ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 14 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.1)

page299.

15. Pancamavagga mahapajapatigotamitherivatthu [235] Theripaliyam 1- pathame yadidam mahapajapatigotamiti mahapajapati gotami theri rattannunam aggati dasseti. Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe patisandhim ganhitva aparena samayena satthu dhammadesanam sunanti sattharam ekam bhikkhunim rattannunam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa yavajivam danam datva silam rakkhitva tato cuta devaloke nibbattitva puna ekasmim buddhantare devalokato cavitva baranasiyam pancannam dasisatanam jetthakadasi hutva nibbatti. Atha vassupanayikasamaye pancasatapaccekabuddha 2- nandamulakapabbharato isipatane otaritva nagare pindaya caritva isipatanameva gantva "vassupanayikakutiya atthaya hatthakammam yacissama"ti cintesum. Kasma? vassakale 3- upagacchantena hi nalakapatipadam patipannenapi pancachadananam annatarena chadaneneva channe nibaddhasenasane 4- upagantabbam. Vuttanhetam "na bhikkhave asenasanikena vassam upagantabbam, yo upagaccheyya, apatti dukkatassa"ti. 5- Tasma vassakale upakkatthe sace senasanam labhati, iccetam kusalam. No ce labhati, hatthakammam pariyesitvapi katabbam. Hatthakammam alabhantena samampi katabbam, na tveva asenasanikena vassam upagantabbam. Ayamanudhammata. Tasma te paccekabuddha "hatthakammam yacissama"ti civaram parupitva sayanhasamaye nagaram pavisitva setthissa gharadvare atthamsu. Jetthakadasi kutam gahetva udakatittham gacchanti paccekabuddhe nagaram pavisante addasa. Setthi tesam agatakaranam sutva "amhakam okaso natthi, gacchantu"ti aha. @Footnote: 1 cha.Ma. therapaliya 2 cha.Ma.,i. panca paccekabuddha 3 cha.Ma. vassam @4 cha.Ma. sadvarabaddhe senasane 5 vi.maha. 4/204/225 vassupanayikakkhandhaka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Atha te nagara nikkhante jetthakadasi kutam gahetva pavisanti disva kutam otaretva vanditva onamitva mukham ukkhipitva 1- "ayya nagaram pavitthamattava nikkhanta, kim nu kho"ti pucchi. Vassupanayikakutiya hatthakammam yacitum agatamhati. Laddham bhanteti. Na laddham upasiketi. Kim panesa kuti issareheva katabba, udahu duggatehipi sakka katunti. Yena kenaci sakka katunti. Sadhu bhante mayam karissama, sve mayham bhikkham ganhathati nimantetva puna 2- kutam gahetva agamanatitthamagge 3- thatva agata avasesadasiyo "ettheva hotha"ti vatva sabbasam agatakale aha "amma kim niccameva parassa dasikammam karissatha, udahu dasibhavato muccitum icchatha"ti. Ajjeva muccitum icchama ayyeti. Yadi evam, maya pancasatapaccekabuddha 4- hatthakammam alabhanta svatanaya nimantita, tumhakam samikehi ekadivasam hatthakammam dapethati. Ta "sadhu"ti sampaticchitva sayam atavito agatakale samikanam arocesum. Te "sadhu"ti jetthakadasiya 5- gehadvare sannipatimsu. Atha ne jetthakadasi "sve tata paccekabuddhanam hatthakammam detha"ti anisamsam acikkhitva yepi na katukama, te galhena ovadena tajjetva sabbepi sampaticchapesi. Sa punadivase paccekabuddhanam bhattam datva sabbesam dasaputtanam sannam adasi. Te tavadeva arannam pavisitva dabbasambhare samodhanetva satam satam hutva ekekam kutim cankamanadiparivenam 6- katva mancapithapaniyaparibhojaniyadini thapetva paccekabuddhanam temasam tattheva vasanatthaya patinnam karetva varakam bhikkham upatthapesum. 7- Ya attano varadivase datum 8- na sakkoti, tassa jetthakadasi sakagehato niharitva deti. Evam temasam patijaggitva jetthakadasi ekam 9- ekekasatakam sajjapesi, panca thulasatakasatani ahesum. Tani parivattapetva pancannam @Footnote: 1 Si.,i. pidhaya 2 Si.,i. udakam netva puna 3 Si.,i. agamma titthamagge @4 cha.Ma.,i. paccekabuddha 5 cha.Ma.,Si.,i. jetthakadasassa @6 Si.,i.,cha.Ma. cankamanadiparivaram 7 Ma. varena bhikkham upatthapesum, @cha.,i. varabhikkham patthapesum 8 cha.Ma.,i.ayam patho na dissati 9 cha.Ma. ekekam dasim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Paccekabuddhasatanam 1- ticivarani katva adasi. Paccekabuddha tasam passantinamyeva akasena gandhamadanapabbatam agamamsu. Tapi sabba yavajivam kusalam katva devaloke nibbattimsu. Tasu jetthika tato cavitva baranasiya avidure pesakaragame pesakarajetthakassa gehe nibbatti. Athekadivasam padumavatiya putta pancasata paccekabuddha baranasiranna nimantita rajadvaram agantva kanci olokentampi adisva nivattitva nagaradvarena nikkhamitva tam pesakaragamam agamamsu. Sa atthi paccekabuddhe disva sampiyayamana sabbeva vanditva bhikkham adasi. Te bhattakiccam katva gandhamadanameva agamamsu. Sapi yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranti amhakam satthu nibbattito puretarameva devadahanagare mahasuppabuddhassa gehe patisandhim ganhi, gotamitissa namam akamsu. Mahamayaya kanitthabhagini hoti. Mantajjhayakabrahmana lakkhanani parigganhanta 2- "imasam dvinnam kucchiyam vasikadaraka cakkavattino bhavissanti"ti byakarimsu. Suddhodanamaharaja vayappattakale ta dvepi mangalam katva attano gharam anesi. Aparabhage amhakam bodhisatto tusitapura cavitva mahamayaya deviya kucchiyam patisandhim ganhi. Mahamaya tassa jatadivasato sattame divase kalam karitva tusitapure nibbatti. Suddhodanamaharaja mahasattassa matuccham mahapajapatim gotamim aggamahesitthane thapesi. Tasmim kale nandakumaro jato. Ayam mahapajapati nandakumaram dhatinam datva sayam bodhisattam samparicarati. 3- Aparena samayena bodhisatto mahabhinikkhamanam nikkhamitva sabbannutam patva lokanuggaham karonto anukkamena kapilavatthupuram patva nagaram pindaya pavisi. Athassa pita suddhodanamaharaja antaravithiyamyeva dhammakatham sutva sotapanno ahosi, atha dutiyadivase nando pabbaji, sattame divase rahulo. Sattha aparena samayena @Footnote: 1 cha.Ma.,i. pancannam paccekabuddhanam 2 Si. patigganhanta 3 cha.Ma.,i. parihari

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Vesalim upanissaya kutagarasalayam viharati. Tasmim samaye suddhodanamaharaja setacchattassa hettha arahattam sacchikatva parinibbayi. Tada mahapajapati pabbajjaya cittam uppadesi. Tato rohininaditire kalahavivadasuttapariyosane 1- nikkhamitva pabbajitanam pancannam kumarasatanam padaparicarika sabbava ekacitta hutva "mahapajapatiya santikam gantva sabbava satthu santike pabbajissama"ti mahapajapatim jetthikam katva satthu santikam gantva pabbajitukama ahesum. Ayam ca mahapajapati pathamameva ekavaram sattharam pabbajjam yacamana nalattha, tasma kappakam pakkosapetva kese chindapetva kasayani acchadetva sabba ta sakiyaniyo adaya vesalim gantva anandattherena dasabalam yacapetva 2- atthahi garudhammehi pabbajjanca upasampadanca alattha. Itara pana sabbapi ekatova upasampanna ahesum. Ayamettha sankhepo, vittharato panetam vatthu paliyam 3- agatameva. Evam upasampanna pana mahapajapati sattharam upasankamitva abhivadetva ekamantam atthasi, athassa sattha dhammam desesi. Sa satthu santikeva kammatthanam gahetva arahattam papuni. Sesa pancasata bhikkhuniyo nandakovadasuttapariyosane 4- arahattam papunimsu. Evametam vatthu samutthitam. Aparabhage sattha jetavane nisinno bhikkhuniyo thanantaresu thapento mahapajapatim rattannunam aggatthane thapesiti. Khematherivatthu [236] Dutiye khemati evamnamika bhikkhuni. Ito patthaya ca panassa panhakamme ayamanupubbikathati avatva sabbattha abhiniharam adim katva vattabbameva vakkhama. @Footnote: 1 khu.su. 25/869/503 kalahavivadasutta 2 Si.,i. yacetva @3 vi.cu. 7/402/231 bhikkhunikkhandhaka 4 Ma.u. 14/398/344 salayatanavagga

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Atite kira padumuttarabuddhakale hamsavatinagare ayam parapariyapanna hutva nibbatti. Athekadivasam tassa bhagavato aggasavikam sujatattherim nama pindaya carantim disva tayo modake datva tamdivasameva attano gehe 1- vissajjetva theriya danam datva "anagate buddhuppade tumhe viya mahapanna bhaveyyan"ti patthanam katva yavajivam kusalakammesu 2- appamatta hutva kappasatasahassam devamanussesu samsaranti 3- kassapabuddhakale kimkissa ranno 4- gehe patisandhim gahetva sattannam bhagininam abbhantara hutva visati vassasahassani geheyeva komaribrahmacariyam caritva tahi bhaginihi saddhim dasabalassa vasanaparivenam karetva ekam buddhantaram devamanussesu samsaranti imasmim buddhuppade maddaratthe sagalanagare rajakule patisandhim ganhi, khematissa namam akamsu. Tassa sariravanno suvannarasapinjaro viya ahosi. Sa pana vayappatta bimbisararanno geham agamasi. Sa tathagate rajagaham upanissaya veluvane viharante "sattha kira rupe dosam dasseti"ti rupamadamatta hutva "mayhampi rupe dosam dasseyya"ti bhayena dasabalassa dassanaya na gacchati. Raja cintesi "aham satthu aggupatthako, madisassa ca nama ariyasavakassa aggamahesi dasabalam dassanaya na gacchati, na me etam ruccati"ti. So kavihi veluvanuyyanassa vannam 5- bandhapetva "khemaya deviya savanupacare gayatha"ti aha. Sa uyyanassa vannam sutva gantukama hutva rajanam patipucchi. Raja "uyyanam gaccha, sattharam pana adisva agantum na labhissasi"ti aha. Sa ranno pativacanam adatvava maggam patipajji. Raja taya saddhim gacchante purise aha "sace devi uyyanato nivattamana dasabalam passati, iccetam kusalam. Sace na passati, rajanaya nam dassetha"ti. Athakho sa devi divasabhagam uyyane caritva nivattanti dasabalam adisvava gantum araddha. Atha nam rajapurisa attano aruciya devim satthu santikam nayimsu. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. kese 2 i. kusalakammena 3 Si.,i. samsaritva @4 cha.Ma. kikissa kasiranno. evamuparipi 5 Si.,i. vanne

