พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลี อักษรไทย
พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๓ อภิ. ธาตุกถา เจว ปุคฺคลปญฺญตฺติ จ

     [๑๑๖]   เอวเมว  จตฺตาโรเม  อมฺพูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา
โลกสฺมึ   ฯ   กตเม  จตฺตาโร  ฯ  อาโม  ปกฺกวณฺณี  ปกฺโก  อามวณฺณี
อาโม อามวณฺณี ปกฺโก ปกฺกวณฺณี ฯ
     {๑๑๖.๑}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อาโม  โหติ  ปกฺกวณฺณี  อิเธกจฺจสฺส
ปุคฺคลสฺส   ปาสาทิกํ   โหติ   อภิกฺกนฺตํ   ปฏิกฺกนฺตํ   อาโลกิตํ  วิโลกิตํ
สมฺมิญฺชิตํ    ปสาริตํ    สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ    โส    อิทํ    ทุกฺขนฺติ
ยถาภูตํ    นปฺปชานาติ    อยํ    ทุกฺขสมุทโยติ   ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ
อยํ    ทุกฺขนิโรโธติ    ยถาภูตํ    นปฺปชานาติ   อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี
ปฏิปทาติ    ยถาภูตํ    นปฺปชานาติ    เอวํ   ปุคฺคโล   อาโม   โหติ
ปกฺกวณฺณี เสยฺยถาปิ ตํ อมฺพํ อามํ ปกฺกวณฺณี ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๑๖.๒}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  ปกฺโก  โหติ  อามวณฺณี  อิเธกจฺจสฺส
ปุคฺคลสฺส   น   ปาสาทิกํ  โหติ  อภิกฺกนฺตํ  ปฏิกฺกนฺตํ  อาโลกิตํ  วิโลกิตํ
สมฺมิญฺชิตํ   ปสาริตํ   สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ   โส  อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ
ปชานาติ   อยํ   ทุกฺขสมุทโยติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ  อยํ  ทุกฺขนิโรโธติ
ยถาภูตํ    ปชานาติ    อยํ     ทุกฺขนิโรธคามินี    ปฏิปทาติ   ยถาภูตํ
ปชานาติ   เอวํ  ปุคฺคโล  ปกฺโก  โหติ  อามวณฺณี  เสยฺยถาปิ  ตํ  อมฺพํ
ปกฺกํ อามวณฺณี ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๑๖.๓}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อาโม  โหติ  อามวณฺณี  อิเธกจฺจสฺส
ปุคฺคลสฺส   น   ปาสาทิกํ  โหติ  อภิกฺกนฺตํ  ปฏิกฺกนฺตํ  อาโลกิตํ  วิโลกิตํ
สมฺมิญฺชิตํ   ปสาริตํ   สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ   โส  อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ
นปฺปชานาติ    ฯเปฯ    อยํ    ทุกฺขนิโรธคามินี    ปฏิปทาติ   ยถาภูตํ
นปฺปชานาติ  เอวํ  ปุคฺคโล  อาโม  โหติ  อามวณฺณี   เสยฺยถาปิ ตํ อมฺพํ
อามํ อามวณฺณี ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๑๖.๔}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  ปกฺโก  โหติ  ปกฺกวณฺณี  อิเธกจฺจสฺส
ปุคฺคลสฺส   ปาสาทิกํ   โหติ   อภิกฺกนฺตํ   ปฏิกฺกนฺตํ   อาโลกิตํ  วิโลกิตํ
สมฺมิญฺชิตํ    ปสาริตํ    สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ    โส    อิทํ    ทุกฺขนฺติ
ยถาภูตํ   ปชานาติ   ฯเปฯ   อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ  ยถาภูตํ
ปชานาติ   เอวํ  ปุคฺคโล  ปกฺโก  โหติ  ปกฺกวณฺณี  เสยฺยถาปิ  ตํ  อมฺพํ
ปกฺกํ   ปกฺกวณฺณี   ตถูปโม  อยํ  ปุคฺคโล  ฯ  อิเม  จตฺตาโร  อมฺพูปมา
ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ ฯ
                      ตตฺถ กตเม จตฺตาโร กุมฺภูปมา ปุคฺคลา ฯ
     [๑๑๗]   จตฺตาโร   กุมฺภา   ตุจฺโฉ  ปิหิโต  ปูโร  วิวโฏ  ตุจฺโฉ
วิวโฏ ปูโร ปิหิโต ฯ
     [๑๑๘]   เอวเมว    จตฺตาโรเม   กุมฺภูปมา   ปุคฺคลา   สนฺโต
สํวิชฺชมานา  โลกสฺมึ  ฯ  กตเม  จตฺตาโร  ฯ  ตุจฺโฉ ปิหิโต ปูโร วิวโฏ
ตุจฺโฉ วิวโฏ ปูโร ปิหิโต ฯ
     {๑๑๘.๑}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   ตุจฺโฉ  โหติ  ปิหิโต  อิเธกจฺจสฺส
ปุคฺคลสฺส   ปาสาทิกํ   โหติ   อภิกฺกนฺตํ   ปฏิกฺกนฺตํ   อาโลกิตํ  วิโลกิตํ
สมฺมิญฺชิตํ    ปสาริตํ    สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ    โส    อิทํ    ทุกฺขนฺติ
ยถาภูตํ       นปฺปชานาติ      ฯเปฯ      อยํ      ทุกฺขนิโรธคามินี
ปฏิปทาติ   ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   เอวํ  ปุคฺคโล  ตุจฺโฉ  โหติ  ปิหิโต
เสยฺยถาปิ โส กุมฺโภ ตุจฺโฉ ปิหิโต ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๑๘.๒}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  ปูโร โหติ วิวโฏ อิเธกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส
น   ปาสาทิกํ   โหติ  อภิกฺกนฺตํ  ปฏิกฺกนฺตํ  อาโลกิตํ  วิโลกิตํ  สมฺมิญฺชิตํ
ปสาริตํ   สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ   โส   อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ
ฯเปฯ  อยํ  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  เอวํ ปุคฺคโล
ปูโร โหติ วิวโฏ เสยฺยถาปิ โส กุมฺโภ ปูโร วิวโฏ ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๑๘.๓}   กถญฺจ  ปุคฺคโล ตุจฺโฉ โหติ วิวโฏ อิเธกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส
น   ปาสาทิกํ   โหติ  อภิกฺกนฺตํ  ปฏิกฺกนฺตํ  อาโลกิตํ  วิโลกิตํ  สมฺมิญฺชิตํ
ปสาริตํ   สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ  โส  อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ
ฯเปฯ  อยํ  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ  ยถาภูตํ นปฺปชานาติ เอวํ ปุคฺคโล
ตุจฺโฉ โหติ วิวโฏ เสยฺยถาปิ โส กุมฺโภ ตุจฺโฉ วิวโฏ ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๑๘.๔}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  ปูโร โหติ ปิหิโต อิเธกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส
ปาสาทิกํ   โหติ   อภิกฺกนฺตํ   ปฏิกฺกนฺตํ   อาโลกิตํ   วิโลกิตํ  สมฺมิญฺชิตํ
ปสาริตํ   สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ   โส   อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ
ฯเปฯ  อยํ  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  เอวํ ปุคฺคโล
ปูโร  โหติ ปิหิโต เสยฺยถาปิ โส กุมฺโภ ปูโร ปิหิโต ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
อิเม จตฺตาโร กุมฺภูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ ฯ
                      ตตฺถ กตเม จตฺตาโร อุทกรหทูปมา ปุคฺคลา ฯ
     [๑๑๙]   จตฺตาโร   อุทกรหทา   อุตฺตาโน  คมฺภีโรภาโส  คมฺภีโร
อุตฺตาโนภาโส อุตฺตาโน อุตฺตาโนภาโส คมฺภีโร คมฺภีโรภาโส ฯ
     [๑๒๐]   เอวเมว   จตฺตาโรเม   อุทกรหทูปมา   ปุคฺคลา  สนฺโต
สํวิชฺชมานา   โลกสฺมึ  ฯ  กตเม  จตฺตาโร  ฯ  อุตฺตาโน  คมฺภีโรภาโส
คมฺภีโร     อุตฺตาโนภาโส     อุตฺตาโน     อุตฺตาโนภาโส    คมฺภีโร
คมฺภีโรภาโส ฯ
     {๑๒๐.๑}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   อุตฺตาโน   โหติ   คมฺภีโรภาโส
อิเธกจฺจสฺส   ปุคฺคลสฺส   ปาสาทิกํ  โหติ  อภิกฺกนฺตํ  ปฏิกฺกนฺตํ  อาโลกิตํ
วิโลกิตํ    สมฺมิญฺชิตํ    ปสาริตํ    สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ    โส    อิทํ
ทุกฺขนฺติ   ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ  ฯเปฯ  อยํ  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   เอวํ   ปุคฺคโล   อุตฺตาโน  โหติ  คมฺภีโรภาโส
เสยฺยถาปิ   โส   อุทกรหโท   อุตฺตาโน   คมฺภีโรภาโส   ตถูปโม  อยํ
ปุคฺคโล ฯ
     {๑๒๐.๒}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   คมฺภีโร   โหติ   อุตฺตาโนภาโส
อิเธกจฺจสฺส    ปุคฺคลสฺส   น   ปาสาทิกํ   โหติ   อภิกฺกนฺตํ   ปฏิกฺกนฺตํ
อาโลกิตํ   วิโลกิตํ   สมฺมิญฺชิตํ  ปสาริตํ  สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ  โส  อิทํ
ทุกฺขนฺติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   ฯเปฯ   อยํ  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ
ยถาภูตํ   ปชานาติ   เอวํ   ปุคฺคโล   คมฺภีโร   โหติ   อุตฺตาโนภาโส
เสยฺยถาปิ   โส   อุทกรหโท   คมฺภีโร   อุตฺตาโนภาโส   ตถูปโม  อยํ
ปุคฺคโล ฯ
     {๑๒๐.๓}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   อุตฺตาโน   โหติ   อุตฺตาโนภาโส
อิเธกจฺจสฺส  ปุคฺคลสฺส  น  ปาสาทิกํ  โหติ  อภิกฺกนฺตํ  ปฏิกฺกนฺตํ อาโลกิตํ
วิโลกิตํ    สมฺมิญฺชิตํ    ปสาริตํ    สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ    โส    อิทํ
ทุกฺขนฺติ   ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ  ฯเปฯ  อยํ  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   เอวํ   ปุคฺคโล  อุตฺตาโน  โหติ  อุตฺตาโนภาโส
เสยฺยถาปิ   โส   อุทกรหโท   อุตฺตาโน   อุตฺตาโนภาโส  ตถูปโม  อยํ
ปุคฺคโล ฯ
     {๑๒๐.๔}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  คมฺภีโร โหติ คมฺภีโรภาโส อิเธกจฺจสฺส
ปุคฺคลสฺส   ปาสาทิกํ   โหติ   อภิกฺกนฺตํ   ปฏิกฺกนฺตํ   อาโลกิตํ  วิโลกิตํ
สมฺมิญฺชิตํ    ปสาริตํ    สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารณํ    โส    อิทํ    ทุกฺขนฺติ
ยถาภูตํ   ปชานาติ   ฯเปฯ   อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ  ยถาภูตํ
ปชานาติ   เอวํ   ปุคฺคโล   คมฺภีโร   โหติ   คมฺภีโรภาโส  เสยฺยถาปิ
โส   อุทกรหโท   คมฺภีโร   คมฺภีโรภาโส   ตถูปโม   อยํ  ปุคฺคโล  ฯ
อิเม จตฺตาโร อุทกรหทูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ ฯ
                      ตตฺถ กตเม จตฺตาโร พลิพทฺธูปมา ปุคฺคลา ฯ
     [๑๒๑]   จตฺตาโร   พลิพทฺธา   สกควจณฺโฑ   โน   ปรควจณฺโฑ
ปรควจณฺโฑ    โน    สกควจณฺโฑ    สกควจณฺโฑ    จ    ปรควจณฺโฑ
จ เนว สกควจณฺโฑ โน ปรควจณฺโฑ ฯ
     [๑๒๒]   เอวเมว   จตฺตาโรเม   พลิพทฺธูปมา   ปุคฺคลา   สนฺโต
สํวิชฺชมานา   โลกสฺมึ   ฯ   กตเม   จตฺตาโร   ฯ   สกควจณฺโฑ  โน
ปรควจณฺโฑ    ปรควจณฺโฑ    โน    สกควจณฺโฑ    สกควจณฺโฑ    จ
ปรควจณฺโฑ จ เนว สกควจณฺโฑ โน ปรควจณฺโฑ ฯ
     {๑๒๒.๑}   กถญฺจ    ปุคฺคโล    สกควจณฺโฑ    โหติ    โน
ปรควจณฺโฑ          อิเธกจฺโจ          ปุคฺคโล          สกปริสํ
อุพฺเพชิตา   โหติ   โน   ปรปริสํ   เอวํ   ปุคฺคโล  สกควจณฺโฑ  โหติ
โน    ปรควจณฺโฑ    เสยฺยถาปิ   โส   พลิพทฺโธ   สกควจณฺโฑ   โน
ปรควจณฺโฑ ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๒๒.๒}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  ปรควจณฺโฑ  โหติ  โน  สกควจณฺโฑ
อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  ปรปริสํ  อุพฺเพชิตา  โหติ  โน สกปริสํ เอวํ ปุคฺคโล
ปรควจณฺโฑ    โหติ   โน   สกควจณฺโฑ   เสยฺยถาปิ   โส   พลิพทฺโธ
ปรควจณฺโฑ โน สกควจณฺโฑ ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๒๒.๓}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  สกควจณฺโฑ  จ  โหติ  ปรควจณฺโฑ จ
อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   สกปริสญฺจ   อุพฺเพชิตา   โหติ  ปรปริสญฺจ  เอวํ
ปุคฺคโล  สกควจณฺโฑ  จ  โหติ  ปรควจณฺโฑ  จ  เสยฺยถาปิ โส พลิพทฺโธ
สกควจณฺโฑ จ ปรควจณฺโฑ จ ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๒๒.๔}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  เนว สกควจณฺโฑ โหติ โน ปรควจณฺโฑ
อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  เนว  สกปริสํ  อุพฺเพชิตา  โหติ  โน  ปรปริสํ เอวํ
ปุคฺคโล   เนว   สกควจณฺโฑ   โหติ  โน  ปรควจณฺโฑ  เสยฺยถาปิ  โส
พลิพทฺโธ  เนว  สกควจณฺโฑ  โน  ปรควจณฺโฑ  ตถูปโม  อยํ  ปุคฺคโล ฯ
อิเม จตฺตาโร พลิพทฺธูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ ฯ
                       ตตฺถ กตเม จตฺตาโร อาสิวิสูปมา ปุคฺคลา ฯ
     [๑๒๓]   จตฺตาโร    อาสิวิสา    อาคตวิโส    โน   โฆรวิโส
โฆรวิโส    โน   อาคตวิโส   อาคตวิโส   จ   โฆรวิโส   จ   เนว
อาคตวิโส โน โฆรวิโส ฯ
     [๑๒๔]   เอวเมว   จตฺตาโรเม   อาสิวิสูปมา   ปุคฺคลา   สนฺโต
สํวิชฺชมานา  โลกสฺมึ  ฯ  กตเม  จตฺตาโร  ฯ  อาคตวิโส  โน โฆรวิโส
โฆรวิโส  โน  อาคตวิโส  อาคตวิโส  จ  โฆรวิโส  จ  เนว อาคตวิโส
โน โฆรวิโส ฯ
     {๑๒๔.๑}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   อาคตวิโส   โหติ  โน  โฆรวิโส
อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   อภิณฺหํ   กุชฺฌติ  โส  จ  ขฺวสฺส  โกโธ  น  จิรํ
ทีฆรตฺตํ   อนุเสติ   เอวํ   ปุคฺคโล   อาคตวิโส   โหติ  โน  โฆรวิโส
เสยฺยถาปิ   โส   อาสิวิโส   อาคตวิโส   โน  โฆรวิโส  ตถูปโม  อยํ
ปุคฺคโล ฯ
     {๑๒๔.๒}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   โฆรวิโส   โหติ  โน  อาคตวิโส
อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  น  เหว  โข  อภิณฺหํ  กุชฺฌติ  โส  จ ขฺวสฺส โกโธ
จิรํ   ทีฆรตฺตํ  อนุเสติ  เอวํ  ปุคฺคโล  โฆรวิโส  โหติ  โน  อาคตวิโส
เสยฺยถาปิ   โส   อาสิวิโส   โฆรวิโส   โน  อาคตวิโส  ตถูปโม  อยํ
ปุคฺคโล ฯ
     {๑๒๔.๓}   กถญฺจ   ปุคฺคโล  อาคตวิโส  จ  โหติ  โฆรวิโส  จ
อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  อภิณฺหํ  กุชฺฌติ  โส  จ  ขฺวสฺส  โกโธ  จิรํ ทีฆรตฺตํ
อนุเสติ   เอวํ  ปุคฺคโล  อาคตวิโส  จ  โหติ  โฆรวิโส  จ  เสยฺยถาปิ
โส อาสิวิโส อาคตวิโส จ โฆรวิโส จ ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๒๔.๔}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  เนว  อาคตวิโส  โหติ  โน โฆรวิโส
อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  น  เหว  โข  อภิณฺหํ  กุชฺฌติ โส จ ขฺวสฺส โกโธ น
จิรํ   ทีฆรตฺตํ   อนุเสติ   เอวํ   ปุคฺคโล  เนว  อาคตวิโส  โหติ  โน
โฆรวิโส   เสยฺยถาปิ   โส  อาสิวิโส  เนว  อาคตวิโส  โน  โฆรวิโส
ตถูปโม   อยํ   ปุคฺคโล   ฯ   อิเม   จตฺตาโร   อาสิวิสูปมา  ปุคฺคลา
สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ ฯ
     [๑๒๕]   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อนนุวิจฺจ  อปริโยคาเหตฺวา  อวณฺณารหสฺส
วณฺณํ     ภาสิตา     โหติ     อิเธกจฺโจ    ปุคฺคโล    ทุปฺปฏิปนฺนานํ
มิจฺฉาปฏิปนฺนานํ   ติตฺถิยานํ   ติตฺถิยสาวกานํ   วณฺณํ   ภาสติ  สุปฏิปนฺนา
อิติปิ  สมฺมาปฏิปนฺนา  อิติปีติ  เอวํ  ปุคฺคโล  อนนุวิจฺจ  อปริโยคาเหตฺวา
อวณฺณารหสฺส วณฺณํ ภาสิตา โหติ ฯ
     {๑๒๕.๑}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อนนุวิจฺจ อปริโยคาเหตฺวา วณฺณารหสฺส
อวณฺณํ  ภาสิตา  โหติ  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  สุปฏิปนฺนานํ  สมฺมาปฏิปนฺนานํ
พุทฺธานํ  พุทฺธสาวกานํ  อวณฺณํ  ภาสติ  ทุปฺปฏิปนฺนา  อิติปิ  มิจฺฉาปฏิปนฺนา
อิติปีติ   เอวํ  ปุคฺคโล  อนนุวิจฺจ  อปริโยคาเหตฺวา  วณฺณารหสฺส  อวณฺณํ
ภาสิตา โหติ ฯ
     {๑๒๕.๒}   กถญฺจ    ปุคฺคโล    อนนุวิจฺจ    อปริโยคาเหตฺวา
อปฺปสาทนีเย   ฐาเน   ปสาทํ   อุปทํสิตา   โหติ   อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
ทุปฺปฏิปทาย    มิจฺฉาปฏิปทาย    ปสาทํ    ชเนติ    สุปฏิปทา    อิติปิ
สมฺมาปฏิปทา    อิติปีติ   เอวํ   ปุคฺคโล   อนนุวิจฺจ   อปริโยคาเหตฺวา
อปฺปสาทนีเย ฐาเน ปสาทํ อุปทํสิตา โหติ ฯ
     {๑๒๕.๓}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อนนุวิจฺจ  อปริโยคาเหตฺวา ปสาทนีเย
ฐาเน   อปฺปสาทํ   อุปทํสิตา   โหติ   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล  สุปฏิปทาย
สมฺมาปฏิปทาย    อปฺปสาทํ   ชเนติ   ทุปฺปฏิปทา   อิติปิ   มิจฺฉาปฏิปทา
อิติปีติ   เอวํ   ปุคฺคโล  อนนุวิจฺจ  อปริโยคาเหตฺวา  ปสาทนีเย  ฐาเน
อปฺปสาทํ อุปทํสิตา โหติ ฯ
     [๑๒๖]   กถญฺจ   ปุคฺคโล  อนุวิจฺจ  ปริโยคาเหตฺวา  อวณฺณารหสฺส
อวณฺณํ  ภาสิตา  โหติ  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  ทุปฺปฏิปนฺนานํ มิจฺฉาปฏิปนฺนานํ
ติตฺถิยานํ      ติตฺถิยสาวกานํ      อวณฺณํ      ภาสติ     ทุปฺปฏิปนฺนา
อิติปิ   มิจฺฉาปฏิปนฺนา   อิติปีติ  เอวํ  ปุคฺคโล  อนุวิจฺจ  ปริโยคาเหตฺวา
อวณฺณารหสฺส อวณฺณํ ภาสิตา โหติ ฯ
     {๑๒๖.๑}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อนุวิจฺจ  ปริโยคาเหตฺวา  วณฺณารหสฺส
วณฺณํ   ภาสิตา  โหติ  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  สุปฏิปนฺนานํ  สมฺมาปฏิปนฺนานํ
พุทฺธานํ   พุทฺธสาวกานํ   วณฺณํ  ภาสติ  สุปฏิปนฺนา  อิติปิ  สมฺมาปฏิปนฺนา
อิติปีติ   เอวํ   ปุคฺคโล   อนุวิจฺจ   ปริโยคาเหตฺวา  วณฺณารหสฺส  วณฺณํ
ภาสิตา โหติ ฯ
     {๑๒๖.๒}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อนุวิจฺจ  ปริโยคาเหตฺวา อปฺปสาทนีเย
ฐาเน   อปฺปสาทํ   อุปทํสิตา   โหติ   อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  ทุปฺปฏิปทาย
มิจฺฉาปฏิปทาย    อปฺปสาทํ   ชเนติ   ทุปฺปฏิปทา   อิติปิ   มิจฺฉาปฏิปทา
อิติปีติ   เอวํ   ปุคฺคโล  อนุวิจฺจ  ปริโยคาเหตฺวา  อปฺปสาทนีเย  ฐาเน
อปฺปสาทํ อุปทํสิตา โหติ ฯ
     {๑๒๖.๓}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อนุวิจฺจ  ปริโยคาเหตฺวา  ปสาทนีเย
ฐาเน    ปสาทํ   อุปทํสิตา   โหติ   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   สุปฏิปทาย
สมฺมาปฏิปทาย    ปสาทํ    ชเนติ    สุปฏิปทา    อิติปิ   สมฺมาปฏิปทา
อิติปีติ   เอวํ   ปุคฺคโล   อนุวิจฺจ   ปริโยคาเหตฺวา  ปสาทนีเย  ฐาเน
ปสาทํ อุปทํสิตา โหติ ฯ
     [๑๒๗]   กถญฺจ   ปุคฺคโล   อวณฺณารหสฺส   อวณฺณํ  ภาสิตา  โหติ
ภูตํ  ตจฺฉํ  กาเลน  โน  จ  โข  วณฺณารหสฺส  วณฺณํ  ภาสิตา  โหติ ภูตํ
ตจฺฉํ    กาเลน   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   วณฺโณปิ   สํวิชฺชติ   อวณฺโณปิ
สํวิชฺชติ   โย   ตตฺถ   อวณฺโณ   ตํ   ภณติ   ภูตํ  ตจฺฉํ  กาเลน  โย
ตตฺถ   วณฺโณ   ตํ   น   ภณติ   ภูตํ   ตจฺฉํ   กาเลน  เอวํ  ปุคฺคโล
อวณฺณารหสฺส   อวณฺณํ   ภาสิตา   โหติ   ภูตํ   ตจฺฉํ  กาเลน  โน  จ
โข วณฺณารหสฺส วณฺณํ ภาสิตา โหติ ภูตํ ตจฺฉํ กาเลน ฯ
     {๑๒๗.๑}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   วณฺณารหสฺส  วณฺณํ  ภาสิตา  โหติ
ภูตํ   ตจฺฉํ  กาเลน  โน  จ  โข  อวณฺณารหสฺส  อวณฺณํ  ภาสิตา  โหติ
ภูตํ   ตจฺฉํ   กาเลน   อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  วณฺโณปิ  สํวิชฺชติ  อวณฺโณปิ
สํวิชฺชติ   โย   ตตฺถ   วณฺโณ   ตํ   ภณติ   ภูตํ   ตจฺฉํ  กาเลน  โย
ตตฺถ   อวณฺโณ   ตํ   น   ภณติ   ภูตํ   ตจฺฉํ  กาเลน  เอวํ  ปุคฺคโล
วณฺณารหสฺส   วณฺณํ   ภาสิตา   โหติ  ภูตํ  ตจฺฉํ  กาเลน  โน  จ  โข
อวณฺณารหสฺส อวณฺณํ ภาสิตา โหติ ภูตํ ตจฺฉํ กาเลน ฯ
     {๑๒๗.๒}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   อวณฺณารหสฺส  จ  อวณฺณํ  ภาสิตา
โหติ   ภูตํ   ตจฺฉํ  กาเลน  วณฺณารหสฺส  จ  วณฺณํ  ภาสิตา  โหติ  ภูตํ
ตจฺฉํ    กาเลน   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   วณฺโณปิ   สํวิชฺชติ   อวณฺโณปิ
สํวชฺชติ   โย  ตตฺถ  อวณฺโณ  ตํ  ภณติ  ภูตํ  ตจฺฉํ  กาเลน  โย  ตตฺถ
วณฺโณ   ตมฺปิ   ภณติ   ภูตํ  ตจฺฉํ  กาเลน  ตตฺถ  กาลญฺญู  โหติ  ตสฺส
ปญฺหสฺส   เวยฺยากรณาย   เอวํ   ปุคฺคโล   อวณฺณารหสฺส    จ  อวณฺณํ
ภาสิตา   โหติ   ภูตํ   ตจฺฉํ   กาเลน  วณฺณารหสฺส  จ  วณฺณํ  ภาสิตา
โหติ ภูตํ ตจฺฉํ กาเลน ฯ
     {๑๒๗.๓}   กถญฺจ    ปุคฺคโล    เนว   อวณฺณารหสฺส   อวณฺณํ
ภาสิตา     โหติ     ภูตํ    ตจฺฉํ    กาเลน    โนปิ    วณฺณารหสฺส
วณฺณํ    ภาสิตา   โหติ   ภูตํ   ตจฺฉํ   กาเลน   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล
วณฺโณปิ    สํวิชฺชติ    อวณฺโณปิ   สํวิชฺชติ   โย   ตตฺถ   อวณฺโณ   ตํ
น   ภณติ   ภูตํ   ตจฺฉํ   กาเลน  โยปิ  ตตฺถ  วณฺโณ  ตมฺปิ  น  ภณติ
ภูตํ   ตจฺฉํ   กาเลน   อุเปกฺขโก   วิหรติ   สโต   สมฺปชาโน   เอวํ
ปุคฺคโล  เนว  อวณฺณารหสฺส  อวณฺณํ  ภาสิตา  โหติ  ภูตํ  ตจฺฉํ  กาเลน
โนปิ วณฺณารหสฺส วณฺณํ ภาสิตา โหติ ภูตํ ตจฺฉํ กาเลน ฯ
     [๑๒๘]   กตโม   จ   ปุคฺคโล   อุฏฺฐานผลูปชีวี  โน  ปุญฺญผลูปชีวี
ยสฺส   ปุคฺคลสฺส   อุฏฺฐหโต   ฆฏโต   วายมโต   อาชีโว  อภินิพฺพตฺตติ
โน ปุญฺญโต อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล อุฏฺฐานผลูปชีวี โน ปุญฺญผลูปชีวี ฯ
     {๑๒๘.๑}   กตโม  จ  ปุคฺคโล  ปุญฺญผลูปชีวี  โน  อุฏฺฐานผลูปชีวี
ปรนิมฺมิตวสวตฺติเทเว    อุปาทาย    ตตฺถุปริ    เทวา   ปุญฺญผลูปชีวีโน
น อุฏฺฐานผลูปชีวิโน ฯ
     {๑๒๘.๒}   กตโม   จ  ปุคฺคโล  อุฏฺฐานผลูปชีวี  จ  ปุญฺญผลูปชีวี
จ   ยสฺส   ปุคฺคลสฺส  อุฏฺฐหโต  ฆฏโต  วายมโต  อาชีโว  อภินิพฺพตฺตติ
ปุญฺญโต จ อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล อุฏฺฐานผลูปชีวี จ ปุญฺญผลูปชีวี จ ฯ
     {๑๒๘.๓}   กตโม  จ  ปุคฺคโล เนว อุฏฺฐานผลูปชีวี โน ปุญฺญผลูปชีวี
เนรยิกา เนว อุฏฺฐานผลูปชีวิโน โน ปุญฺญผลูปชีวิโน ฯ
     [๑๒๙]   กถญฺจ   ปุคฺคโล   ตโม   โหติ  ตมปรายโน  อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล  นีเจ  กุเล  ปจฺจาชาโต  โหติ  จณฺฑาลกุเล วา เนสาทกุเล วา
เวณกุเล  วา  รถการกุเล  วา ปุกฺกุสกุเล วา ทลิทฺเท อปฺปนฺนปานโภชเน
กสิรวุตฺติเก    ยตฺถ    กสิเรน    ฆาสจฺฉาโท    ลพฺภติ    โส    จ
โหติ   ทุพฺพณฺโณ   ทุทฺทสิโก   โอโกฏิมโก   พหฺวาพาโธ   กาโณ   วา
กุณี   วา   ขญฺโช   วา   ปกฺขหโต   วา  น  ลาภี  อนฺนสฺส  ปานสฺส
วตฺถสฺส    ยานสฺส   มาลาคนฺธวิเลปนสฺส   เสยฺยาวสถปทีเปยฺยสฺส   โส
กาเยน   ทุจฺจริตํ  จรติ  วาจาย  ทุจฺจริตํ  จรติ  มนสา  ทุจฺจริตํ  จรติ
โส  กาเยน  ทุจฺจริตํ  จริตฺวา  วาจาย  ทุจฺจริตํ  จริตฺวา มนสา ทุจฺจริตํ
จริตฺวา   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ  ทุคฺคตึ  วินิปาตํ  นิรยํ
อุปปชฺชติ เอวํ ปุคฺคโล ตโม โหติ ตมปรายโน ฯ
     {๑๒๙.๑}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  ตโม  โหติ  โชติปรายโน  อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล  นีเจ  กุเล  ปจฺจาชาโต  โหติ  จณฺฑาลกุเล วา เนสาทกุเล วา
เวณกุเล  วา  รถการกุเล  วา ปุกฺกุสกุเล วา ทลิทฺเท อปฺปนฺนปานโภชเน
กสิรวุตฺติเก  ยตฺถ  กสิเรน  ฆาสจฺฉาโท  ลพฺภติ  โส  จ  โหติ ทุพฺพณฺโณ
