พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕  พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ ๗. ติโรกุฑฑสูตร
๗. ติโรกุฑฑสูตร๑-
ว่าด้วยเรื่องเปรตที่อยู่ภายนอกฝาเรือน๒-
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้ เพื่ออนุโมทนาพระเจ้าพิมพิสารจอมทัพมคธรัฐ ดังนี้)
             [๑] พวกเปรตพากันมาสู่เรือนของตน๓-
                   บ้างยืนอยู่ที่ฝาเรือนด้านนอก
                   บ้างยืนอยู่ที่ทางสี่แพร่ง สามแพร่ง
                   บ้างยืนพิงอยู่ที่บานประตู
             [๒] เมื่อมีข้าวและน้ำดื่มมากมาย
                   เมื่อของเคี้ยวของกินถูกจัดเตรียมไว้แล้ว
                   ญาติสักคนก็ไม่นึกถึงเปรตเหล่านั้น
                   เพราะกรรมของสัตว์เหล่านั้นเป็นปัจจัย
             [๓] เหล่าชนผู้อนุเคราะห์ ย่อมถวายอาหารและน้ำดื่ม
                   ที่สะอาดประณีต เหมาะแก่พระสงฆ์ตามกาล
                   อุทิศให้ญาติทั้งหลาย(ที่เกิดเป็นเปรต)อย่างนี้ว่า
                   ขอทานนี้จงสำเร็จแก่ญาติทั้งหลายของเรา
                   ขอญาติทั้งหลาย จงเป็นสุขเถิด
             [๔] ส่วนญาติที่เกิดเป็นเปรตเหล่านั้น
                   พากันมาประชุมพร้อมกัน ณ ที่ให้ทานนั้น
                   ย่อมอนุโมทนาในอาหารและน้ำดื่มเป็นอันมากโดยเคารพว่า
             [๕] เพราะเหตุแห่งญาติเหล่าใด พวกเราจึงได้สุขสมบัติเช่นนี้
                   ขอญาติเหล่านั้นของพวกเราจงมีอายุยืน
                   อนึ่ง การบูชา ญาติผู้เป็นทายกก็ได้ทำแก่พวกเราแล้ว
                   และทายกก็ไม่ไร้ผล
@เชิงอรรถ :
@๑ พระสูตรนี้ พระผู้มีพระภาคตรัสแก่พระเจ้าพิมพิสาร ณ กรุงราชคฤห์ (ขุ.ขุ.อ. ๗/๑๗๗)
@๒ ดูเทียบ ขุ.เปต. (แปล) ๒๖/๑๔-๒๕/๑๗๐-๑๗๒, อภิ.ก. ๓๗/๔๙๐/๒๙๕
@๓ เรือนของตน หมายถึงเรือนญาติของตน หรือเรือนที่เคยอยู่ในปางก่อน (ขุ.ขุ.อ. ๗/๑๘๑)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๕}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ ๗. ติโรกุฑฑสูตร
             [๖] ในเปตวิสัย๑- นั้น ไม่มีกสิกรรม (การทำไร่ไถนา)
                   ไม่มีโครักขกรรม (การเลี้ยงวัวไว้ขาย)
                   ไม่มีพาณิชกรรม (การค้าขาย) เช่นนั้น
                   การแลกเปลี่ยนซื้อขายด้วยเงิน ก็ไม่มี
                   ผู้ที่ตายไปเกิดเป็นเปรตในเปตวิสัยนั้น
                   ดำรงชีพด้วยผลทานที่พวกญาติอุทิศให้จากมนุษยโลกนี้
             [๗] น้ำฝนที่ตกลงมาในที่ดอนย่อมไหลไปสู่ที่ลุ่ม ฉันใด
                   ทานที่ทายกอุทิศให้จากมนุษยโลกนี้
                   ย่อมสำเร็จผลแน่นอนแก่พวกเปรต ฉันนั้นเหมือนกัน
             [๘] ห้วงน้ำที่เต็มย่อมยังสมุทรสาครให้เต็มเปี่ยม ฉันใด
                   ทานที่ทายกอุทิศให้จากมนุษยโลกนี้
                   ย่อมสำเร็จแก่เปรตทั้งหลาย ฉันนั้นเหมือนกัน
             [๙] กุลบุตรเมื่อระลึกถึงอุปการะ
                   ที่ญาติผู้ละไปแล้ว(เปรต)เคยทำไว้ในกาลก่อนว่า
                   ‘ผู้นั้นได้ให้สิ่งนี้แก่เรา ได้ทำสิ่งนี้แก่เรา
                   ได้เป็นญาติ มิตร และสหายของเรา’
