พระไตรปิฏกเล่มที่ ๒๘ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๐ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ชาดก ภาค ๒
หน้าที่ ๓๑-๓๒.

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๘. ปัญญาสนิบาต]
                                                                 ๓. มหาโพธิชาดก (๕๒๘)
	[๑๖๒] คนเหล่าใดกล่าวว่า
	          ความเพียรไม่มี ๑ ประกาศความไม่มีเหตุ ๑
	          พรรณนาการกระทำของผู้อื่นและการกระทำของตน
	          ว่าเป็นการสูญเปล่า ๑
	[๑๖๓] คนเหล่านั้นเป็นอสัตบุรุษ เป็นคนพาล
	          มีความสำคัญตนว่าเป็นบัณฑิตในโลก
	          คนเช่นนั้นพึงกระทำบาปเองบ้าง
	          พึงแนะนำให้ผู้อื่นกระทำบาปบ้าง
	          การคลุกคลีกับอสัตบุรุษมีทุกข์เป็นที่สุด
	          มีผลเผ็ดร้อนเป็นกำไร
	[๑๖๔] ก็ถ้าว่าความเพียรไม่พึงมี กรรมดีกรรมชั่วไม่พึงมี
	          พระราชาก็จะไม่ทรงชุบเลี้ยงช่างไม้
	          แม้เครื่องยนต์ทั้งหลายก็จะไม่พึงให้สร้าง
	[๑๖๕] แต่เพราะความเพียรมีอยู่ กรรมดีกรรมชั่วก็มีอยู่
	          ฉะนั้น พระราชาจึงทรงให้สร้างเครื่องยนต์
	          และทรงชุบเลี้ยงช่างไม้ไว้
	[๑๖๖] หากฝนไม่พึงตก หิมะไม่พึงตกตลอด ๑๐๐ ปี
	          โลกนี้ก็พึงขาดสูญ หมู่สัตว์นี้พึงพินาศไป
	[๑๖๗] แต่เพราะฝนยังตกอยู่ และหิมะยังโปรยปรายอยู่เนืองๆ
	          ฉะนั้น ข้าวกล้าจึงเผล็ดผล
	          และทำให้พระราชาปกครองแคว้นได้ยั่งยืน
	[๑๖๘] เมื่อฝูงโคข้ามน้ำไป
	          ถ้าโคจ่าฝูงไปคดเคี้ยว
	          โคทั้งฝูงก็ไปคดเคี้ยวตามกัน
	          ในเมื่อโคจ่าฝูงไปคดเคี้ยว
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๘ หน้า : ๓๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๘. ปัญญาสนิบาต]
                                                                 ๓. มหาโพธิชาดก (๕๒๘)
	[๑๖๙] ในหมู่มนุษย์ก็เหมือนกัน
	          ผู้ใดได้รับแต่งตั้งให้เป็นใหญ่
	          ถ้าผู้นั้นประพฤติไม่เป็นธรรม
	          ประชาชนชาวเมืองนั้น
	          ก็จะประพฤติไม่เป็นธรรมตามไปด้วย
	          หากพระราชาไม่ตั้งอยู่ในธรรม
	          ชาวเมืองนั้นก็อยู่เป็นทุกข์
	[๑๗๐] เมื่อฝูงโคข้ามน้ำไป
	          ถ้าโคจ่าฝูงไปตรง
	          โคทั้งฝูงก็ไปตรงตามกัน
	          ในเมื่อโคจ่าฝูงไปตรง
	[๑๗๑] ในหมู่มนุษย์ก็เหมือนกัน
	          ผู้ใดได้รับแต่งตั้งให้เป็นใหญ่
	          ถ้าผู้นั้นประพฤติชอบธรรม
	          ประชาชนชาวเมืองนั้น
	          ก็จะประพฤติชอบธรรมตามไปด้วย
	          หากพระราชาตั้งอยู่ในธรรม
	          ชาวเมืองนั้นก็อยู่เป็นสุข๑-
	[๑๗๒] เมื่อต้นไม้ใหญ่กำลังมีผล
	          คนใดปลิดเอาผลดิบ คนนั้นจะไม่รู้รสแห่งผลไม้นั้น
	          ทั้งพืชพันธุ์แห่งต้นไม้นั้นก็จักพินาศไปด้วย
	[๑๗๓] แคว้นอุปมาเหมือนกับต้นไม้ใหญ่
	          พระราชาพระองค์ใดทรงปกครองโดยไม่เป็นธรรม
	          พระราชาพระองค์นั้นจะไม่ทรงทราบรสแห่งแคว้นนั้น
	          ทั้งแคว้นของพระราชาพระองค์นั้นก็จักพินาศไปด้วย
	[๑๗๔] เมื่อต้นไม้ใหญ่กำลังมีผล
	          คนใดปลิดเอาผลสุก คนนั้นจึงจะรู้รสแห่งผลไม้นั้น
	          ทั้งพืชพันธุ์แห่งต้นไม้นั้นก็จักไม่พินาศไปด้วย
@เชิงอรรถ :
@๑ องฺ.จตุกฺก. (แปล) ๒๑/๗๐/๑๑๕-๑๑๖, ขุ.ชา. (แปล) ๒๗/๑๓๓-๑๓๖/๑๘๔
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๘ หน้า : ๓๒}

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับ มจร. เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๓๑-๓๒.
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_page.php?book=28&page=31&pages=2&edition=mcu
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=28&A=885
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_line.php?B=28&A=885#p31
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ 28 :-
https://84000.org/tipitaka/read/?index_28
https://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu28
https://84000.org/tipitaka/english/?index_28