ทุทฺทสิโก  โอโกฏิมโก  พหฺวาพาโธ กาโณ วา กุณี วา ขญฺโช วา ปกฺขหโต
วา   น  ลาภี  อนฺนสฺส  ปานสฺส  วตฺถสฺส  ยานสฺส  มาลาคนฺธวิเลปนสฺส
เสยฺยาวสถปทีเปยฺยสฺส   โส   กาเยน   สุจริตํ   จรติ  วาจาย  สุจริตํ
จรติ   มนสา   สุจริตํ   จรติ   โส  กาเยน  สุจริตํ  จริตฺวา  วาจาย
สุจริตํ   จริตฺวา   มนสา   สุจริตํ  จริตฺวา  กายสฺส  เภทา  ปรมฺมรณา
สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชติ เอวํ ปุคฺคโล ตโม โหติ โชติปรายโน ฯ
     {๑๒๙.๒}   กถญฺจ ปุคฺคโล โชติ โหติ ตมปรายโน อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล
อุจฺเจ  กุเล ปจฺจาชาโต โหติ ขตฺติยมหาสาลกุเล วา พฺราหฺมณมหาสาลกุเล
วา     คหปติมหาสาลกุเล    วา    อฑฺเฒ    มหทฺธเน    มหาโภเค
ปหูตชาตรูปรชเต     ปหูตวิตฺตูปกรเณ     ปหูตธนธญฺเญ     โส     จ
โหติ    อภิรูโป    ทสฺสนีโย    ปาสาทิโก   ปรมาย   วณฺณโปกฺขรตาย
สมนฺนาคโต     ลาภี     อนฺนสฺส     ปานสฺส     วตฺถสฺส    ยานสฺส
มาลาคนฺธวิเลปนสฺส      เสยฺยาวสถปทีเปยฺยสฺส      โส      กาเยน
ทุจฺจริตํ    จรติ   วาจาย   ทุจฺจริตํ   จรติ   มนสา   ทุจฺจริตํ   จรติ
โส   กาเยน   ทุจฺจริตํ   จริตฺวา   วาจาย   ทุจฺจริตํ  จริตฺวา  มนสา
ทุจฺจริตํ    จริตฺวา    กายสฺส    เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ   ทุคฺคตึ
วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชติ เอวํ ปุคฺคโล โชติ โหติ ตมปรายโน ฯ
     {๑๒๙.๓}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  โชติ  โหติ  โชติปรายโน  อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   อุจฺเจ   กุเล   ปจฺจาชาโต   โหติ   ขตฺติยมหาสาลกุเล  วา
พฺราหฺมณมหาสาลกุเล     วา     คหปติมหาสาลกุเล     วา    อฑฺเฒ
มหทฺธเน       มหาโภเค      ปหูตชาตรูปรชเต      ปหูตวิตฺตูปกรเณ
ปหูตธนธญฺเญ    โส    จ    โหติ    อภิรูโป   ทสฺสนีโย   ปาสาทิโก
ปรมาย      วณฺณโปกฺขรตาย      สมนฺนาคโต      ลาภี     อนฺนสฺส
ปานสฺส         วตฺถสฺส         ยานสฺส         มาลคนฺธวิเลปนสฺส
เสยฺยาวสถปทีเปยฺยสฺส    โส    กาเยน    สุจริตํ    จรติ    วาจาย
สุจริตํ   จรติ   มนสา   สุจริตํ   จรติ   โส  กาเยน  สุจริตํ  จริตฺวา
วาจาย   สุจริตํ   จริตฺวา   มนสา   สุจริตํ   จริตฺวา  กายสฺส  เภทา
ปรมฺมรณา    สุคตึ   สคฺคํ   โลกํ   อุปปชฺชติ   เอวํ   ปุคฺคโล   โชติ
โหติ โชติปรายโน ฯ
     [๑๓๐]   กถญฺจ  ปุคฺคโล  โอณโตณโต  โหติ  ฯเปฯ  เอวํ  ปุคฺคโล
โอณโตณโต   โหติ   ฯ   กถญฺจ   ปุคฺคโล   โอณตุณฺณโต  โหติ  ฯเปฯ
เอวํ   ปุคฺคโล   โอณตุณฺณโต   โหติ  ฯ   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อุณฺณโตณโต
โหติ   ฯเปฯ   เอวํ  ปุคฺคโล  อุณฺณโตณโต  โหติ  ฯ   กถญฺจ  ปุคฺคโล
อุณฺณตุณฺณโต โหติ ฯเปฯ เอวํ ปุคฺคโล อุณฺณตุณฺณโต โหติ ฯ
                        ตตฺถ กตเม จตฺตาโร รุกฺขูปมา ปุคฺคลา ฯ
     [๑๓๑]   จตฺตาโร  รุกฺขา  เผคฺคุ สารปริวาโร สาโร เผคฺคุปริวาโร
เผคฺคุ เผคฺคุปริวาโร สาโร สารปริวาโร ฯ
     [๑๓๒]   เอวเมว  จตฺตาโรเม  รุกฺขูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา
โลกสฺมึ  ฯ  กตเม  จตฺตาโร ฯ เผคฺคุ สารปริวาโร สาโร เผคฺคุปริวาโร
เผคฺคุ เผคฺคุปริวาโร สาโร สารปริวาโร ฯ
     {๑๓๒.๑}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  เผคฺคุ  โหติ  สารปริวาโร อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   ทุสฺสีโล   โหติ   ปาปธมฺโม  ปริสา  จ  ขฺวสฺส  โหติ  สีลวตี
กลฺยาณธมฺมา   เอวํ   ปุคฺคโล   เผคฺคุ  โหติ  สารปริวาโร  เสยฺยถาปิ
โส รุกฺโข เผคฺคุ สารปริวาโร ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๓๒.๒}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  สาโร  โหติ เผคฺคุปริวาโร อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   สีลวา  โหติ  กลฺยาณธมฺโม  ปริสา  จ  ขฺวสฺส  โหติ  ทุสฺสีลา
ปาปธมฺมา  เอวํ  ปุคฺคโล  สาโร  โหติ  เผคฺคุปริวาโร  เสยฺยถาปิ  โส
รุกฺโข สาโร เผคฺคุปริวาโร ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๓๒.๓}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  เผคฺคุ  โหติ เผคฺคุปริวาโร อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล  ทุสฺสีโล  โหติ  ปาปธมฺโม  ปริสาปิสฺส  โหติ  ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา
เอวํ   ปุคฺคโล   เผคฺคุ   โหติ  เผคฺคุปริวาโร  เสยฺยถาปิ  โส  รุกฺโข
เผคฺคุ เผคฺคุปริวาโร ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
     {๑๓๒.๔}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  สาโร  โหติ  สารปริวาโร อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล    สีลวา    โหติ   กลฺยาณธมฺโม   ปริสาปิสฺส   โหติ   สีลวตี
กลฺยาณธมฺมา   เอวํ   ปุคฺคโล   สาโร  โหติ  สารปริวาโร  เสยฺยถาปิ
โส  รุกฺโข  สาโร  สารปริวาโร  ตถูปโม  อยํ ปุคฺคโล ฯ อิเม จตฺตาโร
รุกฺขูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ ฯ
     [๑๓๓]   กตโม  จ  ปุคฺคโล  รูปปฺปมาโณ  รูปปฺปสนฺโน  อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   อาโรหํ   วา   ปสฺสิตฺวา   ปริณาหํ   วา  ปสฺสิตฺวา  สณฺฐานํ
วา   ปสฺสิตฺวา  ปาริปูรึ  วา  ปสฺสิตฺวา  ตตฺถ  ปมาณํ  คเหตฺวา  ปสาทํ
ชเนติ อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล รูปปฺปมาโณ รูปปฺปสนฺโน ฯ
     {๑๓๓.๑}   กตโม   จ   ปุคฺคโล   โฆสปฺปมาโณ   โฆสปฺปสนฺโน
อิเธกจฺโจ     ปุคฺคโล     ปรวณฺณนาย     ปรโถมนาย    ปรปสํสนาย
ปรวณฺณหาริกาย   ตตฺถ   ปมาณํ   คเหตฺวา  ปสาทํ  ชเนติ  อยํ  วุจฺจติ
ปุคฺคโล โฆสปฺปมาโณ โฆสปฺปสนฺโน ฯ
     {๑๓๓.๒}   กตโม    จ   ปุคฺคโล   ลูขปฺปมาโณ   ลูขปฺปสนฺโน
อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   จีวรลูขํ   วา  ปสฺสิตฺวา  ปตฺตลูขํ  วา  ปสฺสิตฺวา
เสนาสนลูขํ   วา   ปสฺสิตฺวา   วิวิธํ  วา  ทุกฺกรการิกํ  ปสฺสิตฺวา  ตตฺถ
ปมาณํ   คเหตฺวา   ปสาทํ   ชเนติ   อยํ  วุจฺจติ  ปุคฺคโล  ลูขปฺปมาโณ
ลูขปฺปสนฺโน ฯ
     {๑๓๓.๓}   กตโม   จ   ปุคฺคโล   ธมฺมปฺปมาโณ   ธมฺมปฺปสนฺโน
อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   สีลํ  วา  ปสฺสิตฺวา  สมาธึ  วา  ปสฺสิตฺวา  ปญฺญํ
วา   ปสฺสิตฺวา   ตตฺถ   ปมาณํ   คเหตฺวา  ปสาทํ  ชเนติ  อยํ  วุจฺจติ
ปุคฺคโล ธมฺมปฺปมาโณ ธมฺมปฺปสนฺโน ฯ
     [๑๓๔]   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อตฺตหิตาย  ปฏิปนฺโน  โหติ  โน ปรหิตาย
อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล  อตฺตนา  สีลสมฺปนฺโน  โหติ  โน  ปรํ  สีลสมฺปทาย
สมาทเปติ   อตฺตนา   สมาธิสมฺปนฺโน   โหติ   โน  ปรํ  สมาธิสมฺปทาย
สมาทเปติ   อตฺตนา   ปญฺญาสมฺปนฺโน   โหติ   โน  ปรํ  ปญฺญาสมฺปทาย
สมาทเปติ   อตฺตนา   วิมุตฺติสมฺปนฺโน   โหติ   โน  ปรํ  วิมุตฺติสมฺปทาย
สมาทเปติ    อตฺตนา    วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปนฺโน    โหติ    โน   ปรํ
วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปทาย    สมาทเปติ    เอวํ    ปุคฺคโล    อตฺตหิตาย
ปฏิปนฺโน โหติ โน ปรหิตาย ฯ
     {๑๓๔.๑}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   ปรหิตาย   ปฏิปนฺโน   โหติ  โน
อตฺตหิตาย     อิเธกจฺโจ     ปุคฺคโล    อตฺตนา    น    สีลสมฺปนฺโน
โหติ    ปรํ   สีลสมฺปทาย   สมาทเปติ   อตฺตนา   น   สมาธิสมฺปนฺโน
โหติ   ปรํ   สมาธิสมฺปทาย   สมาทเปติ   อตฺตนา   น  ปญฺญาสมฺปนฺโน
โหติ   ปรํ   ปญฺญาสมฺปทาย   สมาทเปติ   อตฺตนา   น  วิมุตฺติสมฺปนฺโน
โหติ  ปรํ  วิมุตฺติสมฺปทาย  สมาทเปติ  อตฺตนา น วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปนฺโน
โหติ    ปรํ    วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปทาย    สมาทเปติ   เอวํ   ปุคฺคโล
ปรหิตาย ปฏิปนฺโน โหติ โน อตฺตหิตาย ฯ
     {๑๓๔.๒}   กถญฺจ    ปุคฺคโล    อตฺตหิตาย   เจว   ปฏิปนฺโน
โหติ   ปรหิตาย   จ   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล  อตฺตนา  จ  สีลสมฺปนฺโน
โหติ   ปรญฺจ   สีลสมฺปทาย   สมาทเปติ   อตฺตนา   จ  สมาธิสมฺปนฺโน
โหติ      ปรญฺจ     สมาธิสมฺปทาย     สมาทเปติ     อตฺตนา    จ
ปญฺญาสมฺปนฺโน          โหติ         ปรญฺจ         ปญฺญาสมฺปทาย
สมาทเปติ     อตฺตนา     จ     วิมุตฺติสมฺปนฺโน     โหติ     ปรญฺจ
วิมุตฺติสมฺปทาย    สมาทเปติ    อตฺตนา    จ   วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปนฺโน
โหติ    ปรญฺจ   วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปทาย   สมาทเปติ   เอวํ   ปุคฺคโล
อตฺตหิตาย เจว ปฏิปนฺโน โหติ ปรหิตาย จ ฯ
     {๑๓๔.๓}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  เนว  อตฺตหิตาย  ปฏิปนฺโน  โหติ โน
ปรหิตาย  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  อตฺตนา  น  สีลสมฺปนฺโน  โหติ  โน  ปรํ
สีลสมฺปทาย   สมาทเปติ   อตฺตนา   น  สมาธิสมฺปนฺโน  โหติ  โน  ปรํ
สมาธิสมฺปทาย   สมาทเปติ   อตฺตนา   น   ปญฺญาสมฺปนฺโน   โหติ  โน
ปรํ   ปญฺญาสมฺปทาย   สมาทเปติ   อตฺตนา   น   วิมุตฺติสมฺปนฺโน  โหติ
โน   ปรํ   วิมุตฺติสมฺปทาย   สมาทเปติ   อตฺตนา  น  วิมุตฺติญาณทสฺสน-
สมฺปนฺโน    โหติ    โน   ปรํ   วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปทาย   สมาทเปติ
เอวํ ปุคฺคโล เนว อตฺตหิตาย ปฏิปนฺโน โหติ โน ปรหิตาย ฯ
     [๑๓๕]   กถญฺจ  ปุคฺคโล อตฺตนฺตโป โหติ อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต
อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   อเจลโก   โหติ  มุตฺตาจาโร  หตฺถาวเลขโน  น
เอหิภทนฺติโก   น   ติฏฺฐภทนฺติโก  นาภิหฏํ  น  อุทิสฺส  กตํ  น  นิมนฺตนํ
สาทิยติ   โส   น   กุมฺภีมุขา  ปฏิคฺคณฺหาติ  น  กโลปิมุขา  ปฏิคฺคณฺหาติ
น   เอฬกมนฺตรํ  น  ทณฺฑมนฺตรํ  น  มูสลมนฺตรํ  น  ทฺวินฺนํ  ภุญฺชมานานํ
น  คพฺภินิยา  น  ปายมานาย  น  ปุริสนฺตรคตาย  น  สงฺกิตฺตีสุ  น ยตฺถ
สา   อุปฏฺฐิโต   โหติ   น   ยตฺถ   มกฺขิกา  สณฺฑสณฺฑจารินี  น  มจฺฉํ
น   มํสํ   น   สุรํ   น  เมรยํ  น  ถุโสทกํ  ปิวติ  โส  เอกาคาริโก
วา   โหติ   เอกาโลปิโก  ทฺวาคาริโก  วา  โหติ  ทฺวาโลปิโก  ฯเปฯ
สตฺตาคาริโก   วา   โหติ   สตฺตาโลปิโก  เอกิสฺสาปิ  ทตฺติยา  ยาเปติ
ทฺวีหิปิ   ทตฺตีหิ   ยาเปติ  ฯเปฯ  สตฺติหิปิ  ทตฺตีหิ  ยาเปติ  เอกาหิกมฺปิ
อาหารํ     อาหาเรติ    ทฺวีหิกมฺปิ    อาหารํ    อาหาเรติ    ฯเปฯ
สตฺตาหิกมฺปิ    อาหารํ    อาหาเรติ    อิติ    เอวรูปํ   อฑฺฒมาสิกมฺปิ
ปริยายภตฺตโภชนานุโยคมนุยุตฺโต วิหรติ
     {๑๓๕.๑}   โส  สากภกฺโข  วา  โหติ  สามากภกฺโข  วา  โหติ
นีวารภกฺโข   วา   โหติ  ททฺทุลภกฺโข  วา  โหติ  หฏภกฺโข  วา  โหติ
กณภกฺโข   วา   โหติ   อาจามภกฺโข   วา   โหติ  ปิญฺญากภกฺโข  วา
โหติ   ติณภกฺโข   วา   โหติ  โคมยภกฺโข  วา  โหติ  วนมูลผลาหาโร
ยาเปติ     ปวตฺตผลโภชี    โส    สาณานิปิ    ธาเรติ    มสาณานิปิ
