อรรถกถาเล่มที่ ๔๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๑ (วิสุทฺธ.๑)

หน้าที่ ๒๘๑.
สินฺธุวาทิคงฺคาตฺยาทิกํ ปุริมํ นามปญฺตฺติโวหารํ ชหนฺติ ฉฑฺเฑนฺติ สาคโรเตว
สาคโร อิติ เอว ายติ ปากฏา ภวติ ยถา. ตเถว ตถา เอว อิเม จตุพฺพณฺณา
ขตฺติยพฺราหฺมณเวสฺสสุทฺทสงฺขาตา จตฺตาโร กุลา ตวนฺติเก ตว อนฺติเก สมีเป
ปพฺพชิตฺวา ปตฺตกาสายจีวรธาริโน ปริจรนฺตา ปุริมํ นามํ ขตฺติยาทินามเธยฺยํ
ปญฺตฺติโวหารํ ชหนฺติ จชนฺติ, พุทฺธปุตฺตาติ พุทฺธสฺส โอรสาติ ฌายเร
ปากฏา ภเวยฺยุํ.
     [๓๒๐-๔] จนฺโท จนฺทมณฺฑโล อพฺภา มหิกา รโช ธุโม ราหูติ
ปญฺจหิ อุปกฺกิเลเสหิ วิรหิตตฺตา วิมโล วิคตมโล นิมฺมโล อากาสธาตุยา
อากาสคพฺเภ คจฺฉํ คจฺฉนฺโต สพฺเพ ตารกสมูเห อาภาย มทฺทมาโน โลเก
อติโรจติ ททฺทลฺลติ ยถา. ตเถว ตถา เอว ตฺวํ ฯเปฯ.
     [๓๒๕-๗] อุทเก ชาตา อุทเก สํวฑฺฒา กุมุทา มนฺทาลกา จ พหู
สงฺขาติกฺกนฺตา โตเยน อุทเกน กทฺทมกลเลน จ อุปลิมฺปนฺติ อลฺลียนฺติ ยถา,
ตเถว พหุกา สตฺตา อปริมาณา สตฺตา โลเก ชาตา สํวฑฺฒา ราเคน จ
โทเสน จ อฏฺฏิตา พนฺธิตา วิรูหเร วิรุหนฺติ. กทฺทเม กุมุทํ ยถา วิรุหติ
สญฺชายติ. เกสรีติ ปทุมํ.
     [๓๒๙-๓๐] รมฺมเก มาเสติ กตฺติกมาเส "โกมุทิยา จาตุมาสินิยา"ติ
วุตฺตตฺตา. วาริชา ปทุมปุปฺผาทโย พหู ปุปฺผา ปุปฺผนฺติ วิกสนฺติ, ตํ มาสํ
ตํ กตฺติกมาสํ นาติวตฺตนฺติ วาริชาติ สมฺพนฺโธ. สมโย ปุปฺผนาย โสติ
โส กตฺติกมาโส ปุปฺผนาย วิกสนาย สมโย กาโลติ อตฺโถ. ยถา ปุปฺผนฺติ
ตเถว ตฺวํ สกฺยปุตฺต ปุปฺผิโต วิกสิโต อสิ. ปุปฺผิโต เต วิมุตฺติยาติ เต
ตุยฺหํ สิสฺสา กตสมฺภารา ภิกฺขู วิมุตฺติยา อรหตฺตผลาเณน ปุปฺผิโต วิกสิโต.
ยถา วาริชํ ปทุมํ ปุปฺผนสมยํ นาติกฺกมติ, ตถา เต สาสนํ โอวาทานุสาสนึ
นาติวตฺตนฺติ นาติกฺกมนฺตีติ อตฺโถ.
     [๓๓๓-๔] ยถาปิ เสโล หิมวาติ หิมวา นาม เสลมยปพฺพโต.
สพฺพปาณินํ สพฺเพสํ พฺยาธิตานํ สตฺตานํ โอสโธ โอสธวนฺโต สพฺพนาคานํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๘๒.
