|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
เรื่องราวของท่านเป็นอย่างไร? แม้พระเถระนี้ก็เป็นผู้มีอธิการอันกระทำไว้แล้ว ในพระพุทธเจ้าองค์ก่อนๆ สั่งสมกุศลอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานในภพนั้นๆ ในกัปที่ ๙๑ แต่ภัทรกัปนี้ เห็นบังสุกุลจีวรของพระปัจเจกพุทธเจ้าห้อยอยู่ที่โคนไม้ที่ภูเขาลูกใดลูกหนึ่ง มีจิตเลื่อมใสว่า ผ้าบังสุกุลนี้เป็นธงชัยของพระอรหันต์หนอ ดังนี้แล้ว บูชาด้วยดอกไม้. ด้วยบุญกรรมนั้น ท่านไปบังเกิดในดาวดึงส์พิภพ. จำเดิมแต่นั้น ก็ท่องเที่ยวไปในเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เกิดในตระกูล ครั้นสดับว่า พระโสณโกฏิกัณณะนั้นบวชแล้ว เกิดความสลดใจว่า ก็ขึ้นชื่อว่าพระโสณโกฏิกัณณะแม้นั้นมีสมบัติมาก ยังบวชไซร้ ส่วนตัวเราเล่ามีอะไรเป็นเหตุ ดังนี้แล้ว บวชในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้า เรียน มารดาของท่านถวายภิกษาทุกๆ วัน. วันหนึ่ง มารดาได้ถวายข้าวปายาสที่เขาหุงด้วยน้ำผึ้งและน้ำตาลกรวดแก่ท่านผู้เข้าไปสู่บ้านเพื่อบิณฑบาต ท่านรับข้าวมธุปายาสนั้นแล้ว นั่งฉันที่โคนพุ่มไม้ไผ่แห่งใดแห่งหนึ่ง ใต้ร่มเงาของภูเขานั้น ล้างบาตรและมือแล้วเริ่มเจริญวิปัสสนา. ท่านเป็นผู้มีจิตตั้งมั่น เพราะมีกายและจิตสบาย โดยได้โภชนะเป็นที่สบาย เมื่อญาณมี สมดังคาถาประพันธ์ที่ท่านกล่าวไว้ในอปทานว่า ในที่ไม่ไกลภูเขาหิมวันต์ มีภูเขาลูกหนึ่งชื่ออุทังคณะ ที่ภูเขานั้น เราได้เห็นผ้าบังสุกุลจีวรห้อยอยู่บนยอดไม้ ครั้งนั้น เราร่าเริงมีจิตยินดี เลือกเก็บเอาดอกกระดึงทอง ๓ ดอก มาบูชาผ้าบังสุกุลจีวร ด้วยกรรมที่ทำไว้ดีแล้ว และด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้ เราละร่างมนุษย์แล้ว ได้ไปสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ในกัปที่ ๙๑ แต่ภัทรกัปนี้ เราได้ทำกรรมใดในกาลนั้น เพราะบูชาธงชัยแห่งพระอรหันต์ เราไม่รู้จักทุคติเลย. เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว ฯลฯ คำสอนของพระพุทธเจ้า เราทำสำเร็จแล้ว ดังนี้. ก็ท่านครั้นบรรลุพระอรหัตแล้ว มีความประสงค์จะไปยังภูเขาชื่อว่าสานุเท่านั้น เพื่อต้องการจะอยู่เป็นสุขในทิฏฐธรรม. เมื่อจะประกาศข้อปฏิบัติของตน จึงได้ภาษิตคาถาว่า เราฉันข้าวมธุปายาส ที่พุ่มกอไผ่แล้ว พิจารณา ความเกิดและความเสื่อมไปแห่งขันธ์ทั้งหลาย โดยความเคารพ จักกลับไปสู่สานุบรรพต ที่เรา เคยอยู่แล้วเจริญวิเวกต่อไป ดังนี้. บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า เวฬุคุมฺพสฺมึ ความว่า ใกล้พุ่มไม้ไผ่ คือที่ร่มเงาแห่งพุ่มไผ่นั้น. บทว่า มธุปายาสํ ความว่า บริโภคข้าวปายาสที่เขาหุงด้วยน้ำผึ้ง. บทว่า ปทกฺขิณํ ความว่า ด้วยการรับเอาโดยเบื้องขวา. อธิบายว่า ด้วยการรับเอาพระโอวาทของพระศาสดาโดยชอบ. บทว่า สมฺมสนฺโต ขนฺธานํ อุทยพฺพยํ ความว่า พิจารณาความเกิดขึ้นและความสิ้นไปแห่งอุปาทานขันธ์ ๕. อธิบายว่า แม้ถ้าว่า ทำกิจเสร็จแล้วในบัดนี้ แต่ต้องเริ่มตั้งวิปัสสนาเพื่อเข้าผลสมาบัติ. บทว่า สานํ ปฏิคฺคณฺหิสฺสามิ ความว่า เราจักมุ่งไปสานุบรรพตอันเราเคยอยู่แล้วในก่อน. บทว่า วิเวกมนุพฺรูหเย ความว่า เพิ่มพูนปฏิปัสสัทธิวิเวก และกายวิเวกคือผลสมาบัติ หรือจักไป โดยมีการเพิ่มพูนวิเวกนั้นเป็นเหตุ. ก็พระเถระครั้นกล่าวอย่างนี้แล้ว ไปที่สานุบรรพตนั้นนั่นแหละ. ก็คาถานี้แลได้เป็นคาถาพยากรณ์พระอรหัตผลของพระเถระนั้น. จบอรรถกถาโคสาลเถรคาถา ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย เถรคาถา เอกกนิบาต ตติยวรรค ๓. โคสาลเถรคาถา จบ. |