ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 14 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.1)

page353.

7. Sattamavagga sujatavatthu [258] Upasikapaliya pathame pathamam saranam gacchantinanti sabbapathamam saranesu patitthitanam upasikanam sujata nama seniyadhita 1- aggati dasseti. Sapi padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbatti. Sa aparabhage satthu dhammakatham sunanti sattharam ekam upasikam pathamam saranam gacchantinam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva amhakam satthu nibbattito puretarameva uruvelayam senanigame seniyakutumbikassa gehe nibbattitva vayappatta ekasmim nigrodharukkhe patthanam akasi "sace samajatikam kulagharam gantva pathamagabbhe puttam labhissami, anusamvaccharam balikammam karissami"ti. Tassa sa patthana samijjhi. Sa mahasattassa dukkarakarikam karontassa chatthe vasse paripunne visakhapunnamidivase 2- "patova balikammam karissami"ti rattiya paccusasamayam paccutthaya dhenuyo duhapesi. Vacchaka dhenunam thanamulam na agamamsu, thanamule navabhajanamhi 3- upanitamatte attanova dhammataya khiradhara pasavimsu. 4- Tam acchariyam disva sujata sahattheneva khiram ganhitva navabhajane pakkhipitva sahattheneva aggim katva pacitumarabhi. 5- Tasmim payase paccamane mahantamahanta pubbulaka 6- utthahitva dakkhinavatta hutva sancaranti, ekaphussitampi bahi na gacchati. Mahabrahma chattam dhareti, cattaro lokapala khaggahattha arakkham ganhimsu, sakko alatani samanento aggim jalesi. Devata catusu dipesu ojam samharitva tattha pakkhipimsu. Sujata ekadivaseyeva imani acchariyani disva punnadasim amantesi "amma punne ajja amhakam devata @Footnote: 1 Si. sujata senanidhita 2 Si.,i.,cha.Ma. visakhapunnamadivase 3 Si. thanamulena ca @bhojanamhi 4 cha.Ma.,i. patimsu 5 Ma. pacitukama 6 Si.,i. bubbula, Ma.pupphula, @cha. pubbula

--------------------------------------------------------------------------------------------- page354.

Ativiya pasanna, maya ettakam kalam evarupam acchariyam nama na ditthapubbam, vegena gantva devatthanam patijaggahi"ti. Sa "sadhu ayye"ti tassa vacanam sampaticchitva turitaturita rukkhamulam agamasi. Bodhisattopi kho bhikkhacarakalam agamayamano patova gantva rukkhamule nisidi. Rukkhamulam sodhanatthaya gata punna agantva sujataya arocesi "devata rukkhamule nisinna"ti. Sujata "sace je saccam bhanasi, adasim karomi"ti vatva sabbapasadhanam pasadhetva satasahassagghanake suvannathale payasam vaddhetva aparaya suvannapatiya pidahitva setavatthena palivethetva samanta gandhadamamaladamani osaretva ukkhipitva gantva mahapurisam disva balavapitim uppadetva ditthatthanato patthaya onatonata gantva sisato thalam otaretva vivaritva saheva patiya payasam mahapurisassa hatthe thapetva vanditva "yatha mayham manoratho nipphanno, evam tumhakampi nipphajjatu"ti vatva pakkami. Bodhisatto neranjaraya nadiya tiram gantva suvannathalam tire thapetva nhatva paccuttaritva ekunapannasa pinde karonto payasam paribhunjitva suvannapatim nadiya pavahetva anukkamena bodhimandam aruyha sabbannutam patva sattasattaham bodhimande 1- atikkamitva isipatane migadaye pavattitapavaradhammacakko sujataya puttassa yasadarakassa upanissayam disva gantva annatarasmim rukkhamule nisidi. Yasopi kulaputto rattibhagasamanantare vivatam itthagaram disva sanjatasamvego "upaddutam vata bho, upasattham vata bho"ti vatva nivesanato nikkhamitva bahinagare satthu santikam gantva dhammadesanam sutva tini maggaphalani pativijjhi. Athassa pita padanupadikam gantva 2- bhagavantam upasankamitva yasassa pavuttim pucchi. Sattha yasam kulaputtam paticchadetva dhammam desesi. Desanapariyosane so setthi gahapati sotapattiphale patitthasi, yaso arahattaphalam papuni. Tam bhagava "ehi bhikkhu"ti @Footnote: 1 Si. bodhipallanke 2 Si. agantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page355.

Aha, tavadevassa gihilingam antaradhayi, iddhimayapattacivaradharo ahosi. Pitapissa sattharam nimantesi. Sattha yasam kulaputtam pacchasamanam katva tassa gharam gantva katabhattakicco dhammam desesi, desanapariyosane yasassa mata sujata, puranadutiyika ca sotapattiphale patitthahimsu. Tamdivasam ayam sujata tevacikasarane patitthasi saddhim sunisaya. Ayamettha sankhepo, vittharato panetam vatthu khandhake 1- agatameva. Sattha aparabhage patipatiya upasikayo thanantaresu thapento imam upasikam pathamam saranam gacchantinam aggatthane thapesiti. Visakhavatthu [259] Dutiye dayikananti danabhiratanam 2- upasikanam visakha migaramata aggati dasseti. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbatta aparabhage satthu dhammadesanam sunanti sattharam ekam upasikam dayikanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva kassapabuddhakale kimkissa kasikaranno gehe sattannam bhagininam sabbakanittha hutva nibbatti. Tada hi 3- :- samani samanagutta ca bhikkhuni bhikkhudasika dhamma ceva sudhamma ca samghadasi ca sattamati. 4- Ima satta bhaginiyo ahesum. Ta etarahi:- khema uppalavanna ca patacara ca gotami dhammadinna mahamaya visakha capi sattamiti evamnama hutva nibbatta. Tatrayam samghadasi ekam buddhantaram devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade angaratthe bhaddiyanagare mendakasetthiputtassa dhananjayassa @Footnote: 1 vi.maha. 4/25/20 pabbajjakatha 2 Ma.,ka. danabhiratinam @3 cha.Ma.,i. 4 Si. sattimati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page356.

Setthino aggamahesiya sumanadeviya nama kucchismim nibbatti, visakhatissa namam akamsu. Tassa sattavassikakale dasabalo selabrahmanassa ca annesanca bodhaneyyabandhavanam upanissayasampattim disva mahabhikkhusamghaparivaro carikam caramano tasmim ratthe tam nagaram papuni. Tasmim ca samaye mendako gahapati tasmim nagare pancannam mahapunnanam jetthako hutva setthitthanam karesi. Panca mahapunna nama mendako setthi, candapaduma nama tasseva aggamahesi, tassa ca putto dhananjayo nama tassa bhariya sumanadevi nama, mendakasetthissa daso punno namati. Na kevalanca mendakasetthiyeva, bimbisaramaharajassa pana anapavattitthane panca amitabhoga nama ahesum jotiko jatilo mendako punno kakabaliyoti. 1- Tesu ayam mendakasetthi dasabalassa attano nagaram sampattabhavam sutva puttassa dhananjayasetthino dhitaram visakham darikam pakkositva evamaha "amma tuyhampi mangalam amhakampi mangalam, tava parivarikehi pancahi darikasatehi saddhim panca sakatasatani aruyha pancahi dasisatehi parivuta dasabalassa paccuggamanam karohi"ti. Sa pitamahassa vacanam sutva tatha akasi. Karanakaranesu pana kusalatta yavatika yanassa bhumi, yanena gantva yana paccorohitva pattikava sattharam upasankamitva vanditva ekamantam atthasi. Athassa cariyavasena sattha dhammam desesi. Desanapariyosane pancahi darikasatehi saddhim sotapattiphale patitthasi. Mendakasetthipi kho satthu santikam gantva sattharam vanditva ekamantam nisidi, 2- atha sattha tassapi cariyavasena dhammam desesi. So desanapariyosane sotapattiphale patitthaya sattharam svatanaya nimantetva punadivase attano nivesane panitena khadaniyena bhojaniyena buddhappamukham bhikkhusamgham parivisitva etenupayena addhamasam mahadanam adasi. Sattha bhaddiyanagare yathabhirantam viharitva pakkami. @Footnote: 1 Si.,i.,cha.Ma. kakavaliyo 2 cha.Ma. atthasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page357.

Ito param annam kathamaggam vissajjetva visakhaya uppattikathava kathetabba. Savatthiyanhi kosalaraja bimbisarassa santikam pesesi "mama anapavattitthane amitabhogavindanakulam nama natthi, 1- tumhakam amitabhogavindanakulam nama atthi, 1- amhakam amitabhogavindanakulam pesetu"ti. Raja amaccehi saddhim mantesi. Amacca "mahakulam pesetum na sakka, ekam pana setthiputtam pesema"ti mendakasetthino puttam dhananjayasetthim ayacayimsu. Raja tesam vacanam sutva tam pesesi. Atha nam kosalaraja savatthito sattayojanamatthake saketanagare setthitthanam datva vasesi. Savatthiyanca migarasetthino putto punnavaddhanakumaro nama vayappatto ahosi. Athassa pita "putto me vayappatto, gharavasenassa abandhanasamayo"ti natva "amhakam samanajatike kule darikam pariyesatha"ti karanakaranakusale purise pesesi. Te savatthiyam attano rucitam adisva saketam agamamsu. Tamdivasanca visakha attano samanavayehi pancahi kumarikasatehi parivarita nakkhattakilanatthaya ekam mahavapim 2- agamasi. Tepi purisa antonagaram caritva attano rucitam darikam adisva bahinagaradvare atthamsu. Tasmim samaye devo vassitum arabhi. Atha ta visakhaya saddhim nikkhanta darika temanabhayena vegena salam pavisimsu. Te purisa tasampi antare yatharucitam darikam na passimsu. Tasam pana sabbapacchato visakha devam vassantampi aganetva aturitagamanena temayamanava salam pavisi. Te purisa tam disva cintayimsu "rupavati tava annapi etaparama 3- bhaveyya, rupam panetam ekaccaya karikam cakkam 4- viya hoti, katham samutthapetva kathenta janissama madhuravacana va no va"ti. Tato nam ahamsu "ativiparinatavayaitthivanna viyasi 5- amma"ti. Kim disva kathetha tatati. Anna taya saddhim kilanakumariyo temanabhayena vegena agantva salam pavittha, tvam pana mahallika viya padavaram anatikkamma agacchasi, @Footnote: 1-1 cha.Ma.,i. ime patha na dissanti 2 cha.Ma. mahagamam 3 Si. rupavati nama annapi @etaparamava 4 Si.,i. karakapakkam, cha.Ma. karitapattam 5 cha.Ma. ativiya parinatavaya itthi @viya yasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page358.

Satakassa temanabhavam na ganesi. Sace tam hatthi va asso va anubandheyya, kim evameva kareyyasiti. Tata sataka nama na dullabha, sulabha mayham kule sataka. Vayappatta matugama pana vikkiniyabhandasadisa, 1- hatthe va pade va bhagge angavikalam matugamam jigucchanta nutthahitva gacchanti, 2- tasma sanikam agatamhiti. Te cintayimsu "imaya sadisa imasmim jambudipe itthi nama natthi, yadisa rupenapi, kathayapi tadisava. Karanakaranam natva katheti"ti tassa upari malagulam khipimsu. Atha visakha cintesi "aham pubbe apariggahita, idani pana pariggahitamhi"ti vinitenakarena bhumiyam nisidi. Atha nam tattheva saniya parikkhipimsu. Sa paticchannabhavam natva dasiganaparivuta geham agamasi. Tepi migarasetthino purisa taya saddhimyeva dhananjayasetthissa santikam agamamsu. "kataragamavasino tata tumhe"ti ca pucchita "savatthinagare migarasetthino purisamha"ti vatva "mayam amhakam setthina tumhakam gehe vayappatta darika atthiti sutva pesita"ti. Sadhu tata, tumhakam setthi kincapi bhogena amhehi asadiso, jatiya pana sadiso. Sabbakarasampanno nama dullabho gacchatha tumhe setthissa amhehi sampaticchitabhavam arocethati. Te tassa vacanam sutva savatthim gantva migarasetthissa tutthinca vuddhinca pavedetva "laddha no sami sakete dhananjayasetthissa gehe darika"ti ahamsu. Tam sutva migarasetthi "mahakulagehe kira no darika laddha"ti tutthamanaso hutva tavadeva dhananjayasetthino sasanam pahini "idaneva darikam anayissama, kattabbakiccam karotu"ti. Sopissa patisasanam pesesi "nayidam amhakam bhariyam, setthi pana attano kattabbakiccam karotu"ti. So kosalaranno santikam gantva arocesi "deva eka me mangalakiriya atthi, dasassa te punnavaddhanassa dhananjayasetthino dhitaram visakham nama darikam anessami, saketanagaragamanam me anujanatha"ti. @Footnote: 1 Si.,i.,cha.Ma. paniyabhandasadisa 2 Si.,i. nutthubhitva, cha.Ma. nitthubhitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page359.

Sadhu mahasetthi, kim pana amhehipi agantabbanti. Deva tumhadisanam gamanam katham 1- laddhum sakkati. Raja 2- mahakulassa sangaham katukamo "hotu setthi, agamissami"ti sampaticchitva migarasetthina saddhim saketanagaram agamasi. Dhananjayasetthi "migarasetthi kira kosalarajanam gahetva agato"ti sutva paccuggamanam katva rajanam gahetva attano nivesanam agamasi. Tavadeva ranno ca rajabalassa ca migarasetthino ca vasanatthanam ceva malagandhabhattadini ca sabbani 3- patiyadesi. "idam imassa laddhum vattati, idam imassa"ti sabbam attanava janati. Te te jana cintayimsu "setthi amhakameva sakkaram karoti"ti. Athekadivasam raja dhananjayasetthino sasanam pahini "na sakka setthina 4- cirakalam amhakam bharanaposanam katum, darikaya gamanakalam janatu"ti. Sopi ranno sasanam pesesi "idaneva vassakalo agato, na sakka catumasam vicaritum, tumhakam balakayassa yam yam laddhum vattati, sabbantam mama bharo. Kevalam devo maya pesitakale gacchatu"ti. Tato patthaya saketanagaram niccam nakkhattagamo viya ahosi. Evam tayo masa atikkanta. Dhananjayasetthino pana dhituya mahalatapasadhanam na tava nittham gacchati. Athassa kammantadhitthayaka agantva arocayimsu "tesam asantam nama natthi, balakayassa pana pacanadaruni nappahonti"ti. Gacchatha tata, hatthisala assasala viyojetva bhattam pacathati. Evam pacantanampi addhamaso atikkanto. Tato puna arocayimsu "daruni sami nappahonti"ti. Tata imsamim kale daruni laddhum na sakka, dussakotthagaram pana vivaritva thule thule satake 5- gahetva vattiyo katva telacatiyam temetva bhattam pacathati. Imina niyamena pacantanam cattaro masa purayimsu. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 Ma. maharaja 3 malagandhavatthadini ca @4 Ma. setthi 5 cha.Ma. thulasatake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page360.

Tato dhananjayasetthi dhituya mahalatapasadhanassa nitthitabhavam natva "sve darikam pesissami"ti dhitaram samipe nisidapetva "amma patikule vasantiya nama imancimanca acaram sikkhitum vattati"ti ovadam adasi. Ayam migarasetthi antaragabbhe nisinno 1- dhananjayasetthino ovadam assosi. Sopi setthi dhitaram evam ovadi:- amma sasurakule vasantiya nama antoaggi bahi na niharitabbo, bahi aggi anto na pavesetabbo, dadantasseva databbam, adadantassa na databbam, dadantassapi adadantassapi databbam, sukham nisiditabbam, sukham bhunjitabbam, sukham nipajjitabbam, aggi paricaritabbo, antodevata namassitabbati. Imam dasavidham ovadam datva punadivase sabba seniyo sannipatetva rajasenaya majjhe attha kutumbike patibhoge gahetva "sace me dhitu gatatthane doso uppajjati, tumhehi sodhetabbo"ti vatva navakotiagghanakena mahalatapasadhanena dhitaram pasadhitva nhanacunnamulam catupannasasakatadhanam 2- datva dhitaya saddhim nibaddham paricariniyo 3- pancasata rupadasiyo 4- panca ajannarathasatani sabbam sakkaranca 5- satasatam datva kosalarajananca migarasetthinca vissajjetva dhitu gamanavelaya vajam adhitthayake 6- purise pakkositva "tata mama dhituya gatatthane khirapanattham dhenuhi, yanayojanattham usabhehi ca attho hoti, tasma mama dhitu gamanamagge vajadvaram vivaritva puthulato attha usabhani goganena puretva tigavutamattam 7- asuka nama kandara atthi, goyuthe 8- tam thanam patte bherisannaya vajadvaram pidaheyyatha"ti. Te "sadhu"ti setthissa vacanam sampaticchitva tatha akamsu. Vajadvare vivate ularularayeva gaviyo nikkhamimsu. Dvare pidahite pana visakhaya punnabalena dammagavo balavagavo candagavo ca bahi langhitva maggam patipajjimsu. Atha visakha savatthinagaram 9- pattakale cintesi "paticchannayanasmim nu kho nisiditva pavisami, @Footnote: 1 Si. anantare gabbhe nipanno, cha.Ma. anantaragabbhe nisinno @2 Ma. catupannasakotidhanam, cha. catupannasasakatasatam dhanam @3 Si.,i. sahacariniyo, cha.Ma. gamanacariniyo @4 cha.,i. dasiyo 5 cha.Ma. sabbupakaranca @6 cha.Ma.,i. vajadhitthayake 7 cha.Ma. tigavutamatthake @8 Ma. attano yuthe, cha. aggagoyuthe 9 cha.Ma. savatthinagaradvaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page361.

