ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 

อ่าน อรรถกถาหน้าต่างที่ [หน้าสารบัญ] [๑] [๒] [๓] [๔] [๕] [๖] [๗] [๘] [๙] [๑๐]อ่านอรรถกถา 25 / 1อ่านอรรถกถา 25 / 28อรรถกถา เล่มที่ 25 ข้อ 29อ่านอรรถกถา 25 / 30อ่านอรรถกถา 25 / 440
อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท ธัมมัฏฐวรรคที่ ๑๙

หน้าต่างที่ ๙ / ๑๐.

               ๙. เรื่องพรานเบ็ดชื่ออริยะ [๒๐๒]               
               ข้อความเบื้องต้น               
               พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภพรานเบ็ดชื่ออริยะคนหนึ่ง ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "น เตน อริโย โหติ" เป็นต้น.

               พรานเบ็ดต้องการให้พระศาสดาตรัสเรียกตนว่าอริยะ               
               ความพิสดารว่า วันหนึ่ง พระศาสดาทรงเห็นอุปนิสัยแห่งโสดาปัตติมรรคของนายอริยะนั้น เสด็จเที่ยวบิณฑบาตในบ้าน ใกล้ประตูด้านทิศอุดรแห่งกรุงสาวัตถี อันภิกษุสงฆ์แวดล้อม เสด็จมาแต่บ้านนั้น.
               ขณะนั้น พรานเบ็ดนั้นตกปลาอยู่ด้วยเบ็ด เห็นภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข ได้ทิ้งคันเบ็ดยืนอยู่แล้ว.
               พระศาสดาเสด็จกลับ ประทับยืนอยู่ ณ ที่ไม่ไกลพรานเบ็ดนั้น ตรัสถามชื่อของพระสาวกทั้งหลาย มีพระสารีบุตรเถระเป็นต้นว่า "เธอชื่อไร? เธอชื่อไร?" แม้พระสาวกเหล่านั้น ก็กราบทูลชื่อของตนๆ ว่า "ข้าพระองค์ชื่อสารีบุตร, ข้าพระองค์ชื่อโมคคัลลานะ" เป็นต้น.
               พรานเบ็ดคิดว่า "พระศาสดาย่อมตรัสถามชื่อสาวกทุกองค์ เห็นจักตรัสถามชื่อของเราบ้าง."

               ลักษณะผู้เป็นอริยะและไม่ใช่อริยะ               
               พระศาสดาทรงทราบความปรารถนาของพรานเบ็ดนั้น จึงตรัสถามว่า "อุบาสก เธอชื่อไร?" เมื่อเขากราบทูลว่า "ข้าพระองค์ชื่ออริยะ พระเจ้าข้า"
               ตรัสว่า "อุบาสก ผู้ที่ฆ่าสัตว์เช่นท่าน จะชื่อว่าอริยะไม่ได้, ส่วนผู้ที่ตั้งอยู่ในความไม่เบียดเบียนมหาชน จึงจะชื่อว่าอริยะ"
               ดังนี้แล้ว ตรัสพระคาถานี้ว่า :-
                         ๙. น เตน อริโย โหติ    เยน ปาณาติ หึสติ
                         อหึสา สพฺพปาณานํ    อริโยติ ปวุจฺจติ.
                         บุคคลไม่ชื่อว่าเป็นอริยะ เพราะเหตุที่เบียดเบียนสัตว์,
                         บุคคลที่เรากล่าวว่า "เป็นอริยะ" เพราะไม่เบียดเบียน
                         สัตว์ทั้งปวง.

               แก้อรรถ               
               บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า อหึสา ความว่า เพราะไม่เบียดเบียน.
               มีคำอธิบายไว้เช่นนี้ว่า :-
               "บุคคลไม่เป็นผู้ชื่อว่าอริยะ เพราะเหตุที่เบียดเบียนสัตว์ทั้งหลาย
               ส่วนผู้ใดตั้งอยู่ไกลจากความเบียดเบียน เพราะไม่เบียดเบียนสัตว์ทั้งปวงด้วยฝ่ามือเป็นต้น คือเพราะความที่ตนตั้งอยู่แล้วในภาวนาเมตตาเป็นต้น
               ผู้นี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเรียกว่า ‘อริยะ’ ".
               ในกาลจบเทศนา พรานเบ็ดตั้งอยู่ในโสดาปัตติผลแล้ว.
               เทศนาได้มีประโยชน์แม้แก่บุคคลผู้ประชุมกันแล้ว ดังนี้แล.

               เรื่องพรานเบ็ดชื่ออริยะ จบ.               
               -----------------------------------------------------               

.. อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท ธัมมัฏฐวรรคที่ ๑๙
อ่านอรรถกถาหน้าต่างที่ [หน้าสารบัญ] [๑] [๒] [๓] [๔] [๕] [๖] [๗] [๘] [๙] [๑๐]
อ่านอรรถกถา 25 / 1อ่านอรรถกถา 25 / 28อรรถกถา เล่มที่ 25 ข้อ 29อ่านอรรถกถา 25 / 30อ่านอรรถกถา 25 / 440
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=25&A=946&Z=985
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=24&A=828
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=24&A=828
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก  ๓๐  พฤศจิกายน  พ.ศ.  ๒๕๔๘
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :