassena mayi cittam pakopetva @Footnote: 1 Ma. bhagavato vattanti, cha. bhagavato vattunti @2 cha. gathagayanena 3 cha. anupahate @4 ka. ahanne tasmim, datum 5 ka. uppadesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Amatavaradhammam pativijjhitum na sakkhissati"ti brahmanassa pasadajananattham tena patthitamanoratham purento aha "annena ca kevalinan"ti. Tattha kevalinanti sabbagunaparipunnam, sabbayogavisamyuttam vati attho. Mahantanam silakkhandhadinam gunanam esanato mahesim. Parikkhinasabbasavatta khinasavam. Hatthapadakukkuccamadim katva vupasantasabbakukkuccatta kukkuccavupasantam. Upatthahassuti parivisassu 1- patimanayassu. Evam brahmanena citte uppaditepi pariyayameva bhanati, na tu bhanati "dehi, aharahi"ti. Sesamettha uttanatthameva. Atha brahmano "ayam payaso bhagavato anito, naham arahami tam attano chandena kassaci datun"ti cintetva aha "atha kassa cahan"ti. Tato bhagava "tam payasam thapetva tathagatam tathagatasavakanca annassa ajiranadhammo"ti natva aha "khvaham tan"ti tattha sadevakavacanena pancakamavacaradevaggahanam, samarakavacanena chatthakamavacaradevaggahanam, sabrahmakavacanena rupavacarabrahmaggahanam arupavacara pana bhunjeyyunti asambhavaneyya. Sassamanabrahmanivacanena sasanapaccatthikapaccamitta- samanabrahmanaggahanam samitapapavahitapapasamanabrahmanaggahananca, pajavacanena sattalokaggahanam, sadevamanussavacanena sammutidevaavasesamanussaggahanam. Evamettha tihi vacanehi okasaloko, dvihi pajavasena sattaloko gahitoti veditabbo. Esa sankhepo, vittharam pana alavakasutte vannayissama. Kasma pana sadevakadisu kassaci na samma parinamam gaccheyyati? Olarike sukhumojapakkhipanato. Imasmim hi payase bhagavantam uddissa gahitamatteyeva devatahi oja pakkhitta yatha sujataya payase, cundassa ca sukaramaddave paccamane, veranjayanca bhagavata gahitagahitalope, bhesajjakkhandhake ca kaccayanassa gulhakumbhasmim avasitthagulhe. So olarike sukhumojapakkhipanato @Footnote: 1 Si. paticarassu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Devanam na parinamati. Deva hi sukhumasarira, tesam olariko manussaharo na samma parinamati. Manussanampi na parinamati. Manussa hi olarikasarira, tesam sukhuma dibboja na samma parinamati. Tathagatassa pana pakatiagginava parinamati, samma jirati. Kayabalananabalappabhavenati eke. Tathagatasavakassa khinasavassetam samadhibalena mattannutaya ca parinamati, itaresam iddhimantanampi na parinamati. Acintaniyam va ettha karanam, buddhavisayo esoti. Tena hi tvanti yasma annam na passami, mama na kappati, mama akappantam savakassapi me na kappati, tasma tvam brahmanati vuttam hoti. Appahariteti parittaharitatine, apparulhaharitatine va pasanapitthisadise. Appanaketi nippanake, payasajjhottharanakaranena maritabbapanarahite va mahaudakakkhandhe, saha tinanissitehi panehi tinanam panakananca anukampanatthaya 1- etam vuttam. Ciccitayati citicitayatiti evam saddam karoti. Samdhumayatiti 2- samanta dhumayati. Sampadhumayatiti 3- tatheva adhimattam dhumayati. Kasma evam ahositi? bhagavato anubhavena, na udakassa, na payasassa, na brahmanassa, na annesam devayakkhadinam. Bhagava hi brahmanassa dhammasamvegattham tatha adhitthasi. Seyyathapi namati opammanidassanametam, yatha phaloti ettakameva vuttam hoti. Samviggo cittena, lomahatthajato sarirena. Sarire kirassa navanavuti lomakupasahassani suvannabhittiya ahatamaninagadanta viya uddhagga ahesum. Sesam pakatameva. Padesu pana nipatitva bhagavato dhammadesanam abbhanumodamano bhagavantam etadavoca "abhikkantam bho gotama abhikkantam bho gotama"ti. Abbhanumodane @Footnote: 1 cha.Ma. anurakkhanatthaya 2 cha.Ma. samdhupayatiti 3 cha.Ma. sampadhupayatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Hi