ธาเรติ    ฉวทุสฺสานิปิ    ธาเรติ    ปํสุกูลานิปิ    ธาเรติ   ติรีฏานิปิ
ธาเรติ   อชินมฺปิ   ธาเรติ   อชินกฺขิปมฺปิ   ธาเรติ  กุสจิรมฺปิ  ธาเรติ
วากจีรมฺปิ    ธาเรติ    ผลกจีรมฺปิ   ธาเรติ   เกสกมฺพลมฺปิ   ธาเรติ
วาลกมฺพลมฺปิ    ธาเรติ    อุลุกปกฺขมฺปิ    ธาเรติ    เกสมสฺสุโลจโกปิ
โหติ       เกสมสฺสุโลจนานุโยคมนุยุตฺโต       อุพฺภฏฺฐโกปิ      โหติ
อาสนปฏิกฺขิตฺโต      อุกฺกุฏิโกปิ      โหติ      อุกฺกุฏิกปฺปธานมนุยุตฺโต
กณฺฏกาปสฺสยิโกปิ      โหติ     กณฺฏกาปสฺสเย     เสยฺยํ     กปฺเปติ
สายํตติยกมฺปิ       อุทโกโรหนานุโยคมนุยุตฺโต       วิหรติ       อิติ
เอวรูปํ     อเนกวิหิตํ     กายสฺส     อาตาปนปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต
วิหรติ เอวํ ปุคฺคโล อตฺตนฺตโป โหติ อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต ฯ
     {๑๓๕.๒}   กถญฺจ ปุคฺคโล ปรนฺตโป โหติ ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต
อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  โอรพฺภิโก  โหติ  สูกริโก  มาควิโก สากุณิโก ลุทฺโท
มจฺฉฆาตโก   โจโร   โจรฆาตโก  โคฆาตโก  พนฺธนาคาริโก  เย  วา
ปนญฺเญปิ    เกจิ    กุรูรกมฺมนฺตา   เอวํ   ปุคฺคโล   ปรนฺตโป   โหติ
ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต    ฯ    กถญฺจ    ปุคฺคโล   อตฺตนฺตโป   จ
โหติ         อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต        ปรนฺตโป        จ
ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   ราชา   วา   โหติ
ขตฺติโย   มุทฺธาภิสิตฺโต   พฺราหฺมโณ   วา   มหาสาโล  โส  ปุรตฺถิเมน
นครสฺส    นวํ    สนฺถาคารํ   การาเปตฺวา   เกสมสฺสุํ   โอหาเรตฺวา
ขุราชินํ   นิวาเสตฺวา   สปฺปิเตเลน   กายํ   อพฺภญฺชิตฺวา   มิควิสาเณน
ปิฏฺฐึ   กณฺฑุวมาโน  สนฺถาคารํ  ปวิสติ  สทฺธึ  มเหสิยา  พฺราหฺมเณน  จ
ปุโรหิเตน   โส   ตตฺถ   อนนฺตรหิตาย   ภูมิยา   หริตุปลิตฺตาย  เสยฺยํ
กปฺเปติ   เอติสฺสา  คาวิยา  สรูปวจฺฉาย  ยํ  เอกสฺมึ  ถเน  ขีรํ  โหติ
เตน  ราชา  ยาเปติ  ยํ  ทุติยสฺมึ  ถเน  ขีรํ  โหติ เตน มเหสี ยาเปติ
ยํ   ตติยสฺมึ  ถเน  ขีรํ  โหติ  เตน  พฺราหฺมโณ  ปุโรหิโต  ยาเปติ  ยํ
จตุตฺถสฺมึ  ถเน  ขีรํ  โหติ  เตน  อคฺคึ  ชุหติ อวเสเสน วจฺฉโก ยาเปติ
โส  เอวมาห  เอตฺตกา  อุสภา  หญฺญนฺตุ  ยญฺญตฺถาย  เอตฺตกา วจฺฉตรา
หญฺญนฺตุ    ยญฺญตฺถาย    เอตฺตกา    วจฺฉตริโย   หญฺญนฺตุ   ยญฺญตฺถาย
เอตฺตกา   อชา   หญฺญนฺตุ   ยญฺญตฺถาย   เอตฺตกา   อุรพฺภา   หญฺญนฺตุ
ยญฺญตฺถาย    เอตฺตกา    อสฺสา    หญฺญนฺตุ    ยญฺญตฺถาย    เอตฺตกา
รุกฺขา  ฉิชฺชนฺตุ  ยูปตฺถาย  เอตฺตกา  ทพฺพา  ลุยนฺตุ  ปริหึสตฺถายาติ  ๑-
เยปิสฺส  เต  โหนฺติ  ทาสาติ  วา  เปสฺสาติ  วา  กมฺมกราติ  วา เตปิ
ทณฺฑตชฺชิตา    ภยตชฺชิตา   อสฺสุมุขา   รุทมานา   ปริกมฺมานิ   กโรนฺติ
เอวํ    ปุคฺคโล   อตฺตนฺตโป   จ   โหติ   อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต
ปรนฺตโป จ ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต ฯ
     {๑๓๕.๓}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   เนว   อตฺตนฺตโป   จ  โหติ  น
อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต       น       ปรนฺตโป      จ      น
ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต     ฯ     โส    อนตฺตนฺตโป    อปรนฺตโป
ทิฏฺเฐว     ธมฺเม     นิจฺฉาโต    นิพฺพุโต    สีตีภูโต    สุขปฏิสํเวที
พฺรหฺมภูเตน อตฺตนา วิหรติ ฯ
     {๑๓๕.๔}   อิธ  ตถาคโต  โลเก  อุปฺปชฺชติ  อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ
วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน     สุคโต    โลกวิทู    อนุตฺตโร    ปุริสทมฺมสารถิ
สตฺถา   เทวมนุสฺสานํ  พุทฺโธ  ภควา  โส  อิมํ  โลกํ  สเทวกํ  สมารกํ
สพฺรหฺมกํ     สสฺสมณพฺราหฺมณึ    ปชํ    สเทวมนุสฺสํ    สยํ    อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา   ปเวเทติ   โส   ธมฺมํ  เทเสติ  อาทิกลฺยาณํ  มชฺเฌกลฺยาณํ
ปริโยสานกลฺยาณํ     สาตฺถํ     สพฺยญฺชนํ     เกวลปริปุณฺณํ    ปริสุทฺธํ
พฺรหฺมจริยํ  ปกาเสติ  ฯ  ตํ  ธมฺมํ  สุณาติ  คหปติ  วา  คหปติปุตฺโต วา
อญฺญตรสฺมึ  วา  กุเล  ปจฺจาชาโต  ฯ  โส  ตํ  ธมฺมํ  สุตฺวา  ตถาคเต
สทฺธํ      ปฏิลภติ      ฯ      โส      เตน      สทฺธาปฏิลาเภน
@เชิงอรรถ: ๑ ปริสนฺถายาติปิ ปาโฐ ฯ
ลาเภน    สมนฺนาคโต    อิติ    ปฏิสญฺจิกฺขติ    สมฺพาโธ   ฆราวาโส
รชาปโถ   อพฺโภกาโส   ปพฺพชฺชา   น  ยิทํ  สุกรํ  อคารํ  อชฺฌาวสตา
เอกนฺตปริปุณฺณํ       เอกนฺตปริสุทฺธํ       สงฺขลิกฺขิตํ       พฺรหฺมจริยํ
จริตุํ    ยนฺนูนาหํ    เกสมสฺสุํ    โอหาเรตฺวา    กาสายานิ   วตฺถานิ
อจฺฉาเทตฺวา   อคารสฺมา   อนคาริยํ   ปพฺพเชยฺยนฺติ   ฯ  โส  อปเรน
สมเยน   อปฺปํ   วา   โภคกฺขนฺธํ   ปหาย   มหนฺตํ   วา   โภคกฺขนฺธํ
ปหาย   อปฺปํ   วา   ญาติปริวฏฺฏํ   ปหาย   มหนฺตํ   วา  ญาติปริวฏฺฏํ
ปหาย   เกสมสฺสุํ   โอหาเรตฺวา   กาสายานิ   วตฺถานิ   อจฺฉาเทตฺวา
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชติ ฯ
     {๑๓๕.๕}   โส  เอวํ ปพฺพชิโต สมาโน ภิกฺขูนํ สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโน
ปาณาติปาตํ    ปหาย    ปาณาติปาตา    ปฏิวิรโต   โหติ   นิหิตทณฺโฑ
นิหิตสตฺโถ ลชฺชี ทยาปนฺโน สพฺพปาณภูตหิตานุกมฺปี วิหรติ
     {๑๓๕.๖}   อทินฺนาทานํ   ปหาย   อทินฺนาทานา  ปฏิวิรโต  โหติ
ทินฺนาทายี ทินฺนปาฏิกงฺขี อเถเนน สุจิภูเตน อตฺตนา วิหรติ
     {๑๓๕.๗}   อพฺรหฺมจริยํ  ปหาย พฺรหฺมจารี โหติ อาราจารี ปฏิวิรโต
เมถุนา คามธมฺมา
     {๑๓๕.๘}   มุสาวาทํ  ปหาย  มุสาวาทา  ปฏิวิรโต  โหติ สจฺจวาที
สจฺจสนฺโธ เถโต ปจฺจยิโก อวิสํวาทโก โลกสฺส
     {๑๓๕.๙}   ปิสุณํ  วาจํ  ปหาย ปิสุณาย วาจาย ปฏิวิรโต โหติ อิโต
สุตฺวา  น  อมุตฺร  อกฺขาตา  อิเมสํ  เภทาย  อมุตฺร วา สุตฺวา น อิเมสํ
อกฺขาตา   อมูสํ  เภทาย  อิติ  ภินฺนานํ  วา  สนฺธาตา  สมาหิตานํ  วา
อนุปฺปทาตา สมคฺคาราโม สมคฺครโต
สมคฺคนนฺที สมคฺคกรณึ วาจํ ภาสิตา โหติ
     {๑๓๕.๑๐}   ผรุสํ  วาจํ  ปหาย ผรุสาย วาจาย ปฏิวิรโต โหติ ยา
สา   วาจา  เนลา  กณฺณสุขา  เปมนียา  หทยงฺคมา  โปรี  พหุชนกนฺตา
พหุชนมนาปา ตถารูปึ วาจํ ภาสิตา โหติ
     {๑๓๕.๑๑}   สมฺผปฺปลาปํ   ปหาย  สมฺผปฺปลาปา  ปฏิวิรโต  โหติ
กาลวาที  ภูตวาที  อตฺถวาที  ธมฺมวาที  วินยวาที  นิธานวตึ วาจํ ภาสิตา
กาเลน สาปเทสํ ปริยนฺตวตึ อตฺถสญฺหิตํ ฯ
     {๑๓๕.๑๒}   โส    พีชคามภูตคามสมารมฺภา   ปฏิวิรโต   โหติ
เอกภตฺติโก  โหติ  รตฺตูปรโต วิรโต วิกาลโภชนา นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนา
ปฏิวิรโต    โหติ    มาลาคนฺธวิเลปนธารณมณฺฑนวิภูสนฏฺฐานา   ปฏิวิรโต
โหติ    อุจฺจาสยนมหาสยนา    ปฏิวิรโต   โหติ   ชาตรูปรชตปฏิคฺคหณา
ปฏิวิรโต โหติ
     {๑๓๕.๑๓}   อามกธญฺญปฏิคฺคหณา      ปฏิวิรโต      โหติ
อามกมํสปฏิคฺคหณา    ปฏิวิรโต   โหติ   อิตฺถีกุมารีปฏิคฺคหณา   ปฏิวิรโต
โหติ     ทาสีทาสปฏิคฺคหณา     ปฏิวิรโต    โหติ    อเชฬกปฏิคฺคหณา
ปฏิวิรโต      โหติ      กุกฺกุฏสูกรปฏิคฺคหณา      ปฏิวิรโต     โหติ
หตฺถิควสฺสวฬวปฏิคฺคหณา     ปฏิวิรโต     โหติ     เขตฺตวตฺถุปฏิคฺคหณา
ปฏิวิรโต   โหติ   ทูเตยฺยปหีนคมนานุโยคา   ปฏิวิรโต  โหติ  กยวิกฺกยา
ปฏิวิรโต      โหติ      ตุลากูฏกํสกูฏมานกูฏา     ปฏิวิรโต     โหติ
อุกฺโกฏนวญฺจนนิกติสาวิโยคา   ปฏิวิรโต   โหติ   เฉทนวธพนฺธวิปราโมส-
อาโลปสหสาการา ปฏิวิรโต โหติ ฯ
     {๑๓๕.๑๔}   โส   สนฺตุฏฺโฐ   โหติ   กายปริหาริเกน   จีวเรน
กุจฺฉิปริหาริเกน           ปิณฺฑปาเตน          โส          เยน
เยเนว    ปกฺกมติ   สมาทาเยว   ปกฺกมติ   เสยฺยถาปิ   นาม   ปกฺขี
สกุโณ   เยน   เยเนว   เฑติ   สปตฺตภาโรว   เฑติ  เอวเมว  ภิกฺขุ
สนฺตุฏฺโฐ   โหติ  กายปริหาริเกน  จีวเรน  กุจฺฉิปริหาริเกน  ปิณฺฑปาเตน
โส   เยน   เยเนว   ปกฺกมติ   สมาทาเยว  ปกฺกมติ  ฯ  โส  อิมินา
อริเยน สีลกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต อชฺฌตฺตํ อนวชฺชสุขํ ปฏิสํเวเทติ ฯ
     {๑๓๕.๑๕}   โส   จกฺขุนา   รูปํ  ทิสฺวา  น  นิมิตฺตคฺคาหี  โหติ
นานุพฺยญฺชนคฺคาหี    ยตฺวาธิกรณเมนํ    จกฺขุนฺทฺริยํ    อสํวุตํ    วิหรนฺตํ
อภิชฺฌาโทมนสฺสา    ปาปกา   อกุสลา   ธมฺมา   อนฺวาสฺสเวยฺยุํ   ตสฺส
สํวราย   ปฏิปชฺชติ   รกฺขติ   จกฺขุนฺทฺริยํ   จกฺขุนฺทฺริเย  สํวรํ  อาปชฺชติ
โสเตน  สทฺทํ  สุตฺวา  ฯเปฯ  ฆาเนน  คนฺธํ  ฆายิตฺวา  ฯเปฯ  ชิวฺหาย
รสํ  สายิตฺวา  ฯเปฯ  กาเยน  โผฏฺฐพฺพํ  ผุสิตฺวา  ฯเปฯ  มนสา  ธมฺมํ
วิญฺญาย   น   นิมิตฺตคฺคาหี   โหติ   นานุพฺยญฺชนคฺคาหี   ยตฺวาธิกรณเมนํ
มนินฺทฺริยํ   อสํวุตํ   วิหรนฺตํ  อภิชฺฌาโทมนสฺสา  ปาปกา  อกุสลา  ธมฺมา
อนฺวาสฺสเวยฺยุํ   ตสฺส   สํวราย  ปฏิปชฺชติ  รกฺขติ  มนินฺทฺริยํ  มนินฺทฺริเย
สํวรํ   อาปชฺชติ   ฯ  โส  อิมินา  อริเยน  อินฺทฺริยสํวเรน  สมนฺนาคโต
อชฺฌตฺตํ อพฺยาเสกสุขํ ปฏิสํเวเทติ ฯ
     {๑๓๕.๑๖}   โส    อภิกฺกนฺเต    ปฏิกฺกนฺเต    สมฺปชานการี
โหติ    อาโลกิเต    วิโลกิเต    สมฺปชานการี    โหติ    สมฺมิญฺชิเต
ปสาริเต       สมฺปชานการี       โหติ       สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารเณ
สมฺปชานการี   โหติ   อสิเต   ปีเต   ขายิเต   สายิเต  สมฺปชานการี
โหติ   อุจฺจารปสฺสาวกมฺเม   สมฺปชานการี   โหติ  คเต  ฐิเต  นิสินฺเน
สุตฺเต ชาคริเต ภาสิเต ตุณฺหีภาเว สมฺปชานการี โหติ ฯ
     {๑๓๕.๑๗}   โส   อิมินา  จ  อริเยน  สีลกฺขนฺเธน  สมนฺนาคโต
อิมินา   จ   อริเยน   อินฺทฺริยสํวเรน  สมนฺนาคโต  อิมินา  จ  อริเยน
สติสมฺปชญฺเญน    สมนฺนาคโต    อิมาย    จ    อริยาย    สนฺตุฏฺฐิยา
สมนฺนาคโต    วิวิตฺตํ    เสนาสนํ    ภชติ   อรญฺญํ   รุกฺขมูลํ   ปพฺพตํ
กนฺทรํ    คิริคุหํ    สุสานํ    วนปตฺถํ    อพฺโภกาสํ    ปลาลปุญฺชํ   ฯ
โส    ปจฺฉาภตฺตํ    ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต   นิสีทติ   ปลฺลงฺกํ   อาภุชิตฺวา
อุชุํ   กายํ  ปณิธาย  ปริมุขํ  สตึ  อุปฏฺฐเปตฺวา  ฯ  โส  อภิชฺฌํ  โลเก
ปหาย   วิคตาภิชฺเฌน   เจตสา   วิหรติ   อภิชฺฌาย   จิตฺตํ  ปริโสเธติ
พฺยาปาทปโทสํ   ปหาย   อพฺยาปนฺนจิตฺโต   วิหรติ  สพฺพปาณภูตหิตานุกมฺปี
พฺยาปาทปโทสา    จิตฺตํ   ปริโสเธติ   ถีนมิทฺธํ   ปหาย   วิคตถีนมิทฺโธ
วิหรติ   อาโลกสญฺญี   สโต   สมฺปชาโน   ถีนมิทฺธา   จิตฺตํ  ปริโสเธติ
อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ    ปหาย    อนุทฺธโต   วิหรติ   อชฺฌตฺตํ   วูปสนฺตจิตฺโต
อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจา    จิตฺตํ   ปริโสเธติ   วิจิกิจฺฉํ   ปหาย   ติณฺณวิจิกิจฺโฉ
วิหรติ อกถงฺกถี กุสเลสุ ธมฺเมสุ วิจิกิจฺฉาย จิตฺตํ ปริโสเธติ ฯ
     {๑๓๕.๑๘}   โส  อิเม  ปญฺจ  นีวรเณ  ปหาย เจตโส อุปกฺกิเลเส
ปญฺญาย   ทุพฺพลีกรเณ   วิวิจฺเจว   กาเมหิ   วิวิจฺจ  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ
สวิตกฺกํ   สวิจารํ   วิเวกชํ   ปีติสุขํ   ปฐมํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ
วิตกฺกวิจารานํ   วูปสมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ   เจตโส   เอโกทิภาวํ
อวิตกฺกํ  อวิจารํ  สมาธิชํ  ปีติสุขํ  ทุติยํ  ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ ปีติยา
จ  วิราคา  อุเปกฺขโก  จ  วิหรติ  สโต  จ  สมฺปชาโน  สุขญฺจ กาเยน
ปฏิสํเวเทติ   ยนฺตํ   อริยา   อาจิกฺขนฺติ  อุเปกฺขโก  สติมา  สุขวิหารีติ
ตติยํ  ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  สุขสฺส  จ  ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ ปหานา
ปุพฺเพว        โสมนสฺสโทมนสฺสานํ       อตฺถงฺคมา       อทุกฺขมสุขํ
อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ
     {๑๓๕.๑๙}   โส  เอวํ  สมาหิเต  จิตฺเต  ปริสุทฺเธ  ปริโยทาเต
อนงฺคเณ   วิคตูปกฺกิเลเส   มุทุภูเต   กมฺมนีเย   ฐิเต  อาเนญฺชปฺปตฺเต
ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณาย   จิตฺตํ   อภินินฺนาเมติ   ฯ   โส   อเนกวิหิตํ
ปุพฺเพนิวาสํ  อนุสฺสรติ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  เอกมฺปิ  ชาตึ  เทฺวปิ  ชาติโย
ติสฺโสปิ   ชาติโย   จตสฺโสปิ   ชาติโย  ปญฺจปิ  ชาติโย  ทสปิ  ชาติโย
วีสมฺปิ   ชาติโย   ตึสมฺปิ   ชาติโย   จตฺตาลีสมฺปิ   ชาติโย  ปญฺญาสมฺปิ
ชาติโย     ชาติสตมฺปิ    ชาติสหสฺสมฺปิ    ชาติสตสหสฺสมฺปิ    อเนเกปิ
สํวฏฺฏกปฺเป    อเนเกปิ    วิวฏฺฏกปฺเป    อเนเกปิ   สํวฏฺฏวิวฏฺฏกปฺเป
อมุตฺราสึ     เอวํนาโม     เอวํโคตฺโต    เอวํวณฺโณ    เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที    เอวมายุปริยนฺโต    โส   ตโต   จุโต   อมุตฺร
อุทปาทึ   ตตฺราปาสึ   เอวํนาโม  เอวํโคตฺโต  เอวํวณฺโณ  เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที  เอวมายุปริยนฺโต  โส  ตโต  จุโต  อิธูปปนฺโนติ  ฯ
อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ ฯ
     {๑๓๕.๒๐}   โส  เอวํ  สมาหิเต  จิตฺเต  ปริสุทฺเธ  ปริโยทาเต
อนงฺคเณ   วิคตูปกฺกิเลเส   มุทุภูเต   กมฺมนีเย   ฐิเต  อาเนญฺชปฺปตฺเต
สตฺตานํ     จุตูปปาตญาณาย     จิตฺตํ     อภินินฺนาเมติ     ฯ    โส
ทิพฺเพน    จกฺขุนา    วิสุทฺเธน    อติกฺกนฺตมานุสเกน   สตฺเต   ปสฺสติ
จวมาเน   อุปปชฺชมาเน   หีเน   ปณีเต   สุวณฺเณ   ทุพฺพณฺเณ   สุคเต
ทุคฺคเต   ยถากมฺมูปเค   สุตฺเต   ปชานาติ  อิเม  วต  โภนฺโต  สตฺตา
กายทุจฺจริเตน       สมนฺนาคตา       วจีทุจฺจริเตน      สมนฺนาคตา
มโนทุจฺจริเตน    สมนฺนาคตา    อริยานํ    อุปวาทกา    มิจฺฉาทิฏฺฐิกา
มิจฺฉาทิฏฺฐิกมฺมสมาทานา    เต   กายสฺส   เภทา   ปรมฺมรณา   อปายํ
ทุคฺคตึ   วินิปาตํ   นิรยํ   อุปปนฺนา   อิเม   วาปน   โภนฺโต   สตฺตา
กายสุจริเตน    สมนฺนาคตา   วจีสุจริเตน   สมนฺนาคตา   มโนสุจริเตน
สมนฺนาคตา         อริยานํ        อนุปวาทกา        สมฺมาทิฏฺฐิกา
สมฺมาทิฏฺฐิกมฺมสมาทานา     เต     กายสฺส     เภทา     ปรมฺมรณา
สุคตึ  สคฺคํ  โลกํ  อุปปนฺนาติ  ฯ  โส  อิติ  ทิพฺเพน  จกฺขุนา  วิสุทฺเธน
อติกฺกนฺตมานุสเกน    สตฺเต   ปสฺสติ   จวมาเน   อุปปชฺชมาเน   หีเน
ปณีเต     สุวณฺเณ     ทุพฺพณฺเณ    สุคเต    ทุคฺคเต    ยถากมฺมูปเค
สตฺเต ปชานาติ ฯ
     {๑๓๕.๒๑}   โส เอวํ สมาหิเต จิตฺเต ปริสุทฺเธ ปริโยทาเต อนงฺคเณ
วิคตูปกฺกิเลเส   มุทุภูเต   กมฺมนีเย   ฐิเต   อาเนญฺชปฺปตฺเต  อาสวานํ
ขยญาณาย  จิตฺตํ  อภินินฺนาเมติ  ฯ  โส  อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ ปชานาติ
อยํ   ทุกฺขสมุทโยติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ   ทุกฺขนิโรโธติ  ยถาภูตํ
ปชานาติ   อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี   ปฏิปทาติ   ยถาภูตํ  ปชานาติ  อิเม
อาสวาติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ  อาสวสมุทโยติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ
อยํ  อาสวนิโรโธติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  อยํ  อาสวนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ
ยถาภูตํ  ปชานาติ  ฯ  ตสฺส  เอวํ  ชานโต  เอวํ  ปสฺสโต  กามาสวาปิ
จิตฺตํ     วิมุจฺจติ     ภวาสวาปิ     จิตฺตํ    วิมุจฺจติ    อวิชฺชาสวาปิ
จิตฺตํ   วิมุจฺจติ   ฯ   วิมุตฺตสฺมึ  วิมุตฺตมิติ  ญาณํ  โหติ  ฯ  ขีณา  ชาติ
วุสิตํ   พฺรหฺมจริยํ   กตํ   กรณียํ   นาปรํ   อิตฺถตฺตายาติ  ปชานาติ  ฯ
เอวํ   ปุคฺคโล  เนว  อตฺตนฺตโป  โหติ  น  อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต
น    ปรนฺตโป    น    ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   โส   อนตฺตนฺตโป
อปรนฺตโป   ทิฏฺเฐว   ธมฺเม   นิจฺฉาโต  นิพฺพุโต  สีตีภูโต  สุขปฏิสํเวที
พฺรหฺมภูเตน อตฺตนา วิหรติ ฯ
     [๑๓๖]   กตโม  จ  ปุคฺคโล  สราโค ยสฺส ปุคฺคลสฺส ราโค อปฺปหีโน
อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล สราโค ฯ
     {๑๓๖.๑}   กตโม จ ปุคฺคโล สโทโส ยสฺส ปุคฺคลสฺส โทโส อปฺปหีโน
อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล สโทโส ฯ
     {๑๓๖.๒}   กตโม จ ปุคฺคโล สโมโห ยสฺส ปุคฺคลสฺส โมโห อปฺปหีโน
อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล สโมโห ฯ
     {๑๓๖.๓}   กตโม จ ปุคฺคโล สมาโน ยสฺส ปุคฺคลสฺส มาโน อปฺปหีโน
อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล สมาโน ฯ
     [๑๓๗]   กถญฺจ   ปุคฺคโล   ลาภี   โหติ   อชฺฌตฺตํ  เจโตสมถสฺส
น   ลาภี   อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   ลาภี  โหติ
รูปสหคตานํ  วา  อรูปสหคตานํ  วา  สมาปตฺตีนํ  น ลาภี โลกุตฺตรมคฺคสฺส
วา   ผลสฺส   วา   เอวํ  ปุคฺคโล  ลาภี  โหติ  อชฺฌตฺตํ  เจโตสมถสฺส
น ลาภี อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย ฯ
     {๑๓๗.๑}   กถญฺจ   ปุคฺคโล  ลาภี  โหติ  อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย
น        ลาภี        อชฺฌตฺตํ       เจโตสมถสฺส       อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   ลาภี   โหติ   โลกุตฺตรมคฺคสฺส   วา   ผลสฺส  วา  น  ลาภี
รูปสหคตานํ    วา   อรูปสหคตานํ   วา   สมาปตฺตีนํ   เอวํ   ปุคฺคโล
ลาภี โหติ อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย น ลาภี อชฺฌตฺตํ เจโตสมถสฺส ฯ
     {๑๓๗.๒}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  ลาภี  เจว โหติ อชฺฌตฺตํ เจโตสมถสฺส
ลาภี   จ   อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   ลาภี  โหติ
รูปสหคตานํ   วา  อรูปสหคตานํ  วา  สมาปตฺตีนํ  ลาภี  โลกุตฺตรมคฺคสฺส
วา  ผลสฺส  วา  เอวํ  ปุคฺคโล  ลาภี  เจว  โหติ อชฺฌตฺตํ เจโตสมถสฺส
ลาภี จ อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย ฯ
     {๑๓๗.๓}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  เนว  ลาภี โหติ อชฺฌตฺตํ เจโตสมถสฺส
น  ลาภี  อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  เนว  ลาภี  โหติ
รูปสหคตานํ    วา    อรูปสหคตานํ    วา    สมาปตฺตีนํ    น   ลาภี
โลกุตฺตรมคฺคสฺส   วา   ผลสฺส   วา  เอวํ  ปุคฺคโล  เนว  ลาภี  โหติ
อชฺฌตฺตํ เจโตสมถสฺส น ลาภี อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย ฯ
     [๑๓๘]   กตโม   จ   ปุคฺคโล   อนุโสตคามี  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
กาเม   จ   ปฏิเสวติ   ปาปญฺจ   กมฺมํ   กโรติ  อยํ  วุจฺจติ  ปุคฺคโล
อนุโสตคามี ฯ
     {๑๓๘.๑}   กตโม  จ  ปุคฺคโล  ปฏิโสตคามี  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
กาเม   จ   น   ปฏิเสวติ   ปาปญฺจ   กมฺมํ   น  กโรติ  โส  สหาปิ
ทุกฺเขน   สหาปิ   โทมนสฺเสน  อสฺสุมุเขนปิ  รุทมาโน  ปริปุณฺณํ  ปริสุทฺธํ
พฺรหฺมจริยํ จรติ อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล ปฏิโสตคามี ฯ
     {๑๓๘.๒}   กตโม    จ    ปุคฺคโล    ฐิตตฺโต    อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ
สญฺโญชนานํ    ปริกฺขยา    โอปปาติโก    โหติ    ตตฺถ    ปรินิพฺพายี
อนาวตฺติธมฺโม ตสฺมา โลกา อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล ฐิตตฺโต ฯ
     {๑๓๘.๓}   กตโม จ ปุคฺคโล ติณฺโณ ปารคโต ถเล ติฏฺฐติ พฺราหฺมโณ
อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล  อาสวานํ  ขยา  อนาสวํ  เจโตวิมุตฺตึ  ปญฺญาวิมุตฺตึ
ทิฏฺเฐว    ธมฺเม    สยํ    อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ
อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล ติณฺโณ ปารคโต ถเล ติฏฺฐติ พฺราหฺมโณ ฯ
     [๑๓๙]   กถญฺจ   ปุคฺคโล   อปฺปสฺสุโต   โหติ  สุเตน  อนุปปนฺโน
อิเธกจฺจสฺส   ปุคฺคลสฺส   อปฺปกํ   สุตํ  โหติ  สุตฺตํ  เคยฺยํ  เวยฺยากรณํ
คาถํ  อุทานํ  อิติวุตฺตกํ  ชาตกํ  อพฺภูตธมฺมํ  เวทลฺลํ  โส  ตสฺส อปฺปกสฺส
สุตสฺส   น   อตฺถมญฺญาย   น   ธมฺมมญฺญาย   น   ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน
โหติ เอวํ ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต โหติ สุเตน อนุปปนฺโน ฯ
     {๑๓๙.๑}   กถญฺจ   ปุคฺคโล  อปฺปสฺสุโต  โหติ  สุเตน  อุปปนฺโน
อิเธกจฺจสฺส   ปุคฺคลสฺส   อปฺปกํ   สุตํ  โหติ  สุตฺตํ  เคยฺยํ  เวยฺยากรณํ
คาถํ   อุทานํ   อิติวุตฺตกํ   ชาตกํ   อพฺภูตธมฺมํ   เวทลฺลํ   โส   ตสฺส
อปฺปกสฺส    สุตสฺส    อตฺถมญฺญาย    ธมฺมมญฺญาย   ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน
โหติ เอวํ ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต โหติ สุเตน อุปปนฺโน ฯ
     {๑๓๙.๒}   กถญฺจ    ปุคฺคโล    พหุสฺสุโต    โหติ    สุเตน
อนุปปนฺโน    อิเธกจฺจสฺส    ปุคฺคลสฺส    พหุกํ    สุตํ    โหติ   สุตฺตํ
เคยฺยํ    เวยฺยากรณํ   คาถํ   อุทานํ   อิติวุตฺตกํ   ชาตกํ   อพฺภูตธมฺมํ
เวทลฺลํ     โส     ตสฺส     พหุกสฺส    สุตสฺส    น    อตฺถมญฺญาย
น    ธมฺมมญฺญาย    น   ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน   โหติ   เอวํ   ปุคฺคโล
พหุสฺสุโต โหติ สุเตน อนุปปนฺโน ฯ
     {๑๓๙.๓}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   พหุสฺสุโต  โหติ  สุเตน  อุปปนฺโน
อิเธกจฺจสฺส  ปุคฺคลสฺส  พหุกํ  สุตํ  โหติ  สุตฺตํ  เคยฺยํ  เวยฺยากรณํ คาถํ
อุทานํ  อิติวุตฺตกํ  ชาตกํ  อพฺภูตธมฺมํ  เวทลฺลํ  โส  ตสฺส  พหุกสฺส สุตสฺส
อตฺถมญฺญาย   ธมฺมมญฺญาย   ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน   โหติ   เอวํ  ปุคฺคโล
พหุสฺสุโต โหติ สุเตน อุปปนฺโน ฯ
     [๑๔๐]   กตโม   จ   ปุคฺคโล   สมณมจโล   อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
ติณฺณํ    สญฺโญชนานํ    ปริกฺขยา   โสตาปนฺโน   โหติ   อวินิปาตธมฺโม
นิยโต สมฺโพธิปรายโน อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล สมณมจโล ฯ
