๓ มหาโพธิชาตกํ
[๕๒] กินฺนุ ทณฺฑํ กิมาชินํ กึ ฉตฺตํ กึ อุปาหนํ
กึ องฺกุสญฺจ ปตฺตญฺจ สงฺฆาฏิญฺจาปิ พฺราหฺมณ
ตรมานรูโป คณฺหาสิ กินฺนุ ปตฺถยเส ทิสํ ฯ
[๕๓] |๕๓.๑| ทฺวาทเสตานิ วสฺสานิ วสิตานิ ตวนฺติเก
นาภิชานามิ โสเณน ปิงฺคเลนาภิกูชิตํ ฯ
|๕๓.๒| สฺวายํ ทิตฺโตว นทติ สุกฺกทาฐํ วิทํสยํ
ตว สุตฺวา สภริยสฺส วีตสทฺธสฺส มํ ปติ ฯ
[๕๔] อหุ เอส กโต โทโส ยถา ภาสสิ พฺราหฺมณ
เอส ภิยฺโย ปสีทามิ วส พฺราหฺมณ มา คมา ฯ
[๕๕] |๕๕.๑| สพฺพเสโต ปุเร อาสิ ตโตปิ สพโล อหุ
สพฺพโลหิตโกทานิ กาโล ปกฺกมิตุํ มม ฯ
|๕๕.๒| อพฺภนฺตรํ ปุเร อาสิ ตโต มชฺเฌ ตโต พหิ
ปุรา นิทฺธมนา โหติ สยเมว วชามหํ ฯ
|๕๕.๓| วีตสทฺธํ น เสเวยฺย อุทปานํวโนทกํ
สเจปิ นํ อนุขเณ วาริกทฺทมคนฺธิกํ ฯ
|๕๕.๔| ปสนฺนเมว เสเวยฺย อปฺปสนฺนํ วิวชฺชเย
ปสนฺนํ ปยิรุปาเสยฺย รหทํวุทกตฺถิโก ฯ
|๕๕.๕| ภเช ภชนฺตํ ปุริสํ อภชนฺตํ น ภชฺชเย
อสปฺปุริสธมฺโม โส โย ภชนฺตํ น ภชฺชติ ฯ
|๕๕.๖| โย ภชนฺตํ น ภชติ เสวมานํ น เสวติ
สเว มนุสฺสปาปิฏฺโฐ มิโค สาขสฺสิโต ยถา ฯ
|๕๕.๗| อจฺจาภิกฺขณสํสคฺคา อสโม สรเณน จ
เอเตน มิตฺตา ชีรนฺติ อกาเล ยาจนาย จ ฯ
|๕๕.๘| ตสฺมา นาภิกฺขณํ คจฺเฉ น จ คจฺเฉ จิราจิรํ
กาเลน ยาจํ ยาเจยฺย เอวํ มิตฺตา น ชิรเร ๑- ฯ
|๕๕.๙| อติจิรํ นิวาเสน ปิโย ภวติ อปฺปิโย
อามนฺต โข ตํ คจฺฉาม ปุรา เต โหม อปฺปิยา ฯ
[๕๖] เอวํ เจ ยาจมานานํ อญฺชลึ นาวพุชฺฌสิ
ปริจาริกานํ สตฺตานํ ๒- วจนํ น กโรสิ โน
เอวนฺตํ อภิยาจาม ปุน กยิราสิ ปริยายํ ฯ
[๕๗] เอวญฺเจ โน วิหรตํ อนฺตราโย น เหสฺสติ
ตุยฺห วาปิ ๓- มหาราช มยฺห วา ๔- รฏฺฐวฑฺฒน
อปฺเปว นาม ปสฺเสม อโหรตฺตานมจฺจเย ฯ
[๕๘] |๕๘.๑| อุทีรณา เจ สงฺคตฺยา ภาวายมนุวตฺตติ ฯ
อกามา อกรณียํ วา กรณียํ วาปิ กฺรุพฺพติ ๕-
อกามกรณียสฺมึ กวิธ ปาเปน ลิมฺปติ ๖- ฯ
|๕๘.๒| โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก
โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต วานโร มยา ฯ
|๕๘.๓| อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย ๗-
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ชียเร ฯ ๒ ม. ปริจารกานํ สตํ ฯ ๓ สี. ตุมฺหญฺจาปิ ฯ ยุ. ตุยฺหญฺจาปิ ฯ
@๔ สี. อมฺหํ วา ฯ ยุ. มยฺหญฺจ ฯ ๕ ม. กุพฺพติ ฯ ๖ ม. ลิปฺปติ ฯ อิโต ปรํ
@อีทิสเมว ฯ ๗ ม. วิชานิยา ฯ
น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโส ฯ
[๕๙] |๕๙.๑| อิสฺสโร สพฺพโลกสฺส สเจ กปฺเปติ ชีวิตํ
อิทฺธึ พฺยสนภาวญฺจ กมฺมํ กลฺยาณปาปกํ
นิทฺเทสการี ปุริโส อิสฺสโร เตน ลิมฺปติ ฯ
|๕๙.๒| โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก
โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต วานโร มยา ฯ
อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย ๑-
น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโส ฯ
[๖๐] |๖๐.๑| สเจ ปุพฺเพกตเหตุ สุขทุกฺขํ นิคจฺฉติ
โปราณกํ กตํ ปาปํ ตเมโส มุญฺจเต อิณํ
โปราณกอิณโมกฺโข กฺวิธ ปาเปน ลิมฺปติ ฯ
|๖๐.๒| โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก
โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต วานโร มยา ฯ
|๖๐.๓| อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย
น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโส ฯ
[๖๑] |๖๑.๑| จตุนฺนํเยวุปาทาย รูปํ สมฺโภติ ปาณินํ
ยโต จ รูปํ สมฺโภติ ตตฺเถวานุปคจฺฉติ ฯ
|๖๑.๒| อิเธว ชีวติ ชีโว เปจฺจ เปจฺจ วินสฺสติ
อุจฺฉิชฺชติ อยํ โลโก เย พาลา เย จ ปณฺฑิตา
อุจฺฉิชฺชมาเน โลกสฺมึ กฺวิธ ปาเปน ลิมฺปติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วิชานิยา ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
|๖๑.๓| โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก
โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต วานโร มยา ฯ
|๖๑.๔| อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย
น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโส ฯ
[๖๒] อาหุ ขตฺตวิธา ๑- โลเก พาลา ปณฺฑิตมานิโน
มาตรํ ปิตรํ หญฺเญ อโถ เชฏฺฐํปิ ภาตรํ
หเนยฺย ปุตฺตทาเร จ อตฺโถ เจ ตาทิโส สิยา ฯ
[๖๓] |๖๓.๑| ยสฺส รุกฺขสฺส ฉายาย นิสีเทยฺย สเยยฺย วา
น ตสฺส สาขํ ภญฺเชยฺย มิตฺตทุพฺโภ ๒- หิ ปาปโก ฯ
|๖๓.๒| อถ อตฺเถ สมุปฺปนฺเน สมูลมปิ อพฺภุเห
อตฺโถ เม สมฺพเลนาปิ สุหโต วานโร มยา ฯ
|๖๓.๓| โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก
โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต วานโร มยา ฯ
|๖๓.๔| อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย
น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโส ฯ
[๖๔] |๖๔.๑| อเหตุวาโท ปุริโส โย จ อิสฺสรกุตฺติโก
ปุพฺเพกตี จ อุจฺเฉที โย จ ขตฺตวิโธ ๓- นโร ฯ
|๖๔.๒| เอเต อสปฺปุริสา โลเก พาลา ปณฺฑิตมานิโน
กเรยฺย ตาทิโส ปาปํ อโถ อญฺญมฺปิ การเย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ขตฺตวิทา ฯ ๒ ยุ. มิตฺตทูภี ฯ ๓ ม. ขตฺตวิโท ฯ
อสปฺปุริสสํสคฺโค ทุกฺขนฺโต ๑- กฏุกุทฺรโย ฯ
[๖๕] |๖๕.๑| อุรพฺภรูเปน พกาสุ ๒- ปุพฺเพ
อสงฺกิโต อชยูถํ อุเปติ
หนฺตฺวา อุรณึ อชิยํ ๓- อชญฺจ
หนฺตฺวา สยิตฺวา ๔- เยนกามํ ปเลติ ฯ
|๖๕.๒| ตถาวิเธเก สมณพฺราหฺมณาเส
ฉทนํ กตฺวา วญฺจยนฺติ มนุสฺเส
อนาสกา ถณฺฑิลเสยฺยกา จ
รโชชลฺลํ อุกฺกุฏิกปฺปธานํ
ปริยายภตฺตญฺจ อปานกตฺตา
ปาปาจารา อรหนฺโต วทานา ฯ
|๖๕.๓| เอเต อสปฺปุริสา โลเก พาลา ปณฺฑิตมานิโน
กเรยฺย ตาทิโส ปาปํ อโถ อญฺญมฺปิ การเย
อสปฺปุริสสํสคฺโค ทุกฺขนฺโต กฏุกุทฺรโย ฯ
|๖๕.๔| ยมาหุ นตฺถิ วีริยนฺติ เหตุญฺจ อปวทนฺติ ๕- เย
ปรการํ อตฺตการญฺจ เย ตุจฺฉํ สมวณฺณยุํ ฯ
|๖๕.๕| เอเต อสปฺปุริสา โลเก พาลา ปณฺฑิตมานิโน
กเรยฺย ตาทิโส ปาปํ อโถ อญฺญมฺปิ การเย
อสปฺปุริสสํสคฺโค ทุกฺขนฺโต กฏุกุทฺรโย ฯ
|๖๕.๖| สเจ หิ วีริยํ นาสฺส กมฺมํ กลฺยาณปาปกํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ทุกฺกโฏ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒ ม. วกสฺสุ ฯ ยุ. วกาสุ ฯ ๓ ม.
@อชิกํ ฯ ๔ ม. อุตฺราสยิตฺวา ฯ ๕ ม. อเหตุญฺจ ปวทนฺติ ฯ
น ภเร วฑฺฒกึ ราชา นปิ ยนฺตานิ การเย ฯ
|๖๕.๗| ยสฺมา จ วีริยํ อตฺถิ กมฺมํ กลฺยาณปาปกํ
ตสฺมา ยนฺตานิ กาเรติ ราชา ภรติ วฑฺฒกึ ฯ
|๖๕.๘| ยทิ วสฺสสตํ เทโว น วสฺเส น หิมํ ปเต
อุจฺฉิชฺเชยฺย อยํ โลโก วินสฺเสยฺย อยํ ปชา ฯ
|๖๕.๙| ยสฺมา จ วสฺสตี เทโว หิมญฺจานุผุสียติ ๑-
ตสฺมา สสฺสานิ ปจฺจนฺติ รฏฺฐญฺจ ปาลยเต จิรํ ฯ
|๖๕.๑๐| ควญฺเจ ตรมานานํ ชิมฺหํ คจฺฉติ ปุงฺคโว
สพฺพา ตา ชิมฺหํ คจฺฉนฺติ เนตฺเต ชิมฺหํ คเต สติ ฯ
|๖๕.๑๑| เอวเมว มนุสฺเสสุ โย โหติ เสฏฺฐสมฺมโต
โส เจ อธมฺมํ จรติ ปเคว อิตรา ปชา
สพฺพํ รฏฺฐํ ทุกฺขํ เสติ ราชา เจ โหติ อธมฺมิโก ฯ
|๖๕.๑๒| ควญฺเจ ตรมานานํ อุชุํ คจฺฉติ ปุงฺคโว
สพฺพา ตา ๒- อุชุํ คจฺฉนฺติ ๓- เนตฺเต อุชุํ คเต สติ ฯ
|๖๕.๑๓| เอวเมว มนุสฺเสสุ โย โหติ เสฏฺฐสมฺมโต
โส เจปิ ธมฺมํ จรติ ปเคว อิตรา ปชา
สพฺพํ รฏฺฐํ สุขํ เสติ ราชา เจ โหติ ธมฺมิโก ฯ
|๖๕.๑๔| มหารุกฺขสฺส ผลิโน อามํ ฉินฺทติ โย ผลํ
รสญฺจสฺส น ชานาติ พีชญฺจสฺส วินสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. หิมญฺจานุผุสายติ ฯ ๒ ม. คาวี ฯ ๓ ม. ยนฺติ ฯ
|๖๕.๑๕| มหารุกฺขูปมํ รฏฺฐํ อธมฺเมน โย ปสาสติ
รสญฺจสฺส น ชานาติ รฏฺฐญฺจสฺส วินสฺสติ ฯ
|๖๕.๑๖| มหารุกฺขสฺส ผลิโน ปกฺกํ ฉินฺทติ โย ผลํ
รสญฺจสฺส วิชานาติ พีชญฺจสฺส น นสฺสติ ฯ
|๖๕.๑๗| มหารุกฺขูปมํ รฏฺฐํ ธมฺเมน โย ปสาสติ
รสญฺจสฺส วิชานาติ รฏฺฐญฺจสฺส น นสฺสติ ฯ
|๖๕.๑๘| โย จ ราชา ชนปทํ อธมฺเมน ปสาสติ
สพฺโพสธีภิ โส ราชา วิรุทฺโธ โหติ ขตฺติโย ฯ
|๖๕.๑๙| ตเถว เนคเม หึสํ เย ยุตฺตา กยวิกฺกเย
โอชทานพลีกาเร ส โกเสน วิรุชฺฌติ ฯ
|๖๕.๒๐| ปหารวรเขตฺตญฺญู สงฺคาเม กตนิสฺสเม
อุสฺสิเต หึสยํ ราชา ส พเลน วิรุชฺฌติ ฯ
|๖๕.๒๑| ตเถว อิสโย หึสํ สํยเม พฺรหฺมจาริเย ๑-
อธมฺมจารี ขตฺติโย โส สคฺเคน วิรุชฺฌติ ฯ
|๖๕.๒๒| โย จ ราชา อธมฺมฏฺโฐ ภริยํ หนฺติ อทูสกํ ๒-
ลุทฺทํ ปสวเต ฐานํ ๓- ปุตฺเตหิ จ วิรุชฺฌติ
|๖๕.๒๓| ธมฺมํ จเร ชานปเท เนคเมสุ ๔- พเลสุ จ
อิสโย จ น หึเสยฺย ปุตฺตทาเร สมญฺจเร ฯ
|๖๕.๒๔| ส ตาทิโส ภูมิปติ รฏฺฐปาโล อโกธโน
@เชิงอรรถ: ๑ สี. พฺรหฺมจาริโน ฯ ม. สญฺญเต พฺรหฺมจาริโย ฯ ๒ ม. อทูสิกํ ฯ ๓ สี. ปาปํ ฯ
@๔ สี. นิคเมสุ ฯ
สามนฺเต ๑- สมฺปกมฺเปติ อินฺโทว อสุราธิโปติ ฯ
มหาโพธิชาตกํ ตติยํ ฯ
---------
ตสฺสุทฺทานํ ฯ
สนิฬีนิกมวฺหยโน ปฐโม
ทุติโย ปน สอุมฺมทนฺตีวโร
ตติโย ปน โพธิสิรีวฺหยโน
กถิตา ปน ตีณิ ชิเนน สุภา ฯ
