|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| ||||||||||||||||||||||||||||
อ่าน อรรถกถาหน้าต่างที่ [หน้าสารบัญ] [๑] [๒] [๓] [๔] [๕] [๖] [๗] [๘] [๙] [๑๐] [๑๑] [๑๒]      หน้าต่างที่ ๕ / ๑๒. ข้อความเบื้องต้น สามีละอายเพราะภริยาประพฤตินอกใจ เมื่อพระศาสดาตรัสว่า "อุบาสก เพราะเหตุไร เราจึงไม่ (ใคร่) เห็นท่าน?" จึงกราบทูลความนั้นแล้ว. ____________________________ ๑- ๑. อติจารินี ผู้มักประพฤติล่วง. สตรีเปรียบเหมือนของ ๕ อย่าง อันกุลบุตรนั้นทูลอาราธนาแล้ว ตรัสชาดก๑- ให้พิสดารว่า :- ธรรมดาสตรีในโลก เป็นเหมือนแม่น้ำ หนทาง โรงดื่ม (สุรา) ที่พักและบ่อน้ำ, เวลา๒- ย่อมไม่มีแก่สตรีเหล่านั้น. ดังนี้แล้ว ตรัสว่า "ก็อุบาสก ความเป็นผู้มักประพฤตินอกใจ เป็นมลทินของสตรี, ความตระหนี่ เป็นมลทินของผู้ให้ทาน, อกุศลกรรมเป็นมลทินของสัตว์ทั้งหลายในโลกนี้และโลกหน้า เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องยังสัตว์ให้ฉิบหาย แต่อวิชชา เป็นมลทินอย่างยอดยิ่งกว่ามลทินทั้งปวง" ____________________________ ๑- ขุ. ชา. ล่ม ๒๗/ข้อ ๖๕; อรรถกถา ขุ. ชา. ล่ม ๒๗/ข้อ ๖๕ ๒- ได้แก่ กำหนด, เขตแดน, ความจำกัด. ดังนี้แล้ว ได้ทรงภาษิตพระคาถาเหล่านี้ว่า :-
แก้อรรถ ก็แม้สามี ย่อมขับไล่สตรีผู้มักประพฤตินอกใจออกไปเสียจากเรือน, สตรีนั้นไปสู่สำนักของมารดาบิดา (ก็ถูก) มารดาบิดาขับไล่ด้วยคำว่า "เอ็งไม่มีความเคารพตระกูล เราไม่อยากเห็นแม้ด้วยนัยน์ตาทั้งสอง" สตรีนั้นหมดที่พึ่ง เที่ยวไปย่อมถึงความลำบากมาก, เพราะเหตุนั้น พระศาสดาจึงตรัสความประพฤติชั่วของสตรีนั้นว่า "เป็นมลทิน." บทว่า ททโต แปลว่า ของผู้ให้. ก็เมื่อบุคคลใดในเวลาไถนา คิดอยู่ว่า "เมื่อนานี้สมบูรณ์แล้ว, เราจักถวายภัตทั้งหลาย มีสลากภัตเป็นต้น" เมื่อข้าวกล้าเผล็ดผลแล้ว, ความตระหนี่เกิดขึ้น ห้ามจิตอันสัมปยุตด้วยจาคะ บุคคลนั้น เมื่อจิตสัมปยุตด้วยจาคะไม่งอกงามขึ้นได้ด้วยอำนาจความตระหนี่ ย่อมไม่ได้สมบัติสามอย่าง คือมนุษย์สมบัติ ทิพยสมบัติ (และ) นิพพานสมบัติ เพราะฉะนั้น พระ แม้ในบทอื่นๆ ซึ่งมีรูปอย่างนี้ ก็มีนัยเช่นนี้เหมือนกัน. สองบทว่า ปาปกา ธมฺมา ความว่า ก็อกุศลธรรมทั้งหลายเป็นมลทินทั้งนั้น ทั้งในโลกนี้ ทั้งในโลกหน้า. บทว่า ตโต ความว่า กว่ามลทินที่ตรัสแล้ว ในหนหลัง. บทว่า มลตรํ ความว่า เราจะบอกมลทินอันยิ่งแก่ท่านทั้งหลาย. บทว่า อวิชฺชา ความว่า ความไม่รู้ อันมีวัตถุ#- ๘ นั่นแล เป็นมลทินอย่างยิ่ง. บทว่า ปหนฺตฺวาน ความว่า ภิกษุทั้งหลาย ท่านทั้งหลายละมลทินนั่นได้แล้ว ย่อมเป็นผู้หามลทินมิได้. ในกาลจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น ดังนี้แล. ____________________________ #- พึงดู อวิชชา ๘ ในธรรมวิภาคปริเฉทที่ ๒ หมวด ๘. เรื่องกุลบุตรคนใดคนหนึ่ง จบ. ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท มลวรรคที่ ๑๘ | |||||||||||||||||||||||||||||