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

Sattha tam agacchantim disva iddhiya ekam devaccharam nimminitva talapannam 1- gahetva vijamanam viya akasi. Khema ca devi tam disva cintesi "ahancamhi 2- nattha, evarupa nama dibbaccharapatibhaga 3- itthiyo dasabalassa avidure titthanti, aham etasam paricarikapi nappahomi, aham hi nikkarana 4- papacittassa vasena nattha"ti tam nimittam gahetva tameva itthim olokayamana atthasi. Atha nam tassa passantiyava tathagatassa adhitthanabalena sa itthi pathamavayam atikkamma majjhimavaye thita viya majjhimavayam atikkamma pacchimavaye thita viya valittaca palitakesa khanditapatitadanta 5- ahosi. Tato tassa passantiya saddhim talapannena parivattetva patati. 6- Tato khema pubbahetusampannatta tasmim arammane apathagate evam cintesi "evamvidhampi nama sariram evarupam vipattim papunati, mayhampi sariram evamgatikameva bhavissati"ti. Athassa evam cintitakkhane sattha imam dhammapade gathamaha:- "ye ragarattanupatanti sotam sayam katam makkatakova jalam etampi chetvana vajanti dhira anapekkhino sabbadukkham 7- pahaya"ti. 8- Sa gathapariyosane thitapade thitayeva saha patisambhidahi arahattam papuni. Agaramajjhe vasantena nama 9- arahattam pattena tamdivasameva parinibbayitabbam va pabbajitabbam va hoti, sa pana attano ayusankharanam pavattanabhavam natva "attano pabbajjam anujanapessami"ti sattharam vanditva rajanivesanam gantva rajanam anabhivadetvava atthasi. Raja ingitasannanena 10- annasi "ariyadhammam 11- @Footnote: 1 cha.Ma.,i. talavantam 2 Si. manam vatamhi, i. mana vatamhi, cha.Ma. manamhi @3 cha.Ma. devaccharappatibhaga 4 cha.Ma. manamadam hi nissaya, i. manamhi akarana @5 Si. khandasithiladanta, cha.Ma. khandaviraladanta 6 cha.Ma. paripati 7 Si.,ka.,Ma. kamasukham @8 khu.dha. 25/347/77 khematherivatthu 9 Si. agaramajjhavasantena, i. agaramajjhe ca nama @10 Si.,i.,cha. ingiteneva, Ma. ekadesananena 11 Si.,i. ariyadhammam arahattam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page305.

Patta bhavissati"ti. Atha nam aha "devi gata nu kho satthu dassanaya"ti. Maharaja tumhehi ditthadassanam caritam, 1- aham pana dasabalam sudittham akasim, pabbajjam me anujanathati. Raja "sadhu devi"ti sampaticchitva suvannasivikaya bhikkhuniupassayam upanetva pabbajesi, athassa "khematheri nama gihibhave thatva arahattam patta"ti mahapannabhavo 2- pakato ahositi. 3- Idametthapi vatthum. 4- Atha sattha aparabhage jetavane nisinno bhikkhuniyo patipatiya thanantaresu thapento khematherim mahapannanam aggatthane thapesiti. Uppalavannatherivatthu [237] Tatiye uppalavannati niluppalagabbhasadisena 5- vannena samannagatatta evamladdhanama theri. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe patisandhim ganhitva aparabhage mahajanena saddhim satthu santikam gantva dhammam sunanti sattharam ekam bhikkhunim iddhimantanam 6- aggatthane thapentam disva sattaham buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam datva tam thanantaram patthesi. Sa yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranti kassapabuddhakale baranasinagare kimkissa ranno gehe patisandhim ganhitva sattannam bhagininam abbhantara hutva visati vassasahassani brahmacariyam caritva bhikkhusamghassa parivenam katva devaloke nibbatta. Tato cavitva puna manussalokam gacchanti 7- ekasmim gamake 8- sahattha kammam katva jivanakatthane nibbatta. Sa ekadivasam khettakutim gacchanti antaramagge ekasmim sare patova pupphitam padumapuppham disva tam saram oruyha tanceva puppham lajapakkhipanatthaya paduminiya pattanca gahetva kedare salisisani chinditva kutiyam 9- nisinna laje bhajjitva panca lajasatani ganesi. Tasmim khane @Footnote: 1 cha.Ma. parittam, i. parittakam 2 cha.Ma. mahapannabhavo 3 cha.Ma. ahosi @4 cha.Ma. idamettha vatthu 5 cha.Ma. niluppalagabbhasadiseneva 6 cha.Ma. iddhimantinam @7 cha.Ma.,i. agacchanti 8 cha.Ma.,i. game 9 cha.Ma.,i. kutikaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page306.

Gandhamadanapabbate nirodhasamapattito vutthito eko paccekabuddho agantva tassa avidure atthasi. Sa pacajacekabuddham disva lajehi saddhim padumapuppham gahetva kutito oruyha laje paccekabuddhassa patte khipitva 1- padumapupphena pattam pidhaya adasi. Athassa paccekabuddhe thokam gate etadahosi "pabbajita nama pupphena anatthika, aham puppham gahetva pilandhissami"ti gantva paccekabuddhassa hatthato puppham gahetva puna cintesi "sace ayyo pupphena anatthiko abhavissa, 2- tam pattamatthake thapitum na adasi, 2- addha ayyassa attho bhavissati"ti puna gantva pattamatthake thapetva paccekabuddham khamapetva "bhante imesam me lajanam nissandena lajagananaya putta assu, padumapupphanissandena nibbattatthane me pade pade padumapuppham utthahatu"ti patthanam akasi. Paccekabuddho tassa passantiyava akasena gandhamadanapabbatam gantva tam padumam nandamulakapabbhare paccekabuddhanam akkamanasopanasamipe padapunchanam katva thapesi. Sapi tassa kammassa nissandena devaloke patisandhim ganhi, nibbattakalato patthaya cassa pade pade mahapadumapuppham utthasi. Sa tato cavitva pabbatapade ekasmim padumasare padumagabbhe nibbatti. Tam nissaya eko tapaso vasati, so patova mukhadhovanatthaya saram gantva tam puppham disva cintesi "idam puppham sesehi mahantataram, sesani ca pupphitani, idam makulitameva, bhavitabbamettha karanena"ti udakam otaritva tam puppham ganhi. Tam tena gahitamattameva pupphitam. Tapaso antopadumagabbhe nipannadarikam addasa. Ditthakalato patthaya ca dhitusineham labhitva padumeneva saddhim pannasalam netva mancake nipajjapesi. Athassa punnanubhavena angutthake khiram nibbatti. So tasmim pupphe milate annam navapuppham aharitva tam nipajjapesi. Athassa adhavanavidhavanavasena 3- kilitum samatthakalato patthaya pade pade 4- padumapuppham @Footnote: 1 cha.Ma.,i. pakkhipitva 2-2 cha.Ma.,i. pattamatthake thapetum na adassa @3 Ma. adhavanaparidhavanena, cha. adhavanavidhavanena 4 cha.Ma. padavare padavare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page307.

Utthasi, kunkumarasissa viyassa sariravanna ahosi. Sa appatta devavannam, atikkanta manussavannam ahosi. Sa pitari phalaphalatthaya gate pannasalaya ohiyati. Athekadivasam tassa vayappattakale pitari phalaphalatthaya gate eko vanacarako tam disva cintesi "manussanam nama evamvidham rupam natthi, vimamsissami nan"ti tapasassa agamanam udikkhanto nisidi. Sa pitari agacchante patipatham gantva tassa hatthato kajekamandalum 1- aggahesi, sayam agantva nisinnassa tapasassa attano karanavattam dassesi. Tada so vanacarako manussabhavam natva tapasam abhivadetva nisidi. Tapaso tam vanacarakam vanamulaphalaphalehi ca paniyena ca nimantetva "bho purisa imasmimyeva thane vasissasi, udahu gamissasi"ti pucchi. Gamissami bhante, idha kim karissamiti. Idam taya ditthakaranam ettha 2- gantva akathetum sakkhissasiti. Sace ayyo na icchati, kimkarana kathessamiti tapasam vanditva puna agamanakale maggasanjananattham sakhanca padanca rukkhasannanca 3- karonto pakkami. So baranasim gantva rajanam addasa, raja "kasma agatosi"ti pucchati. 4- "aham deva tumhakam vanacarako pabbatapade acchariyam itthiratanam disva agatomhi"ti sabbam pavuttim kathesi. So tassa vacanam sutva vegena pabbatapadam gantva avidure thane khandhavaram nivesetva vanacarakena ceva annehi 5- ca purisehi saddhim tapasassa bhattakiccam katva nisinnavelaya tattha gantva abhivadetva patisantharam katva ekamantam nisidi. Raja tapasassa pabbajitaparikkharabhandam padamule thapetva "bhante imasmim thane kim karoma, gacchama"ti aha. Gaccha maharajati. Ama gacchami bhante, ayyassa pana samipe visabhagaparisa atthiti assumha, papanca esa 6- pabbajitanam, maya saddhim gacchatu bhanteti. Manussanam nama cittam duttham, ayam 7- @Footnote: 1 Si.,i. kacakamandalum, cha.Ma. kajakamandalum 2 cha.Ma.,i. etto @3 cha.Ma.,i. sakhasannanca rukkhasannanca 4 cha.Ma.,i. pucchi 5 Si.,i. appehi @6 Si.,i. assumha, papanco eso, cha.Ma. assumha, asaruppa esa 7 Ma. nama @cittam duttham, ayam, cha.,i. duttosayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page308.

