[๑๙๖] นาหํ ภิกฺขเว สญฺเจตนิกานํ กมฺมานํ กตานํ อุปจิตานํ
อปฺปฏิสํวิทิตฺวา พฺยนฺติภาวํ วทามิ ตญฺจ โข ทิฏฺเฐว ธมฺเม อุปปชฺเช
วา อปเร วา ปริยาเย น เตฺววาหํ ภิกฺขเว สญฺเจตนิกานํ กมฺมานํ
กตานํ อุปจิตานํ อปฺปฏิสํวิทิตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตกิริยํ วทามิ สโข โส
ภิกฺขเว อริยสาวโก เอวํวิคตาภิชฺโฌ วิคตพฺยาปาโท อสมฺมูโฬฺห
สมฺปชาโน ปติสฺสโต เมตฺตาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา
วิหรติ ตถา ทุติยํ ตถา ตติยํ ตถา จตุตฺถํ อิติ อุทฺธมโธ ติริยํ สพฺพธิ
สพฺพตฺตตาย ๑- สพฺพาวนฺตํ โลกํ เมตฺตาสหคเตน เจตสา วิปุเลน
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สพฺพตฺถตาย ฯ
มหคฺคเตน อปฺปมาเณน อเวเรน อพฺยาปชฺเฌน ผริตฺวา วิหรติ โส
เอวํ ปชานาติ ปุพฺเพ โข เม อิทํ จิตฺตํ ปริตฺตํ โหติ ๑- อภาวิตํ
เอตรหิ ปน เม อิทํ จิตฺตํ อปฺปมาณํ สุภาวิตํ ยํ โข ปน กิญฺจิ
ปมาณกตํ กมฺมํ น ตํ ตตฺราวสิสฺสติ น ตํ ตตฺราวติฏฺฐติ ๒- ตํ
กึ มญฺญถ ภิกฺขเว ทหรตคฺเค เจ [๓]- อยํ กุมาโร เมตฺตาเจโตวิมุตฺตึ ๔-
ภาเวยฺย อปินุ โข ปาปกมฺมํ กเรยฺยาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ อกโรนฺตํ
โข ปน ปาปกมฺมํ อปินุ โข ทุกฺขํ ผุเสยฺยาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต
อกโรนฺตญฺหิ ภนฺเต ปาปกมฺมํ กุโต ทุกฺขํ ผุสิสฺสตีติ ฯ
{๑๙๖.๑} ภาเวตพฺพา โข ปนายํ ภิกฺขเว เมตฺตาเจโตวิมุตฺติ
อิตฺถิยา วา ปุริเสน วา อิตฺถิยา วา ภิกฺขเว ปุริสสฺส วา นายํ กาโย
อาทาย คมนีโย จิตฺตนฺตโร อยํ ภิกฺขเว มจฺโจ โส เอวํ ปชานาติ
ยํ โข เม อิทํ ๕- กิญฺจิ ปุพฺเพ อิมินา กรชกาเยน ปาปกมฺมํ กตํ
สพฺพนฺตํ อิธ เวทนิยํ น ตํ [๖]- อนุภวิสฺสตีติ เอวํ ภาวิตา โข ภิกฺขเว
เมตฺตาเจโตวิมุตฺติ อนาคามิตาย สํวตฺตติ อิธ ปญฺญสฺส ภิกฺขุโน
อุตฺตรึ วิมุตฺตึ อปฺปฏิวิชฺฌโตติ ฯ
{๑๙๖.๒} กรุณาสหคเตน เจตสา มุทิตาสหคเตน เจตสา
อุเปกฺขาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรติ ตถา ทุติยํ ตถา
ตติยํ ตถา จตุตฺถํ อิติ อุทฺธมโธ ติริยํ สพฺพธิ สพฺพตฺตตาย สพฺพาวนฺตํ
โลกํ อุเปกฺขาสหคเตน เจตสา วิปุเลน มหคฺคเตน อปฺปมาเณน
อเวเรน อพฺยาปชฺเฌน ผริตฺวา วิหรติ โส เอวํ ปชานาติ ปุพฺเพ
โข เม อิทํ จิตฺตํ ปริตฺตํ โหติ อภาวิตํ เอตรหิ ปน เม อิทํ จิตฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. อโหสิ ฯ ๒ ม. ตตฺราวติฏฺฐตีติ ฯ ๓ โป. ม. ยุ. โส ฯ
@๔ โป. ม. สพฺพวาเรสุ เมตฺตํ เจโตวิมุตฺตินฺติ ทิสฺสติ ฯ ๕ ยุ. อิธ ฯ ๖ โป. ม. ยุ.
@เอตฺถนฺตเร อนุคนฺติ ทิสฺสติ ฯ
อปฺปมาณํ สุภาวิตํ ยํ โข ปน กิญฺจิ ปมาณกตํ กมฺมํ น ตํ
ตตฺราวสิสฺสติ น ตํ ตตฺราวติฏฺฐติ ตํ กึ มญฺญถ ภิกฺขเว
ทหรตคฺเค เจ อยํ กุมาโร อุเปกฺขาเจโตวิมุตฺตึ ภาเวยฺย อปินุ โข
ปาปกมฺมํ กเรยฺยาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ อกโรนฺตํ โข ปน ปาปกมฺมํ
อปินุ โข ทุกฺขํ ผุเสยฺยาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต อกโรนฺตญฺหิ ภนฺเต
ปาปกมฺมํ กุโต ทุกฺขํ ผุสิสฺสตีติ ฯ
{๑๙๖.๓} ภาเวตพฺพา โข ปนายํ ภิกฺขเว อุเปกฺขาเจโตวิมุตฺติ
อิตฺถิยา วา ปุริเสน วา อิตฺถิยา วา ภิกฺขเว ปุริสสฺส วา นายํ กาโย
อาทาย คมนีโย จิตฺตนฺตโร อยํ ภิกฺขเว มจฺโจ โส เอวํ ปชานาติ ยํ โข
เม อิทํ ๑- กิญฺจิ ปุพฺเพ อิมินา กรชกาเยน ปาปกมฺมํ กตํ สพฺพนฺตํ
อิธ เวทนิยํ น ตํ อนุภวิสฺสตีติ เอวํ ภาวิตา โข ภิกฺขเว อุเปกฺขาเจโตวิมุตฺติ
อนาคามิตาย สํวตฺตติ อิธ ปญฺญสฺส ภิกฺขุโน อุตฺตรึ วิมุตฺตึ อปฺปฏิวิชฺฌโตติ ฯ
[๑๙๗] อถโข อญฺญตโร พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ
วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส พฺราหฺมโณ
ภควนฺตํ เอตทโวจ โก นุ โข โภ โคตม เหตุ โก ปจฺจโย เยนมิเธกจฺเจ
สตฺตา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ
อุปปชฺชนฺตีติ ฯ อธมฺมจริยวิสมจริยาเหตุ โข พฺราหฺมณ
เอวมิเธกจฺเจ สตฺตา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา อปายํ ทุคฺคตึ
วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชนฺตีติ ฯ โก ปน โภ โคตม เหตุ โก
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อิธ ฯ
ปจฺจโย เยนมิเธกจฺเจ สตฺตา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ
โลกํ อุปปชฺชนฺตีติ ฯ ธมฺมจริยสมจริยาเหตุ โข พฺราหฺมณ เอวมิเธกจฺเจ
สตฺตา กายสฺส เภทา ปรมมรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชนฺติ ฯ
{๑๙๗.๑} น โข อหํ อิมสฺส โภโต โคตมสฺส สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส
วิตฺถาเรน อตฺถํ อาชานามิ สาธุ เม ภวํ โคตโม ตถา ธมฺมํ เทเสตุ
ยถาหํ อิมสฺส โภโต โคตมสฺส สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ
อาชาเนยฺยนฺติ ฯ เตนหิ พฺราหฺมณ สุณาหิ สาธุกํ มนสิกโรหิ
ภาสิสฺสามีติ ฯ เอวํ โภติ โข โส พฺราหฺมโณ ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ
ภควา เอตทโวจ ติวิธํ โข พฺราหฺมณ กาเยน อธมฺมจริยวิสมจริยา
โหติ จตุพฺพิธํ วาจาย อธมฺมจริยวิสมจริยา โหติ ติวิธํ มนสา
อธมฺมจริยวิสมจริยา โหติ ฯ
กถญฺจ พฺราหฺมณ ติวิธํ กาเยน อธมฺมจริยวิสมจริยา ๑- โหติ
ฯเปฯ เอวํ โข พฺราหฺมณ ติวิธํ กาเยน อธมฺมจริยวิสมจริยา โหติ ฯ
กถญฺจ พฺราหฺมณ จตุพฺพิธํ วาจาย อธมฺมจริยวิสมจริยา
โหติ ฯเปฯ เอวํ โข พฺราหฺมณ จตุพฺพิธํ วาจาย อธมฺมจริยวิสมจริยา
โหติ ฯ
กถญฺจ พฺราหฺมณ ติวิธํ มนสา อธมฺมจริยวิสมจริยา โหติ ฯเปฯ
เอวํ โข พฺราหฺมณ ติวิธํ มนสา อธมฺมจริยวิสมจริยา โหติ
เอวํ อธมฺมจริยวิสมจริยาเหตุ โข พฺราหฺมณ เอวมิเธกจฺเจ สตฺตา
กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อธมฺมจริยา วิสมจริยา ฯ
ติวิธํ โข พฺราหฺมณ กาเยน ธมฺมจริยสมจริยา ๑- โหติ จตุพฺพิธํ
วาจาย ธมฺมจริยสมจริยา โหติ ติวิธํ มนสา ธมฺมจริยสมจริยา
โหติ กถญฺจ พฺราหฺมณ ติวิธํ กาเยน ธมฺมจริยสมจริยา โหติ ฯเปฯ
เอวํ โข พฺราหฺมณ ติวิธํ กาเยน ธมฺมจริยสมจริยา โหติ
กถญฺจ พฺราหฺมณ จตุพฺพิธํ วาจาย ธมฺมจริยสมจริยา โหติ ฯเปฯ