ayamidha abhikkantasaddo. Vittharato panassa mangalasuttavannanayam atthavannana avibhavissati. Yasma ca abbhanumodanatthe, tasma sadhu sadhu bho gotamati vuttam hotiti veditabbam. "bhaye kodhe pasamsayam turite kotuhalecchare hase soke pasade ca kare ameditam budho"ti imina ca lakkhanena idha pasadavasena pasamsavasena cayam dvikkhattum vuttoti veditabbo. Atha va abhikkantanti atikkantam 1- atiittham atimanapam, atisundaranti vuttam hoti. Tattha ekena abhikkantasaddena desanam thometi, ekena attano pasadam. Ayanhi ettha adhippayo:- abhikkantam bho gotama yadidam bhoto gotamassa dhammadesana, abhikkantam yadidam bhoto gotamassa dhammadesanam agamma mama pasadoti. Bhagavato eva va vacanam dve atthe sandhaya thometi:- bhoto gotamassa vacanam abhikkantam dosanasanato, abhikkantam gunadhigamanato, tatha saddhajananato, pannajananato, satthato, sabyanjanato, uttanapadato, gambhiratthato, kannasukhato, hadayangamato, anattukkamsanato, aparavambhanato, karunasitalato, pannavadatato, apatharamaniyato, vimaddakkhamato, suyyamanasukhato, vimamsiyamanahitatoti evamadihi yojetabbam. Tato parampi catuhi upamahi desanamyeva thometi. Tattha nikkujjitanti adhomukham thapitam hettha mukhajatam va. Ukkujjeyyati uparimukham kareyya. Paticchannanti tinadihi chaditam 2- vivareyyati ugghateyya. Mulhassati disamulhassa. Maggam acikkheyyati hatthe gahetva "esa maggo"ti vadeyya. Andhakareti kalapakkhacatuddasiaddharattaghanavanasandameghapatalehi caturange tamasi. Ayam tava padattho. @Footnote: 1 Si. atikantam, Ma. abhikkantam, cha. abhikantam 2 cha.Ma. tinapannadicchaditam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Ayam pana adhippayayojana:- yatha koci nikkujjitam ukkujjeyya, evam saddhammavimukham asaddhammapatitam mam asaddhamma vutthapentena, yatha paticchannam vivareyya, evam kassapassa bhagavato sasanantaradhana pabhuti micchaditthigahanapaticchannam sasanam vivarantena, yatha mulhassa maggam acikkheyya, evam kummaggamicchamaggapatipannassa me saggamokkhamaggam acikkhantena, yatha andhakare telapajjotam dhareyya, evam mohandhakaranimuggassa me buddhadiratanarupani apassato tappaticchadakamohandhakaraviddham sakadesanapajjotadharanena mayham bhota gotamena etehi pariyayehi desitatta anekapariyayena dhammo pakasito. Atha va ekacciyena matena yasma ayam dhammo dukkhadassanena ca asubhe "subhan"ti vipallasappahanena ca nikkujjitukkujjitasadiso, samudayadassanena dukkhe "sukhan"ti vipallasappahanena ca paticchannavivaranasadiso, nirodhadassanena anicce "niccan"ti vipallasappahanena ca mulhassa maggacikkhanasadiso, maggadassanena anattani "atta"ti vipallasappahanena ca andhakare telapajjotasadiso 1- tasma seyyathapi nama nikkujjitam va ukkujjeyya .pe. Pajjotam dhareyya "cakkhumanto rupani dakkhanti"ti, evam pakasito hoti. Yasma panettha saddhatapakayaguttatadihi silakkhandho pakasito hoti, pannaya pannakkhandho, hirimanaadihi samadhikkhandho, yogakkhemena nirodhoti evam tikkhandho ariyamaggo nirodho cati sarupeneva dve ariyasaccani pakasitani, tattha maggo patipakkho samudayassa, nirodho dukkhassati patipakkhena dve. Iti imina pariyayena cattari ariyasaccani 2- pakasitani. Tasma anekapariyayena pakasito hotiti veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. pajjotasadiso 2 cha.Ma. saccani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Esahantiadisu eso ahanti esaham. Saranam gacchamiti padesu nipatitva panipatena saranagamanena gatopi idani vacaya samadiyanto aha, atha va panipatena buddhamyeva saranam tatoti idani tam adim katva sesadhammasamghepi gantum aha. Ajjataggeti ajjatam adim katva, ajjadaggeti va patho, dakaro padasandhikaro, ajja aggam katvati vuttam hoti. Panehi upetam