| |
    
อรรถกถา ธาตุกถาปกรณ์นิทเทส ๑๑. สังคหิเตนสัมปยุตตวิปปยุตตปทนิทเทส อรรถกถาสังคหิเตนสัมปยุตตวิปปยุตตปทนิทเทส
บัดนี้ เพื่อจำแนก สังคหิเตน สัมปยุตตะ วิปปยุตตบท พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเริ่มคำว่า "สมุทยสจฺเจน" เป็นอาทิ.
ในนิทเทสนั้น ธรรมเหล่าใดมีสมุทยสัจจะเป็นต้นที่พระองค์ทรงยกขึ้นแสดงแล้ว ในนิทเทสแห่งสังคหิเตน สังคหิตบท ธรรมเหล่านั้นนั่นแหละทรงยกขึ้นแสดงในปุจฉาทั้งปวง (ในที่นี้).
ส่วนบททั้งหลายที่มาโดยลำดับแห่งบทอื่นนั้น เพราะรวมคำวิสัชนาเป็นทำนองเดียวกัน.
ในนิทเทสนั้น ธรรมเหล่าใดนับสงเคราะห์ได้ ด้วยบทที่ยกขึ้นแสดงเพื่อปุจฉา โดยสงเคราะห์ด้วยขันธ์เป็นต้น สัมปโยคะ หรือวิปปโยคะของธรรมเหล่านั้น มีอยู่ด้วยธรรมเหล่าใด
บัณฑิตพึงทราบการจำแนกขันธ์เป็นต้น ด้วยสามารถแห่งธรรมเหล่านั้น.
ในปัญหานั้นมีนัยดังนี้. ธรรมทั้งหลายอันนับเนื่องในสังขารขันธ์ นับสงเคราะห์ได้ด้วยสมุทยสัจจะโดยการสงเคราะห์เป็นขันธ์เป็นต้นก่อน.
ก็ธรรมเหล่านั้น ยกเว้นสังขารขันธ์ทั้งหลายในธัมมายตนะและธัมมธาตุทั้งหลาย ชื่อว่าสัมปยุตด้วยขันธ์ ๓ ที่เหลือด้วยอายตนะ ๑ ด้วยวิญญาณธาตุ ๗
และยกเว้นตัณหาเสียแล้ว ชื่อว่าสัมปยุตด้วยธรรมบางอย่าง เพราะสัมปยุตด้วยธรรมที่เหลือ.
และวิปปยุตด้วยรูปขันธ์ ๑ ด้วยรูปายตนะ ๑๐ ด้วยรูปธาตุ ๑๐ ชื่อว่าวิปปยุตด้วยธรรมบางอย่าง ในธัมมายตนะ ๑ ในธัมมธาตุ ๑ เพราะความวิปปยุตตด้วยรูปและนิพพาน.
บัณฑิตพึงทราบเนื้อความในปัญหาทั้งปวงโดยนัยนี้ ด้วยประการฉะนี้ แล.
จบอรรถกถาสังคหิเตนสัมปยุตตวิปปยุตตปทนิทเทส.
----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ธาตุกถาปกรณ์ นิทเทส ๑๑. สังคหิเตนสัมปยุตตวิปปยุตตปทนิทเทส จบ.
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=36&A=1712&Z=1766
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=516
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=516
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๗
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
|
