[๓๕] พาวรึ อภิวาเทตฺวา กตฺวา จ นํ ปทกฺขิณํ
ชฏาชินธรา สพฺเพ ปกฺกามุํ อุตฺตรามุขา ฯ
[๓๖] มุฬกสฺส ๑- ปติฏฺฐานํ ปุริมํ มาหิสฺสตึ ๒- ตทา
อุชฺเชนิญฺจาปิ โคนทฺธํ เวทิสํ วนสวฺหยํ ฯ
[๓๗] โกสมฺพิญฺจาปิ สาเกตํ สาวตฺถิญฺจ ปุรุตฺตมํ
เสตพฺยํ กปิลวตฺถุํ กุสินารญฺจ มนฺทิรํ ฯ
[๓๘] ปาวญฺจ โภคนครํ เวสาลึ มาคธํ ปุรํ
ปาสาณกํ เจติยญฺจ รมณียํ มโนรมํ ฯ
[๓๙] ตสิโต วุทกํ สีตํ มหาลาภํว วาณิโช
ฉายํ ฆมฺมาภิตตฺโตว ตุริตา ปพฺพตมารุหุํ ฯ
[๔๐] ภควา จ ๓- ตมฺหิ สมเย ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต
ภิกฺขูนํ ธมฺมํ เทเสติ สีโหว นทตี วเน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มฬกสฺส ฯ ๒ ม. ปุรมาหิสฺสตึ ฯ ๓ ม. จสทฺโท นตฺถิ ฯ
[๔๑] อชิโต อทฺทส สมฺพุทฺธํ ๑- วีตรํสึว ๒- ภาณุมํ
จนฺทํ ยถา ปณฺณรเส ปาริปูรึ ๓- อุปาคตํ ฯ
[๔๒] อถสฺส คตฺเต ทิสฺวาน ปริปูรญฺจ พฺยญฺชนํ
เอกมนฺตํ ฐิโต หฏฺโฐ มโนปเญฺห อปุจฺฉถ ฯ
[๔๓] อาทิสฺส ชมฺมนํ พฺรูหิ โคตฺตํ พฺรูหิ สลกฺขณํ
มนฺเตสุ ปารมึ พฺรูหิ กติ วาเจติ พฺราหฺมโณ ฯ
[๔๔] วีสํ วสฺสสตํ อายุ โส จ โคตฺเตน พาวรี
ตีณสฺส ๔- ลกฺขณา คตฺเต ติณฺณํ เวทาน ปารคู ฯ
[๔๕] ลกฺขเณ อิติหาเส จ สนิฆณฺฑุสเกฏุเภ
ปญฺจสตานิ วาเจติ สธมฺเม ปารมึ คโต ฯ
[๔๖] ลกฺขณานํ ปวิจยํ พาวริสฺส นรุตฺตม
ตณฺหจฺฉิท ปกาเสหิ มา โน กงฺขายิตํ อหุ ฯ
[๔๗] มุขํ ชิวฺหาย ฉาเทติ อุณฺณาสฺส ภมุกนฺตเร
โกโสหิตํ วตฺถคุยฺหํ เอวํ ชานาหิ มาณว ฯ
[๔๘] ปุจฺฉํ หิ กญฺจิ ๕- อสุณนฺโต สุตฺวา ปเญฺห วิยากเต
วิจินฺเตติ ชโน สพฺโพ เวทชาโต กตญฺชลิ ๖- ฯ
[๔๙] โก นุ เทโวว ๗- พฺรหฺมา วา อินฺโท วาปิ สุชมฺปติ
มนสา ปุจฺฉิเต ปเญฺห กเมตํ ปฏิภาสติ ฯ
[๕๐] มุทฺธํ มุทฺธาธิปาตญฺจ พาวรี ปริปุจฺฉติ
ตํ พฺยากโรหิ ภควา กงฺขํ วินย โน อิเส ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. พุทฺธํ ฯ ๒ ม. ปีตรํสึว ฯ ๓ ม. ปริปูรํ ฯ ๔ ม. ตีณิสฺส ฯ
@๕ ม. กิญฺจิ ฯ ๖ ม. กตญฺชลี ฯ ๗ ม. เทโว วา ฯ
[๕๑] อวิชฺชา มุทฺธาติ ชานาหิ วิชฺชา มุทฺธาธิปาตินี
สทฺธาสติสมาธีหิ ฉนฺทวิริเยน ๑- สํยุตา ฯ