เอวํ โข พฺราหฺมณ จตุพฺพิธํ วาจาย ธมฺมจริยสมจริยา โหติ
กถญฺจ พฺราหฺมณ ติวิธํ มนสา ธมฺมจริยสมจริยา โหติ ฯเปฯ
เอวํ โข พฺราหฺมณ ติวิธํ มนสา ธมฺมจริยสมจริยา โหติ เอวํ
ธมฺมจริยสมจริยาเหตุ โข พฺราหฺมณ เอวมิเธกจฺเจ สตฺตา กายสฺส
เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชนฺตีติ ฯ อภิกฺกนฺตํ โภ
โคตม ฯเปฯ อุปาสกํ มํ ภวํ โคตโม ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ
สรณงฺคตนฺติ ฯ
ปฐมวคฺโค ๒- ปฐโม ฯ
----------
ทุติยวคฺโค ทุติโย
[๑๙๘] ทสหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต
เอวํ นิรเย กตเมหิ ทสหิ ปาณาติปาตี โหติ อทินฺนาทายี โหติ
กาเมสุ มิจฺฉาจารี โหติ มุสาวาที โหติ ปิสุณวาโจ โหติ ผรุสวาโจ
โหติ สมฺผปฺปลาปี ๓- โหติ อภิชฺฌาลุ โหติ พฺยาปนฺนจิตฺโต โหติ
มิจฺฉาทิฏฺฐิโก โหติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว ทสหิ ธมฺเมหิ
@เชิงอรรถ: ๑ ธมฺมจริยาสมจริยาติปิ ปาโฐ ฯ ๒ โป. ม. ยุ. กรชกายวคฺโค ฯ ๓ โป. สมฺผปฺปลาโป ฯ
สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย ฯ ทสหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ
สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค กตเมหิ ทสหิ ปาณาติปาตา
ปฏิวิรโต โหติ อทินฺนาทานา ปฏิวิรโต โหติ กาเมสุ มิจฺฉาจารา
ปฏิวิรโต โหติ มุสาวาทา ปฏิวิรโต โหติ ปิสุณาย วาจาย ปฏิวิรโต โหติ
ผรุสาย วาจาย ปฏิวิรโต โหติ สมฺผปฺปลาปา ปฏิวิรโต โหติ อนภิชฺฌาลุ
โหติ อพฺยาปนฺนจิตฺโต โหติ สมฺมาทิฏฺฐิโก โหติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว
ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเคติ ฯ
[๑๙๙] วีสติยา ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต
เอวํ นิรเย กตเมหิ วีสติยา อตฺตนา จ ปาณาติปาตี โหติ ปรญฺจ
ปาณาติปาเต สมาทเปติ อตฺตนา จ อทินฺนาทายี โหติ ปรญฺจ
อทินฺนาทาเน สมาทเปติ อตฺตนา จ กาเมสุ มิจฺฉาจารี โหติ ปรญฺจ
กาเมสุ มิจฺฉาจาเร สมาทเปติ อตฺตนา จ มุสาวาที โหติ ปรญฺจ
มุสาวาเท สมาทเปติ อตฺตนา จ ปิสุณวาโจ โหติ ปรญฺจ ปิสุณาย
วาจาย สมาทเปติ อตฺตนา จ ผรุสวาโจ โหติ ปรญฺจ ผรุสาย
วาจาย สมาทเปติ อตฺตนา จ สมฺผปฺปลาปี โหติ ปรญฺจ
สมฺผปฺปลาเป สมาทเปติ อตฺตนา จ อภิชฺฌาลุ โหติ ปรญฺจ
อภิชฺฌาย สมาทเปติ อตฺตนา จ พฺยาปนฺนจิตฺโต โหติ ปรญฺจ
พฺยาปาเท สมาทเปติ อตฺตนา จ มิจฺฉาทิฏฺฐิโก โหติ ปรญฺจ
มิจฺฉาทิฏฺฐิยา สมาทเปติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว วีสติยา
ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย ฯ
{๑๙๙.๑} วีสติยา ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต
เอวํ สคฺเค กตเมหิ วีสติยา อตฺตนา จ ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต โหติ
ปรญฺจ ปาณาติปาตา เวรมณิยา สมาทเปติ อตฺตนา จ อทินฺนาทานา
ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ อทินฺนาทานา เวรมณิยา สมาทเปติ อตฺตนา
จ กาเมสุ มิจฺฉาจารา ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ กาเมสุ มิจฺฉาจารา
เวรมณิยา สมาทเปติ อตฺตนา จ มุสาวาทา ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ
มุสาวาทา เวรมณิยา สมาทเปติ อตฺตนา จ ปิสุณาย วาจาย
ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ ปิสุณาย วาจาย เวรมณิยา สมาทเปติ
อตฺตนา จ ผรุสาย วาจาย ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ ผรุสาย
