บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๕

หน้าที่ ๓๙๐.

๗. มหาโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา [๑๖๗] สตฺตเม มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส เหฏฺิมา ตโย มคฺคา สุขาปฏิปทา ทนฺธาภิญฺา อเหสุํ, อรหตฺตมคฺโค ทุกฺขาปฏิปโท ขิปฺปาภิญฺโ. ตสฺมา เอวมาห "ยายํ ปฏิปทาทุกฺขา ขิปฺปาภิญฺา, อิมํ เม ปฏิปทํ อาคมฺม อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุตฺตนฺ"ติ. ๘. สาริปุตฺตสุตฺตวณฺณนา [๑๖๘] อฏฺเม ธมฺมเสนาปติตฺเถรสฺส เหฏฺิมา ตโย มคฺคา สุขาปฏิปทา ทนฺธาภิญฺา อเหสุํ, อรหตฺตมคฺโค สุขาปฏิปโท ขิปฺปาภิญฺโ. ตสฺมา "ยายํ ปฏิปทา สุขา ขิปฺปาภิญฺา"ติ อาห. อิเมสุ ปน ทฺวีสุปิ สุตฺเตสุ มิสฺสิกาว ปฏิปทา กถิตาติ เวทิตพฺพา. ๙. สสงฺขารสุตฺตวณฺณนา [๑๖๙] นวเม ปมทุติยปุคฺคลา สุกฺขวิปสฺสกา สสงฺขาเรน สมฺปโยเคน สงฺขารนิมิตฺตํ อุปฏฺเปนฺติ. เตสุ เอโก วิปสฺสนินฺทฺริยานํ พลวตฺตา อิเธว กิเลสปรนิพฺพาเนน ปรินิพฺพายติ, เอโก อินฺทฺริยานํ ทุพฺพลตาย อิธ อสกฺโกนฺโต อนนฺตเร อตฺตภาเว ตเทว มูลกมฺมฏฺานํ ปฏิลภิตฺวา สสงฺขาเรน สมฺปโยเคน สงฺขารนิมิตฺตํ อุปฏฺเปตฺวา กิเลสปรินิพฺพาเนน ปรินิพฺพายติ, ตติยจตุตฺถา สมถยานิกา. เตสํ เอโก อสงฺขาเรน อปฺปโยเคน อินฺทฺริยานํ พลวตฺตา อิเธว กิเลเส เขเปติ, เอโก อินฺทฺริยานํ ทุพฺพลตฺตา อิธ อสกฺโกนฺโต อนนฺตเร อตฺตภาเว ตเทว มูลกมฺมฏฺานํ ปฏิลภิตฺวา อสงฺขาเรน อปฺปโยเคน กิเลเส เขเปตีติ เวทิตพฺโพ. ๑๐. ยุคนทฺธสุตฺตวณฺณนา [๑๗๐] ทสเม สมถปุพฺพงฺคมนฺติ สมถํ ปุพฺพงฺคมํ ปุเรจาริกํ กตฺวา. มคฺโค สญฺชายตีติ ปโม โลกุตฺตรมคฺโค นิพฺพตฺตติ. โส ตํ มคฺคนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙๑.

เอกจิตฺตกฺขณิกมคฺคสฺเสว อาเสวนาทีนิ นาม นตฺถิ, ทุติยมคฺคาทโย ปน อุปฺปาเทนฺโต ตเมว อาเสวติ ภาเวติ พหุลีกโรตีติ วุจฺจติ. วิปสฺสนาปุพฺพงฺคมนฺติ วิปสฺสนํ ปุพฺพงฺคมํ ปุเรจาริกํ กตฺวา. สมถํ ภาเวตีติ, ปกติยา วิปสฺสนาลาภี วิปสฺสนาย ตฺวา สมาธึ อุปฺปาเทตีติ อตฺโถ. ยุคนทฺธํ ภาเวตีติ ยุคนทฺธํ กตฺวา ภาเวติ. ตตฺถ เตเนว จิตฺเตน สมาปตฺตึ สมาปชฺชิตฺวา เตเนว สงฺขาเร สมฺมสิตุํ น สกฺกา. อยํ ปน ยาวตา สมาปตฺติโย สมาปชฺชติ, ตาวตา สงฺขาเร สมฺมสติ. ยาวตา สงฺขาเร สมฺมสติ, ตาวตา สมาปตฺติโย สมาปชฺชตีติ. กถํ? ปมชฺฌานํ สมาปชฺชติ, ตโต วุฏฺาย สงฺขาเร สมฺมสติ, สงฺขาเร สมฺมสิตฺวา ทุติยชฺฌานํ สมาปชฺชติ. ตโต วุฏฺาย ปุน สงฺขาเร สมฺมสติ. สงฺขาเร สมฺมสิตฺวา ตติยชฺฌานํ ฯเปฯ เนวสญฺานาสญฺายตนสมาปตฺตึ สมาปชฺชติ, ตโต วุฏฺาย สงฺขาเร สมฺมสติ. เอวมยํ ^๑- สมถวิปสฺสนํ ยุคนทฺธํ ภาเวติ นาม. ธมฺมุทฺธจฺจวิคฺคหิตนฺติ สมถวิปสฺสนาธมฺเมสุ ทสวิปสฺสนูปกฺกิเลสสงฺขาเตน อุทฺธจฺเจน วิคฺคหิตํ, สุคฺคหิตนฺติ อตฺโถ. โส อาวุโส สมโยติ อิมินา สตฺตานํ สปฺปายานํ ปฏิลาภกาโล กถิโต. ยนฺตํ จิตฺตนฺติ ยสฺมึ สมเย ตํ วิปสฺสนาวีถึ โอกฺกมิตฺวา ปวตฺตํ จิตฺตํ. อชฺฌตฺตเมว สนฺติฏฺตีติ วิปสฺสนาวีถึ ปจฺโจตริตฺวา ตสฺมึเยว โคจรชฺฌตฺตสงฺขาเต อารมฺมเณ สนฺติฏฺติ. สนฺนิสีทตีติ อารมฺมณวเสน สมฺมา นิสีทติ. เอโกทิ โหตีติ เอกคฺคํ โหติ. สมาธิยตีติ ^๒- สมฺมา อาธิยติ สุฏฺปิตํ โหติ. เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ. ปฏิปทาวคฺโค ทุติโย. @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เอวมสฺส ^๒ สี. สนฺติฏฺติ ปติฏฺาติ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๓๙๐-๓๙๑. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=8959&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=8959&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=161 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=21&A=4083 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=21&A=4259 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=21&A=4259 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_21