ปญฺญาสนิปาตํ นิฏฺฐิตํ ฯ
---------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สปตฺเต ฯ
สฏฺฐินิปาตํ
๑ โสณกชาตกํ
[๖๖] |๖๖.๑| กสฺส สุตฺวา สตํ ทมฺมิ สหสฺสํ ทิฏฺฐโสณกํ ๑-
โก เม โสณกมกฺขาติ สหายํ ปํสุกีฬิตํ ฯ
|๖๖.๒| อถ พฺรวิ มาณวโก ทหโร ปญฺจจูฬโก
มยฺหํ สุตฺวา สตํ เทหิ สหสฺสํ ทิฏฺฐโสณกํ ๒-
อหํ เต ๓- โสณกมกฺขิสฺสํ สหายํ ปํสุกีฬิตํ ฯ
[๖๗] กตรสฺมึ โส ชนปเท รฏฺเฐสุ นิคเมสุ จ
กตฺถ โสณกมทฺทกฺขิ ๔- ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต ฯ
[๖๘] |๖๘.๑| ตเวว เทว วิชิเต ตเววุยฺยานภูมิยา
อุชุวํสา มหาสาลา นีโลภาสา มโนรมา ฯ
|๖๘.๒| ติฏฺฐนฺติ เมฆสมานา รมฺมา อญฺโญญฺญนิสฺสิตา
เตสํ มูลสฺมิ โสณโก ฌายติ อนุปาทิโน
อุปาทาเนสุ โลเกสุ ฑยฺหมาเนสุ นิพฺพุโต ฯ
[๖๙] |๖๙.๑| ตโต จ ราชา ปายาสิ เสนาย จตุรงฺคิยา
การาเปตฺวา สมํ มคฺคํ อคมา เยน โสณโก ฯ
|๖๙.๒| อุยฺยานภูมึ คนฺตฺวาน วิจรนฺโต พฺรหาวเน
@เชิงอรรถ: ๑-๒ สี. ยุ. ทฏฺฐุ-ฯ ๓ สี. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๔ สี. ยุ. กตฺถ เต โสณโก
@ทิฏฺโฐ ฯ
อาสีนํ โสณกํ ทกฺขิ ฑยฺหมาเนสุ นิพฺพุตํ ฯ
[๗๐] กปโณ วตายํ ๑- ภิกฺขุ มุณฺโฑ สงฺฆาฏิปารุโต
อมาติโก อปิติโก รุกฺขมูลสฺมิ ฌายติ ฯ
[๗๑] |๗๑.๑| อิมํ วากฺยํ นิสาเมตฺวา โสณโก เอตทพฺรวิ
น ราช กปโณ โหติ ธมฺมํ กาเยน ผสฺสยํ ฯ
|๗๑.๒| โยธ ๒- ธมฺมํ นิรงฺกตฺวา อธมฺมํ อนุวตฺตติ
ส ราช กปโณ โหติ ปาโป ปาปปรายโน ฯ
[๗๒] อรินฺทโมติ เม นามํ กาสิราชาติ มํ วิทู
กจฺจิ โภโต สุขเสยฺยา อิธ ปตฺตสฺส โสณก ฯ
[๗๓] |๗๓.๑| สทาปิ ภทฺรมธนสฺส อนาคารสฺส ภิกฺขุโน
น เตสํ โกฏฺเฐ โอเปนฺติ น กุมฺเภ น กโฬปิยา
ปรินิฏฺฐิตเมสานา เตน ยาเปนฺติ สุพฺพตา ฯ
|๗๓.๒| ทุติยมฺปิ ภทฺรมธนสฺส อนาคารสฺส ภิกฺขุโน
อนวชฺชปิณฺโฑ โภตฺตพฺโพ น จ โกจูปโรธติ ฯ
|๗๓.๓| ตติยมฺปิ ภทฺรมธนสฺส อนาคารสฺส ภิกฺขุโน
นิพฺพุโต ปิณฺโฑ โภตฺตพฺโพ น จ โกจูปโรธติ ฯ
|๗๓.๔| จตุตฺถมฺปิ ภทฺรมธนสฺส อนาคารสฺส ภิกฺขุโน
มุตฺตสฺส รฏฺเฐ จรโต สงฺโค ยสฺส น วิชฺชติ ฯ
|๗๓.๕| ปญฺจมมฺปิ ภทฺรมธนสฺส อนาคารสฺส ภิกฺขุโน
นครมฺหิ ฑยฺหมานมฺหิ นาสฺส กิญฺจิ อฑยฺหถ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วตยํ ฯ ๒ ม. โย จ ฯ
|๗๓.๖| ฉฏฺฐมฺปิ ภทฺรมธนสฺส อนาคารสฺส ภิกฺขุโน
รฏฺเฐ วิลุมฺปมานมฺหิ นาสฺส กญฺจิ อหารถ ๑- ฯ
|๗๓.๗| สตฺตมมฺปิ ภทฺรมธนสฺส อนาคารสฺส ภิกฺขุโน
โจเรหิ รกฺขิตํ มคฺคํ เย จญฺเญ ปริปนฺถิกา
ปตฺตจีวรมาทาย โสตฺถึ คจฺฉติ สุพฺพโต ฯ
|๗๓.๘| อฏฺฐมมฺปิ ภทฺรมธนสฺส อนาคารสฺส ภิกฺขุโน
ยํ ยํ ทิสํ ปกฺกมติ อนเปกฺโขว คจฺฉติ ฯ
[๗๔] |๗๔.๑| พหูปิ ภทฺรา เอเตสํ ๒- โย ตฺวํ ภิกฺขุ ปสํสสิ
อหญฺจ คิทฺโธ กาเมสุ กถํ กาหามิ โสณก ฯ
|๗๔.๒| ปิยา เม มานุสา กามา อโถ ทิพฺยาปิ เม ปิยา
อถ เกน นุ วณฺเณน อุโภ โลเก ลภามเส ฯ
[๗๕] |๗๕.๑| กาเม ๓- คิทฺธา กามรตา กาเมสุ อธิมุจฺฉิตา
นรา ปาปานิ กตฺวาน อุปปชฺชนฺติ ทุคฺคตึ ฯ
|๗๕.๒| เย จ กาเม ปหนฺตฺวาน ๔- นิกฺขนฺตา อกุโตภยา
เอโกทิภาวาธิคตา น เต คจฺฉนฺติ ทุคฺคตึ ฯ
|๗๕.๓| อุปมนฺเต กริสฺสามิ ตํ สุโณหิ อรินฺทม
อุปมาย มิเธกจฺเจ ๕- อตฺถํ ชานนฺติ ปณฺฑิตา ฯ
|๗๕.๔| คงฺคาย กุณปํ ทิวา วุยฺหมานํ มหณฺณเว
วายโส สมจินฺเตสิ อปฺปปญฺโญ อเจตโส ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อหีรถ ฯ ๒ สี. พหูนิ สมณภทฺรานิ ฯ ยุ. พหูปิ ภทฺรกา เอเต ฯ
@๓ สี. ยุ. กาเมสุ ฯ ๔ สี. ยุ. ปหตฺวาน ฯ ๕ สี. ยุ. ปิเธกจฺเจ ฯ
|๗๕.๕| ยานญฺจ วติทํ ลทฺธํ ภกฺโข จายํ อนปฺปโก
ตตฺถ รตฺตึ ตตฺถ ทิวา ตตฺเถว นิรโต มโน ฯ
|๗๕.๖| ขาทํ นาคสฺส มํสานิ ปิวํ ภาคีรโสทกํ
สมฺปสฺสํ วนเจตฺยานิ น ปเลตฺถ วิหงฺคโม ฯ
|๗๕.๗| ตญฺจ โอตรณี คงฺคา ปมตฺตํ กุณเป รตํ
สมุทฺทํ อชฺฌคาหาสิ อคตี ยตฺถ ปกฺขินํ ฯ
|๗๕.๘| โส จ ภกฺขปริกฺขีโณ อุทปตฺวา ๑- วิหงฺคโม
น ปจฺฉโต น ปุรโต นุตฺตรํ โนปิ ทกฺขิณํ ฯ
|๗๕.๙| ทีปํ โส นชฺฌคา คญฺฉิ อคตี ยตฺถ ปกฺขินํ
โส จ ตตฺเถว ปาปตฺถ ยถา ทุพฺพลโก ตถา ฯ
|๗๕.๑๐| ตญฺจ สามุทฺทิกา มจฺฉา กุมฺภีลา มกรา สุสู
ปสยฺหการา ขาทึสุ ผนฺทมานํ วิปกฺขิกํ ๒- ฯ
|๗๕.๑๑| เอวเมว ตุวํ ราช เย จญฺเญ กามโภคิโน
คิทฺธา เจ น วมิสฺสนฺติ กากปญฺญาย ๓- เต วิทู ฯ
|๗๕.๑๒| เอสา เต อุปมา ราช อตฺถสนฺทสฺสนี กตา
ตฺวญฺจ ปญฺญายเส เตน ยทิ กาหสิ วา น วา ฯ
[๗๖] เอกวาจํปิ ทฺวิวาจํ ภเณยฺย อนุกมฺปโก
ตตุตฺตรึ น ภาเสยฺย ทาโส วยฺยสฺส ๔- สนฺติเก ฯ
[๗๗] อิทํ วตฺวาน ปกฺกามิ โสณโก อมิตพุทฺธิมา
เวหาเส อนฺตลิกฺขสฺมึ อนุสาสิตฺวาน ขตฺติยํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อุปฺปติตฺวา ฯ ยุ. อุทาปตฺวา ฯ ๒ ม. วิปกฺขกํ ฯ สี. ยุ. วิปกฺขินํ ฯ
@๓ กากปญฺญาว ฯ ๔ สี. ทาโส อยฺยสฺส ฯ ยุ. ทาโส อยิรสฺส ฯ
[๗๘] |๗๘.๑| โก นุเม ราชกตฺตาโร สูตา เวยฺยตฺติมาคตา ๑-
รชฺชํ นิยฺยาทยิสฺสามิ นาหํ รชฺเชน มตฺถิโก ฯ
|๗๘.๒| อชฺเชว ปพฺพชิสฺสามิ โก ชญฺญา มรณํ สุเว
นาหํ กาโกว ทุมฺเมโธ กามานํ วสมนฺวคา ๒- ฯ
[๗๙] อตฺถิ เต ทหโร ปุตฺโต ทีฆาวุ รฏฺฐวฑฺฒโน
ตํ รชฺเช อภิสิญฺจสฺสุ โส โน ราชา ภวิสฺสติ ฯ
[๘๐] ขิปฺปํ กุมารํ อาเนถ ทีฆาวุํ รฏฺฐวฑฺฒนํ
ตํ รชฺเช อภิสิญฺจสฺสุ โส โว ราชา ภวิสฺสติ ฯ
[๘๑] |๘๑.๑| ตโต กุมารมาเนสุํ ทีฆาวุํ รฏฺฐวฑฺฒนํ
ตํ ทิสฺวา อาลปิ ราชา เอกปุตฺตํ มโนรมํ ฯ
|๘๑.๒| สฏฺฐี คามสหสฺสานิ ปริปุณฺณานิ สพฺพโส
เต ปุตฺต ปฏิปชฺชสฺสุ รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เต ฯ
|๘๑.๓| อชฺเชว ปพฺพชิสฺสามิ โก ชญฺญา มรณํ สุเว
มาหํ กาโกว ทุมฺเมโธ กามานํ วสมนฺวคํ ฯ
|๘๑.๔| สฏฺฐี นาคสหสฺสานิ สพฺพาลงฺการภูสิตา
สุวณฺณกจฺฉา มาตงฺคา เหมกปฺปนวาสสา ฯ
|๘๑.๕| อารูฬฺหา คามณีเยภิ โตมรงฺกุสปาณิภิ
เต ปุตฺต ปฏิปชฺชสฺสุ รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เต ฯ
|๘๑.๖| อชฺเชว ปพฺพชิสฺสามิ โก ชญฺญา มรณํ สุเว
มาหํ กาโกว ทุมฺเมโธ กามานํ วสมนฺวคํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สุทฺทา เวยฺยตฺตมาคตา ฯ ๒ ม. วสมนฺวคํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
|๘๑.๗| สฏฺฐี อสฺสสหสฺสานิ สพฺพาลงฺการภูสิตา
อาชานียา จ ๑- ชาติยา สินฺธวา สีฆวาหนา
|๘๑.๘| อารูฬฺหา คามณีเยภิ อินฺทิยาจาปธาริภิ
เต ปุตฺต ปฏิปชฺชสฺสุ รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เต ฯ
|๘๑.๙| อชฺเชว ปพฺพชิสฺสามิ โก ชญฺญา มรณํ สุเว
มาหํ กาโกว ทุมฺเมโธ กามานํ วสมนฺวคํ ฯ
|๘๑.๑๐| สฏฺฐี รถสหสฺสานิ สนฺนทฺธา อุสฺสิตทฺธชา
