|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
จตุกนิบาตวรรณนา ปฐมปัณณาสก์ ภัณฑคามวรรควรรณนาที่ ๑ อรรถกถาอนุพุทธสูตรที่ ๑ บทว่า อนนุโพธา ได้แก่ เพราะไม่รู้ เพราะไม่ทราบ. บทว่า อปฺปฏิเวธา ได้แก่ เพราะไม่แทงตลอด คือ เพราะไม่ทำให้ประจักษ์. บทว่า ทีฆมทฺธานํ แปลว่า สิ้นกาลนาน. บทว่า สนฺธาวิตํ ได้แก่ แล่นไปโดยไปจากภพสู่ภพ. บทว่า สํสริตํ ได้แก่ ท่องเที่ยวไป โดยไปมาบ่อยๆ. บทว่า มมญฺเจว ตุมฺหากญฺจ แปลว่า อันเราและอันท่านทั้งหลาย. อีกอย่างหนึ่ง ในบทว่า สนฺธาวิตํ สํสริตํ นี้ พึงทราบเนื้อความอย่างนี้ว่า การแล่นไป การท่องเที่ยวไป ได้มีแล้วทั้งแก่เราทั้งแก่ท่านทั้งหลาย. บทว่า อริยสฺส ได้แก่ ไม่มีโทษ. ก็ธรรม ๓ เหล่านี้ คือ ศีล สมาธิและปัญญา พึงทราบว่า สัมปยุตด้วยมรรคและผลแล. ผลเท่านั้น ท่านแสดงโดยชื่อว่า วิมุตติ. บทว่า ภวตณฺหา ได้แก่ ตัณหาในภพทั้งหลาย. บทว่า ภวเนตฺติ ได้แก่ ตัณหา ดุจเชือกผูกสัตว์ไว้ในภพ. บทนั้นเป็นชื่อของตัณหานั่นแล. จริงอยู่ ตัณหานั้นนำสัตว์ทั้งหลายไปสู่ภพนั้นๆ เหมือนผูกคอโค เพราะฉะนั้น ตัณหานั้นท่านจึงเรียกว่า ภวเนตฺติ. บทว่า อนุตฺตรา ได้แก่ โลกุตระ. บทว่า ทุกฺขสฺสนฺตกโร ได้แก่ ทรงทำที่สุดแห่งวัฏทุกข์. บทว่า จกฺขุมา ได้แก่ ทรงมีจักษุด้วยจักษุทั้ง ๕. บทว่า ปรินิพฺพุโต ได้แก่ ปรินิพพานแล้วด้วยกิเลสปรินิพพาน (คือดับกิเลส). ทรงจบเทศนาตามลำดับอนุสนธิว่า นี้เป็นการปรินิพพานครั้งแรกของพระศาสดานั้น ณ โพธิมัณฑสถาน. แต่ภายหลังพระองค์ปรินิพพานด้วยอนุปาทิเสสนิพพานธาตุดับขันธ์ ณ ระหว่างไม้สาละคู่ดังนี้. จบอรรถกถาอนุพุทธสูตรที่ ๑ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต ปฐมปัณณาสก์ ภัณฑคามวรรคที่ ๑ ๑. อนุพุทธสูตร จบ. |