Katham bahunnam majjhe vasissatiti. Tumhakam 1- rucitakalato patthaya sesanam jetthakatthane thapetva patijaggissami 2- bhanteti. So ranno katham sutva daharakale gahitanamavaseneva "amma padumavati"ti dhitaram pakkosi, sa ekavacaneneva pannasalato nikkhamitva pitaram abhivadetva atthasi. Atha nam pita aha "tvam amma vayappatta, imasmim ca thane ranna ditthakalato patthaya vasitum aphasuka 3- , ranna saddhim gaccha amma"ti. Sa "sadhu tata"ti pitu vacanam sampaticchitva abhivadetva rodamana gacchati. 4- Raja "imissa pitu cittam ganhami"ti tasmimyeva thane kahapanarasimhi thapetva abhisekam akasi. Atha nam gahetva attano nagaram netva 5- agatakalato patthaya sesaitthiyo anoloketva taya saddhimyeva ramati. Ta itthiyo issapakata tam ranno antare paribhinditukama evamahamsu "nayam maharaja manussajatika, kaham nama tumhehi manussanam vicaranatthane padumani utthahantani ditthapubbani, addha ayam yakkhini, haratha nam maharaja"ti. Raja tasam katham sutva tunhi ahosi. Athassa aparena samayena paccanto kupito. So "garugabbha 6- padumavati"ti tam nagare thapetva paccantam agamasi. atha ta itthiyo tassa upatthayikaya lancam 7- datva "imissa darakam jatamattameva apanetva ekam darughatikam lohitena makkhetva santike thapehi"ti ahamsu. Padumavatiyapi nacirasseva gabbhavutthanam ahosi. Mahapadumakumaro ekakova kucchimhi vasi, 8- avasesa ekunapancasata daraka mahapadumakumarassa matukucchito nikkhamitva nipannakale samsedaja hutva nibbattimsu. Athassa 9- "na tavayam satim patilabhati"ti natva upatthayika ekam darughatikam lohitena makkhetva samipe thapetva tasam itthinam sannam adasi. Ta pancasatapi itthiyo ekeka @Footnote: 1 cha.Ma.,i. amhakam 2 Si. patijaggitum sakkhissama 3 Si.,i. aphasukam, @cha.Ma. ayutta 4 Si.,i.,cha. parodamana atthasi 5 Ma. gantva, cha.,i. anetva @6 Si.,i. garubhara 7 cha.Ma. lanjam 8 cha.Ma. kucchiyam patisandhim ganhi 9 cha.Ma. athassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page309.

Ekekam darakam gahetva cundakarakanam santike 1- pesetva karandake aharapetva attana attana gahitadarake tattha nipajjapetva bahi lanchanam katva thapayimsu. Padumavatipi kho sannam labhitva tam upatthayikam "kim vijatamhi amma"ti pucchi. Sa tam santajjetva "kuto tvam darakam labhissasi"ti vatva "ayante kucchito nikkhantadarako"ti lohitamakkhitam darughatikam purato thapesi. Sa tam disva domanassappatta "sigham nam phaletva apanehi, sace koci passeyya, lajjitabbam bhaveyya"ti aha. Sa tassa katham sutva atthakama viya darughatikam phaletva uddhane pakkhipi. Rajapi paccantato agantva nakkhattam patimanento bahinagare khandhavaram bandhitva 2- nisidi. Atha ta pancasata itthiyo ranno paccuggamanam agantva ahamsu "tvam maharaja amhakam na saddahasi, amhehi vuttam akaranam viya hoti. Tvam mahesiya upatthayikam pakkosapetva patipuccha, darughatikam kho 3- devi vijata"ti. Raja tam karanam na upaparikkhitvava "amanussajatika ca 4- bhavissati"ti tam gehato nikkaddhi. Tassa rajagehato saha nikkhamaneneva padumapupphani antaradhayimsu, sariranca vivannam 5- ahosi. Sa ekikava antaravithiya payasi. Atha nam eka vayappatta mahallika itthi disva dhitusineham uppadetva "kaham gacchasi amma"ti aha. Agantukamhi, vasanatthanam olokenti vicaramiti. Idhagaccha ammati vasanatthanam datva bhojanam patiyadesi. Tassa imina niyamena tattha vasamanaya ta pancasata itthiyo ekacitta hutva rajanam ahamsu "maharaja tumhesu khandhavaram 6- gatesu amhehi gangadevataya `amhakam deve vijitasangame agate balikammam katva udakakilam karissama'ti patthitam atthi, etamattham deva janapema"ti. Raja tasam vacanena tuttho gangaya udakakilam @Footnote: 1 Si. cundanam santikam, Ma. cundakarasantikam, cha. santikam 2 Si.,i. mapetva @3 cha.Ma.,i. te 4 cha.Ma.,i. ayam saddo na dissati 5 cha.Ma.,i. sariracchavipi vivanna @6 cha.Ma. yuddham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page310.

Katum agamasi. Tapi attana attana gahitakarandakam paticchannam katva adaya nadim gantva tesam karandakanam paticchadanattham parupitva udake patitva karandake vissajjesum. Tepi kho karandaka sabbeva samagantva 1- hetthasote pasaritajalamhi laggimsu. Tato udakakilam kilitva ranno uttinnakale jalam ukkhipanta te karandake disva 2- ranno santikam anayimsu. Raja karandake disva "kim tata karandakesu"ti aha. Na janama devati. So te karandake vivarapetva olokento pathamam mahapadumakumarakarandakam vivarapesi. Tesam pana sabbesampi karandakesu nipajjapitadivaseyeva punniddhiya angutthakesu 3- khiram nibbatti. Sakko devaraja tassa ranno nikkankhabhavattham antokarandake akkharani likhapesi "ime kumara padumavatiya kucchimhi nibbatta baranasiranno putta, atha nepa dumavatiya sapattiyo pancasata itthiyo karandakesu pakkhipitva udke khipimsu, raja imam karanam janatu"ti. Karandake vivaritamatte raja akkharani vacetva darake disva mahapadumakumaram ukkhipitva "vegena rathe yojetha, asse kappetha, aham ajja antonagaram pavisitva ekaccanam matugamanam piyam karissami"ti pasadam aruyha hatthigivayam sahassakarandakam 4- thapetva bherim carapesi "yo padumavatim passati, so imam sahassam ganhatu"ti. Tam katham sutva padumavati matu sannam adasi "hatthigivato sahassam ganha amma"ti. Naham evarupam ganhitum visahamiti. Sa dutiyampi tatiyampi vutte "kim vatva ganhami amma"ti aha. "mama dhita padumavatim devim passati"ti vatva ganhahiti. Sa "yam va tam va hotu"ti gantva sahassacankotakam ganhi. Atha nam manussa pucchimsu "padumavatim devim passasi amma"ti. "aham na passami, dhita kira me passati"ti aha. Te "kaham pana sa amma"ti vatva taya saddhim @Footnote: 1 cha.Ma. sabbesaha gantva, i. sabbepi gantva 2 Si.,i. oloketva @3 Si.,i. angutthake, cha.Ma. angutthato 4 cha.Ma.,i. sahassabhandikam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page311.

Gantva padumavatim sanjanitva padesu nipatimsu. Tasmim kale sa "padumavati devi ayan"ti vatva "bhariyam vata itthiya kammam katam, ya evamvidhassa ranno mahesi samana evarupe thane nirarakkha vasi"ti aha. Tepi rajapurisa padumavatiya nivesanam netva 1- setasanihi parikkhipapetva dvare rakkham 2- thapetva ranno arocesum. Raja suvannasivikam 3- pesesi. Sa "aham evam na gamissami, mama vasanatthanato patthaya yava rajageham etthantare varapotthakacittattharane attharapetva upari sovannatarakavicittacelavitanam bandhapetva pasadhanatthaya sabbalankaresu pahitesu padasava gamissami, evam me nagara sampattim passissanti"ti aha. Raja "padumavatiya yatharucim karotha"ti aha. Tato padumavati sabbam pasadhanam pasadhetva "rajageham gamissami"ti maggam patipajji. Athassa akkantaakkantatthane varapotthakacittattharanani bhinditva padumapupphani utthahimsu. Sa mahajanassa attano sampattim dassetva rajanivesanam aruyha sabbepi cittattharane tassa mahallikaya posavanikamulam katva dapesi. Rajapi kho ta pancasata itthiyo pakkosapetva "ima te devi dasiyo katva demi"ti aha. Sadhu maharaja, etasam mayham dinnabhavam sakalanagare janapehiti. Raja nagare bherim carapesi "padumavatiya dubbhika 4- pancasata itthiyo etissaeva dasiyo katva dinna"ti. Sa "tasam sakalanagarena 5- dasibhavo sallakkhito"ti natva "aham mama dasiyo bhujissa katum labhami deva"ti rajanam pucchi. Tava iccha deviti. Evam sante tameva bhericarikam 6- pakkosapetva "padumavatideviya attano dasiyo katva dinna pancasata itthiyo sabbava bhujissa katati puna bherincarapetha"ti 7- aha. Sa tasam bhujissabhave kate ekunani panca puttasatani tasamyeva hatthe posanatthaya datva sayam mahapadumakumarameva ganhi. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 2 cha.Ma.,i. arakkham 3 i. sovannasivikam @4 Si.,i. dubhika 5 Ma. sakalanagare 6 Si.,i. bherivadakam 7 cha.Ma.,i. carapethati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page312.

