|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
ว่าด้วยการตั้งอยู่แห่งจิต ในปัญหานั้น ลัทธิแห่งชนเหล่าใดว่า จิตดวง ๑ เท่านั้นย่อมตั้งอยู่ตลอดกาลนาน เพราะเห็นจิตแห่งสมาบัติ และภวังคจิตอันเป็นไปติดต่อกันโดยลำดับ ดุจลัทธินิกายอันธกะทั้งหลายในขณะนี้ อันมีประเภทตามที่กล่าวแล้วในหนหลัง เพื่อชำระลัทธินั้น สกวาทีจึงถามปรวาทีว่า จิตดวงหนึ่งตั้งอยู่ได้แม้ตลอดวันหรือ เป็นต้น ปรวาทีตอบรับรองว่า ใช่. ในปัญหาว่า กึ่งวันเป็นขณะเกิด นี้ ท่านทำคำถามด้วยสามารถแห่งความเกิดและความดับโดยนัยเทศนาว่า สังขารทั้งหลายไม่เที่ยงหนอ มีความเกิดขึ้นและมีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา โดยไม่ถือเอาขณะตั้งอยู่แห่งจิต. ถูกสกวาทีถามว่า ธรรมเหล่านั้นเปลี่ยนแปลงไปเร็วกว่าจิตหรือ ปรวาทีนั้นเมื่อไม่เห็นธรรมทั้งหลายเกิดดับเร็วกว่าจิต จึงตอบปฏิเสธ. ถูกถามครั้งที่ ๒ ท่านปรารถนาความตั้งอยู่อันเป็นเวลานานแห่งจิตใด โดยหมายเอาจิตนั้น จึงตอบรับรอง. ในปัญหาทั้งหลายว่า จิตดวงเดียวตั้งอยู่จนตลอดอายุหรือ ความว่า ปรวาทีย่อมตอบปฏิเสธโดยเว้นอรูป และย่อมตอบรับรองผู้ที่เกิดในอรูปด้วยสามารถแห่งพระบาลีว่า เทวดาทั้งหลายเหล่าใดย่อมตั้งอยู่ตลอด ๘๔,๐๐๐ กัปป์เป็นต้น ดังนี้. ในปัญหาว่า จิตย่อมเกิดขึ้นครู่หนึ่ง เป็นของปรวาที สกวาทีตอบรับรองเพราะกลัวผิดจากพระสูตรว่า สังขารทั้งหลายมีความเกิดขึ้น และมีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา เป็นต้น แต่ปรวาทีนั้นย่อมปรารถนาความตั้งอยู่แห่งจิตด้วยสามารถแห่งลัทธิของตน. คำที่เหลือในที่นี้มีอรรถง่ายทั้งนั้นแล. อรรถกถาจิตตัฏฐิติกถา จบ. ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา กถาวัตถุปกรณ์ วรรคที่ ๒ จิตตฐิติกถา จบ. |