[๕๒] ตโต เวเทน มหตา สนฺถมฺภิตฺวาน ๒- มาณโว
เอกํสํ อชินํ กตฺวา ปาเทสุ สิรสา ปติ ฯ
[๕๓] พาวรี พฺราหฺมโณ โกโต สห สิสฺเสหิ มาริส
อุทคฺคจิตฺโต สุมโน ปาเท วนฺทติ จกฺขุม ฯ
[๕๔] สุขิโต พาวรี โหตุ สห สิสฺเสหิ พฺราหฺมโณ
ตฺวญฺจาปิ สุขิโต โหหิ จิรํ ชีวาหิ มาณว ฯ
[๕๕] พาวริสฺส จ ตุยฺหํ วา สพฺเพสํ สพฺพสํสยํ
กตาวกาสา ปุจฺฉโวฺห ยงฺกิญฺจิ มนสิจฺฉถ ฯ
[๕๖] สมฺพุทฺเธน กโตกาโส นิสีทิตฺวาน ปญฺชลิ ๓-
อชิโต ปฐมํ ปญฺหํ ตตฺถ ปุจฺฉิ ตถาคตํ ฯ
วตฺถุคาถา นิฏฺฐิตา ฯ
[๔]-
-------------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สพฺพตฺถ ฉนฺทวีริเยน ฯ ๒ ม. สนฺถมฺเภตฺวาน ฯ ๓ ม. ปญฺชลี ฯ เอวมุปริ ฯ
@๔ ม. เอตฺถนฺตเร อชิตมาณวปุจฺฉาย ปฏฐาย ยาว ปรายนานุคีติคาถาปริโยสานา สพฺเพสํ
@มาณวกานญฺเจว พุทฺธสฺสจ ปญฺหาปุจฺฉาวิสชฺชนํ อตฺถิ ฯ สฺยามโปฏฺฐเก ปเนตํ นตฺถิ ฯ
อชิตมาณวกปญฺหานิทฺเทโส ๑-
[๕๗] เกนสฺสุ นิวุโต โลโก (อิจฺจายสฺมา อชิโต)
เกนสฺสุ นปฺปกาสติ
กิสฺสาภิเลปนํ พฺรูหิ ๒-
กึสุ ตสฺส มหพฺภยํ ฯ
[๕๘] เกนสฺสุ นิวุโต โลโกติ นิรยโลโก ติรจฺฉานโลโก
ปิตฺติวิสยโลโก ๓- มนุสฺสโลโก เทวโลโก ขนฺธโลโก ธาตุโลโก
อายตนโลโก อยํ โลโก ปโร โลโก พฺรหฺมโลโก สเทวโลโก ๔-
อยํ วุจฺจติ โลโก ฯ อยํ โลโก เกน อาวุโต นิวุโต โอผุโฏ ๕-
ปิหิโต ปฏิจฺฉนฺโน ปฏิกุชฺชิโตติ เกนสฺสุ นิวุโต โลโก ฯ
[๕๙] อิจฺจายสฺมา อชิโตติ อิจฺจาติ ปทสนฺธิ ปทสํสคฺโค
ปทปาริปูริ ๖- อกฺขรสมวาโย พฺยญฺชนสิลิฏฺฐตา
ปทานุปุพฺพกเมตํ ๗- อิจฺจาติ ฯ อายสฺมาติ ปิยวจนํ ครุกวจนํ
สคารวสปฺปติสฺสาธิวจนเมตํ อายสฺมาติ ฯ อชิโตติ ตสฺส
พฺราหฺมณสฺส นามํ สงฺขา สมญฺญา ปญฺญตฺติ โวหาโร นามํ
นามกมฺมํ นามเธยฺยํ นิรุตฺติ พฺยญฺชนํ อภิลาโปติ อิจฺจายสฺมา
อชิโต ฯ
[๖๐] เกนสฺสุ นปฺปกาสตีติ เกน โลโก นปฺปกาสติ น ภาสติ
น ตปติ น วิโรจติ น สญฺญายติ ๘- น ปญฺญายตีติ เกนสฺสุ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มาณวปุจฺฉานิทฺเทโส ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๒ ม. ยุ. พฺรูสิ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
