|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
พระสูตรที่ ๑๐ ไม่มีเนื้อความอรรถกถา. พรรณนาพระสูตรว่าด้วยนิททสวัตถุ คำว่า นิททสวัตถุ (นิทฺทสวตฺถูนิ) ได้แก่ เรื่องอ้างถึงผู้มีอายุไม่ถึง ๑๐ ปี คือ เหตุที่พูดกันอย่างนี้ว่า ภิกษุมีอายุไม่ถึง ๑๐ ปี ไม่ถึง ๒๐ ปี ไม่ถึง ๓๐ ปี ไม่ถึง ๔๐ ปี ไม่ถึง ๕๐ ปี ได้ทราบว่า ปัญหานี้เกิดขึ้นแล้วในสมัยพวกเดียรถีย์ เพราะนิครนถ์ทั้งหลายเรียกนิครนถ์ผู้ตายแล้ว ในเวลายังไม่ถึง ๑๐ ปีว่า 'ผู้มีอายุไม่ครบ ๑๐ ปี' ได้ทราบว่า นิครนถ์นั้น (เมื่อเกิดอีก) จะมีอายุไม่ถึง ๑๐ ปี ไม่ใช่มีอายุ ๑๐ ปีเท่านั้น แม้อายุ ๙ ปีก็ดี แม้อายุ ๑ ปีก็ดี ย่อมไม่มี โดยนัยนี้นั่นเอง พวกเดียรถีย์จึงกล่าวถึงนิครนถ์ผู้ตายแล้วแม้ในเวลามี ๒๐ ปีเป็นต้นว่า มีอายุไม่ถึง ๒๐ ปี ไม่ถึง ๓๐ ปี ไม่ถึง ๔๐ ปี ไม่ถึง ๕๐ ปี ท่านพระอานนท์เที่ยวไปในหมู่บ้าน ได้ฟังคำกล่าวนั้นแล้ว ไปยังวิหาร กราบทูลพระผู้มีพระภาค พระผู้มีพระภาคตรัสว่า อานนท์ นี้ไม่ใช่คำกล่าวของพวกเดียรถีย์ นี้เป็นคำกล่าวของพระขีณาสพในศาสนาของเรา เพราะพระขีณาสพปรินิพพานแล้วในเวลามีอายุ ๑๐ ปี จึงไม่มีอายุ ๑๐ ปีอีก ไม่ใช่มีอายุ ๑๐ ปีเท่านั้น แม้อายุ ๙ ปีก็ดี ฯลฯ แม้อายุ ๑ ปีก็ดี ก็ย่อมไม่มี ไม่ใช่อายุ ๑ ปีเท่านั้น แม้อายุ ๑๑ เดือนก็ดี ฯลฯ แม้อายุ ๑ เดือนก็ดี แม้อายุครู่เดียวก็ดี ก็ย่อมไม่มีเหมือนกัน เพราะเหตุไร เพราะไม่มีการปฏิสนธิอีก แม้ในอายุไม่ถึง ๒๐ ปีเป็นต้นก็นัยนี้เหมือนกัน ดังนั้น พระผู้มีพระภาคจึงตรัสว่า นี้เป็นคำกล่าวของพระขีณาสพในศาสนาของเรา เพื่อจะทรงแสดงเหตุที่มีอายุไม่ถึง ๑๐ ปี ก็ได้ตรัสพระธรรมเทศนานี้ บรรดาคำเหล่านั้น คำว่า ในธรรมวินัยนี้ (อิธ) ได้แก่ ในพระศาสนานี้ คำว่า เป็นผู้มีฉันทะอย่างแรงกล้าในการสมาทานสิกขา (สิกฺขาสมาทาเน ติพฺพจฺฉนฺโท โหติ) ได้แก่ เป็นผู้มีฉันทะมีกำลัง ในการบำเพ็ญสิกขา ๓ ประการให้บริบูรณ์ คำว่า และได้ความรักในการสมาทานสิกขาต่อไป (อายติญฺจ สิกฺขาสมาทาเน อธิคตเปโม) ได้แก่ เป็นผู้ประกอบด้วยการได้ความรักในการบำเพ็ญสิกขาให้บริบูรณ์เท่านั้นในอนาคต คือแม้ในวันรุ่งขึ้น เป็นต้น คำว่า ในการใคร่ครวญธรรม (ธมฺมนิสนฺติยา) ได้แก่ ในการไตร่ตรองธรรม คำนี้เป็นชื่อของวิปัสสนา คำว่า ในการกำจัดความอยาก (อิจฺฉาวินเย) ได้แก่ ในการกำจัดตัณหา คำว่า หลีกเร้น (ปฏิสลฺลาเน) ได้แก่ ในภาวะมีผู้เดียว คำว่า ในการปรารภความเพียร (วิริยารมฺเภ) ได้แก่ ในการบำเพ็ญความเพียรทางกายและทางจิตให้บริบูรณ์ คำว่า ในสติปัญญาเป็นเครื่องรักษาตน (สติเนปกฺเก) ได้แก่ ในการระลึกได้และในภาวะ (ปัญญา) ที่รักษาตน คำว่า ในการแทงตลอดด้วยทิฏฐิ (ทิฏฺฐิปฏิเวเธ) ได้แก่ ในการเห็นมรรค คำที่เหลือในที่ทั้งปวงง่ายทั้งนั้น ----------------------------------------------------- ๑๐. นิทฺทสวตฺถุสุตฺตวณฺณนา นิตฺตึโส, นิจฺจตฺตาฬีโส, นิปฺปญฺญาโส"ติ เอวํ วจนการณานิ. อยํ กิร ปโญฺห ติตฺถิยสมเย อุปฺปนฺโน. ติตฺถิยา หิ ทสวสฺสปฺปตฺตกาเล ๓- มตํ นิคณฺฐํ นิทฺทโสติ วทนฺติ. โส กิร ปุน ทสวสฺโส น โหติ. น เกวลญฺจ ทสวสฺโสว, นววสฺโสปิ @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อสงฺขาเรเนว ๒ ฉ.