                   ก็ควรถวายทักษิณาทานอุทิศให้แก่ญาติผู้ละไปแล้ว
             [๑๐] การร้องไห้ ความเศร้าโศก
                     หรือความร่ำไห้คร่ำครวญอย่างอื่นใด
                     ใครๆ ไม่ควรทำเลย เพราะการร้องไห้ เป็นต้นนั้น
                     ไม่เป็นประโยชน์แก่ญาติผู้ล่วงลับไปแล้ว
                     ญาติทั้งหลายก็ยังคงสภาพอยู่อย่างนั้น
@เชิงอรรถ :
@๑ เปตวิสัย หมายถึงภูมิหรือกำเนิดแห่งเปรต (ขุ.ขุ.อ. ๗/๑๘๘)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ ๘. นิธิกัณฑสูตร
             [๑๑] ส่วนทักษิณาทานนี้แล ที่ตั้งไว้ดีแล้วในพระสงฆ์
                     ย่อมสำเร็จประโยชน์เกื้อกูลสิ้นกาลนาน
                     แก่หมู่ญาติที่เกิดเป็นเปรตนั้น โดยพลันทีเดียว
             [๑๒] ญาติธรรม๑- นี้นั้น ท่านแสดงออกแล้ว
                     การบูชาญาติที่ตายไปเป็นเปรต ท่านทำอย่างยิ่งใหญ่แล้ว
                     ทั้งกำลังกายของภิกษุ ท่านก็เพิ่มให้แล้ว
                     เป็นอันว่าท่านสั่งสมบุญไว้มิใช่น้อยเลย
ติโรกุฑฑสูตร จบ
๘. นิธิกัณฑสูตร
ว่าด้วยการฝังขุมทรัพย์
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่กุฎุมพีคนหนึ่งในกรุงสาวัตถี ดังนี้)
             [๑] คนเราฝังขุมทรัพย์๒- ไว้ในที่ลึกจดถึงน้ำก็ด้วยคิดว่า
                  เมื่อเกิดกิจที่จำเป็นขึ้น ขุมทรัพย์นี้จะเป็นประโยชน์แก่เรา
             [๒] คนเราฝังขุมทรัพย์ไว้ในโลก ก็เพื่อจุดประสงค์นี้ คือ
                  เพื่อให้พ้นจากราชภัยที่คอยคุกคาม
                  เพื่อให้พ้นจากโจรภัยที่คอยเบียดเบียน
                  เพื่อเก็บไว้ใช้หนี้ก็มี เพื่อเก็บไว้ใช้ในยามเกิดทุพภิกขภัย๓-
                  หรือเพื่อใช้ในเวลามีภัยอันตรายต่างๆ
@เชิงอรรถ :
@๑ ญาติธรรม หมายถึงกิจคือการสงเคราะห์ต่อกันที่ญาติจะพึงกระทำต่อกัน (ขุ.ขุ.อ. ๗/๑๙๐)
@๒ ขุมทรัพย์ มี ๔ ชนิด คือ (๑) ถาวระ คือขุมทรัพย์ถาวร เช่น ที่ดิน ที่นา ที่สวน เงินและทอง (๒) ชังคมะ
@คือขุมทรัพย์ที่เคลื่อนที่ได้ เช่น ทาสชาย ทาสหญิง ช้าง ม้า โค กระบือ แกะ ไก่ สุกร เป็นต้น (๓) อังคสมะ
@คือขุมทรัพย์ติดตัว เช่น วิชาความรู้ ศิลปวิทยา เป็นต้น (๔) อนุคามิกะ คือขุมทรัพย์ตามตัวทางคุณธรรม
@ได้แก่ บุญกุศล ทาน การรักษาศีล การเจริญภาวนา เป็นต้น ในที่นี้หมายถึงขุมทรัพย์ถาวร (ขุ.ขุ.อ. ๘/๑๙๓)
@๓ ทุพภิกขภัย หมายถึงภัยที่เกิดจากข้าวยากหมากแพง หรือการขาดแคลนอาหารในบ้านเมือง
@(ขุ.ขุ.อ. ๘/๑๙๔)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๗}


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๑๕-๑๗.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=25&A=389&w=
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=25&siri=7
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [คลิกเพื่อฟัง]
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=25&A=155&Z=194&pagebreak=0
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=8
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=25&item=8&items=1
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=25&item=8&items=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu25