อรรถกถาเล่มที่ ๒๓ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ธ.อ.๖ อตฺต-โกธวคฺค

หน้าที่ ๑๓๔.
        "ปวิเวกรสํ ปิตฺวา        รสํ อุปสมสฺส จ
         นิทฺทโร โหติ นิปฺปาโป    ธมฺมปีติรสํ ปิวนฺติ.
      ตตฺถ "ปวิเวกรสนฺติ: ปวิเวกโต อุปฺปนฺนํ รสํ, เอกีภาวสุขนฺติ
อตฺโถ. ปิตฺวาติ: ทุกฺขปริญฺญาทีนิ กโรนฺโต อารมฺมณโต
สจฺฉิกิริยาวเสน ปิวิตฺวา. รสํ อุปสมสฺส จาติ: กิเลสูปสมสฺส
นิพฺพานสฺส จ รสํ ปิวิตฺวา. นิทฺทโร โหตีติ: เตน อุภยรสปาเนน
ขีณาสโว ภิกฺขุ อพฺภนฺตเร ราคทรถาทีนํ อภาเวน นิทฺทโร เจว
นิปฺปาโป จ โหติ. รสํ ปิวนฺติ: นววิธโลกุตฺตรธมฺมวเสน อุปฺปนฺนํ
ปีติรสํ ปิวนฺโตปิ นิทฺทโร เจว นิปฺปาโป จ โหตีติ อตฺโถ.
      เทสนาวสาเน ติสฺสตฺเถโร อรหตฺตํ ปาปุณิ. มหาชนสฺสาปิ
สาตฺถิกา เทสนา อโหสีติ.
                      ติสฺสตฺเถรวตฺถุ.
                       ---------
                   ๘. สกฺกวตฺถุ. (๑๖๔)
      "สาหุ ทสฺสนนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เวฬุวคามเก
วิหรนฺโต สกฺกํ อารพฺภ กเถสิ.
      ตถาคตสฺส หิ อายุสงฺขาเร วิสฺสฏฺเฐ โลหิตปฺปกฺขนฺทิกาพาธสฺส
อุปฺปนฺนภาวํ ญตฺวา สกฺโก เทวราชา "มยา สตฺถุ สนฺติกํ
คนฺตฺวา คิลานุปฏฺฐานํ กาตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา ติคาวุตปฺปมาณํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๕.
อตฺตภาวํ วิชหิตฺวา สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา หตฺเถหิ
ปาเท ปริมชฺชิ. อถ นํ สตฺถา อาห "โก เอโสติ. "อหํ ภนฺเต
สกฺโกติ. "กสฺมา อาคโตสีติ. "ตุมฺเห คิลาเน อุปฏฺฐหิตุํ ภนฺเตติ.
"สกฺก เทวานํ มนุสฺสคนฺโธ โยชนสตโต ปฏฺฐาย คเล พทฺธกุณปํ
วิย โหติ, คจฺฉ ตฺวํ, อตฺถิ เม คิลานุปฏฺฐาโก ภิกฺขูติ. "ภนฺเต
อหํปิ จตุราสีติโยชนสหสฺสมตฺถเก ฐิโต ตุมฺหากํ สีลคนฺธํ ฆายิตฺวา
อาคโต, อหเมว อุปฏฺฐหิสฺสามีติ สตฺถุ สรีรวลญฺชนภาชนํ
อญฺญสฺส หตฺเถนาปิ ผุสิตุํ อทตฺวา สีเสเยว ฐเปตฺวา นีหรนฺโต
มุขสงฺโกจนมตฺตํปิ น อกาสิ, คนฺธภาชนํ ปริหรนฺโต วิย อโหสิ,
เอวํ สตฺถารํ ปฏิชคฺคิตฺวา สตฺถุ ผาสุกกาเลเยว อคมาสิ. ภิกฺขู
กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ "อโห สตฺถริ สกฺกสฺส สิเนโห, เอวรูปํ นาม
ทิพฺพสมฺปตฺตึ ปหาย มุขสงฺโกจนมตฺตํปิ อกตฺวา คนฺธภาชนํ
นีหรนฺโต วิย สตฺถุ สรีรวลญฺชนภาชนํ สีเสน นีหรนฺโต อุปฏฺฐานมกาสีติ.
สตฺถา เตสํ กถํ สุตฺวา "กึ วเทถ ภิกฺขเวติ ปุจฺฉิตฺวา,
"อิทํ นาม ภนฺเตติ วุตฺเต, "อนจฺฉริยํ ภิกฺขเว เอตํ, ยํ สกฺโก
เทวราชา มยิ สิเนหํ กโรติ; อยํ หิ สกฺโก เทวราชา มํ
นิสฺสาย ชรสกฺกภาวํ วิชหิตฺวา ธมฺมเทสนํ สุตฺวา โสตาปนฺโน
หุตฺวา ตรุณสกฺกภาวํ ปตฺโต; อหํ หิสฺส มรณภยตชฺชิตสฺส
ปญฺจสิขคนฺธพฺพเทวปุตฺตํ ปุรโต กตฺวา อาคตกาเล อินฺทสาลคุหายํ
เทวปริสาย มชฺเฌ นิสินฺนสฺส
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๖.
        "ปุจฺฉ วาสว มํ ปญฺหํ,       ยงฺกิญฺจิ มนสิจฺฉสิ,
         ตสฺส ตสฺเสว ปญฺหสฺส       อหํ อนฺตํ กโรมิ เตติ ๑-
วตฺวา ตสฺส กงฺขํ วิโนเทนฺโต ธมฺมํ เทเสสึ, เทสนาวสาเน
จุทฺทสนฺนํ ปาณโกฏีนํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิ, สกฺโกปิ ยถานิสินฺโนว
โสตาปตฺติผลํ ปตฺวา ตรุณสกฺโก ชาโต; เอวมสฺสาหํ พหูปกาโร,
ตสฺส มยิ สิเนโห นาม อนจฺฉริโย; ภิกฺขเว อริยานํ หิ ทสฺสนํปิ
สุขํ, เตหิ สทฺธึ เอกฏฺฐาเน สนฺนิวาโสปิ สุโข, พาเลหิ ปน
สพฺพเมตํ ทุกฺขนฺติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ
        "สาหุ ทสฺสนมริยานํ        สนฺนิวาโส สทา สุโข,
         อทสฺสเนน พาลานํ        นิจฺจเมว สุขี สิยา,
         พาลสงฺคตจารี หิ         ทีฆมทฺธาน โสจติ,
         ทุกฺโข พาเลหิ สํวาโส     อมิตฺเตเนว สพฺพทา.
         ธีโร จ สุขสํวาโส        ญาตีนํว สมาคโม,
                     [ตสฺมา หิ]
                 ธีรญฺจ ปญฺญญฺจ พหุสฺสุตญฺจ
                 โธรยฺหสีลํ วตวนฺตมริยํ
                 ตํ ตาทิสํ สปฺปุริสํ สุเมธํ
                 ภเชถ นกฺขตฺตปถํว จนฺทิมาติ.
      ตตฺถ "สาหูติ: สาธุ สุนฺทรํ ภทฺทกํ. สนฺนิวาโสติ: น เกวลํ
เตสํ ทสฺสนเมว, เตหิ ปน สทฺธึ เอกฏฺฐาเน นิสีทนาทิภาโวปิ เตสํ
@เชิงอรรถ: ๑. ที. มหา. ๑๐/๓๑๐.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓๗.
วตฺตปฺปฏิวตฺตํ กาตุํ ลภนภาโวปิ สาธุเยว. พาลสงฺคตจารี หีติ:
โย หิ พาเลน สหจารี. ทีฆมทฺธานนฺติ: โส พาลสหาเยน "เอหิ,
สนฺธิจฺเฉทาทีนิ กโรมาติ วุจฺจมาโน เตน สทฺธึ เอกจฺฉนฺโท หุตฺวา
ตานิ กโรนฺโต หตฺถจฺเฉทาทีนิ ปตฺวา ทีฆมทฺธานํ โสจติ. สพฺพทาติ:
ยถา อสิหตฺเถน วา อมิตฺเตน อาสีวิสาทีหิ วา สทฺธึ เอกโต วาโส
นาม นิจฺจํ ทุกฺโข, ตเถว พาเลหิ สทฺธินฺติ อตฺโถ. ธีโร จ
สุขสํวาโสติ: เอตฺถ สุโข สํวาโส เอเตนาติ สุขสํวาโส, ปณฺฑิเตน
สทฺธึ เอกฏฺฐาเน วาโส สุโขติ อตฺโถ. กถํ? ญาตีนํว สมาคโมติ:
ยถา ปิยญาตีนํ สมาคโม สุโข; เอวํ สุโข. ตสฺมาติ: ยสฺมา พาเลน
สทฺธึ สํวาโส ทุกฺโข, ปณฺฑิเตน สทฺธึ สุโข; ตสฺมา หิ ธิติสมฺปนฺนํ
ธีรญฺจ โลกิยโลกุตฺตรปฺปญฺญาสมฺปนฺนํ ปญฺญญฺจ อาคมาธิคมสมฺปนฺนํ
พหุสฺสุตญฺจ อรหตฺตปาปนสงฺขาตาย ธุรวหนสีลตาย โธรยฺหสีลํ
สีลวเตน เจว ธูตงฺควเตน จ วตวนฺตํ กิเลเสหิ อารกตาย อริยํ
ตํ ตถารูปํ สปฺปุริสํ โสภนปญฺญํ, ยถา นิมฺมลํ นกฺขตฺตปถสงฺขาตํ
อากาสํ จนฺทิมา ภชติ; เอวํ ภเชถ ปยิรุปาเสถาติ อตฺโถ.
        เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสูติ.
                        สกฺกวตฺถุ.
                   สุขวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                     ปณฺณรสโม วคฺโค.
                     ------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๓ หน้า ๑๓๔-๑๓๗.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=23&A=2676&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=23&A=2676&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=25
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=799
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=792
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=792
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25