|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
บทว่า อปายิกา ชื่อว่าอบาย เพราะจักเกิดในอบาย. ชื่อว่านรก เพราะจักเกิดในนรก. บทว่า อิทมฺปหาย ได้แก่ เพราะไม่ละความประพฤติชั่วช้า ๒ อย่างอันจะกล่าวถึงในบัดนี้. อธิบายว่า เพราะไม่สละวาจาจิตและทิฏฐิ อันเป็นไปแล้วด้วยการปฏิบัติมาอย่างนั้น ยกย่องมาอย่างนั้น. บทว่า อพฺรหฺมจารี ความว่า ชื่อว่าพรหมจารี เพราะประพฤติพรหมจรรย์ คือธรรมอันประเสริฐที่สุด. อีกอย่างหนึ่ง ชื่อว่าพรหมจารี เพราะมีความประพฤติ บทว่า พฺรหฺมจารีปฏิญฺโญ ได้แก่ มีปฏิญญาอย่างนี้ว่า เราเป็นพรหมจารี. บทว่า ปริปุณฺณํ ได้แก่ ไม่พิกล เพราะไม่มีอวัยวะหักเป็นต้น. บทว่า ปริสุทฺธํ ได้แก่ บริสุทธิ์ เพราะไม่มีอุปกิเลส. บทว่า อมูลเกน ได้แก่ ด้วยอพรหมจรรย์ คือด้วยความประพฤติไม่ประเสริฐ เว้นจากข้อมูลมีเหตุเป็นต้น คือเว้นจากการท้วงอันไม่มีมูลเหล่านี้ คือได้เห็นแล้ว ได้ฟังแล้ว ได้รังเกียจแล้ว. บทว่า อนุทฺธํเสติ ได้แก่ ทั้งที่รู้อยู่ว่าผู้นี้บริสุทธิ์ ยังกำจัด รุกราน ท้วงหรือด่า. บทว่า อภูตวาที ได้แก่ ยังไม่เห็นโทษของผู้อื่นเลย กล่าวมุสาวาทโดยไม่เป็นจริง ไร้ประโยชน์ แล้วตู่ผู้อื่น. บทว่า กตฺวา ได้แก่ ก็หรือผู้ใดกระทำกรรมลามกแล้วยังกล่าวว่า เรามิได้ทำกรรมนี้. บทว่า อุโภปิ เต เปจฺจ สมา ได้แก่ ชนแม้ ๒ พวกเหล่านั้น ครั้นไปสู่โลกอื่นจากโลกนี้แล้วเป็นผู้เสมอกันโดยคติ เพราะเข้าถึงนรก. ในนรกนั้นกำหนดคติของชน ๒ พวกไว้ แต่ไม่ได้กำหนดอายุของพวกเขาไว้. เพราะคนทำบาปมากย่อมไหม้ในนรกนาน คนทำบาปน้อยย่อมไหม้ในนรกตลอดกาลเล็กน้อย ก็เพราะกรรมของชน ๒ พวกเหล่านั้นลามกเหมือนกัน ฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า นิหีนกมฺมา มนุชา ปรตฺถ ชนทั้ง ๒ เป็นมนุษย์มีกรรมเลวทรามละโลกนี้ไปแล้ว ดังนี้. ควรเชื่อมบทว่า ปรตฺถ ด้วยบทว่า ปรโต เปจฺจ ดังนี้. อธิบายว่า ผู้มีกรรมเลวทรามละไปแล้ว คือไปจากโลกนี้แล้ว ย่อมเป็นผู้เสมอกันในโลกหน้า ดังนี้. พระผู้มีพระภาคเจ้า ครั้นทรงแสดงถึงวิบากแห่งมุสาวาทอันเป็นไปแล้ว ด้วยการกล่าวตู่คำที่ไม่เป็นจริง และปกปิดโทษที่เป็นจริง บัดนี้ เพื่อให้เกิดสังเวชด้วยการเห็นวิบากแห่งกรรมชั่วของภิกษุชั่วมากซึ่งนั่งอยู่ในที่นั้น จึงได้ตรัสคาถา ๒ คาถาด้วยประการฉะนี้. ในบทเหล่านั้น บทว่า กาสาวกณฺฐา ได้แก่ มีคอพันด้วยผ้ากาสาวะ เพราะมีรสฝาดและสีเหลือง. บทว่า ปาปธมฺมา ได้แก่ ธรรมลามก. บทว่า อสญฺญตา ได้แก่ เว้นจากการสำรวมทางกายเป็นต้น. บทว่า ปาปา ได้แก่ บุคคลลามกเห็นปานนั้น เกิดด้วยกรรมลามก ย่อมเสวยทุกข์ใหญ่ตามนัยที่กล่าวแล้วในลักขณสังยุตมีอาทิว่า แม้ร่างกายของเขาก็ร้อนโพลง มีไฟลุก แม้สังฆาฏิก็ร้อน ดังนี้.๑- ____________________________ ๑- วิ. มหา. เล่ม ๑/ข้อ ๒๙๕ สํ. นิ. เล่ม ๑๖/ข้อ ๖๕๖ ในคาถาที่ ๓ พึงทราบความย่อต่อไปนี้. บทว่า ยญฺเจ ภุญฺเชยฺย ได้แก่ คนทุศีล คือไม่มีศีล ไม่สำรวมด้วยกายเป็นต้น ปฏิญาณว่าเราเป็นสมณะ รับก้อนข้าวที่ชาวแว่นแคว้นให้ด้วยศรัทธา บริโภคก้อนเหล็กร้อนมีแสงไฟอันผู้ทุศีลบริโภคยังประเสริฐกว่า คือดีกว่าคนทุศีลนั้น. ถามว่า เพราะเหตุไร. ตอบว่า เพราะการบริโภคก้อนเหล็กเป็นเหตุ เขาก็พึงไหม้ในอัตภาพเดียวเท่านั้น ส่วนคนทุศีลบริโภคของที่เขาให้ด้วยศรัทธา เขาพึงไปเกิดในนรกหลายร้อยชาติ. จบอรรถกถาอปายสูตรที่ ๑๑ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย อิติวุตตกะ ทุกนิบาต ทุติยวรรค อปายสูตร จบ. |