|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
การประพฤติชั่ว หรือการประพฤติสิ่งเลวร้าย ชื่อว่าทุจริต. การประพฤติชั่วด้วยกาย หรือการประพฤติชั่วที่เป็นไปแล้วทางกาย ชื่อว่ากายทุจริต. แม้ในบททั้งหลายที่เหลือก็มีนัยนี้เหมือนกัน. ก็ทุจริตเหล่านี้ ควรจะกล่าวตามบัญญัติบ้าง กล่าวตามกรรมบถบ้าง. บรรดาทั้งสองอย่างนั้น จะกล่าวตามบัญญัติก่อน การละเมิดสิกขาบทที่ทรงบัญญัติไว้ทางกายทวาร เป็นกายทุจริต. การละเมิดสิกขาบทที่ทรงบัญญัติไว้แล้วทางวจีทวาร เป็นวจีทุจริต. การละเมิดสิกขาบทที่ทรงบัญญัติไว้ทั้ง ๒ ทาง เป็นมโนทุจริต. นี้แลคือการกล่าวตามบัญญัติ. ส่วนเจตนา ๓ มีปาณาติบาตเป็นต้นที่เกิดขึ้นทั้งทางกายทวาร ทั้งทางวจีทวาร ชื่อว่าเป็นกายทุจริต. เจตนาทั้ง ๔ มีมุสาวาทเป็นต้นก็เช่นนั้น (ที่เกิดในทางกายทวารและวจีทวาร) ชื่อว่าเป็นวจีทุจริต. ธรรมที่ประกอบด้วยเจตนา ๓ อย่างคือ อภิชฌา พยาบาท มิจฉาทิฏฐิ ชื่อว่าเป็นมโนทุจริต. นี้แลคือการกล่าวตามกรรมบถ. พึงทราบวินิจฉัยในคาถาทั้งหลายต่อไปนี้ บาปธรรมที่ถึงกรรมบถนั่นแหละ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้โดยความเป็นกายทุจริตเป็นต้น เพราะฉะนั้น เพื่อจะทรงสงเคราะห์เอาบาปธรรมอย่างอื่นนั้นเข้าด้วยพระองค์จึงตรัสว่า ยญฺจญฺญํ โทสสณฺหิตํ ดังนี้. บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า โทสสณฺหิตํ ได้แก่ ประกอบด้วยกิเลสมีราคะเป็นต้น. คำที่เหลือเข้าใจได้ง่ายทั้งนั้น. จบอรรถกถาทุจริตสูตรที่ ๕ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย อิติวุตตกะ ติกนิบาต ทุติยวรรค ทุจริตสูตร จบ. |