สพฺพอสุรานํ สพฺพเทวานญฺจ อาลโย อคารภูโต ยถา, ตเถว ตฺวํ มหาวีร
สพฺพปาณินํ ชราพฺยาธิมรณาทีหิ ปโมจนโต โอสโธ วิย. ยถา โส หิมวา
นาคาทีนํ อาลโย, ตถา, ตเถว ตฺวํ มหาวีร สพฺพปาณินํ ชราพฺยาธิมรณาทีหิ
ปโมจนโต โอสโธ วิย. ยถา โส หิมวา นาคาทีนํ อาลโย, ตถา เตวิชฺชาย
จ ฉฬภิญฺาย จ อิทฺธิยา จ ปารมึ ปริโยสานํ คตา ปตฺตา ตุวํ นิสฺสาย
วสนฺตีติ สมฺพนฺโธ. เหฏฺา วา อุปริ วา อุปมาอุปเมยฺยวเสน คาถานํ
สมฺพนฺธนยา สุวิญฺเยฺยาว.
     [๓๔๒] อาสยานุสยํ ตฺวาติ เอตฺถ อาสโยติ อชฺฌาสโย จริยา,
อนุสโยติ ถามคตกิเลโส. "อยํ ราคจริโต อยํ โทสจริโต อยํ โมหจริโต"ติอาทินา
อาสยญฺจ อนุสยํ กิเลสปวตฺติญฺจ ชานิตฺวาติ อตฺโถ. อินฺทฺริยานํ พลาพลนฺติ
สทฺธินฺทฺริยาทีนํ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ ติกฺขินฺทฺริโย มุทินฺทฺริโย สฺวากาโร
ทฺวากาโร สุวิญฺาปโย ทุวิญฺาปโยติ เอวํ พลาพลํ ชานิตฺวา. ภพฺพาภพฺเพ
วิทิตฺวานาติ "มยา เทสิตํ ธมฺมํ ปฏิวิชฺฌิตุํ อยํ ปุคฺคโล ภพฺโพ สมตฺโถ อยํ
ปุคฺคโล อภพฺโพ"ติ วิทิตฺวา ปจฺจกฺขํ กตฺวา ภนฺเต สพฺพญฺุ ตฺวํ
จาตุทฺทีปิกมหาเมโฆ วิย ธมฺมเทสนาสีหนาเทน อภีตนาเทน คชฺชสิ สกลํ จกฺกวาฬํ
เอกนินฺนาทํ กโรสิ.
     [๓๔๓-๔] จกฺกวาฬปริยนฺตาติ สมนฺตา จกฺกวาฬคพฺภํ ปูเรตฺวา ปริสา
นิสินฺนา ภเวยฺย. เต เอวํ นิสินฺนา นานาทิฏฺี อเนกทสฺสนคาหิโน วิวทมาโน
เทฺวฬฺหกชาโต วิวทนฺติ, ตํ เตสํ วิมติจฺเฉทนาย ทุพุทฺธิฉินฺทนตฺถาย สพฺเพสํ
สตฺตานํ จิตฺตมญฺาย จิตฺตาจารํ ตฺวา โอปมฺมกุสโล อุปมาอุปเมยฺเยสุ ทกฺโข
ตฺวํ มุนิ เอกํ ปญฺหํ กเถนฺโตว เอเกเนว ปญฺหกถเนน สกลจกฺกวาฬคพฺเภ
นิสินฺนานํ ปาณีนํ วิมตึ สํสยํ ฉินฺทสิ นิกฺกงฺขํ กโรตีติ อตฺโถ.
     [๓๔๕] อุปทิสสทิเสเหวาติ เอตฺถ อุทกสฺส อุปริ ทิสฺสนฺติ ปากฏา
โหนฺตีติ อุปทิสา, เสวาลา. อุปทิเสหิ สทิสา อุปทิสสทิสา, มนุสฺสา. ยถา
หิ อุปทิสา เสวาลา อุทกํ อทิสฺสมานํ กตฺวา ตสฺสุปริ ปตฺถริตฺวา ิตาโหนฺติ,
ตถา วสุธา ปวี เตหิ อุปทิสสทิเสหิ เอว มนุสฺเสหิ นิรนฺตรํ ปตฺถริตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๘๓.