Atha aparabhage tesam kumaranam kilanakale sampatte raja uyyane nanavidham kilanatthanam karesi. Te attano solasavassuddesikakale sabbeva ekato hutva uyyane padumasanchannaya mangalapokkharaniya kilanta navapadumani pupphitani puranapadumani ca vantato patantani disva "imassa tava anupadinnakassa evarupa jara papunati, kimangam pana amhakam sarirassa. Idampi hi evamgatikameva bhavissati"ti arammanam gahetva sabbeva paccekabuddhananam nibbattetva utthayutthaya padumakannikasu pallankena nisidimsu. Atha tehi saddhim agatapurisa 1- bahutaram divasam natva "ayyaputta tumhakam velam janatha"ti ahamsu. Te sabbe 2- tunhi ahesum. Te purisa gantva ranno arocesum "kumara deva padumakannikasu nisinna, amhesu kathentesupi vacibhedam na karonti"ti. Yatharuciya tesam nisiditum dethati. Te sabbarattim gahitarakkha padumakannikasu nisinnaniyameneva arunam utthapesum. Purisa gantva 3- punadivase upasankamitva "deva vela janatha"ti. Na mayam deva, paccekabuddha nama mayanti. Ayya tumhe bhariyam katham kathetha, paccekabuddha nama tumhadisa na honti, dvangulikesamassudhara 4- kaye patimukkaatthaparikkhara hontiti. Te dakkhinahatthena sisam paramasimsu, tavadeva gihilingam antaradhayi, atthaparikkhara kayapatimukkava ahesum. Tato passantasseva mahajanassa akaseneva nandamulakapabbharam agamamsu. Sapi kho padumavati devi "aham bahuputta hutva viyutta jata"ti hadayasokam 5- patva teneva rogena 6- kalam katva rajagahanagaradvaragamake sahatthena kammam katva jivakatthane nibbatti. Aparabhage kulagharam gantva ekadivasam samikassa khette 7- yagum haramana tesam attano puttanam antare attha paccekabuddhe bhikkhacaravelaya akasena gacchante disva sigham sigham gantva samikassa arocesi "passatha 8- @Footnote: 1 cha.Ma. agata rajapurisa, i. gatapurisa 2 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati @3 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 4 cha.Ma.,i. dvangula...... 5 Si.,i. hadayasosam @6 cha.Ma. sokena 7 cha.Ma.,i. khettam 8 cha.Ma.,i. passa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page313.

Ayye paccekabuddhe, ete nimantetva bhojanam dassama"ti. So aha "samanasakuna namete annathapi 1- evam caranti, na ete paccekabuddha"ti. Te tesam katham kathentanamyeva avidure thane otarimsu. Sa itthi tamdivasam attano bhattakhajjabhojanam 2- tesam datva "svepi attha jana mayham bhikkham ganhatha"ti aha. Sadhu upasike, tava sakkaro ca ettakova hotu, asanani ca attheva hontu, annepi bahu paccekabuddhe disva tava cittam sandhareyyasi"ti. 3- Sa punadivase attha asanani pannapetva atthannam sakkarasammanam patiyadetva nisidi. Nimantitapaccekabuddha sesanam sannam adamsu "marisa ajja annattha agantva sabbeva tumhakam matu sangaham karotha"ti. Tesam vacanam sutva sabbeva ekato akasena gantva matu gehadvare paturahesum. Sapi pathamam laddhasannaya 4- bahu disva na kampittha, sabbepi geham pavesetva asane nisidapesi. Tesu patipatiya nisidantesu navamo annani attha asanani mapetva sayam dhurasane nisidi. Yava asanani vaddhanti, tava geham vaddhati. Evam tesu sabbesu nisinnesu sa itthi atthannam paccekabuddhanam patiyaditasakkaram pancasatanampi yavadattham datva attha niluppalahatthake aharitva nimantitanam paccekabuddhanamyeva padamule thapetva aha "mayham bhante nibbattanibbattatthane sariravanno imesam niluppalanam antogabbhavanno viya hotu"ti patthanam akasi. Paccekabuddha matu anumodanam katva gandhamadanamyeva agamamsu. Sapi yavajivam kusalam katva tato cuta devaloke nibbattitva imasmim buddhuppade savatthiyam setthikule patisandhim ganhi, niluppalasamanavannataya 5- cassa uppalavannatveva namam akamsu. Athassa vayappattakale sakalajambudiparajanova setthissa 6- santikam pahinimsu "dhitaram amhakam detu"ti. Apahinanto nama nahosi. @Footnote: 1 Si. annadapi, cha.Ma. annathapi 2 Si.,i. attana labhanakam khajjabhojjam @3 cha.Ma. pasadeyyasiti 4 cha.Ma.,i. laddhasannataya @5 cha.Ma.,i. niluppalagabbhasamanavannataya 6 cha.Ma.,i. sakalajambudiparajano ca setthino ca @setthissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page314.

Tato setthi cintesi "aham sabbesam manam gahetum na sakkhissami, upayam panekam karissami"ti dhitaram pakkosapetva "pabbajitum amma sakkhissasi"ti aha. Tassa pacchimabhavikatta tam vacanam 1- sise asittasatapakatelam viya ahosi, tasma tam pitaram "pabbajissami tata"ti aha. So tassa sakkaram katva bhikkhuniupassayam netva pabbajesi. Tassa acirapabbajitayaeva uposathagare kalavaro 2- papuni. Sa dipam jaletva uposathagaram sammajjitva dipasikhaya nimittam ganhitva punappunam 3- olokayamana tejokasinajjhanam 4- nibbattetva tadeva padakam katva arahattam papuni. Arahattaphalena saddhimyeva ca iddhivikubbane cinnavasi ahosi. Sa aparabhage satthu yamakapatihariyakaranadivase "aham bhante patihariyam karissami"ti sihanadam nadi. Sattha idam karanam atthuppattim katva jetavanamahavihare nisinno patipatiya bhikkhuniyo thanantaresu 5- thapento imam therim iddhimantanam aggatthane thapesiti. Patacaratherivatthu [238] Catutthe vinayadharanam yadidam patacarati patacara theri vinayadharanam 6- aggati dasseti. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe patisandhim ganhitva aparabhage satthu dhammadesanam sunanti sattharam ekam bhikkhunim vinayadharanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaritva kassapabuddhakale kimkissa ranno gehe patisandhim ganhitva sattannam bhagininam abbhantara hutva visati vassasahassani brahmacariyam caritva bhikkhusamghassa parivenam karetva 7- puna devaloke nibbattitva ekam buddhantaram sampattim anubhavitva imasmim buddhuppade savatthiyam setthigehe patisandhim ganhi. @Footnote: 1 cha.Ma. pitu vacanam 2 Si.,i. talavaro 3 Si.,i. ganhitva thatvava punappunam @4 cha.Ma.,i. tejokasinarammanam jhanam 5 cha.Ma. thanantare 6 Ma. vinayadharinam @7 cha.Ma. katva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page315.

Sa aparabhage vayappatta attano gehe ekena kammakarena saddhim santhavam katva aparabhage attano samanajatikam kulam gacchanti tassa santhavapurisassa 1- sannam adasi "tvam sveva patthaya mam paharasatenapi 2- datthum na labhissasi, sace te kammam atthi, idani mam ganhitva gacchahi"ti. So "evam hotu"ti anucchavikam hatthasaram gahetva tam adaya nagarato tini cattari yojanani patikkamitva ekasmim gamake vasam kappesi. Atha aparabhage tassa kucchiyam gabbho patitthasi. Sa gabbhe paripakke "idam amhakam atthanam 3- kulageham gacchama sami"ti aha. So "ajja gacchama, sve gacchama"ti gantum asakkonto kalam vitinamesi. Sa tassa karanam natva "nayam balo mam nessati"ti tasmim bahi gate "ekikava kulageham gamissami"ti maggam patipajji. So agantva tam gehe apassanto pativissake pucchitva "kulageham gata"ti sutva "mam nissaya kuladhita anatha jata"ti padanupadikam gantva sampapuni. Tassa antaramaggeva gabbhavutthanam ahosi. Tato "yassatthaya maggam 4- gaccheyyama, so attho antaramaggeva nipphanno, idani gantva kim karissama"ti patinivattimsu. Puna tassa kucchiyam gabbho patitthasiti purimanayeneva vittharetabbam. Antaramagge panassa gabbhavutthane jatamatteyeva catusu disasu mahamegho utthahi. 5- Sa tam purisam aha "sami avelaya catusu disasu mahamegho utthito, attano vasanatthanam 6- katum vayamahi"ti. So "evam karissami"ti dandakehi kutikam katva "../../bdpicture/chadanatthaya tinam aharissami"ti ekasmim mahavammikapade tinam chindati, atha nam vammike nipanno kanhasappo pade damsi, so tasmimyeva thane patito. Sapi "idani agamissati, idani agamissati"ti sabbarattim khepetva "addha mam so `anatha esa'ti magge chaddetva gato bhavissati"ti aloke sanjate @Footnote: 1 Si.,i.,cha.Ma. katasanthavassa purisassa 2 cha.Ma.,i. patiharasatenapi @3 Si.,i.,cha.Ma. anathatthanam 4 cha.Ma.,i. mayam 5 Si. mahamegha utthahimsu, @i. mahamegha vutthahimsu 6 Si.,i. anovassakatthanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page316.

Padanusarena olokenti vammikapade patitam disva "mam nissaya nattho puriso"ti paridevitva daharadarakam passenadaya mahallakam angulim 1- gahapetva maggena gacchanti antaramagge ekam uttananadim disva "dvepi darake ekappahareneva adaya gantum na sakkhissami"ti jetthakam orimatire thapetva daharam darakam 2- paratiram netva pilotikacumbitake 3- nipajjapetva puna nivattitva "imam 4- gahetva gamissami"ti nadim otari. Athassa nadimajjham pattakale eko seno "mamsapindo ayan"ti sannaya darakam ganhitva 5- agacchati. Sa hattham pasaretva senam palapesi. 6- Tassa tam hatthavikaram disva mahallakadarako "mam pakkosati"ti sannaya nadim otaritva sote patito yathasotam agamasi. Sopi seno tassa asampattayaeva tam daharadarakam ganhitva agamasi. Sa balavasokabhibhuta antaramagge imam vilapam gitakam gayanti gacchati:- "ubho putta kalakata panthe mayham pati mato"ti. Sa evam vilapamana savatthim patva kulasabhagam 7- gantvapi sokavaseneva attano geham vavatthapetum asakkonti "imasmim thane evamvidham nama kulam atthi, kataram tam gehan"ti patipucchi. Tvam tam kulam patipucchitva kim karissasi, tesam vasanageham vatappaharena patitam, tattheva te sabbepi jivitakkhayam patta, atha ne khuddakamahallake ekacittakasmimyeva jhapenti, passa esa dhumavatti pannayatiti. Sa tam katham sutvava "kim tumhe vadatha"ti attano nivatthasatakam sandharetum asakkonti jatiniyameneva 8- baha paggayha kandamana natinam citakatthanam gantva tam vilapagitam paripunnam katva paridevamana:- @Footnote: 1 cha.,i. anaguliham 2 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 3 cha.Ma..... cumbatake, @i.....cumabate 4 cha.,i. itaram 5 cha.,i. vijjhitum 6 Ma. apasadesi 7 Ma. kulageham @8 Si.,cha.Ma. jataniyameneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

