ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 
อ่านอรรถกถา 31 / 0อ่านอรรถกถา 31 / 233อรรถกถา เล่มที่ 31 ข้อ 237อ่านอรรถกถา 31 / 239อ่านอรรถกถา 31 / 737
อรรถกถา ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค มหาวรรค ๑. ญาณกถา
วีริยารัมภญาณนิทเทส

               ๓๘. อรรถกถาวีริยารัมภญาณนิทเทส               
               [๒๓๗-๒๓๘] พึงทราบวินิจฉัยในวีริยารัมภญาณนิทเทสดังต่อไปนี้.
               บทว่า อนุปฺปนฺนานํ - ที่ยังไม่เกิด คือยังไม่เกิดในอัตภาพหนึ่ง หรือในอารมณ์หนึ่ง. เพราะชื่อว่าอกุศลอันไม่เกิดในสงสารอันไม่รู้เบื้องต้นและที่สุด ย่อมไม่มี แต่กุศลมี.
               บทว่า ปาปกานํ คือ ลามก.
               บทว่า อกุสลานํ ธมฺมานํ คือ ธรรมอันเป็นความไม่ดี.
               บทว่า อนุปฺปาทาย - เพื่อมิให้เกิดขึ้น คือเพื่อความที่จะไม่ให้เกิดขึ้น.
               บทว่า อุปฺปนฺนานํ คือ ที่เกิดแล้วในอัตภาพนี้.
               บทว่า ปหานาย คือ เพื่อต้องการละ.
               บทว่า อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ - กุศลธรรมที่ยังไม่เกิด คือธรรมอันเป็นความดีที่ยังไม่เคยเกิดในอัตภาพนี้.
               บทว่า อุปฺปาทาย คือ เพื่อต้องการให้เกิด.
               บทว่า อุปฺปนฺนานํ - ที่เกิดขึ้นแล้ว คือที่เกิดแล้วในอัตภาพนี้.
               บทว่า ฐิติยา คือ เพื่อความตั้งมั่น.
               บทว่า อสมฺโมสาย - เพื่อความไม่เลอะเลือน คือเพื่อความไม่สูญหาย.
               บทว่า ภิยฺโยภาวาย - เพื่อความเจริญยิ่ง คือเพื่อเกิดบ่อยๆ.
               บทว่า เวปุลฺลาย คือ เพื่อความไพบูลย์.
               บทว่า ภาวนาย คือ เพื่อความเจริญ.
               บทว่า ปาริปูริยา คือ เพื่อความบริบูรณ์.
               บัดนี้ พระสารีบุตรเถระ เพื่อแสดงถึงกามฉันทะในอกุศลและเนกขัมมะในกุศลให้แปลกออกไป จึงกล่าวบทมีอาทิว่า อนุปฺปนฺนสฺส กามจฺฉนฺทสฺส - กามฉันทะที่ยังไม่เกิด.
               ในบทเหล่านั้น บทว่า กามจฺฉนฺโท ได้แก่ กามราคะอันเป็นปฏิปักษ์ต่อสมาธิ.
               บทว่า เนกฺขมฺมํ ได้แก่ ปฐมฌานสมาธิ หรือปฐมฌาน หรือกุศลธรรมทั้งหมดนั่นแหละ เป็นเนกขัมมะ.
               บัดนี้ พระสารีบุตรเถระเพื่อแสดงประกอบ ด้วยสามารถแห่งกิเลสทั้งปวง และอรหัตมรรคอันเป็นปฏิปักษ์ต่อกิเลสทั้งปวง จึงกล่าวบทมีอาทิว่า อนุปฺปนฺนานํ สพฺพกิเลสานํ - ยังกิเลสทั้งปวงที่ยังไม่เกิดขึ้น.
               ในบทเหล่านั้น บทมีอาทิว่า อุปฺปนฺนสฺส อรหตฺตมคฺคสฺส ฐิติยา - เพื่อความตั้งมั่นแห่งอรหัตมรรคที่เกิดขึ้นแล้ว พึงทราบการประกอบบทมีอาทิว่า ฐิติยา ด้วยสามารถแห่งฐิติขณะและภังคขณะของอรหัตมรรคที่เกิดขึ้นแล้วในอุปาทขณะ.
               แม้ในอรรถกถาแห่งวิภังค์ ท่านก็กล่าวว่า ความเป็นไปแห่งอรหัตมรรค ชื่อว่าฐิติ คือความตั้งมั่น. แต่อาจารย์บางพวกกล่าวว่า พึงเห็นมรรคอันเป็นส่วนเบื้องต้นแห่งอรหัตมรรค.

               จบอรรถกถาวีริยารัมภญาณนิทเทส               
               -----------------------------------------------------               

.. อรรถกถา ขุททกนิกาย ปฏิสัมภิทามรรค มหาวรรค ๑. ญาณกถา วีริยารัมภญาณนิทเทส จบ.
อ่านอรรถกถา 31 / 0อ่านอรรถกถา 31 / 233อรรถกถา เล่มที่ 31 ข้อ 237อ่านอรรถกถา 31 / 239อ่านอรรถกถา 31 / 737
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=31&A=2597&Z=2614
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=7633
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=7633
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก  ๑๓  สิงหาคม  พ.ศ.  ๒๕๕๐
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :