|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
เรื่องของพระเถรีชื่อสุมนานั้น เหมือนเรื่องของพระเถรีชื่อติสสา ความย่อว่า พระศาสดาทรงเปล่งพระรัศมีแสดงพระองค์เหมือนประทับนั่งอยู่ต่อหน้า ตรัสพระคาถานี้ว่า ท่านเห็นธาตุทั้งหลายว่าเป็นทุกข์แล้ว อย่าเกิดอีก ท่านสำรอกความพอใจในภพแล้ว จักเป็นผู้สงบระงับ เที่ยวไป. พระเถรีนั้นได้บรรลุพระอรหัตในเวลาจบพระคาถา. บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า ธาตุโย ทุกฺขโต ทิสฺวา ความว่า เห็นธาตุมีจักษุเป็นต้นที่นับเนื่องด้วยสันตติ และธาตุแม้อื่นๆ ด้วยญาณจักษุว่าเป็นทุกข์ เพราะเกิดขึ้น เสื่อมไปและบีบคั้นเป็นต้น. บทว่า มา ชาตึ ปุนราคมิ ความว่า อย่าเข้าถึงชาติ คือภพใหม่ต่อไปอีก. บทว่า ภเว ฉนฺทํ วิราเชตฺวา ความว่า ละฉันทะคือตัณหาในภพทั้งปวงมีกามภพเป็นต้น ด้วยมรรคกล่าวคือวิราคะ. บทว่า อุปสนฺตา จริสฺสสิ ความว่า จักเป็นผู้ดับ เพราะละกิเลสได้ทั้งหมดอยู่. อนึ่งในคาถานี้ ท่านแสดงวิปัสสนาโดยหัวข้อของทุกขานุปัสสนา ด้วยบทนี้ว่า ธาตุโย ทุกฺขโต ทิสฺวา ดังนี้. แสดงมรรค ด้วยบทนี้ว่า ภเว ฉนฺทํ วิราเชตฺวา ดังนี้. แสดงสอุปาทิเสสนิพพานธาตุ ด้วยบทนี้ว่า อุปสนฺตา จริสฺสสิ ดังนี้. แสดงอนุปาทิเสสนิพพานธาตุ ด้วยบทนี้ว่า มา ชาตึ ปุนราคมิ ดังนี้ บัณฑิตพึงเห็นดังนี้แล. จบอรรถกถาสุมนาเถรีคาถาที่ ๑๔ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย เถรีคาถา เอกกนิบาต ๑๔. สุมนาเถรีคาถา จบ. |