ิเตหิ ปูริตา ภเวยฺย. เต สพฺเพว ปวึ ปูเรตฺวา ิตา มนุสฺสา ปญฺชลิกา สิรสิ
อญฺชลึ ปคฺคหิตา กิตฺตยุํ โลกนายกํ โลกนายกสฺส พุทฺธสฺส คุณํ กเถยฺยุํ.
     [๓๔๖] เต สพฺเพ เทวมนุสฺสา กปฺปํ วา สกลํ กปฺปํ กิตฺตยนฺตา
คุณํ กเถนฺตาปิ นานาวณฺเณหิ นานปฺปกาเรหิ คุเณหิ กิตฺตยุํ. ตถาปิ เต สพฺเพ
ปริเมตุํ คุณปมาณํ กเถตุํ น ปปฺเปยฺยุํ น สมฺปาปุเณยฺยุํ น สกฺกุเณยฺยุํ.
อปฺปเมยฺโย ตถาคโต สมฺมาสมฺพุทฺโธ อปริเมยฺโย คุณาติเรโก. เอเตน
คุณมหนฺตตํ ทีเปติ.
     [๓๔๗] สเกน ถาเมน อตฺตโน พเลน เหฏฺา อุปมาอุปเมยฺยวเสน
ชิโน ชิตกิเลโส พุทฺโธ มยา กิตฺติโต โถมิโต ยถา อโหสิ, เอวเมว สพฺเพ
เทวมนุสฺสา กปฺปโกฏีปิ ๑- กปฺปโกฏิสเตปิ กิตฺเตนฺตา ปกิตฺตยุํ กเถยฺยุนฺติ อตฺโถ.
     [๓๔๘] ปุนปิ คุณานํ อปฺปมาณตํ ทีเปตุํ สเจ หิ โกจิ เทโว วาติอาทิมาห.
ปูริตํ ปริกฑฺเฒยฺยาติ มหาสมุทฺเท ปูริตอุทกํ สมนฺตโต อากฑฺเฒยฺย. โส ปุคฺคโล
วิฆาตํ ทุกฺขเมว ลเภยฺย ปาปุเณยฺยาติ อตฺโถ.
     [๓๕๐] วตฺเตมิ ชินสาสนนฺติ ชิเนน ภาสิตํ สกลํ ปิฏกตฺตยํ. วตฺเตมิ
ปวตฺเตมิ รกฺขามีติ อตฺโถ. ธมฺมเสนาปตีติ ธมฺเมน ปญฺาย ภควโต
จตุปริสสงฺขาตาย ปริสาย ปติ ปธาโนติ ธมฺมเสนาปติ. สกฺยปุตฺตสฺส ภควโต
สาสเน อชฺช อิมสฺมึ วตฺตมานกาเล จกฺกวตฺติรญฺโ เชฏฺปุตฺโต วิย สกลํ
พุทฺธสาสนํ ปาเลมีติ อตฺโถ.
     [๓๕๒-๓] อตฺตโน สํสารปริพฺภมํ ทสฺเสนฺโต โย โกจิ มนุโช ภารนฺติอาทิมาห.
โย โกจิ มนุโช มานุโส ภารํ สีสภารํ มตฺถเก สีเส เปตฺวา
ธาเรยฺย วเหยฺย, สทา สพฺพกาลํ โส มนุโช เตน ภาเรน ทุกฺขิโต ปีฬิโต
อภิภูโต อสฺส ภเวยฺย. ภาโร ภริตภาโร ภริโต อตีว ภาริโต. ตถา เตน
ปกาเรน อหํ ราคคฺคิโทสคฺคิโมหคฺคิสงฺขาเตหิ ตีหิ อคฺคีหิ ฑยฺหมาโน คิรึ
อุทฺธริโต ยถา มหาเมรุปพฺพตํ อุทฺธริตฺวา อุกฺขิปิตฺวา สีเส ปิโต ภวภาเรน
ภวสํสารุปฺปตฺติภาเรน ภริโต ทุกฺขิโต ภเวสุ สํสรึ ปริพฺภมินฺติ สมฺพนฺโธ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. กปฺปโกฏึ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๘๔.