@๓ ม. สพฺพตฺถ เปตฺติวิสยโลโก ฯ ๔ ม เทวโลโก ฯ ๕ ม. โอวุโต ฯ
@๖ ม. ปทปาริปูรี ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๗ ม. ปทานุปพฺพตาเปตํ ฯ
@๘ ม. ญายติ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
นปฺปกาสติ ฯ
[๖๑] กิสฺสาภิเลปนํ พฺรูหีติ กึ อสฺส ๑- โลกสฺส อภิเลปนํ ๒-
ลคฺคนํ พนฺธนํ อุปกฺกิเลโส ฯ เกน โลโก ลิตฺโต [๓]- ปลิตฺโต ๔-
กิลิฏฺโฐ สงฺกิลิฏฺโฐ มกฺขิโต สํสฏฺโฐ ลคฺโค ลคฺคิโต ปลิพุทฺโธ
พฺรูหิ อาจิกฺขาหิ เทเสหิ ปญฺญเปหิ ปฏฺฐเปหิ วิวราหิ วิภชาหิ
อุตฺตานีกโรหิ ปกาเสหีติ กิสฺสาภิเลปนํ พฺรูหิ ฯ
[๖๒] กึสุ ตสฺส มหพฺภยนฺติ กึ ตสฺส ๕- โลกสฺส [๖]- มหพฺภยํ
ปีฬนํ ฆฏฺฏนํ อุปทฺทโว อุปสคฺโคติ กึสุ ตสฺส มหพฺภยํ ฯ เตนาห
โส พฺราหฺมโณ
เกนสฺสุ นิวุโต โลโก (อิจฺจายสฺมา อชิโต)
เกนสฺสุ นปฺปกาสติ
กิสฺสาภิเลปนํ พฺรูหิ
กึสุ ตสฺส มหพฺภยนฺติ ฯ
[๖๓] อวิชฺชาย นิวุโต โลโก (อชิตาติ ภควา)
เววิจฺฉา (ปมาทา) นปฺปกาสติ
ชปฺปาภิเลปนํ พฺรูมิ
ทุกฺขมสฺส มหพฺภยํ ฯ
[๖๔] อวิชฺชาย นิวุโต โลโกติ อวิชฺชาติ ทุกฺเข อญาณํ ทุกฺขสมุทเย
อญาณํ ทุกฺขนิโรเธ อญาณํ ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย อญาณํ
ปุพฺพนฺเต อญาณํ อปรนฺเต อญาณํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๒ ม. เลปนํ ฯ ๓ ม. สํลิตฺโต ฯ ๔ ม. อุปลิตฺโต ฯ
@๕ ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๖ ม. ภยํ ฯ
ปุพฺพนฺตาปรนฺเต อญาณํ อิทปฺปจฺจยตาปฏิจฺจสมุปฺปนฺเนสุ ธมฺเมสุ
อญาณํ ยํ เอวรูปํ อญาณํ อทสฺสนํ อนภิสมโย อนนุโพโธ อสมฺโพโธ
อปฺปฏิเวโธ อสงฺคาหนา อปริโยคาหนา อสมเปกฺขนา อปจฺจเวกฺขนา
อปจฺจกฺขกมฺมํ ๑- ทุมฺเมชฺฌํ พาลฺยํ อสมฺปชญฺญํ [๒]- ปโมโห
สมฺปโมโห ๓- [๔]- อวิชฺโชโฆ อวิชฺชาโยโค อวิชฺชานุสโย อวิชฺชา-
ปริยุฏฺฐานํ อวิชฺชาชาลํ ๕- โมโห อกุสลมูลํ อยํ วุจฺจติ อวิชฺชา ฯ
โลโกติ นิรยโลโก ติรจฺฉานโลโก ปิตฺติวิสยโลโก มนุสฺสโลโก เทวโลโก
ขนฺธโลโก ธาตุโลโก อายตนโลโก อยํ โลโก ปโร โลโก พฺรหฺมโลโก
สเทวโลโก อยํ วุจฺจติ โลโก ฯ [๖]- อิมาย อวิชฺชาย อาวุโต นิวุโต