Udahu rathe thatva"ti. Athassa etadahosi "paticchannayanena me pavisantiya mahalatapasadhanassa viseso na pannayissati"ti. Sa sakalanagarassa attanam dassenti rathe thatva nagaram pavisi. Savatthivasino visakhaya sampattim disva "esa kira visakha nama evarupa, 1- ayanca sampatti etissava anucchavika"ti ahamsu. Iti sa mahasampattiya migarasetthino geham pavisi. Agatadivase cassa 2- sakalanagaravasino "amhakam dhananjayasetthi attano nagaram sampattanam mahasakkaram akasi"ti yathasatti yathabalam pannakaram pahinimsu. Visakha pahitapahitam pannakaram tasmimyeva nagare annamannesu kulesu sabbatthakameva dapesi. 3- Athassa rattibhagasamanantare ekissa ajannavalavaya gabbhavutthanam ahosi. Sa dasihi dandakadipika gahapetva tattha gantva valavam unhodakena nhapetva telena makkhapetva attano vasanatthanameva agamasi. Migarasetthipi sattaham puttassa avahasakkaram karonto dhuravihare vasantampi tathagatam manasikatva sattame divase sakalanivesanam purento naggasamanake nisidapetva "agacchatu me dhita, arahante vandatu"ti visakhaya sasanam pahini. Sa "arahanto"ti vacanam sutva sotapanna ariyasavika hatthatuttha hutva tesam nisidanatthanam gantva te oloketva "evarupa nama arahanto na honti, hirottappavivajjitanam 4- nama santikam kasma mam sasuro pakkosapessati"ti "dhi dhi"ti garahitva attano vasanatthanameva gata. Naggasamana tam disva sabbe ekappahareneva setthim garahimsu "kim tvam gahapati annam nalattha, 5- samanassa gotamassa savikam mahakalakannim kasma imam gehe pavesesi, vegena nam imasma geha niharahi"ti. Tato setthi "na sakka maya imesam vacanena imam geha niharitum, mahakulassa dhita ayan"ti cintetva "acariya dahara nama janitva va ajanitva va kareyyum, tumhe @Footnote: 1 Si.,i. etam rupam 2 Si. gatadivaseyevassa 3 Si. pesesi, Ma. sabbatthakam pesesi @4 Ma. hirottappavissajjitanam 5 Si.,i. nalabhittha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page362.

Tunhi hotha"ti nagge uyyojetva mahapallanke nisiditva suvannakatacchum gahetva visakhaya parivisiyamano suvannapatiyam appodakam madhupayasam paribhunji. Tasmim samaye eko pindacariko thero pindaya caranto setthissa gharadvaram papuni. Visakha tam disva "sasurassa acikkhitum na ayuttan"ti yatha so theram passati, evam apagantva atthasi. So pana disvapi apassanto viya hutva adhomukho payasameva bhunjati. Visakha "theram disvapi me sasuro sannam na karoti"ti natva theram upasankamitva "aticchatha bhante, mayham sasuro puranam khadati"ti aha. So niganthehi tava kathitakale adhivasesi, "puranam khadati"ti vuttakkhaneyeva pana hattham apanetva "imam payasam ito haratha, etanca imasma geha niharatha. Ayam hi mam evarupe mangalagehe asucikhadakam nama karoti"ti aha. Tasmim kho pana nivesane sabbepi dasakammakaradayo visakhaya santakava, na koci nam hatthe va pade va ganhissati, mukhena kathetum samatthopi nama natthi. Tato visakha sasurassa katham sutva aha "tata na ettakeneva karanena mayam nikkhamama, naham tumhehi udakatitthato kumbhadasika viya anita. Dharamanakamatapitunam dhitaro nama na ettakena nikkhamanti, eteneva ca me karanena pita me idhagamanadivase attha kutumbike pakkosapetva `sace mama dhitaram upadaya doso uppajjati, sodheyyatha'ti vatva tesam hatthe mam thapesi. Te pakkosapetva mayham dosadosam sodhapetha"ti aha. Tato setthi "kalyanam esa katheti"ti attha kutumbike pakkosapetva "ayam darika sattame divase paripunneyeva 1- mangalagehe nisinnam mam `asucikhadako'ti vadati"ti aha. Evam kira ammati. "tata mayham sasuro asucim khaditukamo bhavissati, aham pana evam katva na kathemi. Ekasmim pana pindapatikatthere gharadvare thite @Footnote: 1 cha.Ma. aparipunneyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

Ayam appodakam madhupayasam bhunjanto na tam manasikaroti, aham imina karanena `aticchatha bhante mayham sasuro imasmim attabhave punnam na karoti, puranapunnam khadati'ti ettakam kathemi"ti 1- aha. Ayye idha doso natthi, amhakam dhita karanam katheti, tvam kasma kujjhasiti. Ayya esa tava doso ma hotu, ayam pana darika agatadivaseyeva mama putte sannam akatva attano icchitatthanam agamasiti. Evam kira ammati. Tata naham rucitatthanam 2- gacchami, imasmim pana gehe ajaniyavalavaya vijataya sannampi akatva nisidanam nama ayuttanti dandadipika gahapetva dasihi parivuta tattha gantva valavaya jatapariharam karapesinti. Ayya amhakam dhita tava 3- gehe dasihipi akattabbakammam akasi, tvam ettha kim dosam passasiti. Ayya esa tava guno hotu, imissa pana pita idhagamanadivase ovadam dento "antoaggi bahi na niharitabbo"ti aha, kim pana sakka amhehi ubhato pativissakagehanam aggim adatva vasitunti. Evam kira ammati. Tata mayham pita etam aggim upadaya na kathesi, ya pana antonivesane sassuadinam matugamanam 4- rahassakatha uppajjati, sa dasadasinam na kathetabba. Evarupa hi katha vaddhamana kalahaya samvattati, idam sandhaya mayham pita kathesi tatati. Ayya etam tava evam hotu, imissa pita "bahirato aggi anto na pavesetabbo"ti aha, kim sakka amhehi antoaggimhi nibbute bahirato aggim anaharitunti. Evam kira ammati. Tata mayham pita etam aggim sandhaya na kathesi, yam pana dosam dasakammakarehi kathitam hoti, tam antomanusakanam na kathetabbam .pe. Yampi tena "ye dadanti, tesamyeva databban"ti vuttam, tam "yacitakam upakaranam gahetva ye patidenti, tesamyeva databban"ti sandhaya vuttam. @Footnote: 1 Si.,i.,cha. kathayinti 2 cha.Ma. icchitatthanam, i. ruccanatthanam @3 cha.Ma. tava 4 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page364.