     [๓๕๔] โอโรปิโต จ เม ภาโรติ อิทานิ ปพฺพชิตกาลโต ปฏฺาย
โส ภวภาโร มยา โอโรปิโต นิกฺขิตฺโต. ภวา อุคฺฆาฏิตา มยาติ สพฺเพ นว
ภวา มยา วิทฺธํสิตา. สกฺยปุตฺตสฺส ภควโต สาสเน ยํ กรณียํ กตฺตพฺพํ
มคฺคปฏิปาฏิยา กิเลสวิทฺธํสนกมฺมํ อตฺถิ, ตํ สพฺพํ มยา กตนฺติ อตฺโถ.
     [๓๕๕] ปุน อตฺตโน วิเสสํ ทสฺเสนฺโต ยาวตา พุทฺธเขตฺตมฺหีติอาทิมาห.
ตตฺถ ยาวตา ยตฺตเก ทสสหสฺสจกฺกวาฬสงฺขาเต พุทฺธเขตฺเต สกฺยปุงฺควํ
สกฺยกุลเชฏฺกํ ภควนฺตํ เปตฺวา อวเสสสตฺเตสุ โกจิปิ ปญฺาย เม มยา สโม
นตฺถีติ ทีเปติ. เตนาห "อหํ อคฺโคมฺหิ ปญฺาย, สทิโส เม น วิชฺชตี"ติ.
     [๓๕๖] ปุน อตฺตโน อานุภาวํ ปกาเสนฺโต สมาธิมฺหีตฺยาทิมาห. ตํ
สุวิญฺเยฺยเมว.
     [๓๖๐] ฌานวิโมกฺขานขิปฺปปฏิลาภีติ ปมชฺฌานาทีนํ ฌานานํ โลกโต
วิมุจฺจนโต "วิโมกฺขนฺ"ติ สงฺขํ คตานํ อฏฺนฺนํ โลกุตฺตรวิโมกฺขานญฺจ ขิปฺปลาภี
สีฆํ ปาปุณาตีติ อตฺโถ.
     [๓๖๒] เอวํ มหานุภาวสฺสาปิ อตฺตโน สพฺรหฺมจารีสุ คารวพหุมานตํ
ปกาเสนฺโต อุทฺธตวิโสวาติอาทิมาห. ๑- ตตฺถ อุทฺธตวิโส อุปฺปาฏิตโฆรวิโส สปฺโป
อิว ฉินฺนวิสาโณว ฉินฺทิตสิงฺโค อุสโภ อิว อหํ อิทานิ นิกฺขิตฺตมานทปฺโปว
ฉฑฺฑิตโคตฺตมทาทิมานทปฺโปว คณํ สํฆสฺส สนฺติกํ ครุคารเวน อาทรพหุมาเนน
อุเปมิ อุปคจฺฉามิ.
     [๓๖๓] อิทานิ อตฺตโน ปญฺาย มหตฺตตํ ปกาเสนฺโต ยทิ รูปินีติอาทิมาห.
เอวรูปา เม มหตี ปญฺา อรูปินี สมานา ยทิ รูปินี ภเวยฺย, ตทา เม มม
ปญฺา วสุปตีนํ ปวิสฺสรานํ ราชูนํ สเมยฺย สมา ภเวยฺยาติ อธิปฺปาโย.
เอวํ อตฺตโน ปญฺาย มหตฺตภาวํ ทสฺเสตฺวา ตโต ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติาเณน
ปุพฺเพ กมฺมํ สริตฺวา อโนมทสฺสิสฺสาติอาทิมาห. ตตฺถ อโนมทสฺสิสฺส ภควโต
มยา กตาย าณโถมนาย ผลํ เอตํ มม ปญฺามหตฺตนฺติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ ปาฬิ. อุทฺธฏทาโฒว.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๘๕.
