|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
๑- บาลีเป็น ตีณิสรณาคมนิยเถราปทาน. อปทานของท่านพระตีณิสรณคมนิยเถระมีคำเริ่มต้นว่า นคเร พนฺธุมติยา ดังนี้. พระเถระแม้นี้ได้บำเพ็ญบุญญาธิการไว้ในพระพุทธเจ้าองค์ก่อนๆ สั่งสมบุญทั้งหลายอันเป็นอุปนิสัยในภพนั้นๆ ในกาลแห่งพระพุทธเจ้าพระนามว่าวิปัสสี บังเกิดในเรือนมีตระกูล ในพันธุมดีนคร ได้ วันหนึ่ง ท่านคิดว่า เราเมื่ออุปัฏฐากมารดาบิดาก็จะไม่ได้บวช ถ้ากระไร เราจักยึดเอาสรณะ ๓ จักพ้นจากทุคติได้ด้วยประการนี้ ดังนี้แล้ว จึงเข้าไปหาพระอัครสาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าวิปัสสี ชื่อว่านิสภะ แล้วถือเอาสรณะ ๓. ท่านรักษาสรณะ ๓ นั้นตลอดแสนปี ด้วยกรรมนั้นเองจึงบังเกิดในภพชั้นดาวดึงส์ เบื้องหน้าแต่นั้นได้ท่องเที่ยวไปในเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เสวยสมบัติทั้งสอง. ในพุทธุปบาทกาลนี้บังเกิดในสกุลมหาศาลในกรุงสาวัตถี รู้เดียงสาแล้ว อายุ ๗ ขวบเท่านั้นแวดล้อมไปด้วยเด็กทั้งหลาย ได้ไปยังสังฆารามแห่งหนึ่ง. ในที่นั้น พระ ท่านถือเอาสรณะเหล่านั้น ระลึกถึงสรณะที่ตนเคยรักษามา เจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัตแล้ว. พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงให้เธอผู้บรรลุพระอรหัตแล้วอุปสมบท. ท่านบรรลุพระอรหัตได้อุปสมบทแล้ว ระลึกถึงบุพกรรมของตน เมื่อจะประกาศปุพพจริตาปทานด้วยอำนาจโสมนัส จึงกล่าวคำมีอาทิว่า นคเร พนฺธุมติยา ดังนี้. บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า มาตุอุปฏฺฐาโก อหุํ เชื่อมความว่า เราอุปัฏฐากเลี้ยงดูมารดาบิดาอยู่ในพันธุมดีนคร. บทว่า ตมนฺธการปิหิตา ความว่า ผู้อันความมืดคือโมหะที่ปิดบังไว้. บทว่า ติวิธคฺคีหิ ฑยฺหเร เชื่อมความว่า สัตว์ทั้งปวงถูกไฟ ๓ กองคือ ไฟคือราคะ ๑ ไฟคือโทสะ ๑ ไฟคือโมหะ ๑ เผาผลาญแล้ว. บทว่า อฏฺฐ เหตู ลภามหํ ความว่า เราได้เหตุ ๘ ประการ คือเหตุอันเป็นปัจจัยแห่งความสุข. คำที่เหลือรู้ได้ง่ายทั้งนั้นแล. ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๑ เถราปทาน ๓. สุภูติวรรค ๓. ตีณิสรณาคมนียเถราปทาน (๒๓) จบ. |