บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
พระเถระแม้นี้ได้บำเพ็ญบุญสมภารในพระมุนีผู้ประเสริฐองค์ก่อนๆ สั่งสมบุญทั้งหลายอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานในภพนั้น ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ ท่านบังเกิดในเรือนมีสกุล. เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าปรินิพพานแล้ว เห็นชาวเมืองกระทำการบูชาต้นโพธิ์ จึงบรรจุหม้ออันวิจิตรด้วยน้ำหอมเจือด้วยจันทน์ การบูรและกลัมพักเป็นต้นให้เต็ม รดต้นโพธิ์ ขณะนั้นฝนตกโดยเป็นสายน้ำใหญ่ ในกาลนั้นท่านทำกาล ท่านเสวยสมบัติในเทวดาและมนุษย์ทั้งหลายด้วยอาการอย่างนี้ เป็นผู้ปราศจากความเร่าร้อนทั้งปวง เข้าถึงความผู้เย็นเป็นสุขในที่ๆ ตนเกิดแล้วๆ. ในพุทธุปบาทกาลนี้ บังเกิดในเรือนมีสกุล บรรลุนิติภาวะแล้ว เลื่อมใสในพระศาสดา บวชแล้วเริ่มกรรมฐานเจริญวิปัสสนา ไม่นานนักก็บรรลุพระอรหัต ด้วยบุญกรรมที่บำเพ็ญไว้ในกาลก่อน ท่านจึงปรากฏนามว่า คันโธทกทายกเถระ. วันหนึ่ง ท่านระลึกถึงบุพกรรมของตนเกิดโสมนัส เมื่อจะประกาศปุพพจริตาปทาน จึงกล่าวคำมีอาทิว่า ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส ดังนี้ คำนั้นมีอรรถดังกล่าวแล้วนั้นแล. บทว่า มหาโพธิมโห อหุ ความว่า ได้มีการบูชาต้นโพธิ์ใหญ่แล้ว. บทว่า วิจิตฺตํ ฆฏมาทาย ความว่า ถือเอาหม้ออันเต็มด้วยน้ำหอมอันงามวิจิตรด้วย บทว่า คนฺโธทกมทาสหํ แปลว่า ได้ให้น้ำหอม. อธิบายว่า เราได้รดด้วยน้ำหอม. บทว่า นฺหานกาเล จ โพธิยา ความว่า ในสมัยเป็นที่กระทำการบูชาต้นโพธิ์. คำที่เหลือมีอรรถตื้นทั้งนั้นแล. ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๑ เถราปทาน ๖. วีชนีวรรค ๔. คันโธทกทายกเถราปทาน (๕๔) จบ. |