     [๓๖๔] ปวตฺติตํ ธมฺมจกฺกนฺติ เอตฺถ จกฺกสทฺโท ปนายํ "จตุจกฺกยานนฺ"ติอาทีสุ
วาหเน วตฺตติ. "ปวตฺติเต จ ปน ภควตา ธมฺมจกฺเก"ติอาทีสุ ๑-
เทสนายํ. "จกฺกํ วตฺตย สพฺพปาณินนฺ"ติอาทีสุ ๒- ทานมยปุญฺกิริยายํ. "จกฺกํ
วตฺเตติ อโหรตฺตนฺ"ติอาทีสุ อิริยาปเถ. "อิจฺฉาหตสฺส โปสสฺส, จกฺกํ ภมติ
มตฺถเก"ติอาทีสุ ๓- ขุรจกฺเก. "ราชา จกฺกวตฺตี จกฺกานุภาเวน วตฺตนโก"ติอาทีสุ ๔-
รตนจกฺเก. อิธ ปนายํ เทสนายํ. ตาทินา ตาทิคุณสมนฺนาคเตน สกฺยปุตฺเตน
โคตมสมฺพุทฺเธน ปวตฺติตํ เทสิตํ ปิฏกตฺตยสงฺขาตํ ธมฺมจกฺกํ อหํ สมฺมา
อวิปรีเตน อนุวตฺเตมิ อนุคนฺตฺวา วตฺเตมิ, เทเสมิ เทสนํ กโรมิ. อิทํ อนุวตฺตนํ
เทสิตสฺส อนุคนฺตฺวา ปจฺฉา เทสนํ ปุริมพุทฺธานํ กตาย าณโถมนาย
ผลนฺติ สมฺพนฺโธ.
     [๓๖๕] ตโต สปฺปุริสูปนิสฺสยโยนิโสมนสิการาทิปุญฺผลํ ทสฺเสนฺโต
มา เม กทาจิ ปาปิจฺโฉติอาทิมาห. ตตฺถ ปาปิจฺโฉ ลามกาย อิจฺฉาย
สมนฺนาคโต ปาปจารี ปุคฺคโล จ านนิสชฺชาทีสุ วตฺตปฏิวตฺตกรเณ กุสีโต จ
ฌานสมาธิมคฺคภาวนาทีสุ หีนวีริโย จ คนฺถธุรวิปสฺสนาธุรวิรหิตตฺตา อปฺปสฺสุโต
จ อาจริยุปชฺฌายาทีสุ อาจารวิรหิตตฺตา อนาจาโร จ ปุคฺคโล กทาจิ กาเล
กตฺถจิ าเน เม มยา สห สเมโต สมาคโต มา อหุ มา ภวตูติ สมฺพนฺโธ.
     [๓๖๖] พหุสฺสุโตติ ปริยตฺติปฏิเวธวเสน ทุวิโธ พหุสฺสุโต จ ปุคฺคโล.
เมธาวีติ เมธาย ปญฺาย สมนฺนาคโต จ. สีเลสุ สุสมาหิโตติ
จตุปาริสุทฺธิสีลมคฺคสมฺปยุตฺตสีลอฏฺงฺคุโปสถสีลาทีสุ สุฏฺุ อาหิโต ปิตจิตฺโต
จ. เจโตสมถานุยุตฺโตติ จิตฺตสฺส เอกีภาวมนุยุตฺโต จ ปุคฺคโล. อปิ มุทฺธนิ ติฏฺตุ
เอวรูโป ปุคฺคโล มยฺหํ มุทฺธนิ สิรสิ อปิ ติฏฺตูติ อตฺโถ.
     [๓๖๗] อตฺตโน ลทฺธผลานิสํสํ วตฺวา ตตฺถญฺเ นิโยเชนฺโต ตํ โว
วทามิ ภทฺทนฺเตติอาทิมาห. ตํ สุวิญฺเยฺยเมว.
@เชิงอรรถ: ๑ วิ. มหา. ๔/๑๗/๑๕, สํ. มหา. ๑๙/๑๐๘๑/๓๖๙.  ๒ ขุ. ชา. ๒๗/๑๔๙/๑๘๑.
@๓ ขุ. ชา. ๒๗/๑๐๓/๑๓๗.  ๔ ที.สี. ๙/๒๕๘/๘๘, ขุ. อิติ. ๒๕/๒๒/๒๔๖.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๘๖.