วาจาย เวรมณิยา สมาทเปติ อตฺตนา จ สมฺผปฺปลาปา ปฏิวิรโต
โหติ ปรญฺจ สมฺผปฺปลาปา เวรมณิยา สมาทเปติ อตฺตนา จ
อนภิชฺฌาลุ โหติ ปรญฺจ อนภิชฺฌาย สมาทเปติ อตฺตนา
จ อพฺยาปนฺนจิตฺโต โหติ ปรญฺจ อพฺยาปาเท สมาทเปติ
อตฺตนา จ สมฺมาทิฏฺฐิโก โหติ ปรญฺจ สมฺมาทิฏฺฐิยา สมาทเปติ
อิเมหิ โข ภิกฺขเว วีสติยา ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต
เอวํ สคฺเคติ ฯ
[๒๐๐] ตึสาย ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต
เอวํ นิรเย กตเมหิ ตึสาย อตฺตนา จ ปาณาติปาตี โหติ ปรญฺจ
ปาณาติปาเต สมาทเปติ ปาณาติปาเต จ สมนุญฺโญ โหติ
อตฺตนา จ อทินฺนาทายี โหติ ปรญฺจ อทินฺนาทาเน สมาทเปติ
อทินฺนาทาเน จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ กาเมสุ มิจฺฉาจารี
โหติ ปรญฺจ กาเมสุ มิจฺฉาจาเร สมาทเปติ กาเมสุ มิจฺฉาจาเร
จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ มุสาวาที โหติ ปรญฺจ มุสาวาเท
สมาทเปติ มุสาวาเท จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ ปิสุณวาโจ
โหติ ปรญฺจ ปิสุณาย วาจาย สมาทเปติ ปิสุณาย จ วาจาย
สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ ผรุสวาโจ โหติ ปรญฺจ ผรุสาย
วาจาย สมาทเปติ ผรุสาย จ วาจาย สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา
จ สมฺผปฺปลาปี โหติ ปรญฺจ สมฺผปฺปลาเป สมาทเปติ สมฺผปฺปลาเป
จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ อภิชฺฌาลุ โหติ ปรญฺจ อภิชฺฌาย
สมาทเปติ อภิชฺฌาย จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ พฺยาปนฺนจิตฺโต
โหติ ปรญฺจ พฺยาปาเท สมาทเปติ พฺยาปาเท จ สมนุญฺโญ โหติ
อตฺตนา จ มิจฺฉาทิฏฺฐิโก โหติ ปรญฺจ มิจฺฉาทิฏฺฐิยา จ สมาทเปติ
มิจฺฉาทิฏฺฐิยา จ สมนุญฺโญ โหติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว ตึสาย ธมฺเมหิ
สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย ฯ
{๒๐๐.๑} ตึสาย ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต
เอวํ สคฺเค กตเมหิ ตึสาย อตฺตนา จ ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต
โหติ ปรญฺจ ปาณาติปาตา เวรมณิยา สมาทเปติ ปาณาติปาตา
เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ อทินฺนาทานา ปฏิวิรโต
โหติ ปรญฺจ อทินฺนาทานา เวรมณิยา สมาทเปติ อทินฺนาทานา
เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ กาเมสุ มิจฺฉาจารา
ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ กาเมสุ มิจฺฉาจารา เวรมณิยา สมาทเปติ
กาเมสุ มิจฺฉาจารา เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ
มุสาวาทา ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ มุสาวาทา เวรมณิยา จ สมาทเปติ
มุสาวาทา เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ ปิสุณาย
วาจาย ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ ปิสุณาย วาจาย เวรมณิยา สมาทเปติ
ปิสุณาย วาจาย เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ ผรุสาย
วาจาย ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ ผรุสาย วาจาย เวรมณิยา สมาทเปติ
ผรุสาย จ วาจาย เวรมณิยา สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ สมฺผปฺปลาปา
ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ สมฺผปฺปลาปา เวรมณิยา สมาทเปติ
สมฺผปฺปลาปา เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ อนภิชฺฌาลุ
โหติ ปรญฺจ อนภิชฺฌาย สมาทเปติ อนภิชฺฌาย จ สมนุญฺโญ
โหติ อตฺตนา จ อพฺยาปนฺนจิตฺโต โหติ ปรญฺจ อพฺยาปาเท
สมาทเปติ อพฺยาปาเท จ สมนุญฺโญ โหติ อตฺตนา จ สมฺมาทิฏฺฐิโก
โหติ ปรญฺจ สมฺมาทิฏฺฐิยา สมาทเปติ สมฺมาทิฏฺฐิยา
จ สมนุญฺโญ โหติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว ตึสาย ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต
ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเคติ ฯ
[๒๐๑] จตฺตาฬีสาย ๑- ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ
นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย กตเมหิ จตฺตาฬีสาย อตฺตนา จ ปาณาติปาตี
โหติ ปรญฺจ ปาณาติปาเต สมาทเปติ ปาณาติปาเต จ สมนุญฺโญ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. จตฺตาลีสาย ฯ
โหติ ปาณาติปาตสฺส จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ อทินฺนาทายี
โหติ ปรญฺจ อทินฺนาทาเน สมาทเปติ อทินฺนาทาเน จ สมนุญฺโญ
โหติ อทินฺนาทานสฺส จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ กาเมสุ
มิจฺฉาจารี โหติ ปรญฺจ กาเมสุ มิจฺฉาจาเร สมาทเปติ กาเมสุ
มิจฺฉาจาเร จ สมนุญฺโญ โหติ กาเมสุ มิจฺฉาจารสฺส จ วณฺณํ
ภาสติ อตฺตนา จ มุสาวาที โหติ ปรญฺจ มุสาวาเท สมาทเปติ
มุสาวาเท จ สมนุญฺโญ โหติ มุสาวาทสฺส จ วณฺณํ ภาสติ
อตฺตนา จ ปิสุณวาโจ โหติ ปรญฺจ ปิสุณาย วาจาย สมาทเปติ
ปิสุณาย จ วาจาย สมนุญฺโญ โหติ ปิสุณาย จ วาจาย วณฺณํ
ภาสติ อตฺตนา จ ผรุสวาโจ โหติ ปรญฺจ ผรุสาย วาจาย
สมาทเปติ ผรุสาย จ วาจาย สมนุญฺโญ โหติ ผรุสาย จ
วาจาย วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ สมฺผปฺปลาปี โหติ ปรญฺจ
สมฺผปฺปลาเป สมาทเปติ สมฺผปฺปลาเป จ สมนุญฺโญ โหติ
สมฺผปฺปลาปสฺส จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ อภิชฺฌาลุ โหติ
ปรญฺจ อภิชฺฌาย สมาทเปติ อภิชฺฌาย จ สมนุญฺโญ โหติ
อภิชฺฌาย จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ พฺยาปนฺนจิตฺโต โหติ
ปรญฺจ พฺยาปาเท สมาทเปติ พฺยาปาเท จ สมนุญฺโญ โหติ
พฺยาปาทสฺส จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ มิจฺฉาทิฏฺฐิ ๑- โหติ
ปรญฺจ มิจฺฉาทิฏฺฐิยา สมาทเปติ มิจฺฉาทิฏฺฐิยา จ สมนุญฺโญ โหติ
มิจฺฉาทิฏฺฐิยา จ วณฺณํ ภาสติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว จตฺตาฬีสาย ธมฺเมหิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. มิจฺฉาทิฏฺฐิโก โหติ ฯ
สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย ฯ
{๒๐๑.๑} จตฺตาฬีสาย ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ
นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค กตเมหิ จตฺตาฬีสาย อตฺตนา จ ปาณาติปาตา
เวรมณิยา ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ ปาณาติปาตา เวรมณิยา สมาทเปติ
ปาณาติปาตา เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ ปาณาติปาตา เวรมณิยา
จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ อทินฺนาทานา ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ
อทินฺนาทานา เวรมณิยา สมาทเปติ อทินฺนาทานา เวรมณิยา จ
สมนุญฺโญ โหติ อทินฺนาทานา เวรมณิยา จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา
จ กาเมสุ มิจฺฉาจารา ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ กาเมสุ มิจฺฉาจารา
เวรมณิยา สมาทเปติ กาเมสุ มิจฺฉาจารา เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ
โหติ กาเมสุ มิจฺฉาจารา เวรมณิยา จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ
มุสาวาทา ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ มุสาวาทา เวรมณิยา สมาทเปติ
มุสาวาทา เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ มุสาวาทา เวรมณิยา
จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ ปิสุณาย วาจาย ปฏิวิรโต โหติ
ปรญฺจ ปิสุณาย วาจาย เวรมณิยา สมาทเปติ ปิสุณาย วาจาย
เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ โหติ ปิสุณาย วาจาย เวรมณิยา จ วณฺณํ
ภาสติ อตฺตนา จ ผรุสาย วาจาย ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ
ผรุสาย วาจาย เวรมณิยา สมาทเปติ ผรุสาย วาจาย เวรมณิยา
จ สมนุญฺโญ โหติ ผรุสาย วาจาย เวรมณิยา จ วณฺณํ ภาสติ
อตฺตนา จ สมฺผปฺปลาปา ปฏิวิรโต โหติ ปรญฺจ สมฺผปฺปลาปา
เวรมณิยา จ สมาทเปติ สมฺผปฺปลาปา เวรมณิยา จ สมนุญฺโญ
โหติ สมฺผปฺปลาปา เวรมณิยา จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ
อนภิชฺฌาลุ โหติ ปรญฺจ อนภิชฺฌาย สมาทเปติ อนภิชฺฌาย
จ สมนุญฺโญ โหติ อนภิชฺฌาย จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา จ
อพฺยาปนฺนจิตฺโต โหติ ปรญฺจ อพฺยาปาเท สมาทเปติ อพฺยาปาเท
จ สมนุญฺโญ โหติ อพฺยาปาทสฺส จ วณฺณํ ภาสติ อตฺตนา
จ สมฺมาทิฏฺฐิโก โหติ ปรญฺจ สมฺมาทิฏฺฐิยา สมาทเปติ สมฺมาทิฏฺฐิยา
จ สมนุญฺโญ โหติ สมฺมาทิฏฺฐิยา จ วณฺณํ ภาสติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว
จตฺตาฬีสาย ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเคติ ฯ
[๒๐๒] ทสหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ขตํ อุปหตํ อตฺตานํ
ปริหรติ ... อกฺขตํ อนุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ ... วีสติยา ภิกฺขเว ...
ตึสาย ภิกฺขเว ... จตฺตาฬีสาย ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ขตํ
อุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ ... อกฺขตํ อนุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ ฯเปฯ
อิเมหิ โข ภิกฺขเว จตฺตาฬีสาย ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต อกฺขตํ อนุปหตํ
อตฺตานํ ปริหรตีติ ฯ
ทุติยวคฺโค ทุติโย ฯ
----------
ตติยวคฺโค ตติโย
[๒๐๓] ทสหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต อิเธกจฺโจ กายสฺส เภทา
ปรมฺมรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชติ ... อิเธกจฺโจ
กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชติ ... วีสติยา
ภิกฺขเว ... ตึสาย ภิกฺขเว ... จตฺตาฬีสาย ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต
อิเธกจฺโจ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ
อุปปชฺชติ ... อิเธกจฺโจ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ
อุปปชฺชติ ฯเปฯ ทสหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต พาโล เวทิตพฺโพ
... ปณฺฑิโต เวทิตพฺโพ ... วีสติยา ภิกฺขเว ... ตึสาย ภิกฺขเว ...
จตฺตาฬีสาย ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต พาโล เวทิตพฺโพ ...
ปณฺฑิโต เวทิตพฺโพ อิเมหิ โข ภิกฺขเว จตฺตาฬีสาย ธมฺเมหิ
สมนฺนาคโต ปณฺฑิโต เวทิตพฺโพ ฯ
ตติยวคฺโค ตติโย ฯ
(อิเมสุ จตุตฺถปญฺจเมสุ วคฺเคสุ สุตฺตคณนา เปยฺยาลวเสน เวทิตพฺพา)
[๒๐๔] ราคสฺส ภิกฺขเว อภิญฺญาย ทส ธมฺมา ภาเวตพฺพา กตเม
ทส อสุภสญฺญา มรณสญฺญา อาหาเร ปฏิกฺกูลสญฺญา สพฺพโลเก
อนภิรตสญฺญา ๑- อนิจฺจสญฺญา อนิจฺเจ ทุกฺขสญฺญา ทุกฺเข อนตฺตสญฺญา
ปหานสญฺญา วิราคสญฺญา นิโรธสญฺญา ราคสฺส ภิกฺขเว อภิญฺญาย
อิเม ทส ธมฺมา ภาเวตพฺพาติ ฯ
[๒๐๕] ราคสฺส ภิกฺขเว อภิญฺญาย ทส ธมฺมา ภาเวตพฺพา กตเม
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อนภิรติสญฺญา ฯ
ทส อนิจฺจสญฺญา อนตฺตสญฺญา อาหาเร ปฏิกฺกูลสญฺญา สพฺพโลเก
อนภิรตสญฺญา อฏฺฐิกสญฺญา ปุฬุวกสญฺญา วินีลกสญฺญา
วิปุพฺพกสญฺญา วิจฺฉิทฺทกสญฺญา อุทฺธูมาตกสญฺญา ราคสฺส
ภิกฺขเว อภิญฺญาย อิเม ทส ธมฺมา ภาเวตพฺพาติ ฯ
[๒๐๖] ราคสฺส ภิกฺขเว อภิญฺญาย ทส ธมฺมา ภาเวตพฺพา
กตเม ทส สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต
สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิ สมฺมาญาณํ
สมฺมาวิมุตฺติ ราคสฺส ภิกฺขเว อภิญฺญาย อิเม ทส ธมฺมา ภาเวตพฺพาติ ฯ
[๒๐๗] ราคสฺส ภิกฺขเว ปริญฺญาย ปริกฺขยาย ปหานาย ขยาย วยาย
วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย จาคาย ปฏินิสฺสคฺคาย ทส ธมฺมา ภาเวตพฺพา
ฯเปฯ โทสสฺส โมหสฺส โกธสฺส อุปนาหสฺส มกฺขสฺส ปลาสสฺส
อิสฺสาย มจฺฉริยสฺส มายาย สาเฐยฺยสฺส ถมฺภสฺส สารมฺภสฺส มานสฺส
อติมานสฺส มทสฺส ปมาทสฺส อภิญฺญาย ปริญฺญาย ปริกฺขยาย ปหานาย
ขยาย วยาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย จาคาย ปฏินิสฺสคฺคาย
อิเม ทส ธมฺมา ภาเวตพฺพาติ ฯ
ปญฺจมปณฺณาสโก ปญฺจโม ฯ
ทสกนิปาโต นิฏฺฐิโต ฯ
---------
สุตฺตนฺตปิฏเก องฺคุตฺตรนิกายสฺส
เอกาทสกนิปาโต
---------
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส
นิสฺสายวคฺโค ปฐโม
[๒๐๘] ๑ เอวมฺเม ๑- สุตํ ฯ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ อถโข อายสฺมา อานนฺโท เยน
ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ
นิสีทิ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ
กิมตฺถิยานิ ภนฺเต กุสลานิ สีลานิ กิมานิสํสานีติ ฯ อวิปฺปฏิสารตฺถานิ
โข อานนฺท กุสลานิ สีลานิ อวิปฺปฏิสารานิสํสานิ ฯ
{๒๐๘.๑} อวิปฺปฏิสาโร ปน ภนฺเต กิมตฺถิโย กิมานิสํโสติ ฯ
อวิปฺปฏิสาโร โข อานนฺท ปามุชฺชตฺโถ ปามุชฺชานิสํโส ฯ ปามุชฺชํ
ปน ภนฺเต กิมตฺถิยํ กิมานิสํสนฺติ ฯ ปามุชฺชํ โข อานนฺท ปีตตฺถํ
ปีตานิสํสํ ฯ ปีติ ปน ภนฺเต กิมตฺถิยา กิมานิสํสาติ ฯ ปีติ โข
อานนฺท ปสฺสทฺธตฺถา ปสฺสทฺธานิสํสา ฯ ปสฺสทฺธิ ปน ภนฺเต
กิมตฺถิยา กิมานิสํสาติ ฯ ปสฺสทฺธิ โข อานนฺท สุขตฺถา
สุขานิสํสา ฯ สุขํ ปน ภนฺเต กิมตฺถิยํ กิมานิสํสนฺติ ฯ สุขํ โข
อานนฺท สมาธตฺถํ สมาธานิสํสํ ฯ สมาธิ ปน ภนฺเต กิมตฺถิโย
กิมานิสํโสติ ฯ สมาธิ โข อานนฺท ยถาภูตญาณทสฺสนตฺโถ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอวมฺเม สุตํ ... อาราเมติ นตฺถิ ฯ
ยถาภูตญาณทสฺสนานิสํโส ฯ ยถาภูตญาณทสฺสนํ ปน ภนฺเต
กิมตฺถิยํ กิมานิสํสนฺติ ฯ ยถาภูตญาณทสฺสนํ โข อานนฺท
นิพฺพิทตฺถํ นิพฺพิทานิสํสํ ฯ นิพฺพิทา ปน ภนฺเต กิมตฺถิยา
กิมานิสํสาติ ฯ นิพฺพิทา โข อานนฺท วิราคตฺถา วิราคานิสํสา ฯ
วิราโค ปน ภนฺเต กิมตฺถิโย กิมานิสํโสติ ฯ วิราโค โข อานนฺท
วิมุตฺติญาณทสฺสนตฺโถ วิมุตฺติญาณทสฺสนานิสํโสติ อิติ โข อานนฺท
กุสลานิ สีลานิ อวิปฺปฏิสารตฺถานิ อวิปฺปฏิสารานิสํสานิ
อวิปฺปฏิสาโร ปามุชฺชตฺโถ ปามุชฺชานิสํโส ปามุชฺชํ ปีตตฺถํ
ปีตานิสํสํ ปีติ ปสฺสทฺธตฺถา ปสฺสทฺธานิสํสา ปสฺสทฺธิ สุขตฺถา
สุขานิสํสา สุขํ สมาธตฺถํ สมาธานิสํสํ สมาธิ ยถาภูตญาณทสฺสนตฺโถ