panupetam, yava me jivitam pavattati, tava upetam, anannasatthukam tihi saranagamanehi saranam gatam mam bhavam gotamo dharetu janatuti vuttam hoti. Ettavatanena sutanurupa patipatti dassita hoti. Nikkujjitadihi va satthu sampattim dassetva imina "esahan"tiadina sissasampatti dassita. Tena va pannapatilabham dassetva imina saddhapatilabho dassito. Idani evam patiladdhasaddhena pannavata yam kattabbam, tam katukamo 1- bhagavantam yacati "labheyyahan"ti. Tattha bhagavato iddhiadihi abhippasaditacitto "bhagavapi cakkavattirajjam pahaya pabbajito, kimangam panahan"ti saddhaya pabbajjam yacati, tattha paripurakaritam patthento pannaya upasampadam. Sesam pakatameva. Eko vupakatthotiadisu pana eko kayavivekena, vupakattho cittavivekena, appamatto kammatthane satiavijahanena, atapi kayikacetasikaviriyasankhatena atapena, pahitatto kaye ca jivite ca anapekkhataya viharanto annatarairiyapathaviharena. Na cirassevati pabbajjam upadaya vuccati. Kulaputtati duvidha kulaputta jatikulaputto ca acarakulaputto ca, ayam pana ubhayathapi kulaputto. Agarasmati ghaRa. Agarassa 2- hitam agariyam, kasigorakkhadikutumbaposanakammam vuccati, natthi ettha agariyanti anagariyam, pabbajjayetam adhivacanam. Pabbajantiti @Footnote: 1 cha.Ma. kattukamo 2 cha.Ma. agaranam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Upagacchanti upasankamanti. Tadanuttaranti tam anuttaram. Brahmacariyapariyosananti maggabrahmacariyassa pariyosanam, arahattaphalanti vuttam hoti. Tassa hi atthaya kulaputta pabbajanti. Dittheva dhammeti tasmimyeva attabhave. Sayam abhinna sacchikatvati attanayeva pannaya paccakkham katva aparappaccayam natvati attho. Upasampajja vihasiti papunitva sampadetva va vihasi. Evam viharanto ca khina jati .pe. Abbhannasi. Etenassa paccavekkhanabhumim dasseti. Katama panassa jati khina, kathanca nam abbhannasiti? vuccate:- Na tavassa atita jati khina pubbeva khinatta, na anagata anagate vayamabhavato, 1- na paccuppanna vijjamanatta. Ya pana maggassa abhavitatta uppajjeyya ekacatupancavokarabhavesu ekacatupancakkhandhappabheda jati, sa maggassa bhavitatta anuppadadhammatam apajjanena khina. Tam so maggabhavanaya pahinakilese paccavekkhitva kilesabhave vijjamanampi kammam ayatim appatisandhikam hotiti jananto janati. Vusitanti vuttham parivuttham, katam caritam nitthapitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyam. Katam karaniyanti catusu saccesu catuhi maggehi parinnapahana- sacchikiriyabhavanavasena solasavidhampi kiccam nitthapitanti attho. Naparam itthattayati idani puna itthabhavaya evam solasakiccabhavaya kilesakkhayaya va maggabhavana natthiti. Atha va itthattayati itthabhavato, imasma evampakara idani vattamanakkhandhasantana aparam khandhasantanam natthi, ime pana pancakkhandha parinnata titthanti chinnamulako rukkho viyati abbhannasi. Annataroti eko. @Footnote: 1 i. nanagata pubbe cetarahi ca anagatatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Arahatanti arahantanam. Mahasavakanam abbhantaro ayasma bharadvajo ahositi ayam kirettha adhippayoti. Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya suttanipatavannanaya kasibharadvajasuttavannana nitthita. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 28 page 132-161. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=28&A=3224&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=28&A=3224&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=297              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=7102              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=7049              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=7049              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]