โอผุโฏ ปิหิโต ปฏิจฺฉนฺโน ปฏิกุชฺชิโตติ อวิชฺชาย นิวุโต โลโก ฯ
[๖๕] อชิตาติ ภควา ตํ พฺราหฺมณํ นาเมน อาลปติ ฯ ภควาติ
คารวาธิวจนเมตํ ฯ อปิจ ภคฺคราโคติ ภควา ฯ ภคฺคโทโสติ ภควา ฯ
ภคฺคโมโหติ ภควา ฯ ภคฺคมาโนติ ภควา ฯ ภคฺคทิฏฺฐีติ ภควา ฯ
ภคฺคกณฺฏโกติ ภควา ฯ ภคฺคกิเลโสติ ภควา ฯ ภชิ วิภชิ ปฏิวิภชิ
ธมฺมรตนนฺติ ภควา ฯ ภวานํ อนฺตกโรติ ภควา ฯ ภาวิตกาโยติ
ภควา ฯ ภาวิตสีโลติ ภาวิตจิตฺโตติ ภาวิตปญฺโญติ ๗- ภควา ฯ
ภชิ วา ภควา อรญฺญวนปตฺถานิ ปนฺตานิ เสนาสนานิ อปฺปสทฺทานิ
อปฺปนิคฺโฆสานิ วิชนวาตานิ มนุสฺสราหเสยฺยกานิ ๘- ปฏิสลฺลาน-
สารูปานีติ ภควา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อปจฺจเวกฺขณา อปจฺจเวกฺขณกมฺมํ ฯ ๒ ม. โมโห ฯ ๓ ม. สมฺโมโห ฯ
@๔ ม. อวิชฺชา ฯ ๕ ม. อวิชฺชาลงฺคี ฯ ๖ ม. อยํ โลโก ฯ ๗ ม. ภาวิตกาโย, ภาวิตสีโล,
@ภาวิตจิตฺโต, ภาวิตปญฺโญติ ฯ ๘ ม. มนุสฺสราหสฺเสยฺยกานิ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
ภาคี วา ภควา จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺช-
ปริกฺขารานนฺติ ภควา ฯ ภาคี วา ภควา อตฺถรสสฺส ธมฺมรสสฺส
วิมุตฺติรสสฺส อธิสีลสฺส อธิจิตฺตสฺส อธิปญฺญายาติ ภควา ฯ ภาคี
วา ภควา จตุนฺนํ ฌานานํ จตุนฺนํ อปฺปมญฺญานํ จตุนฺนํ
อรูปสมาปตฺตีนนฺติ ภควา ฯ ภาคี วา ภควา อฏฺฐนฺนํ วิโมกฺขานํ
อฏฺฐนฺนํ อภิภายตนานํ นวนฺนํ อนปุพฺพวิหารสมาปตฺตีนนฺติ ๑-
ภควา ฯ ภาคี วา ภควา ทสนฺนํ สญฺญาภาวนานํ ทสนฺนํ
กสิณสมาปตฺตีนํ อนาปานสฺสติสมาธิสฺส อสุภสมาปตฺติยาติ
ภควา ฯ
{๖๕.๑} ภาคี วา ภควา จตุนฺนํ สติปฏฺฐานานํ จตุนฺนํ
สมฺมปฺปธานานํ จตุนฺนํ อิทฺธิปาทานํ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ
ปญฺจนฺนํ พลานํ สตฺตนฺนํ โพชฺฌงฺคานํ อริยสฺส อฏฺฐงฺคิกสฺส
มคฺคสฺสาติ ภควา ฯ ภาคี วา ภควา ทสนฺนํ ตถาคตพลานํ จตุนฺนํ
เวสารชฺชานํ จตุนฺนํ ปฏิสมฺภิทานํ ฉนฺนํ อภิญฺญานํ ฉนฺนํ
พุทฺธธมฺมานนฺติ ภควา ฯ ภควาติ เนตํ นามํ มาตรา กตํ น ปิตรา
กตํ น ภาตรา กตํ น ภคินิยา กตํ น มิตฺตามจฺเจหิ กตํ น
ญาติสาโลหิเตหิ กตํ น สมณพฺราหฺมเณหิ กตํ น เทวตาหิ
กตํ วิโมกฺขนฺติกเมตํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ โพธิยา มูเล สห
สพฺพญฺญุตญาณสฺส ปฏิลาภา สจฺฉิกา ปญฺญตฺติ ยทิทํ ภควาติ
อชิตาติ ภควา ฯ
[๖๖] เววิจฺฉา ปมาทา นปฺปกาสตีติ เววิจฺฉํ วุจฺจนฺติ
ปญฺจ มจฺฉริยานิ อาวาสมจฺฉริยํ กุลมจฺฉริยํ ลาภมจฺฉริยํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อนุปุพฺพสมาปตฺตีนนฺติ ฯ
วณฺณมจฺฉริยํ ธมฺมมจฺฉริยํ ยํ เอวรูปํ มจฺฉริยํ ๑- มจฺฉรายนา
มจฺฉรายิตตฺตํ เววิจฺฉํ กทริยํ กฏุกญฺจกตา ๒- อคฺคหิตตฺตํ จิตฺตสฺส อิทํ
วุจฺจติ มจฺฉริยํ ฯ อปิจ ขนฺธมจฺฉริยํปิ มจฺฉริยํ ธาตุมจฺฉริยํปิ มจฺฉริยํ
อายตนมจฺฉริยํปิ มจฺฉริยํ คาโห วุจฺจติ มจฺฉริยํ ฯ ปมาโท วตฺตพฺโพ
กายทุจฺจริเต วา วจีทุจฺจริเต วา มโนทุจฺจริเต วา ปญฺจสุ วา
กามคุเณสุ จิตฺตสฺส โวสฺสคฺโค โวสฺสคฺคานุปฺปทานํ ๓- กุสลานํ
วา ธมฺมานํ ภาวนาย อสกฺกจฺจกิริยตา อสาตจฺจกิริยตา อนฏฺฐิตตา ๔-
โอลีนวุตฺติตา นิกฺขิตฺตจฺฉนฺทตา นิกฺขิตฺตธุรตา อนาเสวนา อภาวนา
อพหุลีกมฺมํ อนธิฏฺฐานํ อนนุโยโค ปมาโท โย เอวรูโป ปมาโท
ปมชฺชนา ปมชฺชิตตฺตํ อยํ วุจฺจติ ปมาโท ฯ เววิจฺฉา ปมาทา
นปฺปกาสตีติ อิมินา มจฺฉริเยน อิมินา ปมาเทน โลโก นปฺปกาสติ
น ภาสติ น ตปติ น วิโรจติ น สญฺญายติ น ปญฺญายตีติ เววิจฺฉา
ปมาทา นปฺปกาสติ ฯ
[๖๗] ชปฺปาภิเลปนํ พฺรูมีติ ชปฺปา วุจฺจติ ตณฺหา โย
ราโค สาราโค อนุนโย อนุโรโธ นนฺทิ ๕- นนฺทิราโค จิตฺตสฺส
สาราโค อิจฺฉา มุจฺฉา อชฺโฌสานํ เคโธ ปลิเคโธ สงฺโค
ปงฺโก เอชา มายา ชนิกา สญฺชนนี สิพฺพินี ชาลินี สริตา
วิสตฺติกา โสตฺตํ วิสตา ๖- อายูหนี ทุติยา ปณิธิ ภวเนตฺติ วนํ
วนโถ สนฺถโว สิเนโห อเปกฺขา ปฏิพทฺธา ๗- อาสา อาสึสนา ๘-
อาสึสิตตฺตํ รูปาสา สทฺทาสา คนฺธาสา รสาสา โผฏฺฐพฺพาสา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มจฺเฉรํ ฯ ๒ ม. กฏุกญฺจุกตา ฯ ๓ ม. โวสคฺโค โวสคฺคานุปฺปทานํ ฯ
@๔ ม. อนฏฺฐิตกิริยตา ฯ ๕ ม. นนฺที ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๖ ม. สุตฺตํ วิสฏา ฯ
@๗ ม. ปฏิพนฺธุ ฯ ๘ ม. สพฺพตฺถ อาสีส ... ฯ