"ubho putta kalakata panthe mayham pati mato mata pita ca bhata ca ekacitakasmim dayhare"ti aha. Annena janena satakam dinnampi phaletva chaddeti. Atha nam ditthaditthatthane mahajano parivaretva vicarati. Athassa "ayam patacara 1- patavicaranam 2- vina vicarati"ti patacaratveva namam akamsu. Yasma panassa naggabhavena 3- alajjiva acaro 4- pakato ahosi, tasma patito 5- acaro assati patacaratveva namam akamsu. Sa ekadivasam satthari mahajanassa dhammam desente viharam pavisitva parisapariyante atthasi. Sattha mettaya 6- pharitva "satim patilabha bhagini satim patilabha bhagini"ti aha. Tassa satthu vacanam sutva balavahirottappam agatam, sa tattheva bhumiyam nisidi. Avidure thito puriso uttarisatakam khipitva adasi, sa tam nivasetva dhammam assosi. Sattha tassa cariyavasena ima dhammapade gatha aha:- "na santi putta tanaya na pita napi bandhava antakenadhipannassa natthi natisu tanata. Etamatthavasam natva pandito silasamvuto nibbanagamanam maggam khippameva visodhaye"ti. 7- Sa gathapariyosane yathathitava sotapattiphale patitthaya sattharam upasankamitva vanditva pabbajjam yaci. Sattha 8- tassa "bhikkhunupassayam gantva pabbaja"ti pabbajjam sampaticchi. Sa pabbajitva nacirasseva arahattam patva buddhavacanam ugganhi. 9- Vinayapitake cinnavasi ahosi. Aparabhage sattha jetavane nisinno bhikkhuniyo patipatiya thanantaresu thapento patacaram vinayadharanam aggatthane thapesiti. @Footnote: 1 cha. patacaram 2 cha.Ma. patapariharanam 3 Si. so naggabhavena 4 cha.Ma. alajjiacaro @5 Si. patu 6 cha.Ma. mettapharanena 7 khu.dha. 25/288-9/66 patacaravatthu @8 Si.,i. ayam patho na dissati 9 cha.Ma.,i. ganhanti vinayapitake......

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Dhammadinnatherivatthu [239] Pancame dhammakathikananti dhammakathikanam bhikkhuninam dhammadinna aggati dasseti. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam parayattatthane nibbattitva padumuttarassa bhagavato aggasavakassa sujatattherassa adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa yavajivam kusalam katva sagge nibbatti. Sabbam hettha khematheriya abhiniharavaseneva veditabbam. Pussabuddhakale panesa satthu vematikanam tinnam bhatikanam danadhikare thapitakammikassa 1- gehe vasamana "ekam dehi"ti vutta dve adasi. Evam sabbam aparihapenti datva 2- dvenavutikappe atikkamma kassapabuddhakale kimkissa ranno gehe patisandhim ganhitva sattannam bhagininam abbhantara hutva visati vassasahassani brahmacariyam caritva bhikkhusamghassa vasanaparivenam karetva ekam buddhantaram devamanussesu samsaranti imasmim buddhuppade kulagehe patisandhim ganhi. Sa aparabhage visakhasetthino bhariya hutva geham gata. 3- Visakhasetthi nama bimbisarassa sahayako ranna saddhim dasabalassa pathamadassanam gantva dhammam sutva sotapattiphale patitthito, aparabhage anagamiphalam sacchakasi. So tamdivasam gharam gantva sopanamatthake thitaya dhammadinnaya hatthe pasarite hattham analambitvava pasadam abhiruhi. Bhunjamanopi "imam detha, imam aharatha"ti na byahari. Dhammadinna katacchum gahetva parivisamana cintesi "ayam me hatthalambakam 4- dentiyapi 5- hattham nalambi, bhunjamanopi kinci na katheti, ko nu kho mayham doso"ti. Atha nam bhuttavim "ko nu kho me ayyaputta doso"ti pucchi. Dhammadinne tuyham doso natthi, aham pana ajjato 6- patthaya santhavavasena tumhakam santike nisiditum va thatum va aharapetva khaditum va bhunjitum va abhabbo. Tvam @Footnote: 1 Ma. thapitakutumbikassa 2 Ma. caritva 3 cha.Ma..... ganhitva aparabhage @visakhasetthino geham gata 4 Si.,i. hattholambakam 5 Ma. karontiyapi @6 cha.Ma.,i. ajja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Sace icchasi, imasmim gehe vasa. No ce icchasi, yattakena te dhanena attho, tam ganhitva kulagharam gacchati. Ayyaputta evam sante naham tumhehi 1- chadditam khelamiva kacavaram sisena 2- ukkhipitva carissami, mayham pabbajjam anujanathati. Visakho "sadhu dhammadinne"ti ranno arocetva dhammadinnam suvannasivikaya bhikkhuniupassayam pabbajjatthaya pesesi. Sa pabbajitva cintesi "ayam tava setthi gharamajjhe thitova dukkhassa antam akasi, pabbajjam laddhakalato patthaya pana mayapi dukkhassantam katum vattati"ti acariyupajjhayanam santikam gantva "ayye mayham acinnatthane cittam namati, 3- gamakavasam gacchami"ti aha. Theriyo tassa mahakula nikkhamma pabbajitabhavena cittam kopetum 4- asakkontiyo tam gahetva gamakavasam agamamsu. Sa atite madditasankharataya 5- nacirasseva saha patisambhidahi arahattam papuni. Athassa etadahosi "mayham kiccam matthakam pattam, idha vasitva kim karissami, rajagahameva gacchami, tattha mam nissaya bahu natisangho punnani karissati"ti theriyo gahetva nagarameva paccagata. Visakho tassa agatabhavam natva "sigham agata ukkanthita nu kho bhavissati"ti sayanhasamaye tassa santikam gantva abhivadetva ekamantam nisinno "ukkanthitabhavam pucchitum ayuttan"ti pancakkhandhadivasena panhe pucchi, dhammadinna khaggena uppalanalam chindanti viya pucchitam pucchitam vissajjesi. Upasako dhammadinnatheriya nanasurabhavam natva attano adhigatatthane patipatiya tisu maggesu sabbakarena panhe pucchitva uggahavasena arahattamaggepi pucchi. Dhammadinna theripi upasakassa yava anagamiphalava visayabhavam natva "idani attano visayam atikkamitva dhavati"ti @Footnote: 1 cha.Ma.,i. aham tumhehi 2 cha.Ma. chadditakhelam vamitavamanam sisena 3 cha.Ma.,i. na ramati @4 cha.Ma. varetum 5 Si.,i. majjitasankharataya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

Tam nivattenti "tvam avuso visakha nasakkhi panhanam pariyantam gahetum, nibbanogadhanahi avuso visakha brahmacariyam nibbanaparayanam nibbanapariyosanam. Akankhamano ca 1- tvam avuso visakha bhagavantam upasankamitva etamattham puccheyyasi. Yatha ca te bhagava byakaroti, tatha nam dhareyyasi"ti 2- aha. Visakho satthu santikam gantva sabbam pucchavissajjananayam 3- kathesi. Sattha tassa vacanam sutva "mama dhitaya atitanagatapaccuppannesu khandhesu tanha natthi"ti vatva dhammapade imam gathamaha:- "yassa pure ca paccha ca majjhe ca natthi kincanam akincanam anadanam tamaham brumi brahmanan"ti. 4- Tato dhammadinnaya sadhukaram datva visakham upasakam etadavoca "pandita visakha dhammadinna bhikkhuni, mahapanna visakha dhammadinna bhikkhuni. Sacepi 5- tvam visakha etamattham puccheyyasi, ahampi etamattham 6- byakareyyami, 7- yatha tam dhammadinnaya bhikkhuniya byakatam, eso ceva tassa attho, evanca nam dharehi"ti. Evametam vatthu samutthitam. Aparabhage sattha jetavane viharanto 8- patipatiya bhikkhuniyo thanantaresu thapento imameva culavedallam atthuppattim katva therim imasmim sasane dhammakathikanam aggatthane thapesiti. Nandatherivatthu [240] Chatthe jhayinam yadidam nandati jhanabhiratanam nanda theri aggati dasseti. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe patisandhim gahetva aparabhage @Footnote: 1 Si.,i. va 2 Ma.mu. 12/466/416 culavedallasutta @3 Ma. pucchavissajjanam nayantam katham 4 khu.dha. 25/421/90 dhammadinnatherivatthu @5 cha.Ma. mam cepi, i. mancepi 6 cha.Ma.,i. tam evameva 7 cha.Ma.,i. byakareyyam @8 cha.Ma.,i. nisinno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