ม. นิทฺทสาทิวตฺถูนิ ๓ ฉ.ม. ทสวสฺสกาเล เอกวสฺโสปิ น โหติ. เอเตเนว นเยน วีสติวสฺสาทิกาเลปิ มตํ นิคณฺฐํ "นิพฺพีโส นิตฺตึโส นิจฺจตฺตาฬีโส นิปฺปญฺญาโส"ติ วทนฺติ. อายสฺมา อานนฺโท คาเม วิจรนฺโต ตํ กถํ สุตฺวา วิหารํ คนฺตฺวา ภควโต อาโรเจสิ. ภควา อาห:- น ยิทํ ๑- อานนฺท ติตฺถิยานํ อธิวจนํ, มม สาสเน ขีณาสวสฺเสตํ อธิวจนํ. ขีณาสโว หิ ทสวสฺสกาเล ปรินิพฺพุโต ปุน ทสวสฺโส น โหติ. น เกวลญฺจ ทสวสฺโสว, นววสฺโสปิ ฯเปฯ เอกวสฺโสปิ. น เกวลญฺจ เอกวสฺโสว, เอกาทสมาสิโกปิ ฯเปฯ เอกมาสิโกปิ เอกมุหุตฺติโกปิ น โหติเยว. กสฺมา? ปุน ปฏิสนฺธิยา อภาวา. นิพฺพีสาทีสุปิ เอเสว นโย. อิติ ภควา "มม สาสเน ขีณาสวสฺเสตํ อธิวจนนฺ"ติ วตฺวา เยหิ ๒- การเณหิ นิทฺทโส โหติ, ตานิ ทสฺเสตุํ อิมํ เทสนํ อารภิ. ตตฺถ อิธาติ อิมสฺมึ สาสเน. สิกฺขาสมาทาเน ติพฺพจฺฉนฺโท โหตีติ สิกฺขาตฺตยปูรเณ พลวจฺฉนฺโท โหติ. อายติญฺจ สิกฺขาสมาทาเน อธิคตเปโมติ อนาคเต ปุนทิวสาทีสุปิ สิกฺขาปูรเณ อธิคตเปเมเนว สมนฺนาคโต โหติ. ธมฺมนิสนฺติยาติ ธมฺมนิสามนาย. ๓- วิปสฺสนาเยตํ อธิวจนํ. อิจฺฉาวินเยติ ตณฺหาวินเย. ปฏิสลฺลาเนติ เอกีภาเว. วิริยารมฺเภติ กายิกเจตสิกสฺส วิริยสฺส ปูรเณ. สติเนปกฺเกติ สติยญฺเจว นิปกภาเว จ. ทิฏฺฐิปฏิเวเธติ มคฺคทสฺสเน. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. น อิทํ ๒ ฉ.ม. เตหิ ๓ สี.,ม. ธมฺมนิสนฺตีติ ธมฺมนิสามนา อนุสยวคฺโค ทุติโย. ----------------------------------------------------- รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ ๑. อนุสยสูตรที่ ๑ ๒. อนุสยสูตรที่ ๒ ๓. กุลสูตร ๔. ปุคคลสูตร ๕. อุทกูปมสูตร ๖. อนิจจาสูตร ๗. ทุกขสูตร ๘. อนัตตาสูตร ๙. นิพพานสูตร ๑๐. นิททสวัตถุสูตร .. อรรถกถา อังคุตตรนิกาย สัตตกนิบาต ปฐมปัณณาสก์ อนุสยวรรคที่ ๒ ๑๐. นิททสวัตถุสูตร จบ. อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=23&A=368&Z=388 อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=3670 The Pali Atthakatha in Roman https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=3670 - -- ---- ---------------------------------------------------------------------------- ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก บันทึก ๘ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๐ หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected] |