พระไตรปิฎกเล่มที่ ๘ พระวินัยปิฎกเล่มที่ ๘
ปริวาร

อุพพาหิกวรรคที่ ๙
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกา
             [๑๒๐๘] อุ. ภิกษุประกอบด้วยองค์เท่าไรหนอแล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา
พระพุทธเจ้าข้า?
             พ. ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕
อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้ไม่ฉลาดในอรรถ
                          ๒. เป็นผู้ไม่ฉลาดในธรรม
                          ๓. เป็นผู้ไม่ฉลาดในนิรุตติ
                          ๔. เป็นผู้ไม่ฉลาดในพยัญชนะ
                          ๕. เป็นผู้ไม่ฉลาดในคำต้นและคำหลัง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้ฉลาดในอรรถ
                          ๒. เป็นผู้ฉลาดในธรรม
                          ๓. เป็นผู้ฉลาดในนิรุตติ
                          ๔. เป็นผู้ฉลาดในพยัญชนะ
                          ๕. เป็นผู้ฉลาดในคำต้นและคำหลัง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์
อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้มักโกรธ ถูกความโกรธครอบงำ
                          ๒. เป็นผู้ลบหลู่ ถูกความลบหลู่ครอบงำ
                          ๓. เป็นผู้ตีเสมอ ถูกความตีเสมอครอบงำ
                          ๔. เป็นผู้มีปกติริษยา ถูกความริษยาครอบงำ
                          ๕. เป็นผู้ถือแต่ความเห็นของตน ถืออย่างแน่นแฟ้นปลดได้ยาก
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. ไม่เป็นผู้มักโกรธ ไม่ถูกความโกรธครอบงำ
                          ๒. ไม่เป็นผู้ลบหลู่ ไม่ถูกความลบหลู่ครอบงำ
                          ๓. ไม่เป็นผู้ตีเสมอ ไม่ถูกความตีเสมอครอบงำ
                          ๔. ไม่เป็นผู้มีปกติริษยา ไม่ถูกความริษยาครอบงำ
                          ๕. ไม่เป็นผู้ถือแต่ความเห็นของตน ไม่ถืออย่างแน่นแฟ้น ปลดได้ง่าย
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์
๕ อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. โกรธ
                          ๒. พยาบาท
                          ๓. เบียดเบียน
                          ๔. ยั่วให้โกรธ
                          ๕. ไม่อดทน ไม่รับอนุสาสนีโดยเคารพ
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. ไม่โกรธ
                          ๒. ไม่พยาบาท
                          ๓. ไม่เบียดเบียน
                          ๔. ไม่ยั่วให้โกรธ
                          ๕. เป็นผู้อดทน มีปกติรับอนุสาสนีโดยเคารพ
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
องค์ ๕ อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้ล่อให้หลง ให้ระลึกไม่ได้
                          ๒. เป็นผู้พูดไม่ให้ทำโอกาส
                          ๓. ไม่เป็นผู้โจทตามอาบัติในธรรมและวินัยที่สมควร
                          ๔. ไม่เป็นผู้ปรับตามอาบัติในธรรมและวินัยที่สมควร
                          ๕. ไม่ชี้แจงตามความเห็น
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. เป็นผู้เตือนให้ระลึก ไม่ใช่ล่อให้หลง
                          ๒. เป็นผู้พูดให้ทำโอกาส
                          ๓. เป็นผู้โจทตามอาบัติในธรรมและวินัยที่สมควร
                          ๔. เป็นผู้ปรับตามอาบัติในธรรมและวินัยที่สมควร
                          ๕. ชี้แจงตามความเห็น
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
องค์ ๕ อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. ถึงฉันทาคติ
                          ๒. ถึงโทสาคติ
                          ๓. ถึงโมหาคติ
                          ๔. ถึงภยาคติ
                          ๕. เป็นอลัชชี
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ
                          ๑. ไม่ถึงฉันทาคติ
                          ๒. ไม่ถึงโทสาคติ
                          ๓. ไม่ถึงโมหาคติ
                          ๔. ไม่ถึงภยาคติ
                          ๕. เป็นลัชชี
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
ไม่สมมติด้วยอุพพาหิกาอีกนัยหนึ่ง
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์แม้อื่นอีก ๕ สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
องค์ ๕ อะไรบ้าง? คือ:-
                          ๑. ถึงฉันทาคติ
                          ๒. ถึงโทสาคติ
                          ๓. ถึงโมหาคติ
                          ๔. ถึงภยาคติ
                          ๕. ไม่ฉลาดในวินัย
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์ไม่พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.
สมมติด้วยอุพพาหิกา
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา. องค์ ๕ อะไร
บ้าง? คือ:-
                          ๑. ไม่ถึงฉันทาคติ
                          ๒. ไม่ถึงโทสาคติ
                          ๓. ไม่ถึงโมหาคติ
                          ๔. ไม่ถึงภยาคติ
                          ๕. ฉลาดในวินัย
             ดูกรอุบาลี ภิกษุประกอบด้วยองค์ ๕ นี้แล สงฆ์พึงสมมติด้วยอุพพาหิกา.

             เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๘ บรรทัดที่ ๑๑๗๓๔-๑๑๘๔๔ หน้าที่ ๔๕๑-๔๕๕.
https://84000.org/tipitaka/pitaka1/v.php?B=8&A=11734&Z=11844&pagebreak=0
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka1/m_siri.php?B=8&siri=114
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=8&i=1208
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
[1208] https://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=8&item=1208&items=1
             The Pali Tipitaka in Roman :-
[1208] https://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=8&item=1208&items=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๘
https://84000.org/tipitaka/read/?index_8
             อ่านเทียบฉบับแปลอังกฤษ Compare with English Translation :-
https://suttacentral.net/pli-tv-pvr17/en/brahmali#pli-tv-pvr17:169.0
https://suttacentral.net/pli-tv-pvr17/en/horner-brahmali#Prv.17.9