     {๑๔๐.๑}   กตโม  จ  ปุคฺคโล  สมณปทุโม อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล ติณฺณํ
สญฺโญชนานํ  ปริกฺขยา  ราคโทสโมหานํ  ตนุตฺตา  สกทาคามี โหติ สกิเทว
อิมํ โลกํ อาคนฺตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กโรติ อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล สมณปทุโม ฯ
     {๑๔๐.๒}   กตโม  จ  ปุคฺคโล  สมณปุณฺฑรีโก  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
ปญฺจนฺนํ   โอรมฺภาคิยานํ   สญฺโญชนานํ   ปริกฺขยา   โอปปาติโก   โหติ
ตตฺถ   ปรินิพฺพายี   อนาวตฺติธมฺโม  ตสฺมา  โลกา  อยํ  วุจฺจติ  ปุคฺคโล
สมณปุณฺฑรีโก ฯ
     {๑๔๐.๓}   กตโม  จ  ปุคฺคโล  สมเณสุ  สมณสุขุมาโล  อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   อาสวานํ   ขยา   อนาสวํ  เจโตวิมุตฺตึ  ปญฺญาวิมุตฺตึ  ทิฏฺเฐว
ธมฺเม  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  อยํ  วุจฺจติ ปุคฺคโล
สมเณสุ สมณสุขุมาโลติ ฯ
                                   จตุกฺกนิทฺเทโส นิฏฺฐิโต ฯ
                                         ------------
                                       ปญฺจกนิทฺเทโส
     [๑๔๑]   ตตฺร  ยฺวายํ  ปุคฺคโล  อารมฺภติ  จ  วิปฺปฏิสารี  จ  โหติ
ตญฺจ    เจโตวิมุตฺตึ    ปญฺญาวิมุตฺตึ    ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   ยตฺถสฺส
เต   อุปฺปนฺนา   ปาปกา   อกุสลา   ธมฺมา  อปริเสสา  นิรุชฺฌนฺติ  โส
เอวมสฺส   วจนีโย   อายสฺมโต   โข   อารมฺภชา   อาสวา  สํวิชฺชนฺติ
วิปฺปฏิสารชา    อาสวา    ปวฑฺฒนฺติ    สาธุ   วตายสฺมา   อารมฺภเช
อาสเว   ปหาย   วิปฺปฏิสารเช  อาสเว  ปฏิวิโนเทตฺวา  จิตฺตํ  ปญฺญญฺจ
ภาเวตุ เอวมายสฺมา อมุนา ปญฺจเมน ปุคฺคเลน สมสโม ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๑๔๑.๑}   ตตฺร  ยฺวายํ  ปุคฺคโล อารมฺภติ น วิปฺปฏิสารี โหติ ตญฺจ
เจโตวิมุตฺตึ   ปญฺญาวิมุตฺตึ  ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  ยตฺถสฺส  เต  อุปฺปนฺนา
ปาปกา   อกุสลา  ธมฺมา  อปริเสสา  นิรุชฺฌนฺติ  โส  เอวมสฺส  วจนีโย
อายสฺมโต   โข   อารมฺภชา  อาสวา  สํวิชฺชนฺติ  วิปฺปฏิสารชา  อาสวา
นปฺปวฑฺฒนฺติ   สาธุ   วตายสฺมา   อารมฺภเช   อาสเว   ปหาย   จิตฺตํ
ปญฺญญฺจ   ภาเวตุ   เอวมายสฺมา   อมุนา  ปญฺจเมน  ปุคฺคเลน  สมสโม
ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๑๔๑.๒}   ตตฺร  ยฺวายํ  ปุคฺคโล  น  อารมฺภติ  วิปฺปฏิสารี  โหติ
ตญฺจ    เจโตวิมุตฺตึ    ปญฺญาวิมุตฺตึ    ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   ยตฺถสฺส
เต   อุปฺปนฺนา   ปาปกา   อกุสลา   ธมฺมา  อปริเสสา  นิรุชฺฌนฺติ  โส
เอวมสฺส   วจนีโย   อายสฺมโต  โข  อารมฺภชา  อาสวา  น  สํวิชฺชนฺติ
วิปฺปฏิสารชา    อาสวา   ปวฑฺฒนฺติ   สาธุ   วตายสฺมา   วิปฺปฏิสารเช
อาสเว    ปฏิวิโนเทตฺวา    จิตฺตํ    ปญฺญญฺจ   ภาเวตุ   เอวมายสฺมา
อมุนา ปญฺจเมน ปุคฺคเลน สมสโม ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๑๔๑.๓}   ตตฺร  ยฺวายํ  ปุคฺคโล  น  อารมฺภติ น วิปฺปฏิสารี โหติ
ตญฺจ   เจโตวิมุตฺตึ   ปญฺญาวิมุตฺตึ   ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ  ยตฺถสฺส  เต
อุปฺปนฺนา  ปาปกา  อกุสลา  ธมฺมา  อปริเสสา  นิรุชฺฌนฺติ  โส  เอวมสฺส
วจนีโย  อายสฺมโต  โข  อารมฺภชา  อาสวา  น  สํวิชฺชนฺติ วิปฺปฏิสารชา
อาสวา    นปฺปวฑฺฒนฺติ   สาธุ   วตายสฺมา   จิตฺตํ   ปญฺญญฺจ   ภาเวตุ
เอวมายสฺมา   อมุนา   ปญฺจเมน   ปุคฺคเลน   สมสโม   ภวิสฺสตีติ   ฯ
อิเม  จตฺตาโร  ปุคฺคลา  อมุนา  ปญฺจเมน  ปุคฺคเลน  เอวํ โอวทิยมานา
เอวมนุสาสิยมานา อนุปุพฺเพน อาสวานํ ขยํ ปาปุณนฺติ ฯ
     [๑๔๒]   กถญฺจ   ปุคฺคโล  ทตฺวา  อวชานาติ  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
ยสฺส   ปุคฺคลสฺส   เทติ   จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ
ตสฺส   เอวํ   โหติ   อหํ   ทมฺมิ   อยํ   ปน   ปฏิคฺคณฺหาตีติ   ตเมนํ
ทตฺวา อวชานาติ เอวํ ปุคฺคโล ทตฺวา อวชานาติ ฯ
     {๑๔๒.๑}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  สํวาเสน อวชานาติ อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล
เยน  ปุคฺคเลน  สทฺธึ  สํวสติ  เทฺว วา ตีณิ วา วสฺสานิ ตเมนํ สํวาเสน
อวชานาติ เอวํ ปุคฺคโล สํวาเสน อวชานาติ ฯ
     {๑๔๒.๒}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   อาเธยฺยมุโข   โหติ   อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   ปรสฺส   วณฺเณ   วา   อวณฺเณ  วา  ภาสิยมาเน  ขิปฺปญฺเญว
อธิมุจฺจิตา       โหติ       เอวํ       ปุคฺคโล       อาเธยฺยมุโข
โหติ ฯ
     {๑๔๒.๓}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   โลโล  โหติ  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
อิตฺตรสทฺโธ    โหติ   อิตฺตรภตฺติ   อิตฺตรเปโม   อิตฺตรปฺปสาโท   เอวํ
ปุคฺคโล โลโล โหติ ฯ
     {๑๔๒.๔}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   มนฺโท  โมมูโห  โหติ  อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   กุสลากุสเล   ธมฺเม   น   ชานาติ   สาวชฺชานวชฺเช  ธมฺเม
น   ชานาติ   หีนปฺปณีเต   ธมฺเม   น   ชานาติ   กณฺหสุกฺกสปฺปฏิภาเค
ธมฺเม น ชานาติ เอวํ ปุคฺคโล มนฺโท โมมูโห โหติ ฯ
                       ตตฺถ กตเม ปญฺจ โยธาชีวูปมา ปุคฺคลา
     [๑๔๓]   ปญฺจ   โยธาชีวา   อิเธกจฺโจ   โยธาชีโว  รชคฺคญฺเญว
ทิสฺวา   สํสีทติ   วิสีทติ   น   สนฺถมฺภติ  น  สกฺโกติ  สงฺคามํ  โอตริตุํ
เอวรูโปปิ  อิเธกจฺโจ  โยธาชีโว  โหติ  อยํ  ปฐโม  โยธาชีโว  สนฺโต
สํวิชฺชมาโน โลกสฺมึ ฯ
     {๑๔๓.๑}   ปุน   จปรํ   อิเธกจฺโจ   โยธาชีโว   สหติ  รชคฺคํ
อปิจ    โข    ธชคฺคญฺเญว   ทิสฺวา   สํสีทติ   วิสีทติ   น   สนฺถมฺภติ
น   สกฺโกติ  สงฺคามํ  โอตริตุํ  เอวรูโปปิ  อิเธกจฺโจ  โยธาชีโว  โหติ
อยํ ทุติโย โยธาชีโว สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมึ ฯ
     {๑๔๓.๒}   ปุน  จปรํ  อิเธกจฺโจ  โยธาชีโว  สหติ  รชคฺคํ  สหติ
ธชคฺคํ   อปิจ  โข  อุสฺสาทนญฺเญว  สุตฺวา  สํสีทติ  วิสีทติ  น  สนฺถมฺภติ
น  สกฺโกติ  สงฺคามํ  โอตริตุํ  เอวรูโปปิ  อิเธกจฺโจ โยธาชีโว โหติ อยํ
ตติโย โยธาชีโว สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมึ ฯ
     {๑๔๓.๓}   ปุน  จปรํ อิเธกจฺโจ โยธาชีโว สหติ รชคฺคํ สหติ ธชคฺคํ
สหติ   อุสฺสาทนํ   อปิจ  โข  สมฺปหาเร  หญฺญติ  พฺยาปชฺชติ  เอวรูโปปิ
อิเธกจฺโจ        โยธาชีโว        โหติ        อยํ       จตุตฺโถ
โยธาชีโว สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมึ ฯ
     {๑๔๓.๔}   ปุน  จปรํ อิเธกจฺโจ โยธาชีโว สหติ รชคฺคํ สหติ ธชคฺคํ
สหติ  อุสฺสาทนํ  สหติ  สมฺปหารํ  โส ตํ สงฺคามํ อภิวิชินิตฺวา วิชิตสงฺคาโม
ตเมว  สงฺคามสีสํ  อชฺฌาวสติ  เอวรูโปปิ  อิเธกจฺโจ โยธาชีโว โหติ อยํ
ปญฺจโม  โยธาชีโว  สนฺโต  สํวิชฺชมาโน  โลกสฺมึ ฯ อิเม ปญฺจ โยธาชีวา
สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ ฯ
     [๑๔๔]   เอวเมว  ปญฺจิเม  โยธาชีวูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา
ภิกฺขูสุ  ฯ  กตเม  ปญฺจ  ฯ  อิเธกจฺโจ  ภิกฺขุ  รชคฺคญฺเญว ทิสฺวา สํสีทติ
วิสีทติ   น  สนฺถมฺภติ  น  สกฺโกติ  พฺรหฺมจริยํ  สนฺตาเนตุํ  สิกฺขาทุพฺพลฺยํ
อาวิกตฺวา   สิกฺขํ   ปจฺจกฺขาย   หีนายาวตฺตติ  ฯ  กิมสฺส  รชคฺคสฺมึ  ฯ
อิธ  ภิกฺขุ  สุณาติ  อมุกสฺมึ  นาม  คาเม  วา นิคเม วา อิตฺถี วา กุมารี
วา    อภิรูปา    ทสฺสนียา    ปาสาทิกา    ปรมาย   วณฺณโปกฺขรตาย
สมนฺนาคตาติ  โส  ตํ  สุตฺวา  สํสีทติ  วิสีทติ  น  สนฺถมฺภติ  น  สกฺโกติ
พฺรหฺมจริยํ   สนฺตาเนตุํ   สิกฺขาทุพฺพลฺยํ   อาวิกตฺวา   สิกฺขํ   ปจฺจกฺขาย
หีนายาวตฺตติ อิทมสฺส รชคฺคสฺมึ ฯ
     {๑๔๔.๑}   เสยฺยถาปิ  โส  โยธาชีโว  รชคฺคญฺเญว  ทิสฺวา สํสีทติ
วิสีทติ  น  สนฺถมฺภติ  น  สกฺโกติ  สงฺคามํ โอตริตุํ ตถูปโม อยํ ปุคฺคโล ฯ
เอวรูโปปิ  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  โหติ  ฯ อยํ ปฐโม โยธาชีวูปโม ปุคฺคโล
สนฺโต  สํวิชฺชมาโน  ภิกฺขูสุ  ฯ  ปุน  จปรํ  อิเธกจฺโจ  ภิกฺขุ สหติ รชคฺคํ
อปิจ     โข     ธชคฺคญฺเญว     ทิสฺวา     สํสีทติ     วิสีทติ    น
สนฺถมฺภติ    น    สกฺโกติ    พฺรหฺมจริยํ    สนฺตาเนตุํ    สิกฺขาทุพฺพลฺยํ
อาวิกตฺวา   สิกฺขํ   ปจฺจกฺขาย   หีนายาวตฺตติ  ฯ  กิมสฺส  ธชคฺคสฺมึ  ฯ
อิธ  ภิกฺขุ  น  เหว  โข สุณาติ อมุกสฺมึ นาม คาเม วา นิคเม วา อิตฺถี
วา  กุมารี  วา  อภิรูปา  ทสฺสนียา  ปาสาทิกา  ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย
สมนฺนาคตาติ   อปิจ  โข  สามํ  ปสฺสติ  อิตฺถึ  วา  กุมารึ  วา  อภิรูปํ
ทสฺสนียํ    ปาสาทิกํ    ปรมาย    วณฺณโปกฺขรตาย    สมนฺนาคตํ   โส
ตํ   ทิสฺวา   สํสีทติ   วิสีทติ   น   สนฺถมฺภติ   น  สกฺโกติ  พฺรหฺมจริยํ
สนฺตาเนตุํ      สิกฺขาทุพฺพลฺยํ      อาวิกตฺวา     สิกฺขํ     ปจฺจกฺขาย
หีนายาวตฺตติ อิทมสฺส ธชคฺคสฺมึ ฯ
     {๑๔๔.๒}   เสยฺยถาปิ  โส  โยธาชีโว  สหติ  รชคฺคํ  อปิจ  โข
ธชคฺคญฺเญว    ทิสฺวา   สํสีทติ   วิสีทติ   น   สนฺถมฺภติ   น   สกฺโกติ
สงฺคามํ  โอตริตุํ  ตถูปโม  อยํ  ปุคฺคโล  ฯ เอวรูโปปิ อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล
โหติ ฯ อยํ ทุติโย โยธาชีวูปโม ปุคฺคโล สนฺโต สํวิชฺชมาโน ภิกฺขูสุ ฯ
     {๑๔๔.๓}   ปุน  จปรํ  อิเธกจฺโจ  ภิกฺขุ  สหติ  รชคฺคํ สหติ ธชคฺคํ
อปิจ   โข   อุสฺสาทนญฺเญว   สุตฺวา   สํสีทติ  วิสีทติ  น  สนฺถมฺภติ  น
สกฺโกติ    พฺรหฺมจริยํ    สนฺตาเนตุํ   สิกฺขาทุพฺพลฺยํ   อาวิกตฺวา   สิกฺขํ
ปจฺจกฺขาย   หีนายาวตฺตติ   ฯ   กิมสฺส   อุสฺสาทนาย   ฯ   อิธ  ภิกฺขุํ
อรญฺญคตํ    วา    รุกฺขมูลคตํ   วา   สุญฺญาคารคตํ   วา   มาตุคาโม
อุปสงฺกมิตฺวา     อูหสติ     อุลฺลปติ    อุชฺชคฺฆติ    อุปฺผณฺเฑติ    โส
มาตุคาเมน       อูหสิยมาโน       อุลฺลปิยมาโน      อุชฺชคฺฆิยมาโน
อุปฺผณฺฑิยมาโน    สํสีทติ    วิสีทติ    น    สนฺถมฺภติ    น    สกฺโกติ
พฺรหฺมจริยํ      สนฺตาเนตุํ      สิกฺขาทุพฺพลฺยํ     อาวิกตฺวา     สิกฺขํ
ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺตติ อิทมสฺส อุสฺสาทนาย ฯ
     {๑๔๔.๕}   เสยฺยถาปิ   โส   โยธาชีโว   สหติ   รชคฺคํ  สหติ
ธชคฺคํ    อปิจ    โข    อุสฺสาทนญฺเญว    สุตฺวา    สํสีทติ    วิสีทติ
น   สนฺถมฺภติ  น  สกฺโกติ  สงฺคามํ  โอตริตุํ  ตถูปโม  อยํ  ปุคฺคโล  ฯ
เอวรูโปปิ   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล   โหติ  ฯ  อยํ  ตติโย  โยธาชีวูปโม
ปุคฺคโล สนฺโต สํวิชฺชมาโน ภิกฺขูสุ ฯ
     {๑๔๔.๖}   ปุน   จปรํ   อิเธกจฺโจ   ภิกฺขุ  สหติ  รชคฺคํ  สหติ
ธชคฺคํ   สหติ   อุสฺสาทนํ  อปิจ  โข  สมฺปหาเร  หญฺญติ  พฺยาปชฺชติ  ฯ
กิมสฺส   สมฺปหารสฺมึ   ฯ   อิธ   ภิกฺขุํ  อรญฺญคตํ  วา  รุกฺขมูลคตํ  วา
สุญฺญาคารคตํ      วา      มาตุคาโม     อุปสงฺกมิตฺวา     อภินิสีทติ
