| |
    
อรรถกถา ธาตุกถาปกรณ์นิทเทส ๑๓. อสังคหิเตนสัมปยุตตวิปปยุตตปทนิทเทส อรรถกถาอสังคหิเตนสัมปยุตตวิปปยุตตปทนิทเทส
บัดนี้ เพื่อจำแนก อสังคหิเตน สัมปยุตตะ วิปปยุตตบท พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงทรงเริ่มคำว่า "รูปกฺขนฺเธน" เป็นอาทิ.
ในนิทเทสนั้น ธรรมเหล่าใดมีปัญหาเช่นกับด้วยรูปขันธ์ ในนิทเทสแห่งอสังหิเตน อสังคหิตบทที่ ๕ และธรรมเหล่าใดเช่นกับด้วยอรูปภพ ธรรมเหล่านั้นนั่นแหละ พระองค์ทรงยกขึ้นแสดงไว้
ส่วนบททั้งหลายที่เหลือที่มิได้ยกมา (ในที่นี้) ฉะนั้น บทเหล่านั้นจึงมิได้ยกขึ้นแสดง.
เพราะว่า รูปและอรูปธรรมทั้งหลายมิได้นับสงเคราะห์ด้วยเวทนาขันธ์ โดยอำนาจแห่งความเป็นขันธ์เป็นต้น ทั้งชื่อว่าสัมปโยคะแห่งบทเหล่านั้นก็มิได้มี
ฉะนั้น บทเหล่าใดที่มิได้ยกมาแสดง บทเหล่านั้นนั่นแหละ ทรงยกขึ้นแสดงรวมพร้อมกับคำวิสัชนาอันเป็นทำนองเดียวกัน.
ในปัญหานั้น ธรรมเหล่าใดที่สงเคราะห์ได้ด้วยธรรมที่ยกขึ้นแสดงเพื่อปุจฉา ด้วยสามารถแห่งธรรมมีขันธ์เป็นต้น
ธรรมเหล่านั้นสัมปยุตและวิปปยุตด้วยธรรมเหล่าใด บัณฑิตพึงทราบการจำแนกธรรมมีขันธ์เป็นต้น ด้วยสามารถแห่งธรรมเหล่านั้น.
ในปัญหานั้น มีนัยดังนี้
วิญญาณเทียวนับสงเคราะห์ไม่ได้ด้วยรูปขันธ์ โดยการสงเคราะห์ ๓ อย่างก่อน.
วิญญาณนั้นสัมปยุตด้วยขันธ์ ๓ มีเวทนาขันธ์เป็นต้น และด้วยธรรมทั้งหลายมีเวทนาเป็นต้นในธัมมายตนะและธัมมธาตุทั้งหลาย.
และวิปปยุตด้วยรูปขันธ์ ๑ ด้วยรูปายตนะ ๑๐ ด้วยรูปธาตุ ๑๐ และด้วยธรรม คือรูปและนิพพานในธัมมายตนะและธัมมธาตุ
พระผู้มีพระภาคเจ้าหมายเอาวิญญาณนั้น จึงตรัสว่า "เต ธมฺมา ตีหิ ขนฺเธหิ" เป็นต้น บัณฑิตพึงทราบเนื้อความทั้งปวง โดยนัยนี้แล.
จบอรรถกถาอสังคหิเตนสัมปยุตตวิปปยุตตปทนิทเทส.
----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ธาตุกถาปกรณ์ นิทเทส ๑๓. อสังคหิเตนสัมปยุตตวิปปยุตตปทนิทเทส จบ.
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=36&A=1892&Z=1965
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=545
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=545
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๗
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
|