"ye na dadanti"ti idampi yacitakam upakaranam gahetva ye na patidenti, tesam na databbanti sandhaya vuttam. "dadantassapi adadantassapi databban"ti idam pana duggatakesu natimittesu sampattesu patidatum sakkontu va ma va, datumeva vattatiti sandhaya vuttam. "sukham nisiditabban"ti idampi sassusasure disva utthatabbatthane nisiditum na vattatiti sandhaya vuttam. "sukham bhunjitabban"ti idam pana sassusasurasamikehi puretaram abhunjitva te parivisitva sabbehi laddhaladdham natva paccha sayam bhunjitum vattatiti sandhaya vuttam. "sukham nipajjitabban"ti idam sassusasurasamikehi puretaram sayanam aruyha na nipajjitabbam, tesam katabbayuttakam vattapativattam katva paccha sayam nipajjitum yuttanti idam sandhaya vuttam. "aggi paricaritabbo"ti idam pana sassusasurampi samikampi aggikkhandham viya uragarajanam viya ca katva passitum vattatiti idam sandhaya vuttanti. Ete tava ettaka guna hontu, imissa pana pita 1- antodevatam namassapeti, 1- imassa ko atthoti. Evam kira ammati. Ama tata, evam pitara 2- idam sandhaya vuttam 3- "amhakam pavenigharavasavasanakalato 3- patthaya attano gharadvarasampattam pabbajitam disva yam ghare khadaniyam bhojaniyam atthi, tato pabbajitanam @Footnote: 1-1 Ma. antodevata namassitabbati, cha. antodevata namassapeti @2 cha.Ma. etampi hi me pitara 3-3 cha.Ma. avenikagharavasam vasanakalato, i. amma @avenigharavasam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page365.

Datvava khaditum vattati"ti. Atha nam te ahamsu "tuyham pana mahasetthi pabbajite disva adatabbameva 1- ruccati manneti. So annam pativacanam apassanto adhomukho nisidi. Atha nam kutumbika "kim setthi annopi amhakam dhitu doso atthi"ti pucchimsu. Natthi ayyati. Kasma pana nam niddosam akarana gehato niharapesiti. Tasmim khane visakha aha "pathamam mayham sasurassa vacanena gamanam na yuttam, mayham pana agamanadivase mama dosam sodhanatthaya mama pita tumhakam hatthe thapetva adasi, idani mayham gantum sukhan"ti dasidase "yanadini sajjani karotha"ti anapesi. Atha nam setthi te kutumbike gahetva "amma maya ajanitva kathitam, khamahi mayhan"ti aha. Tata tumhakam khamitabbam tava khamami, aham pana buddhasasane aveccappasannassa kulassa dhita, na mayam vina bhikkhusamghena vattama. Sace mama ruciya bhikkhusamgham patijaggitum labhami, vasissamiti. Amma tvam yatharuciya tava samane patijaggahiti. Tato visakha dasabalam nimantapetva punadivase nivesanam purenti buddhappamukham bhikkhusamgham nisidapesi. Naggaparisapi satthu migarasetthino geham gatabhavam sutva tattha gantva geham parivaretva nisidimsu. Visakha dakkhinodakam datva "sabbo sakkaro patiyadito, sasuro me agantva dasabalam parivisatu"ti sasanam pesesi. So niganthanam vacanam sutva "mama dhita sammasambuddham parivisatu"ti aha. Visakha nanaggarasehi dasabalam parivisitva nitthite bhattakicce puna sasanam pahini "sasuro me agantva dasabalassa dhammakatham sunatu"ti. Atha nam "idani agamanam nama ativiya akaranan"ti dhammakatham sotukamataya gacchantam naggasamana ahamsu "samanassa gotamassa dhammam sunanto bahisaniyam nisiditva sunahi"ti. Puretarameva gantva @Footnote: 1 cha. adanameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page366.

Saniya parikkhipimsu. Migarasetthi gantva bahisaniyam nisidi. Tathagato "tvam bahisaniyam va nisida, parakudde 1- va parasele va paracakkavale va nisida. Aham buddho nama sakkomi tam mama saddam savetun"ti suvannavannam ambaphalam rukkhakkhandhe 2- gahetva calento viya dhammakatham kathesi, desanapariyosane setthi sotapattiphale patitthaya sanim ukkhipitva satthu pade pancapatitthitena vanditva satthu santikeyeva ca "tvam amma ajjato patthaya 3- mama mata"ti visakham attano matutthane thapesi. Tato patthaya visakha migaramata nama jata. Sa ekadivasam nagare nakkhattasamaye vattante "antonagare guno natthi"ti dasihi parivuta satthu dhammakatham sotum gacchanti "buddhanam santikam uttaravesena 4- gantum ayuttan"ti mahalatapasadhanam omuncitva dasiya hatthe datva sattharam upasankamitva abhivadetva ekamantam nisidi, sattha dhammakatham kathesi. Sa satthu dhammadesanapariyosane dasabalam vanditva nagarabhimukha payasi. Sapi dasi attanapi gahitapasadhanassa thapitatthanam asallakkhetva gacchanti pasadhanatthaya patinivatti. Atha nam visakha "kaham panetam thapitan"ti patipucchi. Gandhakutiparivene ayyeti. Hotu je gantva ahara, gandhakutiparivene thapitakalato patthaya aharapanannama 5- amhakam ayuttam. Tasma tam vissajjetva dandakammam karissama. Tattha pana thapite ayyanam palibodho hotiti. Punadivase sattha bhikkhusamghaparivaro visakhaya nivesanadvaram sampapuni. Nivesane ca nibaddham pannattani asanani. Visakha satthu pattam ganhitva sattharam geham pavesetva pannattasanesuyeva nisidapetva katabhattakicce satthari tam pasadhanam aharitva satthu padamule nikkhipitva "idam bhante tumhakam dammi"ti aha. Sattha "alankaro nama pabbajitanam na vattati"ti patikkhipi. Janami bhanate, @Footnote: 1 cha.Ma. parakutte 2 Si.,i.,cha.Ma. suvannavannaphalam ambarukkham khandhe @3 cha.Ma. ajja adim katva 4 Ma. uttamavesena, cha.,i. uddhatavesena 5 Ma. aharanam nama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page367.

Aham pana imam agghapetva dhanam gahetva tumhakam vasanagandhakutim karissamiti. Tada sattha adhivasesi. Sapi tam agghapetva navakotidhanam gahetva gabbhasahassapatimandite pubbaramavihare tathagatassa vasanagandhakutim karesi. Visakhaya pana nivesanam pubbanhasamaye kasavapajjotam isivatapativatameva 1- hoti anathapindikassa gehe viya. Tassapi gehe sabbadanani 2- patiyattaneva ahesum. Sa pubbanhasamaye bhikkhusamghassa amisasangaham katva pacchabhatte bhesajjani ceva atthavidhapanani ca ganhapetva viharam gantva bhikkhusamghassa datva paccha satthu dhammadesanam sutva agacchati. Sattha aparabhage upasikayo patipatiya thanantaresu thapento visakham migaramataram dayikanam aggatthane thapesiti. Khujjuttara-samavativatthu [260-261] Tatiyacatutthesu bahussutanam yadidam khujjuttara, mettaviharinam yadidam samavatiti bahussutanam upasikanam khujjuttara 3- agga, mettaviharinam upasikanam 3- samavati aggati dasseti. Ta kira dvepi padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe patisandhim ganhitva aparabhage "satthu dhammakatham sossama"ti viharam agamamsu. Tattha khujjuttara sattharam ekam upasikam 4- bahussutanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Samavati 5- mettaviharinam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Tasam dvinnampi yavajivam kusalam katva devaloke nibbattitva devamanussesu samsarantinamyeva kappasatasahassam atikkantam. Atha amhakam satthu nibbattito puretarameva allakapparatthe ahivatakarogo nama udapadi. Ekekasmim gehe ekappahareneva dasapi visatipi timsapi 6- jana maranti, @Footnote: 1 Si. isivataparivatameva 2 cha.Ma. sabbabhattani 3-3 cha.Ma.,i. ime patha na @dissanti 4 ka. upasikanam 5 cha.Ma. samavatipi ekam upasikam 6 Si. vajjiratthe, @Ma. mallaratthe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page368.

Tirorattham pana gata jivitam labhanti. Tam natva eko puriso attano puttadaram adaya "annam rattham gamissami"ti tato nikkhami. Athassa ghare gahitapatheyyam antaramagge kantare atinneyeva 1- parikkhayam agamasi. Tesam sarirabalam parihayi, sakim mata puttam ukkhipati, sakim pita. Athassa pita cintesi "amhakam sarirabalam parihinam, puttam ukkhipitva gacchanta kantaram nittharitum na sakkhissama"ti. So tassa mataram ajanapetvava udakakiccena ohino viya puttam magge nisidapetva ekakova maggam patipajji. Athassa bhariya agamanam olokayamana thita hatthe puttam adisva viravamana gantva "kaham me sami putto"ti aha. Ko tava puttenattho, jivamana puttam labhissamati. Sa "atisahasiko vatayam puriso"ti vatva "gaccha tvam, naham tadisena saddhim gamissami"ti aha. So "anupadharetva me bhadde katam, khametam mayhan"ti vatva puttam adaya gato. 2- Te tam kantaram samatikkamitva sayam ekam gopalakakulam sampapunimsu. Tamdivasanca gopalakakulavasino 3- nirudakapayasam pacimsu. Te te disva "ime ativiya chataka"ti payasassa mahabhajanam puretva ullunkapuram 4- sappim asincitva adamsu. Tesu tam payasam bhunjantesu sa itthi pamaneneva bhunji, puriso pana pamanatikkantam bhunjitva jirapetum asakkonto rattibhagasamanantare kalamakasi. So kalam karonto tesu salayabhavena gopalakanam gehe sunakhiya kucchismim patisandhim ganhi. Sunakhi nacirasseva vijata. Gopalako tam kukkuram sassirikam disva pindena palobhetva attani uppannasineham gahetva saddhimeva vicarati. 5- Athekadivasam eko paccekabuddho bhikkhacaravelaya gopalakassa gharadvaram sampatto. Sopi tam disva bhikkham datva attanam nissaya vasanatthaya patinnam ganhi. Paccekabuddho gopalakakulassa aviduratthane ekasmim vanasande vasam upagato. @Footnote: 1 cha.Ma. anuttinneyeva, i. anitthinne 2 cha. adayagato 3 ka. gokulavasino @4 cha.Ma. ulunka..., i. ulanka... 5 cha.Ma.,i. carati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page369.

Gopalako tassa santikam gacchanto tam kukkuram gahetva gacchati, antaramagge ca valamigatthane valamiganam palayanattham rukkhe va pasane va paharam deti, sopi kukkuro tassa karanavidhanam vavatthapesi. 1- Athekadivasam gopalako 2- paccekabuddhassa santike nisiditva "bhante amhakam sabbakalam agamanam nama na hoti. Ayam pana kukkuro cheko, imassa agatasannaya amhakam gehadvaram agaccheyyatha"ti aha. So ekadivasam "paccekabuddham ganhitva ehi"ti kukkuram pesesi. So 3- kukkuro tassa vacanam sutva bhikkhacaravelayam gantva paccekabuddhassa padamule urena nipajji. Paccekabuddho "ayam mama santikam agato"ti natva pattacivaram adaya maggam patipajji. So tassa vimamsanatthaya nikkhamitva 4- annam maggam ganhi, kukkuro purato thatva gopalakamaggam 5- patipannakale apasakki. Yasmim ca 6- thane valamiganam palayanattham gopalako rukkham va pasanam va pahari, tam tam thanam patva kukkuro mahaviravam viravi. Tassa saddena valamiga palayanti. Paccekabuddhopi katabhattakiccavelaya mahantam siniddham pindam tassa deti. Sopi pindalobhena paccekabuddhe uttaritaram sineham karoti. Gopalako temasam vutthassa paccekabuddhassa 7- ticivarapahonakam satakam katva 8- "bhante sace vo ruccati, idheva vasatha, no ce ruccati, yathasukham gacchatha"ti aha. Paccekabuddho gamanakaram dasseti. So gopalako paccekabuddham anugantva nivattati. Kukkuro paccekabuddhassa annattha gamanabhavam natva sinehena 9- uppannabalavasoko hadayaphalanam patva kalam katva tavatimsapure nibbatti. Athassa paccekabuddhena saddhim gamanakale uccasaddam katva valamiganam palayitabhavena devatahi saddhim kathentassa saddo sakaladevakulam 10- chadetva atthasi. So teneva namadheyyam labhitva ghosakadevaputto nama jato. Athassa tasmim sampattim anubhavantassa manussapathe @Footnote: 1 cha.Ma. vavatthapeti 2 cha.Ma.,i. so gopalako 3 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati @4 cha.,i. ukkamitva 5 Si. gokulamaggam 6 cha.Ma. yasmim ca yasmim ca, i. yasmim @yasmim ca 7 i. vutthapaccekabuddhassa 8 cha.Ma.,i. datva 9 cha.Ma.,i. atisinehena @10 cha.Ma.,i. sakaladevapuram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page370.

Kosambinagare udeno nama raja rajjam patipajji. Tassa vatthu 1- majjhimapannasake bodhirajakumarasuttavannanayam 2- vuttanayeneva veditabbam. Tasmim pana rajjam karayamane ghosakadevaputto cavitva kosambiyam ekissa rupupajiviniya kucchismim patisandhim ganhi. Sa dasamasaccayena vijayitva puttabhavam natva sankarakute chaddapesi. Tasmim khane kosambikasetthino kammantiko patova setthigharam gacchanto "kim nu kho imam kakehi samparikinnan"ti gantva darakam disva "punnava esa darako bhavissati"ti ekassa purisassa hatthe geham pesetva 3- setthigharam agamasi. Setthipi rajupatthanavelaya rajakulam gacchanto antaramagge purohitam disva "ajja kim nakkhattan"ti pucchi. So tattheva thito ganetva "asukam nama nakkhattam, ajja imina nakkhattena jatadarako imasmim nagare setthitthanam labhissati"ti aha. So tassa katham sutva vegena gharam pesesi "imassa purohitassa dvekatha nama natthi, gharani ca me garugabbha, janatha tava nam vijata va no va"ti. Te gantva janitva "ayya na tava vijayati"ti 4- ahamsu. Tenahi gacchatha, imasmim nagare ajja jatadarakam pariyesathati. Te pariyesanta tassa setthino kammantikassa gehe tam darakam disva setthino arocayimsu. Tenahi gacchatha bhane, 5- tam kammantikam pakkosathati. Te tam pakkosimsu. Atha nam setthi "gehe kira te darako atthi"ti pucchi. Ama ayyati. Tam darakam amhakam dehiti. Na demi ayyati. Handa sahassam ganhitva dehiti. So "ayam jiveyya va mareyya va, dujjanamidan"ti sahassam ganhitva adasi. Tato setthi cintesi "sace me bhariya dhitaram vijayissati, imameva puttam karissami. Sace puttam vijayissati, maressami"ti. 6- Cintetva gehe posesi. Athassa bhariya katipahaccayena puttam vijayi. 7- Tato setthi "evam tam gavo madditva @Footnote: 1 ka. vatthum 2 pa.su. 3/298 (sya) 3 ka. pesitva 4 Ma. vijatiti, @cha.,i. vijatati 5 i. tenahi bhane 6 i. ghatessamiti 7 i. sa puttam vijayi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page371.

Maressanti"ti cintetva "imam darakam vajadvare nipajjapetha"ti aha. Tattha nam nipajjapesum. Atha nam yuthapati usabho pathamam nikkhamanto disva "evam tam anne na maddissanti"ti catunnam padanam antare katva atthasi. Atha nam gopalaka disva "mahapunno eso darako, 1- yassa tiracchanagatapi gunam jananti, patijaggissami 2- nan"ti attano geham nayimsu. Sopi setthi tassa amatabhavam avajjento 3- "gopalakehi nito"ti sutva puna sahassam datva anapetva amakasusane chaddapesi. Tasmim ca kale setthissa ghare ajapalako susanam nissaya ajika hareti. 4- Atheka dhenu ajika darakassa punnena magga okkamma gantva darakassa khiram datva gata. Tato nivattamanapi tattheva gantva khiramadasi. Ajapalako cintesi "ayam ajika patopi imasma thana okkamitva gata, kim nu kho etan"ti gantva olokento tam darakam natva 5- "mahapunno esa darako, tiracchanagatapissa gunam jananti, patijaggissami nan"ti ganhitva geham gato. Punapi 6- setthi "mato nu kho darako, no mato"ti olokapento ajapalakena gahitabhavam natva sahassam datva anapetva "sve imam nagaram eko satthavahaputto pavisissati, imam darakam netva cakkamagge thapetha, evam tam sakatacakkam chindantam gamissati"ti aha. Tam tattha nikkhittam satthavahaputtassa purimasakate gona disva cattaro pade thambhe viya otaretva atthamsu. Satthavaho "kim nu kho etan"ti tesam thitakaranam olokento 7- darakam disva "mahapunno darako, patijaggitum vattati"ti gahetva agamasi. Setthipi tassa cakkapathe matabhavam va amatabhavam va olokapento satthavahena gahitabhavam natva tassapi sahassam datva 8- nagarato aviduratthane papate patapesi. @Footnote: 1 cha.Ma. darako bhavissati 2 cha.Ma.,i. patijaggissama 3 cha.Ma. anuvijjanto, @i. anuvajjanto 4 Si.,i.,cha.Ma. careti 5 cha.Ma.,i. disva 6 cha.,i. punadivase @7 ka. natva 8 cha.Ma.,i. datva anapetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page372.