ลาภาสา ธนาสา ปุตฺตาสา ชีวิตาสา ชปฺปา ปชปฺปา อภิชปฺปา
ชปฺปนา ชปฺปิตตฺตํ โลลุปฺปา ๑- โลลุปฺปายนา โลลุปฺปายิตตฺตํ
ปุจฺฉญฺจิกตา ๒- สาธุกมฺยตา อธมฺมราโค วิสมโลโภ นิกนฺติ
นิกามนา ปตฺถนา ปิหนา สมฺปตฺถนา กามตณฺหา ภวตณฺหา
วิภวตณฺหา รูปตณฺหา อรูปตณฺหา นิโรธตณฺหา รูปตณฺหา
สทฺทตณฺหา คนฺธตณฺหา รสตณฺหา โผฏฺฐพฺพตณฺหา ธมฺมตณฺหา
โอโฆ โยโค คนฺโถ อุปาทานํ อาวรณํ นีวรณํ ฉทนํ พนฺธนํ
อุปกฺกิเลโส อนุสโย ปริยุฏฺฐานํ ลตา เววิจฺฉํ ทุกฺขมูลํ ทุกฺขนิทานํ
ทุกฺขปฺปภโว มารปาโส มารพฬิสํ [๓]- มารวิสโย [๔]- มารโคจโร
มารพนฺธนํ ตณฺหานที ตณฺหาชาลํ ตณฺหาคทฺทลํ ๕- ตณฺหาสมุทฺโท
อภิชฺฌา โลโภ อกุสลมูลํ อยํ วุจฺจติ ชปฺปา ฯ โลกสฺส เลปนํ
ลคฺคนํ พนฺธนํ อุปกฺกิเลโส อิมาย ชปฺปาย โลโก ลิตฺโต [๖]- ปลิตฺโต ๗-
กิลิฏฺโฐ สงฺกิลิฏฺโฐ มกฺขิโต สํสฏฺโฐ ลคฺโค ลคฺคิโต ปลิพุทฺโธ ฯ
พฺรูมิ อาจิกฺขามิ เทเสมิ ปญฺญเปมิ ปฏฺฐเปมิ วิวรามิ วิภชามิ
อุตฺตานีกโรมิ ปกาเสมีติ ชปฺปาภิเลปนํ พฺรูมิ ฯ
[๖๘] ทุกฺขมสฺส มหพฺภยนฺติ ทุกฺขนฺติ ชาติทุกฺขํ ชราทุกฺขํ
พฺยาธิทุกฺขํ มรณทุกฺขํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสทุกฺขํ
เนรยิกํ ทุกฺขํ ติรจฺฉานโยนิกํ ทุกฺขํ ปิตฺติวิสยิกํ ทุกฺขํ มานุสิกํ ทุกฺขํ
คพฺโภกฺกนฺติมูลกํ ทุกฺขํ คพฺเภฐิติมูลกํ ๘- ทุกฺขํ คพฺภวุฏฺฐานมูลกํ
ทุกฺขํ ชาตสฺสูปนิพนฺธกํ ทุกฺขํ ชาตสฺส ปราเธยฺยกํ ทุกฺขํ อตฺตูปกฺกมํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. โลลุปฺปํ ฯ ๒ ม. ปุจฺฉญฺชิกตา ฯ ๓ ม. มารามิสํ ฯ ๔ ม. มารนิวาโส ฯ
@๕ ม. ตณฺหาคทฺทุลํ ฯ ๖ ม. สํลิตฺโต ฯ ๗ ม. อุปลิตฺโต ฯ เอวมุปริปิ ฯ
@๘ ม. คพฺภฏฺฐิติมูลกํ ฯ
ทุกฺขํ ปรูปกฺกมํ ทุกฺขํ ทุกฺขทุกฺขํ ๑- สํสารทุกฺขํ วิปริณามทุกฺขํ
จกฺขุโรโค โสตโรโค ฆานโรโค ชิวฺหาโรโค กายโรโค สีสโรโค
กณฺณโรโค มุขโรโค ทนฺตโรโค กาโส สาโส ปินาโส ฑโห ๒-
ชโร กุจฺฉิโรโค มุจฺฉา ปกฺขนฺทิกา สุลา ๓- วิสูจิกา กุฏฺฐํ คณฺโฑ
กิลาโส โสโส อปมาโร ททฺทุ กณฺฑุ กจฺฉุ รขสา วิตจฺฉิกา โลหิตํ
ปิตฺตํ มธุเมโห อํสา ปิฬกา ภคนฺทลา ปิตฺตสมุฏฺฐานา อาพาธา
เสมฺหสมุฏฺฐานา อาพาธา วาตสมุฏฺฐานา อาพาธา สนฺนิปาติกา
อาพาธา อุตุปริณามชา อาพาธา วิสมปริหารชา อาพาธา
โอปกฺกมิกา อาพาธา กมฺมวิปากชา อาพาธา สีตํ อุณฺหํ ชิฆจฺฉา
ปิปาสา อุจฺจาโร ปสฺสาโว
{๖๘.๑} ฑํสมกสวาตาตปสิรึสปสมฺผสฺสทุกฺขํ มาตุมรณํ
ทุกฺขํ ปิตุมรณํ ทุกฺขํ ภาตุมรณํ ทุกฺขํ ภคินีมรณํ ทุกฺขํ ปุตฺตมรณํ
ทุกฺขํ ธีตุมรณํ ทุกฺขํ ญาติพฺยสนํ ทุกฺขํ โภคพฺยสนํ ทุกฺขํ โรคพฺยสนํ
ทุกฺขํ สีลพฺยสนํ ทุกฺขํ ทิฏฺฐิพฺยสนํ ทุกฺขํ เยสํ ธมฺมานํ อาทิโต
สมุทาคมนํ ปญฺญายติ อตฺถงฺคมโต นิโรโธ ปญฺญายติ
กมฺมสนฺนิสฺสิโต วิปาโก วิปากสนฺนิสฺสิตํ กมฺมํ นามสนฺนิสฺสิตํ รูปํ
รูปสนฺนิสฺสิตํ นามํ ชาติยา อนุคตํ ชราย อนุสฏํ พฺยาธินา อภิภูตํ
มรเณน อพฺภาหตํ ทุกฺเข ปติฏฺฐิตํ อตาณํ อเลณํ อสรณํ อสรณีภูตํ
อิทํ วุจฺจติ ทุกฺขํ ฯ [๕]- อสฺส ๖- โลกสฺส ทุกฺขํ ๗- มหพฺภยํ ๘- ปีฬนํ
ฆฏฺฏนํ อุปทฺทโว อุปสคฺโคติ ทุกฺขมสฺส มหพฺภยํ ฯ เตนาห ภควา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๒ ม. ฑาโห ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๓ ม. สูลา ฯ เอวมุปริปิ ฯ
@๔ ม. สพฺพตฺถ -สรีสป- ฯ ๕ ม. อิทํ ทุกฺขํ ฯ ๖ ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
@๗-๘ ม. ภยํ มหาภยํ ฯ
อวิชฺชาย นิวุโต โลโก (อชิตาติ ภควา)
เววิจฺฉา (ปมาทา) นปฺปกาสติ
ชปฺปาภิเลปนํ พฺรูมิ
ทุกฺขมสฺส มหพฺภยนฺติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้าที่ ๕-๑๕.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=30&item=35&items=34
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=30&item=35&items=34&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=30&item=35&items=34
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=30&item=35&items=34
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=30&i=35
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๐
https://84000.org/tipitaka/read/?index_30
https://84000.org/tipitaka/english/?index_30
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