Dhammakatham 1- sunanti sattharam ekam bhikkhunim jhanabhiratanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa tato kappasatasahassam devamanussesu samsaritva amhakam satthu uppattito 2- puretarameva mahapajapatiya gotamiya kucchismim patisandhim ganhi, nandatissa namam akamsu, rupanandatipi vuccati. Sa aparabhage uttamarupabhavena janapadakalyani nama jata. Sa amhakam dasabale sabbannutam patva anupubbena kapilavatthum agantva nandanca rahulanca pabbajetva pakkante suddhodanamaharajassa parinibbutakale "mahapajapati gotami rahulamata ca nikkhamitva satthu santike pabbajita"ti natva "imasam pabbajitakalato patthaya mayham idha kim kamman"ti matu mahapajapatiya santikam gantva pabbaji. Pabbajitadivasato patthaya "sattha rupam garahi"ti satthu upatthanam na gacchati, ovadavare sampatte annam pesetva ovadam aharapesi. 3- Sattha tassa rupamadamattameva 4- natva "attano ovadam attanava agantva ganhantu, na bhikkhunihi anna pesetabba"ti aha. Tato rupananda annam maggam apassanti akama ovadam agamasi. Sattha tassa caritavasena iddhiya ekam itthirupam nimminitva talapannam 5- gahetva vijamanam viya akasi. Rupananda tam disva cintesi "aham akaraneneva pamatta hutva nagacchami, evarupapi itthiyo satthu santike vissattha vicaranti. Mama rupam etasam rupassa kallam nagghati solasim, ajanitvava ettakam kalam na agatamhi"ti tameva itthinimittam ganhitva olokenti atthasi. Sattha tassa pubbahetusampannataya 6- "atthinam nagaram katan"ti 7- dhammapade gatham vatva:- "caram va yadi va tittham nisinno uda va sayan"ti 8- @Footnote: 1 cha.Ma.,i. satthu dhammam 2 cha.Ma.,i. nibbattito 3 cha.Ma.,i. aharapeti @4 cha.Ma.,i. rupamadamattabhavam 5 cha.Ma.,i. talavantam 6 Si. pubbahetusampannaya @7 khu.dha. 25/150/43 janapadakalyanirupanandavatthu 8 khu.su. 25/195/371 vijayasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Suttam abhasi. Sa tasmimyeva rupe khayavayam patthapetva arahattam papuni. Imasmim thane idam vatthu hettha khematheriya vatthusadisamevati na vittharitam. Tato patthaya rupananda jhanabhiratanam antare dhurappatta ahosi. Sattha aparabhage jetavane nisinno patipatiya bhikkhuniyo thanantaresu thapento nandatherim jhayinam 1- aggatthane thapesiti. Sonatherivatthu [241] Sattame araddhaviriyanam yadidam sonati paggahitaparipunnaviriyanam sona aggati dasseti. Ayam kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe patisandhim gahetva aparabhage dhammam sunanti sattharam ekam bhikkhunim araddhaviriyanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade savatthiyam kulagehe patisandhim gahetva aparabhage gharavase vuttha 2- bahu puttadhitaro labhitva sabbepi visum visum gharavase patitthapesi. Te tato patthaya "ayam amhakam kim karissati"ti tam attano santikam agatam "mata"ti sannampi na karimsu. Bahuputtikasona tesam attani agaravam 3- natva "gharavasena kim karissami"ti nikkhamitva pabbaji. Atha nam bhikkhuniyo "ayam vattam 4- na janati, ayuttam karoti"ti dandakammam karonti. Puttadhitaro tam dandakammam aharantim disva "ayam yavajjadivasa sikkhamattampi 5- na janati"ti ditthaditthatthane upphandenti. 6- Sa tesam vacanam sutva uppannasamvega "attano gativisodhanam katum vattati"ti nisinnatthanepi thitatthanepi dvattimsakaram sajjhayati. Sa yatheva pubbe bahuputtikasonattheriti pannayittha, evam paccha araddhaviriyasonattheriti pakata jata. @Footnote: 1 Si. jhayininam 2 Si. patitthita, cha.Ma. vuttha 3 cha.Ma.,i. agaravabhavam @4 Si.,i. mattam 5 Si.,i. sikkhapadamattampi 6 Si.,i. ujjhayanti, @cha.Ma. uppandesum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page323.

Athekadivasam bhikkhuniyo viharam gacchantiyo "bhikkhunisamghassa udakam tapeyyasi sone"ti vatva agamamsu. Sapi udakatapanato puretarameva aggisalaya cankamitva cankamitva dvattimsakaram sajjhayanti vipassanam vaddhesi. Sattha gandhakutiyam nisinnova imam obhasagatham abhasi:- "yo ca vassasatam jive apassam dhammamuttamam ekaham jivitam seyyo passato dhammamuttaman"ti. 1- Gathapariyosane arahattam patva cintesi "aham arahattam patta, agantukajano anupadharetvava mayi avamannaya 2- kinci vatva bahum papam 3- pasaveyya, tasma 4- sallakkhanakaranam katum vattati"ti. Sa udakabhajanam aropetva hettha aggim na akasi. Bhikkhuniyo agantva uddhanam olokentiyo aggim adisva "imam mahallikam `bhikkha- nisamghassa udakam tapehi'ti avocumha, ajjapi uddhane aggimpi na karoti"ti ahamsu. Ayye kim tumhakam aggina, unhodakena nhayitukama bhajanato udakam gahetva nhayathati. Tapi "bhavissati ettha karanan"ti gantva udake hattham otaretva unhabhavam natva ekam kutam aharitva udakam ganhanti, gahitagahitatthanam purati. 5- Tada sabbava tassa arahatte thitabhavam natva 6- daharatara tava pancapatitthitena padesu patitva "ayye ettakam kalam tumhe anupadharetva vihethetva vihethetva kathayimha, khamatha no"ti khamapesum. Vuddhatarapi theri 7- ukkutikam nisiditva "khamatha ayye"ti khamapesum. Tato patthaya "mahallakakale pabbajitvapi araddhaviriyabhavena nacirasseva aggaphale patitthita"ti theriya guno pakato ahosi. Aparabhage sattha jetavane nisiditva bhikkhuniyo patipatiya thanantaresu 8- thapento sonattherim araddhaviriyanam aggatthane thapesiti. @Footnote: 1 khu.dha. 25/115/37 bahuputtikatherivatthu 2 cha.,i. avannaya 3 cha.Ma. apunnampi @4 Si.,i. tassa 5 cha.Ma.,i. paripurati 6 i. gantva 7 cha.Ma.,i. ayam patho na @dissati 8 cha.Ma.,i. thanantare. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page324.

Sakulatherivatthu [242] Atthame dibbacakkhukanam yadidam sakulati 1- dibbacakkhukanam sakulattheri aggati dasseti. Ayam kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbattitva aparabhage 2- satthu dhammakatham sunanti sattharam ekam bhikkhunim dibbacakkhukanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade savatthiyam kulagehe nibbattitva aparabhage satthu dhammadesanam sutva patiladdhasaddha pabbajitva nacirasseva arahattam papuni. Sa tato patthaya dibbacakkhumhi cinnavasi ahosi. Aparabhage sattha jetavane nisinno bhikkhuniyo patipatiya thanantaresu thapento imam therim dibbacakkhukanam aggatthane thapesiti. Kundalakesatherivatthu [243] Navame khippabhinnananti khippabhinnanam bhikkhuninam bhadda kundalakesa aggati dasseti. Ayam kira 3- padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbatta satthu dhammakatham sutva sattharam ekam bhikkhunim khippabhinnanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva kassapabuddhakale kimkissa ranno gehe sattannam bhagininam abbhantara hutva visati vassasahassani dasasilani samadaya komarikabrahmacariyam carati 4- samghassa vasanaparivenam 5- karetva ekam buddhantaram devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade rajagahanagare setthikule patisandhim ganhi, bhaddatissa namam akamsu. Tamdivasamyeva ca tasmim nagare purohitaputto jato. Tassa jatavelaya rajanivesanam @Footnote: 1 cha.Ma. bakulati 2 cha.Ma. ayam patho na dissati, i. vayappatta @3 Si.,i.,cha.Ma. ayampi hi 4 cha.Ma.,i. caranti 5 ka. pana parivenam i. vasanakaparivenam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page325.

Adim katva sakalanagare avudhani pajjalimsu. Purohito patova rajakulam gantva rajanam sukhaseyyam pucchi. Raja "kuto me acariya sukhaseyyam, 1- ajja sabbarattim rajanivesane avudhani pajjalitani disva bhayappatta ahumha"ti aha. Maharaja tappaccaya ma cintayittha, na tumhakamyeva gehe avudhani pajjalimsu, sakalanagare evam ahositi. Kimkarana acariyati. Amhakam gehe coranakkhattena darako jato, so sakalanagarassa sattu hutva uppanno, tassetam pubbanimittam. Tumhakam upaddavo natthi, sace pana icchatha, haretha 2- amhakam pilaya harakammam 3- natthiti. Purohito "mama putto attano namam gahetvava agato"ti sattukotveva 4- namam akasi. Setthigehepi bhadda vaddhati, purohitagehepi sattuko vaddhati. So attano adhavanavidhavanena kilitum samatthakabhavato patthaya attano vicaranatthane yam yam 5- passati, tam tam sabbam aharitva matapitunam gehe 6- pureti. Pita nam karanasahassampi 7- vatva varetum nasakkhi. Aparabhage panassa vayappattassa sabbakarenapi varetum asakkuneyyabhavam natva dve nilasatake tassa 8- datva sandhicchedanaupakarananca singhatakayantakanca 9- hatthe datva "tvam imina ca 10- kammena jivahi"ti tam vissajjesi. So tamdivasato patthaya singhatakayantam khipitva kulanam pasade aruyha sandhim chinditva parakulesu nikkhittabhandam attana thapitam viya gahetva gacchati. Sakalanagare tena aviluttageham nama nahosi. Ekadivasam raja rathena nagare vicaranto sarathim pucchi "kim nu kho imasmim nagare tasmim tasmim ghare chiddameva pannayati"ti. Deva imasmim nagare sattuko nama coro bhittim chinditva kulanam santakam haratiti. Raja nagaraguttikam pakkosapetva "imasmim kira nagare evarupo nama jato coro atthi, kasma nam na ganhasi"ti aha. Mayam deva tam sahoddham passitum na sakkomati. Sace @Footnote: 1 cha.Ma. sukhaseyya, i. lukhaseyyo 2 Ma. marema, cha.,i. harema 3 Ma. maritakammam, @cha.,i. haranakammam 4 cha.Ma.,i. sattukotevassa 5 Si.,i. sayam yam 6 cha.Ma.,i. geham @7 i. karanam sayampi 8 cha.Ma. ayam patho na dissati, i. nivasapetva @9 cha.Ma. singhatakayantanca 10 cha.Ma.,i. iminava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page326.

Ajja tam coram passasi, ganha. Sace na ganhasi, 1- rajanante 2- karissamiti. Evam devati nagaraguttiko sakalanagare manusse anapetva 3- tam bhittim chinditva parabhandam avaharantam sahoddhameva netva 4- ranno dassesi. Raja "imam coram dakkhinadvarena niharitva ghatetha"ti aha. Nagaraguttiko ranno patisunitva tam coram catukke catukke paharasahassena talento gahapetva dakkhinadvaram gacchati. Tasmim samaye ayam bhadda nama setthidhita mahajanassa kolahalasaddena 5- sihapanjaram ugghatetva olokenti tam sattukam coram vadhatthaya 6- niyamanam disva ubhohi hatthehi hadayam sandharenti gantva sirisayane adhomukha nipajji. Sa ca tassa kulassa ekadhita, tenassa nataka appamattakampi mukhavikaram sahitum na sakkonti. Atha nam mata tam 7- sayane nipannam disva "kim karosi amma"ti pucchi. 8- Etam vajjham katva niyamanam coram addasam ammati 9- etam labhamana jivissami, alabhamanaya me maranameva varanti. 10- Te tam nanappakarenapi 11- sannapetum asakkonta "marana jivitam seyyo"ti sallakkhesum. Athassa pita nagaraguttikassa santikam gantva sahassalancam datva "mayham dhita core patibaddhacitta, yena kenaci upayena imam munca"ti aha. So "sadhu"ti setthissa patissunitva 12- coram gahetva yava suriyassa atthangama ito cito ca papancapetva suriye attham upagate corabhavam katva ekam corakam corakato niharapetva 13- sattukam bandhana 14- mocetva sattukam setthigeham pesetva tena bandhanena itaram bandhitva dakkhinadvarena niharitva ghatesi. Setthidasapi sattukam gahetva setthino nivesanam agamimsu. Tam disva setthi "dhitu manam puressami"ti sattukam gandhodakena nhapetva sabbabharanapatimanditam 15- karetva pasadam pesesi. @Footnote: 1 cha.Ma. nam coram ganhasi, jivasi. sace na ganhasi 2 Ma. rajadande 3 Ma. codetva, @cha. caretva 4 cha.Ma.,i. gahetva 5 Si.,i. kalakalasaddena 6 cha.Ma.,i. tatha @7 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 8 Si.,i. pucchimsu 9 Si.,i. ama amma @addasamati, cha.Ma. ama ammati 10 cha.Ma. maranamevati 11 Si.,i. anekapariyayenapi @12 i. patisutva 13 Si.,i. attham upagacchanta caragato ekam manussam @niharapetva, cha.Ma. attham gate caragato ekam manussam niharapetva @14 cha.Ma.,i. sattukassa bandhanam 15 cha.Ma. sabbalankarapatimanditam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page327.

Bhaddapi "paripunna me sankappa"ti anekalankarena alankaritva tam paricaramana vicarati. 1- Sattuko katipaham vitinametva cintesi "imissa pasadhanabhandakam mayham bhavissati, kenaci upayena imam abharanam gahetum vattati"ti samipe sukhena nisinnakale bhaddamaha "mayham ekam vacanam vattabbam atthi"ti. Setthidhita sahassalabham labhitva viya tutthamanasa "vissattham vada ayya"ti aha. Tvam cintesi "mam nissaya imina jivitam laddhan"ti, aham pana gahitamattova corapapatapabbate adhivatthaya devataya "sacaham jivitam labhissami, balikammam vo 2- dassami"ti ayacim. Tam nissaya maya jivitam laddham, sigham balikammam sajjapehiti. Bhadda "aham tassa manam puressami"ti balikammam sajjapetva sabbam pasadhanam pasadhetva ekayane aruyha samikena saddhim corapapatam 3- gantva "pabbatadevataya balikammam karissami"ti abhiruhitum araddha. Sattuko cintesi "sabbesu abhiruhantesu mama imissa abharanam gahetva 4- na okaso bhavissati"ti tameva balibhajanam gahapetva pabbatam abhiruhi. So bhaddaya saddhim kathento piyakatham na katheti. 5- Sa teneva corassa 6- adhippayam annasi. Atha nam so aha "bhadde tava satakam 7- omuncitva kayarulham te pasadhanam ettha bhandikam karohi"ti. Sami mayham ko aparadhoti. Kim panaham bale balikammattham agatoti sannam karosi. Ahanhi imissa devataya yakanam ubbattetva dadeyyam, 8- balikammapadesena pana tava abharanam ganhitukamo hutva agatomhiti. Kassa pana ayya pasadhanam, kassa ahanti. Mayam evarupam na janama, annam tava santakam, annam mama santakanti. Sadhu ayya, ekam pana me adhippayam puretha, alankataniyameneva me purato ca pacchato ca alingitum dethati. So "sadhu"ti sampaticchi. Sa tena sampaticchitabhavam natva purato alingitva pacchato alinganti viya @Footnote: 1 cha.Ma. paricarati, i. carati 2 cha.Ma.,i. te 3 cha.Ma.,i. corapapatapabbatam @4 cha.Ma.,i. gahetum 5 ka. kathento viya katham kathesi 6 cha.Ma.,i. ingiteneva tassa @7 cha.Ma. uttarisatakam 8 Si. khadeyyam, i. ghadeyyam, Ma. ma dadeyyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page328.

Hutva pabbatapapate patesi. So patanto akaseyeva cunnavicunno ahosi. Taya katavicunnabhavam disva pabbate adhivattha devata gunakittanavasena ima gatha aha:- "na so 1- sabbesu thanesu puriso hoti pandito itthipi pandita hoti tattha tattha vicakkhana. Na so 1- sabbesu thanesu puriso hoti pandito itthipi pandita hoti muhuttamapi cintaye"ti. 2- Tato bhadda cintesi "na sakka maya imina niyamena puna geham gantum, ito gantva ekam pabbajjam pabbajissami"ti nigantharamam gantva niganthe pabbajjam yaci. Atha nam te ahamsu "kena niyamena pabbajja hotu"ti. Yam tumhakam pabbajjaya uttamam, tadeva karothati. Te "sadhu"ti tassa talatthina kese luncitva pabbajesum. Kesa puna vaddhantapi rasivasena kundalavatta hutva vaddhimsu. Sa teneva karanena kunadalakesa nama jata. Sa attano pabbajitatthane sabbam sippam ugganhitva 3- "tesam ito uttarim 4- viseso natthi"ti natva gamanigamarajadhaniyo vicaranti yattha yattha pandita atthi, tattha tattha gantva tesam jananasippam sabbameva ugganhati. Athassa bahusu thanesu sikkhitabhavena pativadam datum samattha na honti. Sa attana saddhim kathetum samattham adisva yam gamam va nigamam va pavisati, tassa dvare valukarasim katva tattheva jambusakham thapesi. 5- "yo mama vadam aropetum sakkoti, so imam sakham maddatu"ti samipe thitanam darakanam sannam deti. Tam sattahampi maddanta na honti. Atha nam gahetva pakkamati. @Footnote: 1 pali. na hi 2 pali. lahum attham vicintita, khu.apa. 33/161/328 (sya) @3 ka. ugganhi 4 cha.Ma. uttari 5 cha.Ma.,i. thapeti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page329.

Tasmim samaye amhakam bhagava loke nibbattitva savatthim upanissaya jetavane viharati. Kundalakesapi kho anupubbena savatthim patva antonagare 1- pavisamana porananiyameneva valukarasimhi sakham thapetva darakanam sannam datva pavisi. Tasmim samaye dhammasenapati bhikkhusamghe pavitthe ekakova nagaram pavisanto valukathupe 2- jambusakham disva "kasma ayam thapita"ti pucchi. Daraka nam 3- aparihapetva kathesum. Evam sante imam gahetva maddatha darakati. Tesu therassa vacanam sutva ekacce madditum na visahimsu, ekacce tamkhanamyeva madditva cunnavicunnam akamsu. Kundalakesa bhattakiccam katva nikkhamanti tam sakham madditam disva "kassetam kamman"ti pucchi. Athassa dhammasenapatina karapitabhavam kathayimsu. Sa "attano thamam ajananto imam sakham maddapetum no visahissati, addha eso mahanto bhavissati. Ahampi pana khuddika bhavanti na sobhissami, antogamameva pavisitva parisaya sannam datum vattati"ti cintetva tatha akasi. Asitikulasahassanivase nagare sabhagavasena sabbe sanjanimsuti 4- veditabbam. Theropi bhattakiccam katva annatarasmim rukkhamule nisidi. Athayam kundalakesa mahajanaparivuta therassa santikam gantva patisantharam katva ekamantam thatva "bhante tumhehi sakha maddapita"ti pucchi. Ama maya maddapitati. Evam sante tumhehi saddhim amhakam vado hotu bhanteti. Hotu bhaddeti. Kassa puccha hotu 5- kassa vissajjananti. Puccha nama amhakam patta, tvam pana tuyham jananakam pucchati. Sa therena dinnaanumatiya sabbameva attano jananakam vadam pucchi, thero sabbam vissajjesi. Sa sabbam pucchitva tunhi ahosi. Atha nam thero aha "taya bahum 6- pucchitam, mayampi ekam panham pucchama"ti. Pucchatha bhanteti. Ekam nama kinti. Kundalakesa "na janami bhante"ti aha. Tvam ettakampi na janasi, @Footnote: 1 cha.Ma.,i. antonagaram 2 cha.Ma. valukathupe, i. valikapunje @3 Si.,i.,cha.Ma. daraka tam karanam 4 Si.,i. janimsuti 5 Si.,i. hoti 6 cha.Ma. bahu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page330.

Annam kim janissasiti. Sa therassa padesu patitva "tumhakam saranam gacchami bhante"ti aha. Mama saranagamanakammam natthi, sadevake loke aggapuggalo dhuravihare vasati, tam saranam gacchahiti. Sa "evam karissami bhante"ti sayanhasamaye satthu dhammadesanavelaya satthu santikam gantva panca- patitthitena vanditva ekamantam atthasi. Sattha tassa madditasankharaya cariyavasena dhammapade imam gathamaha:- "sahassamapi ce gatha anatthapadasanhita ekam gathapadam seyyo yam sutva upasammati"ti. 1- Sa gathapariyosane yathathitava saha patisambhidahi arahattam patva pabbajjam yaci, sattha tassa pabbajjam sampaticchi. Sa bhikkhuniupassayam gantva pabbaji. Aparabhage catuparisamajjhe katha udapadi "mahanta vatayam bhadda kundalakesa, ya catuppadikagathavasane arahattam patta"ti. Sattha tam karanam atthuppattim katva therim khippabhinnanam aggatthane thapesiti. Bhaddakapilanitherivatthu [244] Dasame pubbenivasam anussarantinanti pubbenivutthakhandhasantanam anussarantinam bhaddakapilani aggati dasseti. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbattitva satthu dhammadesanam sunanti sattharam ekam bhikkhunim pubbenivasam anussarantinam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva anuppanne buddhe baranasiyam kulagehe patisandhim ganhitva attano bhaginiya 2- saddhim kalaham karonti taya paccekabuddhassa pindapate dinne "ayam imassa pindapatam datva attano vasam vatteti"ti paccekabuddhassa hatthato pattam ganhitva bhattam chaddetva kalalassa puretva adasi. @Footnote: 1 khu.dha. 25/101/35 bahiyadaruciriyattheravatthu 2 Si.,i. bhatujayaya, @cha.Ma. samibhaginiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

Imassa pindapatam datva attano vasam vatteti"ti paccekabuddhassa hatthato pattam ganhitva bhattam chaddetva kalalassa puretva adasi. Mahajano "bala ayan"ti garahitva "yaya te saddhim kalaho kato, tassa kinci na karosi, paccekabuddho te kim aparajjhati"ti aha. Sa tesam vacanena lajjamana puna pattam gahetva kalalam haritva 1- dhovitva gandhacunnena ubbattetva catumadhurassa puretva upari asittena padumagabbhavannena sappina vijjotamanam paccekabuddhassa hatthe thapetva "yathayam pindapato obhasajato, evam obhasajatam me sariram hotu"ti patthanam patthesiti sabbametam mahakassapattherassa vatthumhi vuttanayeneva veditabbam. Mahakassapatthero pana dakkhinamaggam gahetva dasabalassa santikam bahuputtanigrodhamulam gato, ayam bhaddakapilani vamamaggam ganhitvava matugamassa pabbajjaya ananunnatabhavena paribbajikaramam agamasi. Yada pana mahapajapati gotami pabbajjanca upasampadanca labhi, tada sa theriya santike pabbajjanca upasampadanca labhitva aparabhage vipassanaya kammam karonti arahattam patva pubbenivasanane cinnavasi ahosi. Atha sattha jetavane nisiditva bhikkhuniyo patipatiya thanantare thapento imam therim pubbenivasam anussarantinam aggatthane thapesiti. Bhaddakaccanatherivatthu [245] Ekadasame mahabhinnappattananti 2- mahatiyo abhinnayo pattanam bhaddakaccana nama aggati dasseti. Ekassa hi buddhassa cattarova jana mahabhinna honti, na avasesasavaka. Avasesasavaka hi kappasatasahassameva anussaritum sakkonti, na tato param. Mahabhinnappatta pana kappasatasahassadhikam asankhyeyyam anussaranti. Amhakampi satthu sasane dve aggasavaka bakulatthero bhaddakaccanati ime cattaro ettakam anussaritum asakkhimsu. 3- Tasma ayam theri @Footnote: 1 cha.Ma.,i. haretva 2 Si.,i. mahabhinnappattananti 3 cha.Ma. sakkhimsu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Mahabhinnappattanam agga nama jata. Bhaddakaccanati tassa namam. Bhaddakaccanassa 1- viya hi uttamasuvannassa viya ca tassa sariravanno ahosi, 2- tasma bhaddakaccanatveva sankham gata. 2- Rahulamatayetam adhivacanam. Sapi 3- padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe patisandhim gahetva aparabhage satthu dhammakatham sunanti sattharam ekam bhikkhunim mahabhinnappattanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade suppabuddhassa 4- gehe patisandhim ganhi, bhaddakaccanatissa namam akamsu. Sa vayappatta bodhisattassa geham agamasi. Sa aparabhage rahulakumaram nama puttam vijayi. Tassa jatadivase bodhisatto nikkhamitva bodhimande sabbannutam patva lokanuggaham karonto anupubbena kapilavatthum agamma natinam sangaham akasi. Aparabhage parinibbute suddhodanamaharaje mahapajapatigotami pancahi matugamasatehi saddhim satthu santike pabbaji. Rahulamatapi janapadakalyanipi theriya santikam gantva pabbaji. Sa pabbajitakalato patthaya bhaddakaccana theritveva pakata ahosi, sa aparabhage vipassanam vaddhetva arahattam patva abhinnasu cinnavasi ahosi. Ekapallanke nisinna ekavajjanena kappasatasahassadhikam ekam asankhyeyyam anussarati. Tassa tasmim gune pakate jate sattha jetavane nisinno bhikkhuniyo patipatiya thanantaresu thapento imam therim mahabhinnappattanam aggatthane thapesiti. Kisagotamitherivatthu [246] Dvadasame lukhacivaradharananti tihi lukhehi samannagatam pamsukulam dharentinam kisagotami aggati dasseti. Gotamitissa namam, thokam kisadhatukatta 5- pana @Footnote: 1 cha.Ma.,i. bhaddakancanassa 2-2 cha.,i. sa tasma bhaddakancanati namam labhi, sa paccha @kaccanatveva sanakham gata 3 cha.Ma.,i. sa hi 4 cha.Ma.,i. suppabuddhasakkassa @5 Si.,i. thokam kilantadhatukatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Kisagotamiti vuccati. Ayampi padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbattitva satthu dhammadesanam sunanti sattharam ekam bhikkhunim lukhacivaradharanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade savatthiyam duggatakule nibbattitva vayappattakale ekam kulam agamasi, tattha nam "duggatakulassa dhita"ti paribhavimsu. Sa aparabhage puttam vijayi, athassa sammanamakamsu. So panassa darako adhavitva paridhavitva kilanavaye thito kalamakasi, tassa soko udapadi. Sa "aham imasmimyeva gehe hatalabhasakkara hutva puttassa jatakalato patthaya sakkaram papunim, ime mayham puttam bahi chaddetumpi vayameyyun"ti 1- puttam ankenadaya "puttassa me bhesajjam detha"ti gehadvarapatipatiya vicarati. Ditthaditthatthane manus- sa "kattha te matassa 2- bhesajjam ditthapubban"ti panim paharitva parihasam karonti. Sa tesam kathaya neva sannittam 3- gacchati. Atha nam eko panditapuriso disva "ayam puttasokena cittavikkhepam patta bhavissati, etassa panassa 4- bhesajjam na anno janissati, dasabalova janissati"ti cintetva evamaha "amma tava puttassa bhesajjam anno jananto nama natthi, sadevake pana loke aggapuggalo dasabalo dhuravihare vasati, tassa santikam gantva pucchahi"ti. Sa "saccam puriso katheti"ti puttamadaya tathagatassa buddhasane nisinnavelaya parisapariyante thatva "puttassa me bhesajjam detha bhagava"ti aha. Sattha tassa upanissayam disva "bhaddakam te gotami katam bhesajjatthaya idhagacchantiya, gaccha nagaram pavisitva kotito patthaya sakalanagaram caritva yasmim gehe koci matapubbo natthi, tato siddhatthakam ahara"ti aha. Sa "sadhu bhante"ti tutthamanasa antonagaram pavisitva pathamageheyeva "dasabalo mama puttassa @Footnote: 1 Ma. vayamissantiti 2 cha.Ma.,i. matakassa 3 Si.,cha.,i. sannattim, Ma. pannattim @4 cha.Ma.,i. etissa pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Bhesajjatthaya siddhatthakam aharapeti, siddhatthakam me detha"ti aha. "handa gotami"ti niharitva adamsu. Aham evam gahetum na sakkomi, 1- imasmim gehe koci matapubbo nama natthiti. Kim vadesi gotami, ko idha matake ganetum sakkotiti. "tenahi alam 2- dasabalo mam yattha matapubbo natthi, tato nam ganhapeti"ti aha. Sa iminava niyamena tatiyagharam gantva cintesi "sakalanagare ayameva niyamo bhavissati, idam hitanukampakena buddhena dittham bhavissati"ti samvegam labhitva tatova bahi nikkhamitva amakasusanam gantva 3- puttam hatthena gahetva "puttaka aham imam maranam taveva uppannanti cintesim, na panetam taveva, mahajanasadharano esa dhammo"ti vatva puttam amakasusane chaddetva imam gathamaha:- "na gamadhammo no nigamassa dhammo na capiyam ekakulassa dhammo sabbassa lokassa sadevakassa esova dhammo yadidam aniccata"ti. 4- Evanca pana vatva satthu santikam agamasi. Atha nam sattha "laddha te gotami siddhatthaka"ti aha. Natthi 5- me bhante siddhatthakena kammam, patittham pana me 6- dethati aha. Athassa sattha dhammapade imam gathamaha:- "tam puttapasusammattam byasattamanasam naram suttam gamam mahoghova maccu adaya gacchati"ti. 7- Sa gathapariyosane yathathitava sotapattiphale patitthaya pabbajjam yaci, sattha pabbajjam anujanati. 8- Sa tikkhattum sattharam padakkhinam katva vanditva bhikkhuniupassayam gantva pabbajjanca upasampadanca labhitva 9- nacirasseva yonisomanasikare kammam karonti vipassanam vaddhesi. Athassa sattha imam obhasagathamaha:- @Footnote: 1 Si.,i. ayam evam gahetu na sakka 2 cha.Ma.,i. alam naham ganhissami @3 Si.,i. netva 4 khu.apa. 33/162/333 (sya) 5 cha.,i. nitthitam 6 Ma. tumhe @7 khu.dha. 25/287/66 8 cha.Ma. anujani, i. anujanami 9 Si.,i. pabbaji upasampadam @labhitva pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

"yo ca vassasatam jive apassam amatam padam ekaham jivitam seyyo passato amatam padan"ti. 1- Sa gathapariyosane arahattam patva parikkharavalanje paramukkattha hutva tihi lukhehi samannagatam civaram parupitva vicari. Aparabhage sattha jetavane nisinno bhikkhuniyo patipatiya thanantaresu thapento imam therim lukhacivaradharanam aggatthane thapesiti. Singalamatatherivatthu [247] Terasame saddhadhimuttananti saddhalakkhane abhinivitthanam singalamata 2- aggati dasseti. Ayam kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbatta satthu dhammam sunanti sattharam ekam bhikkhunim saddhadhimuttanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade rajagahanagare setthikule nibbatta samanajatikam kulam gantva ekam puttam vijayi, tassa singalakumarotissa namam akamsu. Sapi teneva karanena singalamata nama jata. Sa ekadivasam satthu dhammakatham sutva patiladdhasaddha satthu santikam gantva pabbaji. Pabbajitakalato patthaya saddhindriyam adhimattam patilabhi. Sa dhammassavanatthaya viharam gantva dasabalassa sarirasampattim 3- olokayamanava titthati. Sattha tassa saddhalakkhane abhinivitthabhavam natva sappayam katva pasadaniyameva dhammam desesi. Sapi theri saddhalakkhanameva dhuram katva arahattam papuni. Atha nam sattha aparabhage jetavane nisiditva bhikkhuniyo patipatiya thanantaresu thapento imam therim saddhadhimuttanam aggatthane thapesiti. Terasasuttapatimanditaya theripaliya vannana nitthita. @Footnote: 1 khu.dha. 25/114/37 2 Si.,i. sigalakamata 3 Si.,i. sariranipphattim


             The Pali Atthakatha in Roman Book 14 page 299-335. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=14&A=7123&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=14&A=7123&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=150              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=694              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=660              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=660              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]