    
อรรถกถา วิภังคปกรณ์สัมมัปปธานวิภังค์ ปัญหาปุจฉกะ ๓. ปญฺหาปุจฺฉกวณฺณนา
ก็ในที่นี้สัมมัปปธานวิภังค์นี้ พึงทราบว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสสัมมัปปธานที่เกิดขึ้นเป็นโลกุตตระเท่านั้น. ในปัญหาปุจฉกะ พึงทราบความที่สัมมัปปธานทั้งหลายเป็นกุศลเป็นต้นตามแนวพระบาลีนั่นแหละ.
แต่ในอารัมมณติกะทั้งหลาย สัมมัปปธานเหล่านี้แม้ทั้งหมดเป็นอัปปมาณารัมณะเท่านั้น เพราะปรารภพระนิพพานอันเป็นอัปปมาณธรรมเป็นไป ไม่เป็นมัคคารัมมณะ แต่เป็นมัคคเหตุกะ ด้วยอำนาจสหชาตเหตุ. เป็นมัคคาธิปติ ในกาลเจริญมรรค เพราะกระทำวีมังสาให้เป็นหัวหน้า.
แต่ในมัคคภาวนาที่มีฉันทะและจิตตะเป็นหัวหน้า ไม่พึงกล่าวว่าเป็นมัคคาธิปติ หรือไม่พึงกล่าวว่า เป็นมัคคาธิปติ เพราะไม่มีความเพียรอื่นจากความเพียรที่เป็นหัวหน้า
หรือไม่พึงกล่าวแม้โดยความเป็นอารมณ์อย่างหนึ่ง ในบรรดาอดีตอารมณ์เป็นต้น. สัมมัปปธานเหล่านั้น ชื่อว่าเป็นพหิทธารัมมณะ เพราะความที่พระนิพพานเป็นอารมณ์ภายนอก ด้วยประการฉะนี้.
ในปัญหาปุจฉกะนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสสัมมัปปธานทั้งหลายเป็นโลกุตตระที่เกิดขึ้นแล้ว เท่านั้น.
จริงอยู่ในสุตตันตภาชนีย์ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสสัมมัปปธานทั้งหลายไว้ ทั้งที่เป็นโลกิยะและโลกุตตระปนกัน แต่ในอภิธรรมภาชนีย์และในปัญหาปุจฉกะ ตรัสว่าเป็นโลกุตตระเท่านั้น. แม้ในสัมมัปปธานวิภังค์นี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าก็ทรงนำออกจำแนกแสดงแล้ว ๓ ปริวัฏอย่างนี้ ด้วยประการฉะนี้.
วรรณนาปัญหาปุจฉกะ จบ
อรรถกถาสัมมัปปธานวิภังค์ จบ.
----------------------------------------------------- .. อรรถกถา วิภังคปกรณ์ สัมมัปปธานวิภังค์ ปัญหาปุจฉกะ จบ.
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=35&A=6735&Z=6809
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=54&A=7700
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=7700
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก ๒๕ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๗
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
| 