ทีปา อโถปิ เวยฺยคฺฆา สพฺพาลงฺการภูสิตา ฯ
|๘๑.๑๑| อารูฬฺหา คามณีเยภิ จาปหตฺเถหิ จมฺมิภิ ๒-
เต ปุตฺต ปฏิปชฺชสฺสุ รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เต ฯ
|๘๑.๑๒| อชฺเชว ปพฺพชิสฺสามิ โก ชญฺญา มรณํ สุเว
มาหํ กาโกว ทุมฺเมโธ กามานํ วสมนฺวคํ ฯ
|๘๑.๑๓| สฏฺฐี เธนุสหสฺสานิ โรหญฺญา ปุงฺควูสภา
ตา ปุตฺต ปฏิปชฺชสฺสุ รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เต ฯ
|๘๑.๑๔| อชฺเชว ปพฺพชิสฺสามิ โก ชญฺญา มรณํ สุเว
มาหํ กาโกว ทุมฺเมโธ กามานํ วสมนฺวคํ ฯ
|๘๑.๑๕| โสฬสิตฺถีสหสฺสานิ สพฺพาลงฺการภูสิตา
วิจิตฺรวตฺถาภรณา อามุตฺตมณิกุณฺฑลา
ตา ปุตฺต ปฏิปชฺชสฺสุ รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เต ฯ
|๘๑.๑๖| อชฺเชว ปพฺพชิสฺสามิ โก ชญฺญา มรณํ สุเว
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ว ฯ ๒ ม. วมฺมิภิ ฯ
มาหํ กาโกว ทุมฺเมโธ กามานํ วสมนฺวคํ ฯ
[๘๒] |๘๒.๑| ทหรสฺเสว เม ตาต มาตา มตาติ เม สุตํ
ตยา วินา อหํ ตาต ชีวิตุํปิ น อุสฺสเห ฯ
|๘๒.๒| ยถา อารญฺญกํ นาคํ โปโต อเนฺวติ ปจฺฉโต
เชสฺสนฺตํ คิริทุคฺเคสุ สเมสุ วิสเมสุ จ ฯ
|๘๒.๓| เอวนฺตํ อนุคจฺฉามิ ปุตฺตมาทาย ๑- ปจฺฉโต
สุภโร เต ภวิสฺสามิ น เต เหสฺสามิ ทุพฺภโร ฯ
[๘๓] ยถา สามุทฺทิกํ นาวํ วาณิชานํ ธเนสินํ
โวหาโร ตตฺถ คเณฺหยฺย วาณิชา พฺยสนี สิยา
เอวเมวายํ ปุตฺตก ๒- อนฺตรายกโร มม ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๒๓-๓๗.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=28&item=52&items=32
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=28&item=52&items=32&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=28&item=52&items=32
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=28&item=52&items=32
ศึกษาอรรถกถาชาดกนี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=52
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
https://84000.org/tipitaka/read/?index_28
https://84000.org/tipitaka/english/?index_28
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