อภินิปชฺชติ     อชฺโฌตฺถรติ     โส     มาตุคาเมน     อภินิสีทิยมาโน
อภินิปชฺชิยมาโน       อชฺโฌตฺถริยมาโน       สิกฺขํ       อปจฺจกฺขาย
ทุพฺพลฺยํ     อนาวิกตฺวา     เมถุนํ     ธมฺมํ     ปฏิเสวติ    อิทมสฺส
สมฺปหารสฺมึ ฯ
     {๑๔๔.๗}   เสยฺยถาปิ   โส   โยธาชีโว   สหติ   รชคฺคํ  สหติ
ธชคฺคํ   สหติ   อุสฺสาทนํ   อปิจ   โข   สมฺปหาเร  หญฺญติ  พฺยาปชฺชติ
ตถูปโม   อยํ   ปุคฺคโล   ฯ  เอวรูโปปิ  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  โหติ  ฯ
อยํ จตุตฺโถ โยธาชีวูปโม ปุคฺคโล สนฺโต สํวิชฺชมาโน ภิกฺขูสุ ฯ
     {๑๔๔.๘}   ปุน   จปรํ   อิเธกจฺโจ   ภิกฺขุ  สหติ  รชคฺคํ  สหติ
ธชคฺคํ   สหติ  อุสฺสาทนํ  สหติ  สมฺปหารํ  โส  ตํ  สงฺคามํ  อภิวิชินิตฺวา
วิชิตสงฺคาโม     ตเมว     สงฺคามสีสํ     อชฺฌาวสติ    ฯ    กิมสฺส
สงฺคามวิชยสฺมึ    ฯ   อิธ   ภิกฺขุํ   อรญฺญคตํ   วา   รุกฺขมูลคตํ   วา
สุญฺญาคารคตํ          วา         มาตุคาโม         อุปสงฺกมิตฺวา
อภินิสีทติ     อภินิปชฺชติ     อชฺโฌตฺถรติ     ฯ    โส    มาตุคาเมน
อภินิสีทิยมาโน           อภินิปชฺชิยมาโน           อชฺโฌตฺถริยมาโน
วินิเวเฐตฺวา วินิโมเจตฺวา เยน กามํ ปกฺกมติ ฯ
     {๑๔๔.๙}   โส   วิวิตฺตํ   เสนาสนํ   ภชติ   อรญฺญํ   รุกฺขมูลํ
ปพฺพตํ   กนฺทรํ   คิริคุหํ   สุสานํ   วนปตฺถํ   อพฺโภกาสํ  ปลาลปุญฺชํ  ฯ
โส   อรญฺญคโต   วา   รุกฺขมูลคโต   วา  สุญฺญาคารคโต  วา  นิสีทติ
ปลฺลงฺกํ   อาภุชิตฺวา  อุชุํ  กายํ  ปณิธาย  ปริมุขํ  สตึ  อุปฏฺฐเปตฺวา  ฯ
โส   อภิชฺฌํ   โลเก   ปหาย  วิคตาภิชฺเฌน  เจตสา  วิหรติ  อภิชฺฌาย
จิตฺตํ    ปริโสเธติ   พฺยาปาทปโทสํ   ปหาย   อพฺยาปนฺนจิตฺโต   วิหรติ
สพฺพปาณภูตหิตานุกมฺปี       พฺยาปาทปโทสา      จิตฺตํ      ปริโสเธติ
ถีนมิทฺธํ     ปหาย     วิคตถีนมิทฺโธ    วิหรติ    อาโลกสญฺญี    สโต
สมฺปชาโน    ถีนมิทฺธา    จิตฺตํ    ปริโสเธติ   อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ   ปหาย
อนุทฺธโต     วิหรติ     อชฺฌตฺตํ     วูปสนฺตจิตฺโต     อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจา
จิตฺตํ   ปริโสเธติ   วิจิกิจฺฉํ   ปหาย   ติณฺณวิจิกิจฺโฉ   วิหรติ  อกถงฺกถี
กุสเลสุ ธมฺเมสุ วิจิกิจฺฉาย จิตฺตํ ปริโสเธติ ฯ
     {๑๔๔.๑๐}   โส  อิเม  ปญฺจ  นีวรเณ  ปหาย เจตโส อุปกฺกิเลเส
ปญฺญาย   ทุพฺพลีกรเณ   วิวิจฺเจว   กาเมหิ   วิวิจฺจ  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ
สวิตกฺกํ   สวิจารํ   วิเวกชํ   ปีติสุขํ   ปฐมํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ
วิตกฺกวิจารานํ   วูปสมาย   ทุติยํ   ฌานํ   ตติยํ   ฌานํ   จตุตฺถํ  ฌานํ
อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ
     {๑๔๔.๑๑}   โส เอวํ สมาหิเต จิตฺเต ปริสุทฺเธ ปริโยทาเต อนงฺคเณ
วิคตูปกฺกิเลเส   มุทุภูเต   กมฺมนีเย   ฐิเต   อาเนญฺชปฺปตฺเต  อาสวานํ
ขยญาณาย  จิตฺตํ  อภินินฺนาเมติ  ฯ  โส  อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ ปชานาติ
อยํ   ทุกฺขสมุทโยติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ   ทุกฺขนิโรโธติ  ยถาภูตํ
ปชานาติ    อยํ    ทุกฺขนิโรธคามินี    ปฏิปทาติ    ยถาภูตํ   ปชานาติ
อิเม   อาสวาติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ   อาสวสมุทโยติ   ยถาภูตํ
ปชานาติ  อยํ  อาสวนิโรโธติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  อยํ  อาสวนิโรธคามินี
ปฏิปทาติ ยถาภูตํ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๔.๑๒}   ตสฺส  เอวํ  ชานโต  เอวํ  ปสฺสโต กามาสวาปิ จิตฺตํ
วิมุจฺจติ   ภวาสวาปิ   จิตฺตํ   วิมุจฺจติ  อวิชฺชาสวาปิ  จิตฺตํ  วิมุจฺจติ  ฯ
วิมุตฺตสฺมึ   วิมุตฺตมิติ   ญาณํ   โหติ  ขีณา  ชาติ  วุสิตํ  พฺรหฺมจริยํ  กตํ
กรณียํ   นาปรํ  อิตฺถตฺตายาติ  ปชานาติ  ฯ  อิทมสฺส  สงฺคามวิชยสฺมึ  ฯ
เสยฺยถาปิ  โส  โยธาชีโว  สหติ  รชคฺคํ  สหติ  ธชคฺคํ  สหติ  อุสฺสาทนํ
สหติ   สมฺปหารํ   โส   ตํ  สงฺคามํ  อภิวิชินิตฺวา  วิชิตสงฺคาโม  ตเมว
สงฺคามสีสํ  อชฺฌาวสติ  ตถูปโม  อยํ  ปุคฺคโล  ฯ  เอวรูโปปิ  อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล  โหติ  ฯ  อยํ  ปญฺจโม  โยธาชีวูปโม ปุคฺคโล สนฺโต สํวิชฺชมาโน
ภิกฺขูสุ ฯ อิเม ปญฺจ โยธาชีวูปมา ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา ภิกฺขูสุ ฯ
     [๑๔๕]   ตตฺถ  กตเม  ปญฺจ  ปิณฺฑปาติกา  ฯ  มนฺทตฺตา  โมมูหตฺตา
ปิณฺฑปาติโก      โหติ      ปาปิจฺโฉ     อิจฺฉาปกโต     ปิณฺฑปาติโก
โหติ   อุมฺมาทา   จิตฺตวิกฺเขปา   ปิณฺฑปาติโก   โหติ   วณฺณิตํ  พุทฺเธหิ
พุทฺธสาวเกหีติ    ปิณฺฑปาติโก    โหติ    อปิจ   อปฺปิจฺฉํเยว   นิสฺสาย
สนฺตุฏฺฐึเยว   นิสฺสาย   สลฺเลขํเยว   นิสฺสาย   อิทมตฺถิตํเยว   นิสฺสาย
ปิณฺฑปาติโก   โหติ  ฯ  ตตฺร  ยฺวายํ  ปิณฺฑปาติโก  อปฺปิจฺฉํเยว  นิสฺสาย
สนฺตุฏฺฐึเยว   นิสฺสาย   สลฺเลขํเยว   นิสฺสาย   อิทมตฺถิตํเยว   นิสฺสาย
ปิณฺฑปาติโก    อยํ    อิเมสํ    ปญฺจนฺนํ    ปิณฺฑปาติกานํ   อคฺโค   จ
เสฏฺโฐ จ ปาโมกฺโข จ อุตฺตโม จ ปวโร จ ฯ
     {๑๔๕.๑}   เสยฺยถาปิ  นาม  ควา  ขีรํ ขีรมฺหา ทธิ ทธิมฺหา นวนีตํ
นวนีตมฺหา   สปฺปิ   สปฺปิมฺหา  สปฺปิมณฺโฑ  สปฺปิมณฺฑํ  ตตฺถ  อคฺคมกฺขายติ
เอวเมว  ยฺวายํ  ปิณฺฑปาติโก  อปฺปิจฺฉํเยว  นิสฺสาย  สนฺตุฏฺฐึเยว นิสฺสาย
สลฺเลขํเยว   นิสฺสาย   อิทมตฺถิตํเยว   นิสฺสาย  ปิณฺฑปาติโก  โหติ  อยํ
อิเมสํ   ปญฺจนฺนํ   ปิณฺฑปาติกานํ  อคฺโค  จ  เสฏฺโฐ  จ  ปาโมกฺโข  จ
อุตฺตโม จ ปวโร จ ฯ อิเม ปญฺจ ปิณฺฑปาติกา ฯ
     [๑๔๖]   ตตฺถ     กตเม    ปญฺจ    ขลุปจฺฉาภตฺติกา    ปญฺจ
เอกาสนิกา   ปญฺจ   ปํสุกูลิกา   ปญฺจ   เตจีวริกา   ปญฺจ   อารญฺญิกา
ปญฺจ    รุกฺขมูลิกา    ปญฺจ   อพฺโภกาสิกา   ปญฺจ   เนสชฺชิกา   ปญฺจ
ยถาสนฺถติกา
     {๑๔๖.๑}   ตตฺถ   กตเม   ปญฺจ   โสสานิกา   ฯ   มนฺทตฺตา
โมมูหตฺตา    โสสานิโก    โหติ   ปาปิจฺโฉ   อิจฺฉาปกโต   โสสานิโก
โหติ   อุมฺมาทา   จิตฺตวิกฺเขปา   โสสานิโก   โหติ   วณฺณิตํ   พุทฺเธหิ
พุทฺธสาวเกหีติ    โสสานิโก    โหติ    อปิจ    อปฺปิจฺฉํเยว   นิสฺสาย
สนฺตุฏฺฐึเยว   นิสฺสาย   สลฺเลขํเยว   นิสฺสาย   อิทมตฺถิตํเยว   นิสฺสาย
โสสานิโก   โหติ   ฯ   ตตฺร  ยฺวายํ  โสสานิโก  อปฺปิจฺฉํเยว  นิสฺสาย
สนฺตุฏฺฐึเยว   นิสฺสาย   สลฺเลขํเยว   นิสฺสาย   อิทมตฺถิตํเยว   นิสฺสาย
โสสานิโก   อยํ   อิเมสํ   ปญฺจนฺนํ   โสสานิกานํ   อคฺโค  จ  เสฏฺโฐ
จ ปาโมกฺโข จ อุตฺตโม จ ปวโร จ ฯ
     {๑๔๖.๒}   เสยฺยถาปิ  นาม  ควา  ขีรํ ขีรมฺหา ทธิ ทธิมฺหา นวนีตํ
นวนีตมฺหา   สปฺปิ   สปฺปิมฺหา  สปฺปิมณฺโฑ  สปฺปิมณฺฑํ  ตตฺถ  อคฺคมกฺขายติ
เอวเมว  ยฺวายํ  โสสานิโก  อปฺปิจฺฉํเยว  นิสฺสาย  สนฺตุฏฺฐึเยว  นิสฺสาย
สลฺเลขํเยว  นิสฺสาย  อิทมตฺถิตํเยว  นิสฺสาย  โสสานิโก  โหติ อยํ อิเมสํ
ปญฺจนฺนํ  โสสานิกานํ  อคฺโค  จ เสฏฺโฐ จ ปาโมกฺโข จ อุตฺตโม จ ปวโร
จ ฯ อิเม ปญฺจ โสสานิกาติ ฯ
                                    ปญฺจกนิทฺเทโส นิฏฺฐิโต ฯ
                                        -------------
                                        ฉกฺกนิทฺเทโส
     [๑๔๗]   ตตฺร  ยฺวายํ  ปุคฺคโล  ปุพฺเพ  อนนุสฺสุเตสุ  ธมฺเมสุ  สามํ
สจฺจานิ   อภิสมฺพุชฺฌติ   ตตฺถ   จ   สพฺพญฺญุตํ   ปาปุณาติ   พเลสุ   จ
วสีภาวํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ เตน ทฏฺฐพฺโพ ฯ
     {๑๔๗.๑}   ตตฺร  ยฺวายํ  ปุคฺคโล  ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ สามํ
สจฺจานิ   อภิสมฺพุชฺฌติ   น   จ   ตตฺถ  สพฺพญฺญุตํ  ปาปุณาติ  น  พเลสุ
จ วสีภาวํ ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ เตน ทฏฺฐพฺโพ ฯ
     {๑๔๗.๒}   ตตฺร   ยฺวายํ  ปุคฺคโล  ปุพฺเพ  อนนุสฺสุเตสุ  ธมฺเมสุ
สามํ   สจฺจานิ   อนภิสมฺพุชฺฌติ   ทิฏฺเฐว   ธมฺเม  ทุกฺขสฺสนฺตกโร  โหติ
สาวกปารมิญฺจ ปาปุณาติ สารีปุตฺตโมคฺคลฺลานา เตน ทฏฺฐพฺพา ฯ
     {๑๔๗.๓}   ตตฺร ยฺวายํ ปุคฺคโล ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ สามํ สจฺจานิ
อนภิสมฺพุชฺฌติ  ทิฏฺเฐว  ธมฺเม  ทุกฺขสฺสนฺตกโร  โหติ  น  จ  สาวกปารมึ
ปาปุณาติ อวเสสา อรหนฺโต เตน ทฏฺฐพฺพา ฯ
     {๑๔๗.๔}   ตตฺร  ยฺวายํ  ปุคฺคโล  ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ สามํ
สจฺจานิ   อนภิสมฺพุชฺฌติ   น   จ  ทิฏฺเฐว  ธมฺเม  ทุกฺขสฺสนฺตกโร  โหติ
อนาคามี โหติ อนาคนฺตฺวา อิตฺถตฺตํ อนาคามี เตน ทฏฺฐพฺโพ ฯ
     {๑๔๗.๕}   ตตฺร  ยฺวายํ  ปุคฺคโล  ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ สามํ
สจฺจานิ   อนภิสมฺพุชฺฌติ   น   จ  ทิฏฺเฐว  ธมฺเม  ทุกฺขสฺสนฺตกโร  โหติ
อาคนฺตฺวา อิตฺถตฺตํ โสตาปนฺนสกทาคามิโน เตน ทฏฺฐพฺพา ฯ
                                     ฉกฺกนิทฺเทโส นิฏฺฐิโต ฯ
                                           ---------
                                        สตฺตกนิทฺเทโส
     [๑๔๘]   กถญฺจ  ปุคฺคโล  สกึ  นิมุคฺโค  นิมุคฺโคว  โหติ  อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   สมนฺนาคโต   โหติ  เอกนฺตกาฬเกหิ  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ  เอวํ
ปุคฺคโล สกึ นิมุคฺโค นิมุคฺโคว โหติ ฯ
     {๑๔๘.๑}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อุมฺมุชฺชิตฺวา นิมุชฺชติ อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล
อุมฺมุชฺชติ   สาหุสทฺธากุสเลสุ  ธมฺเมสุ  อุมฺมุชฺชติ  สาหุหิริกุสเลสุ  ธมฺเมสุ
อุมฺมุชฺชติ    สาหุโอตฺตปฺปกุสเลสุ   ธมฺเมสุ   อุมฺมุชฺชติ   สาหุวิริยกุสเลสุ
ธมฺเมสุ  อุมฺมุชฺชติ  สาหุปญฺญากุสเลสุ  ธมฺเมสูติ  ตสฺส  สา  สทฺธา  เนว
ติฏฺฐติ โน วฑฺฒติ หายติเยว ตสฺส สา หิริ เนว ติฏฺฐติ โน วฑฺฒติ หายติเยว
ตสฺส   ตํ   โอตฺตปฺปํ   เนว   ติฏฺฐติ   โน   วฑฺฒติ  หายติเยว  ตสฺส
ตํ   วิริยํ   เนว   ติฏฺฐติ   โน  วฑฺฒติ  หายติเยว  ตสฺส  สา  ปญฺญา
เนว   ติฏฺฐติ   โน   วฑฺฒติ   หายติเยว   เอวํ  ปุคฺคโล  อุมฺมุชฺชิตฺวา
นิมุชฺชติ ฯ
     {๑๔๘.๒}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อุมฺมุชฺชิตฺวา  ฐิโต  โหติ  อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   อุมฺมุชฺชติ   สาหุสทฺธากุสเลสุ   ธมฺเมสุ   ...  สาหุหิริกุสเลสุ
ธมฺเมสุ    สาหุโอตฺตปฺปกุสเลสุ    ธมฺเมสุ    สาหุวิริยกุสเลสุ   ธมฺเมสุ
สาหุปญฺญากุสเลสุ   ธมฺเมสูติ   ตสฺส   สา   สทฺธา   เนว  หายติ  โน
วฑฺฒติ   ฐิตา   โหติ  ตสฺส  สา  หิริ  เนว  หายติ  โน  วฑฺฒติ  ฐิตา
โหติ   ตสฺส  ตํ  โอตฺตปฺปํ  เนว  หายติ  โน  วฑฺฒติ  ฐิตํ  โหติ  ตสฺส
ตํ   วิริยํ   เนว   หายติ   โน  วฑฺฒติ  ฐิตํ  โหติ  ตสฺส  สา  ปญฺญา
เนว   หายติ   โน   วฑฺฒติ   ฐิตา  โหติ  เอวํ  ปุคฺคโล  อุมฺมุชฺชิตฺวา
ฐิโต โหติ ฯ
     {๑๔๘.๓}   กถญฺจ   ปุคฺคโล   อุมฺมุชฺชิตฺวา   วิปสฺสติ   วิโลเกติ
อิเธกจฺโจ    ปุคฺคโล    อุมฺมุชฺชติ   สาหุสทฺธากุสเลสุ   ธมฺเมสุ   ...
สาหุหิริกุสเลสุ   ธมฺเมสุ   สาหุโอตฺตปฺปกุสเลสุ  ธมฺเมสุ  สาหุวิริยกุสเลสุ
ธมฺเมสุ    สาหุปญฺญากุสเลสุ    ธมฺเมสูติ    โส    ติณฺณํ   สญฺโญชนานํ
ปริกฺขยา   โสตาปนฺโน   โหติ   อวินิปาตธมฺโม  นิยโต  สมฺโพธิปรายโน
เอวํ ปุคฺคโล อุมฺมุชฺชิตฺวา วิปสฺสติ วิโลเกติ ฯ
     {๑๔๘.๔}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อุมฺมุชฺชิตฺวา  ปตรติ อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล
อุมฺมุชฺชติ   สาหุสทฺธากุสเลสุ   ธมฺเมสุ   ...   สาหุหิริกุสเลสุ  ธมฺเมสุ
สาหุโอตฺตปฺปกุสเลสุ       ธมฺเมสุ       สาหุวิริยกุสเลสุ      ธมฺเมสุ
สาหุปญฺญากุสเลสุ           ธมฺเมสูติ           โส          ติณฺณํ
สญฺโญชนานํ   ปริกฺขยา   ราคโทสโมหานํ   ตนุตฺตา   สกทาคามี   โหติ
สกิเทว   อิมํ   โลกํ   อาคนฺตฺวา  ทุกฺขสฺสนฺตกโร  โหติ  เอวํ  ปุคฺคโล
อุมฺมุชฺชิตฺวา ปตรติ ฯ
     {๑๔๘.๕}   กถญฺจ    ปุคฺคโล    อุมฺมุชฺชิตฺวา    ปฏิคาธปฺปตฺโต
โหติ   อิเธกจฺโจ   ปุคฺคโล  อุมฺมุชฺชติ  สาหุสทฺธากุสเลสุ  ธมฺเมสุ  ...
สาหุหิริกุสเลสุ   ธมฺเมสุ   สาหุโอตฺตปฺปกุสเลสุ  ธมฺเมสุ  สาหุวิริยกุสเลสุ
ธมฺเมสุ   สาหุปญฺญากุสเลสุ   ธมฺเมสูติ   โส   ปญฺจนฺนํ   โอรมฺภาคิยานํ
สญฺโญชนานํ  ปริกฺขยา  โอปปาติโก  โหติ  ตตฺถ ปรินิพฺพายี อนาวตฺติธมฺโม
ตสฺมา     โลกา    เอวํ    ปุคฺคโล    อุมฺมุชฺชิตฺวา    ปฏิคาธปฺปตฺโต
โหติ ฯ
     {๑๔๘.๖}   กถญฺจ  ปุคฺคโล  อุมฺมุชฺชิตฺวา  ติณฺโณ  โหติ  ปารคโต
ถเล  ติฏฺฐติ  พฺราหฺมโณ  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล  อุมฺมุชฺชติ สาหุสทฺธากุสเลสุ
ธมฺเมสุ  อุมฺมุชฺชติ  สาหุหิริกุสเลสุ  ธมฺเมสุ  อุมฺมุชฺชติ สาหุโอตฺตปฺปกุสเลสุ
ธมฺเมสุ   อุมฺมุชฺชติ  สาหุหิริกุสเลสุ  ธมฺเมสุ  อุมฺมุชฺชติ  สาหุปญฺญากุสเลสุ
ธมฺเมสูติ  โส  อาสวานํ  ขยา  อนาสวํ  เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว
ธมฺเม   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  เอวํ  ปุคฺคโล
อุมฺมุชฺชิตฺวา ติณฺโณ โหติ ปารคโต ถเล ติฏฺฐติ พฺราหฺมโณ ฯ
     [๑๔๙]   กตโม  จ  ปุคฺคโล  อุภโตภาควิมุตฺโต  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
อฏฺฐ  วิโมกฺเข  กาเยน  ผุสิตฺวา  วิหรติ  ปญฺญาย  จสฺส  ทิสฺวา อาสวา
ปริกฺขีณา   โหนฺติ   อยํ   วุจฺจติ  ปุคฺคโล  อุภโตภาควิมุตฺโต  ฯ  กตโม
จ    ปุคฺคโล    ปญฺญาวิมุตฺโต   กายสกฺขี   ทิฏฺฐิปฺปตฺโต   สทฺธาวิมุตฺโต
ธมฺมานุสารี ฯ
     {๑๔๙.๑}   กตโม   จ   ปุคฺคโล   สทฺธานุสารี  ยสฺส  ปุคฺคลสฺส
โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย    ปฏิปนฺนสฺส    สทฺธินฺทฺริยํ    อธิมตฺตํ    โหติ
สทฺธาวาหึ   สทฺธาปุพฺพงฺคมํ   อริยมคฺคํ   ภาเวติ   อยํ  วุจฺจติ  ปุคฺคโล
สทฺธานุสารี  ฯ  โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย  ปฏิปนฺโน ปุคฺคโล สทฺธานุสารี ฯ
ผเล ฐิโต สทฺธาวิมุตฺโตติ ฯ
                                    สตฺตกนิทฺเทโส นิฏฺฐิโต ฯ
                                         ------------
                                         อฏฺฐกนิทฺเทโส
     [๑๕๐]   กตเม   จตฺตาโร   มคฺคสมงฺคิโน  จตฺตาโร  ผลสมงฺคิโน
ปุคฺคลา   โสตาปนฺโน   โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย   ปฏิปนฺโน   สกทาคามี
สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยาย    ปฏิปนฺโน   อนาคามี   อนาคามิผลสจฺฉิกิริยาย
ปฏิปนฺโน   อรหา   อรหตฺตาย  ปฏิปนฺโน  อิเม  จตฺตาโร  มคฺคสมงฺคิโน
อิเม จตฺตาโร ผลสมงฺคิโน ปุคฺคลา ฯ
                                    อฏฺฐกนิทฺเทโส นิฏฺฐิโต ฯ
                                        --------------
                                        นวกนิทฺเทโส
     [๑๕๑]   กตโม   จ  ปุคฺคโล  สมฺมาสมฺพุทฺโธ  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
ปุพฺเพ   อนนุสฺสุเตสุ   ธมฺเมสุ   สามํ   สจฺจานิ  อภิสมฺพุชฺฌติ  ตตฺถ  จ
สพฺพญฺญุตํ    ปาปุณาติ   พเลสุ   จ   วสีภาวํ   อยํ   วุจฺจติ   ปุคฺคโล
สมฺมาสมฺพุทฺโธ ฯ
     {๑๕๑.๑}   กตโม   จ   ปุคฺคโล   ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ   อิเธกจฺโจ
ปุคฺคโล   ปุพฺเพ   อนนุสฺสุเตสุ   ธมฺเมสุ   สามํ   สจฺจานิ  อภิสมฺพุชฺฌติ
น   จ  ตตฺถ  สพฺพญฺญุตํ  ปาปุณาติ  น  จ  พเลสุ  วสีภาวํ  อยํ  วุจฺจติ
ปุคฺคโล ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ ฯ
     {๑๕๑.๒}   กตโม  จ  ปุคฺคโล อุภโตภาควิมุตฺโต อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล
อฏฺฐ  วิโมกฺเข  กาเยน  ผุสิตฺวา  วิหรติ  ปญฺญาย  จสฺส  ทิสฺวา อาสวา
ปริกฺขีณา โหนฺติ อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล อุภโตภาควิมุตฺโต ฯ
     {๑๕๑.๓}   กตโม  จ  ปุคฺคโล  ปญฺญาวิมุตฺโต อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล น
เหว  โข  อฏฺฐ  วิโมกฺเข  กาเยน  ผุสิตฺวา  วิหรติ ปญฺญาย จสฺส ทิสฺวา
อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺติ อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล ปญฺญาวิมุตฺโต ฯ
     {๑๕๑.๔}   กตโม  จ  ปุคฺคโล  กายสกฺขี  อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล อฏฺฐ
วิโมกฺเข   กาเยน   ผุสิตฺวา   วิหรติ  ปญฺญาย  จสฺส  ทิสฺวา  เอกจฺเจ
อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺติ อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล กายสกฺขี ฯ
     {๑๕๑.๕}   กตโม  จ  ปุคฺคโล  ทิฏฺฐิปฺปตฺโต  อิเธกจฺโจ  ปุคฺคโล
อิทํ  ทุกฺขนฺติ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  ฯเปฯ  อยํ  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ
ยถาภูตํ   ปชานาติ   ตถาคตปฺปเวทิตา  จสฺส  ธมฺมา  ปญฺญาย  โวทิฏฺฐา
โหนฺติ  โวจริตา  ปญฺญาย  จสฺส  ทิสฺวา เอกจฺเจ อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺติ
อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล ทิฏฺฐิปฺปตฺโต ฯ
     {๑๕๑.๖}   กตโม  จ  ปุคฺคโล สทฺธาวิมุตฺโต อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล อิทํ
ทุกฺขนฺติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   ฯเปฯ   อยํ  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ
ยถาภูตํ ปชานาติ ตถาคตปฺปเวทิตา
จสฺส   ธมฺมา   ปญฺญาย   โวทิฏฺฐา   โหนฺติ   โวจริตา  ปญฺญาย  จสฺส
ทิสฺวา   เอกจฺเจ   อาสวา   ปริกฺขีณา   โหนฺติ   โน   จ  โข  ยถา
ทิฏฺฐิปฺปตฺตสฺส อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล สทฺธาวิมุตฺโต ฯ
     {๑๕๑.๗}   กตโม   จ   ปุคฺคโล   ธมฺมานุสารี  ยสฺส  ปุคฺคลสฺส
โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย    ปฏิปนฺนสฺส    ปญฺญินฺทฺริยํ    อธิมตฺตํ    โหติ
ปญฺญาวาหึ   ปญฺญาปุพฺพงฺคมํ   อริยมคฺคํ   ภาเวติ   อยํ  วุจฺจติ  ปุคฺคโล
ธมฺมานุสารี     ฯ     โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย    ปฏิปนฺโน    ปุคฺคโล
ธมฺมานุสารี ฯ ผเล ฐิโต ทิฏฺฐิปฺปตฺโต ฯ
     {๑๕๑.๘}   กตโม   จ   ปุคฺคโล   สทฺธานุสารี  ยสฺส  ปุคฺคลสฺส
โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย    ปฏิปนฺนสฺส    สทฺธินฺทฺริยํ    อธิมตฺตํ    โหติ
สทฺธาวาหึ   สทฺธาปุพฺพงฺคมํ   อริยมคฺคํ   ภาเวติ   อยํ  วุจฺจติ  ปุคฺคโล
สทฺธานุสารี  ฯ  โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย  ปฏิปนฺโน ปุคฺคโล สทฺธานุสารี ฯ
ผเล ฐิโต สทฺธาวิมุตฺโต ฯ
                                     นวกนิทฺเทโส นิฏฺฐิโต ฯ
                                            ---------
                                         ทสกนิทฺเทโส
     [๑๕๒]   กตเมสํ   ปญฺจนฺนํ   อิธ   นิฏฺฐา   ฯ  สตฺตกฺขตฺตุํปรมสฺส
โกลํโกลสฺส   เอกพีชิสฺส  สกทาคามิสฺส  โย  จ  ทิฏฺเฐว  ธมฺเม  อรหา
อิเมสํ ปญฺจนฺนํ อิธ นิฏฺฐา ฯ
     {๑๕๒.๑}   กตเมสํ ปญฺจนฺนํ อิธ วิหาย นิฏฺฐา ฯ อนฺตราปรินิพฺพายิสฺส
อุปหจฺจปรินิพฺพายิสฺส อสงฺขารปรินิพฺพายิสฺส
สสงฺขารปรินิพฺพายิสฺส    อุทฺธํโสตสฺส   อกนิฏฺฐคามิโน   อิเมสํ   ปญฺจนฺนํ
อิธ วิหาย นิฏฺฐาติ ฯ
                                     ทสกนิทฺเทโส นิฏฺฐิโต ฯ
                          เอตฺตาวตา ปุคฺคลานํ ปุคฺคลปญฺญตฺติ ฯ
                        ปุคฺคลปญฺญตฺติปฺปกรณํ ฉภาณวารํ นิฏฺฐิตํ ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้าที่ ๑๙๐-๒๓๖.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=36.2&item=116&items=37
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=36.2&item=116&items=37&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=36.2&item=116&items=37
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=36.2&item=116&items=37
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36.2&i=116
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖
https://84000.org/tipitaka/read/?index_36
https://84000.org/tipitaka/english/?index_36