ยถาภูตญาณทสฺสนานิสํโส ยถาภูตญาณทสฺสนํ นิพฺพิทตฺถํ
นิพฺพิทานิสํสํ นิพฺพิทา วิราคตฺถา วิราคานิสํสา วิราโค
วิมุตฺติญาณทสฺสนตฺโถ วิมุตฺติญาณทสฺสนานิสํโส อิติ โข
อานนฺท กุสลานิ สีลานิ อนุปุพฺเพน อรหตฺตาย ปริปูเรนฺตีติ ฯ
[๒๐๙] ๒ สีลวโต ภิกฺขเว สีลสมฺปนฺนสฺส น เจตนาย กรณียํ
อวิปฺปฏิสาโร เม อุปฺปชฺชตูติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ สีลวโต
สีลสมฺปนฺนสฺส อวิปฺปฏิสาโร อุปฺปชฺชติ อวิปฺปฏิสาริสฺส ๑- ภิกฺขเว
น เจตสา กรณียํ ปามุชฺชํ เม อุปฺปชฺชตูติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว
ยํ อวิปฺปฏิสาริสฺส ปามุชฺชํ อุปฺปชฺชติ ปมุทิตสฺส ภิกฺขเว น เจตนาย
กรณียํ ปีติ เม อุปฺปชฺชตูติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ ปมุทิตสฺส
ปีติ อุปฺปชฺชติ ปีติมนสฺส ภิกฺขเว น เจตนาย กรณียํ กาโย
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. อวิปฺปฏิสารสฺส ฯ
เม ปสฺสมฺภตูติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ ปีติมนสฺส กาโย
ปสฺสมฺภติ ปสฺสทฺธกายสฺส ๑- ภิกฺขเว น เจตนาย กรณียํ สุขํ
เวทิยามีติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ ปสฺสทฺธกาโย สุขํ เวทิยติ
สุขิโน ภิกฺขเว น เจตนาย กรณียํ จิตฺตํ เม สมาธิยตูติ ธมฺมตา
เอสา ภิกฺขเว ยํ สุขิโน จิตฺตํ สมาธิยติ สมาหิตสฺส ภิกฺขเว
น เจตนาย กรณียํ ยถาภูตํ ปชานามิ ปสฺสามีติ ธมฺมตา เอสา
ภิกฺขเว ยํ สมาหิโต ยถาภูตํ ปชานาติ ปสฺสติ ยถาภูตํ ภิกฺขเว
ชานโต ๒- ปสฺสโต น เจตนาย กรณียํ นิพฺพินฺทามีติ ธมฺมตา เอสา
ภิกฺขเว ยํ ยถาภูตํ ชานํ ปสฺสํ นิพฺพินฺทติ นิพฺพินฺนสฺส ภิกฺขเว
น เจตนาย กรณียํ วิรชฺชามีติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ นิพฺพินฺโน
วิรชฺชติ วิรตฺตสฺส ภิกฺขเว น เจตนาย กรณียํ วิมุตฺติญาณทสฺสนํ
สจฺฉิกโรมีติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ วิรตฺโต วิมุตฺติญาณทสฺสนํ
สจฺฉิกโรติ อิติ โข ภิกฺขเว วิราโค วิมุตฺติญาณทสฺสนตฺโถ
วิมุตฺติญาณทสฺสนานิสํโส นิพฺพิทา วิราคตฺถา วิราคานิสํสา
ยถาภูตญาณทสฺสนํ นิพฺพิทตฺถํ นิพฺพิทานิสํสํ สมาธิ
ยถาภูตญาณทสฺสนตฺโถ ยถาภูตญาณทสฺสนานิสํโส สุขํ
สมาธตฺถํ สมาธานิสํสํ ปสฺสทฺธิ สุขตฺถา สุขานิสํสา ปีติ
ปสฺสทฺธตฺถา ๓- ปสฺสทฺธานิสํสา ปามุชฺชํ ปีตตฺถํ ปีตานิสํสํ
อวิปฺปฏิสาโร ปามุชฺชตฺโถ ปามุชฺชานิสํโส กุสลานิ สีลานิ
อวิปฺปฏิสารตฺถานิ อวิปฺปฏิสารานิสํสานิ อิติ โข ภิกฺขเว ธมฺมา [๔]-
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ปสฺสทฺธิกายสฺส ฯ ๒ โป. ชานตา ปสฺสตา ฯ ๓ โป. ปสฺสทฺธิตฺถา ฯ
@๔ ยุ. จสทฺโท อตฺถิ ฯ
ธมฺเม อภิสนฺเทนฺติ ๑- ธมฺมา [๒]- ธมฺเม ปริปูเรนฺติ อปารา
ปารคมนายาติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๔ หน้าที่ ๓๒๑-๓๓๘.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=24&item=196&items=14
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=24&item=196&items=14&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=24&item=196&items=14
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=24&item=196&items=14
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=24&i=196
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๔
https://84000.org/tipitaka/read/?index_24
https://84000.org/tipitaka/english/?index_24
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
