|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
เรื่องนั้นมีเหตุเกิดขึ้นได้อย่างไร? พระเถระแม้นี้ได้กระทำบุญญาธิการไว้ในพระพุทธเจ้าในปางก่อน สั่งสม ด้วยบุญกรรมนั้น ท่านท่องเที่ยวอยู่ในเทวโลกและมนุษยโลก ใน ท่านได้บุตรคนหนึ่ง ละฆราวาสบวชเรียนวิปัสสนากรรมฐานอยู่ในป่า มายังกรุงสาวัตถีเพื่อถวายบังคมพระศาสดา อยู่ในป่าช้า. ภรรยาเก่าทราบว่าท่านมาแล้ว จึงประดับตกแต่งพาเด็กพร้อมด้วยบริวารเป็นอันมาก ไปยังสำนักของพระเถระด้วยคิดว่า เรา พระเถระเห็นหญิงนั้นกำลังเดินมาแต่ที่ไกล คิดว่า บัดนี้เราจักไม่ใช่เป็นวิสัยของนาง จึงบำเพ็ญวิปัสสนาตามที่เริ่มไว้ ได้มีอภิญญา ๖. ด้วยเหตุนั้น ท่านจึงกล่าวไว้ในอปทานว่า๑- ในที่ไม่ไกลภูเขาหิมวันต์ มีภูเขาลูกหนึ่งชื่ออัจจละ พระ ในกัปที่ ๓๑ แต่กัปนี้ เราได้เอาดอกไม้ใดบูชาด้วยการบูชานั้น เราไม่รู้จักทุคติเลย นี้เป็นผล ____________________________ ๑- ขุ. อ. เล่ม ๓๓/ข้อ ๑๐๗ ก็ท่านได้อภิญญาแล้ว ยืนอยู่บนอากาศแสดงธรรมแก่นาง ให้นางตั้งอยู่ในสรณะและศีลแล้ว ตนเองไปยังที่ๆ ตนเคยอยู่ในกาลก่อน. ถูกภิกษุผู้เป็นสหายถามว่า อาวุโส อินทรีย์ของท่านผ่องใสนักแล ท่านแทงตลอดสัจจะได้แล้วกระมัง. เมื่อจะแสดงประวัติของตน จึงพยากรณ์พระอรหัตผลด้วยคาถานี้ว่า ภรรยาผู้ปกคลุมด้วยเครื่องประดับล้วนแต่เป็นทอง ห้อมล้อมด้วยหมู่ทาสี อุ้มบุตรเข้ามาหาเรา ก็เวลาที่เราเห็น ภรรยาผู้เป็นมารดาของบุตรของเรานั้นตกแต่งร่างกาย นุ่ง ห่มผ้าใหม่เดินมา เป็นดุจบ่วงมัจจุราชดักไว้ ความทำไว้ใน ใจโดยอุบายอันแยบคายก็เกิดขึ้นแก่เรา โทษแห่งสังขารทั้ง หลายก็เกิดปรากฏแก่เรา ความเบื่อหน่ายก็ตั้งมั่น ลำดับนั้น จิตของเราหลุดพ้นแล้วจากกิเลส ขอท่านจงดูความที่แห่งธรรมเป็นธรรมดีเลิศ วิชชา ๓ เราได้บรรลุแล้ว เราได้ทำกิจพระพุทธศาสนาเสร็จแล้ว. บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า ชาตรูเปน สญฺฉนฺนํ ความว่า มีร่างกายอันเครื่องประดับมีเครื่องประดับศีรษะเป็นต้น อันล้วนแล้วด้วยทองคำปกคลุมไว้ โดยเป็นเครื่องประดับ, อธิบายว่า ประดับด้วยอาภรณ์ทั้งปวง. บทว่า ทาสีคณปุรกฺขตา ความว่า กระทำไว้ข้างหน้า คือแวดล้อมไปด้วยหมู่ทาสีของตนที่ประดับตกแต่งแล้วตามสมควร. บทว่า องฺเกน ปุตฺตมาทาย ความว่า อุ้มบุตรตนด้วยคิดว่า บุตรนี้พึงมีความสำราญเพราะอาศัยเรือน เพราะอาศัยเราบ้าง. บทว่า อายนฺตึ แปลว่า กำลังเดินมา. บทว่า สกปุตฺตสฺส มาตรํ ได้แก่ หญิงผู้ให้บุตรคือโอรสของเราเกิด. อธิบายว่า ภรรยาเก่าของเรา. พระเถระสำคัญการตัดกามราคะของตนทั้งหมดนี้ จึงได้กล่าวไว้มาก. บทว่า โยนิโส อุทปชฺชถ ความว่า การกระทำไว้ในใจโดยอุบายอัน คำที่เหลือมีนัยดังกล่าวแล้วในหนหลังนั่นแล. จบอรรถกถาจันทนเถรคาถาที่ ๙ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย เถรคาถา จตุกกนิบาต ๙. จันทนเถรคาถา จบ. |