     [๓๖๘-๙] ยมหนฺติ ยํ อสฺสชิตฺเถรํ อหํ ปมํ อาทิมฺหิ ทิสฺวา
โสตาปตฺติมคฺคปฏิลาเภน สกฺกายทิฏฺาทีนํ กิเลสานํ ปหีนตฺตา วิมโล มลรหิโต
อหุํ อโหสิ, โส อสฺสชิตฺเถโร เม มยฺหํ อาจริโย โลกุตฺตรธมฺมสิกฺขาปโก
อหุํ. อหํ ตสฺส สวนาย อนุสาสเนน อชฺช ธมฺมเสนาปติ อหุํ. สพฺพตฺถ
สพฺเพสุ คุเณสุ ปารมึ ปตฺโต ปริโยสานํ ปตฺโต อนาสโว นิกฺกิเลโส วิหรามิ.
     [๓๗๐] อตฺตโน อาจริเย สคารวํ ทสฺเสนฺโต โย เม อาจริโยติอาทิมาห.
โย อสฺสชิ นาม เถโร สตฺถุ สาวโก เม มยฺหํ อาจริโย อาสิ อโหสิ, โส
เถโร ยสฺสํ ทิสายํ ยสฺมึ ทิสาภาเค วสติ, อหํ ตํ ทิสาภาคํ อุสฺสีสมฺหิ
สีสุปริภาเค กโรมีติ สมฺพนฺโธ.
     [๓๗๑] ตโต อตฺตโน านนฺตรปฺปตฺตภาวํ ทสฺเสนฺโต มม กมฺมนฺติอาทิมาห.
โคตโม ภควา สกฺยปุงฺคโว สกฺยกุลเกตุ สพฺพญฺุตญฺาเณน มม
ปุพฺเพ กตกมฺมํ สริตฺวาน ตฺวา ภิกฺขุสํฆมชฺเฌ นิสินฺโน อคฺคฏฺาเน
อคฺคสาวกฏฺาเน มํ เปสีติ สมฺพนฺโธ.
     อตฺถปฏิสมฺภิทา ธมฺมปฏิสมฺภิทา นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา ปฏิภานปฏิสมฺภิทาติ
อิมา จตสฺโส ปฏิสมฺภิทา จ, ตาสํ เภโท ปฏิสมฺภิทามคฺเค ๑- วุตฺโตเยว.
จตุมคฺคจตุผลวเสน วา รูปารูปฌานวเสน วา อฏฺ วิโมกฺขา สํสารวิมุจฺจนธมฺมา จ
อิทฺธิวิธาทโย ฉ อภิญฺาโย จ สจฺฉิกตา ปจฺจกฺขํ กตา. กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ
พุทฺธสฺส อนุสิฏฺิ โอวาทสงฺขาตํ สาสนํ กตํ อรหตฺตมคฺคาเณน นิปฺผาทิตนฺติ
อตฺโถ.
     อิตฺถํ สุทนฺติ เอตฺถ อิตฺถนฺติ นิทสฺสนตฺเถ นิปาโต. อิมินา ปกาเรนาติ
อตฺโถ. เตน สกลสาริปุตฺตาปทานํ นิทสฺเสติ สุทนฺติ ปทปูรเณ นิปาโต.
อายสฺมาติ ครุคารวาธิวจนํ. สาริปุตฺโตติ มาตุนามวเสน กตนามเธยฺโย เถโร.
อิมา คาถาโยติ อิมา สกลา สาริปุตฺตตฺเถราปทานคาถาโย อภาสิ กเถสิ.
อิติ-สทฺโท ปริสมาปนตฺเถ นิปาโต, สกลํ สาริปุตฺตาปทานํ นิฏฺิตนฺติ อตฺโถ.
               สาริปุตฺตตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺิตา. ๒-
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ. ปฏิ. ๓๑/๒๘/๙๒, อภิ. วิ. ๓๕/๗๑๘/๓๕๙.  ๒ ฉ.ม. สมตฺตา, เอวมุปริปิ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๙ หน้า ๒๘๑-๒๘๖.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=49&A=7002&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=49&A=7002&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=3
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=290
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=438
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=438
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_32