So tattha papatanto nalakaranam kammakaranatthane nalakarasalaya 1- patito. Sa tassa punnanubhavena satavihatakappasapicusamphassasadisa ahosi. Atha nam nalakarajetthako "punnava esa darako, patijaggitum vattati"ti ganhitva geham gato. Setthi darakassa papatato patitatthane matabhavam va amatabhavam va pariyesapento nalakarajetthakena gahitabhavam natva tassapi sahassam datva anapesi. Aparabhage setthissa sakaputtopi sopi ubho vayappatta ahesum. Setthi puna ghosakadarakassa 2- maranupayam 3- cintento attano kumbhakarassa geham gantva "ambho mayham gehe evarupo eko avajatadarako atthi, tam darakam yankinci katva maretum vattatiti rahassena 4- aha. So ubhopi kanne pidahitva "evarupam nama bhariyam katham kathetum na vattati"ti aha. Tato setthi "ayam mudha na karissati"ti cintetva "handa bho sahassam ganhitva etam kammam nipphadehi"ti aha. Lanco 5- nama abhinnam bhindati, tasma so sahassam labhitva sampaticchitva "aham ayya asukadivase 6- nama avapam 7- alimpessami, tada tam darakam asukadivase asukavelaya nama pesehi"ti aha. Setthipi kho tassa vacanam sampaticchitva tato patthaya divase ganento kumbhakarena vuttadivasassa sampattabhavam natva ghosakakumaram pakkosapetva "amhakam tata asukadivase nama bahuhi bhajanehi attho, tvam amhakam kumbhakarassa santikam gantva `pitara kira me tumhakam ekam kathitam atthi, tam ajja nipphadehi'ti vada"ti. 8- So "sadhu"ti tassa vacanam sampaticchitva nikkhami. Atha nam antaramagge setthissa sakaputto gulakilikam 9- kilanto disva vegena gantva "aham bhatika darakehi saddhim kilanto ettakam nama jito, tam ne 10- @Footnote: 1 Si.,i. nalakarasalayam, cha.Ma. ekasalaya 2 Ma. punassa darakassa @3 cha.Ma.,i. maranupayam 4 cha.Ma. vattati rahassenati 5 Si.,cha.Ma. lancam @6 i. asukadivasam 7 Ma. amam. evamuparipi 8 cha.Ma. vadehiti aha, i. vada @9 Si.,i.,cha.Ma. gulakilam 10 cha.Ma.,i. tam me

--------------------------------------------------------------------------------------------- page373.

Patijinitva dehi"ti aha. So "mayham idani okaso natthi, pita mam accayikakammena kumbhakarassa santikam pahini"ti aha. Itaro "aham bhatika 1- tattha gamissami, tvam manussehi 2- saddhim kilitva mayham lakkham paccaharitva dehi"ti aha. "tenahi gaccha"ti attano kathitasasanam tassa kathetva darakehi saddhim kili. Sopi kumaro kumbhakarassa santikam gantva tam sasanam arocesi. So "sadhu tata nipphadessami"ti tam kumaram gabbham pavesetva 3- tikhinaya vasiya khandakhandikam chinditva 4- catiyam pakkhipitva catimukham pidahitva bhajanantare thapetva avapam alimpesi. Ghosakakumaro bahum 5- jinitva kanitthassa agamanam olokento nisidi. So tam cirayamanam natva "kim nu kho bhavissati"ti 6- kumbhakaragehasabhagam 7- gantva katthaci adisva "geham gato bhavissati"ti nivattitva geham agamasi. Setthi nam duratova agacchantam disva "kim nu kho karanam bhavissati, maya esa maranatthaya kumbhakarasantikam pahito, so idani puna idheva agacchati"ti agacchantamyeva nam "kim tata kumbhakarassa santikam na gatosi"ti aha. Ama tata na gatomhiti. Kasma tatati. So attano nivattakarananca kanitthabhatikassa gatakarananca 8- setthissa kathesi. 9- Setthi tassa vacanam sutva sutakalato 10- patthaya mahapathaviya ajjhotthato viya hutva "kim nametam tvam 11- vadasi"ti vibbhantacitto 12- vegena kumbhakarassa santikam gantva annesam santike akathaniyabhavena "pekkha bho, pekkha bho"ti aha. Kim pekkhapesi tvam, nitthitam etam kammanti. So tatova patinivattitva geham agamasi. Tato patthaya cassa cetasikarogo uppajji. So tasmim kale tena saddhim asambhunjitva 13- "yena kenaci upayena mama puttassa sattameva 14- passitum vattati"ti ekam pannam likhitva ghosakakumaram pakkosapetva 15- @Footnote: 1 i. bhatiya 2 cha.Ma.,i. imehi 3 Ma. gabbhe thapetva 4 Si.,i. khandakhandiyam @katva 5 cha.Ma. bahu 6 cha.Ma. cirayatiti 7 Ma. kumbhakarageham vegena 8 i. tattha @gatakarananca 9 cha.Ma. tattha gatakarananca arocesi 10 cha.Ma.,i. tassa vacanassa sutakalato @11 i. saccam 12 cha.Ma. vipphandacitto, i. utarastacitto 13 cha.Ma. abhunjitva @(asam bhinditva), i. abhunjitva 14 Si. sattuno anatthameva, cha.Ma. sattuno @antarameva 15 cha.Ma.,i. pakkositva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page374.

"tvam imam pannam adaya asukagame nama amhakam kammantiko atthi, tassa santikam gantva 1- imam pannam datva 1- `imasmim kira panne sasanam sigham karohi'ti vada. Antaramagge amhakam sahayako gamikasetthi 2- nama eko setthi atthi, tassa gharam gantva bhattam bhunjitva gaccheyyasi"ti ca mukhasasanam 3- adasi. So setthim vanditva pannam gahetva nikkhanto antaramagge gamikasetthissa 4- vasanatthanam gantva tassa geham pucchitva tam bahidvarakotthake nisiditva massuparikammam karentam 5- vanditva atthasi. "kuto agacchasi tata"ti ca vutte "kosambikasetthino puttomahi tata"ti aha. So "amhakam sahayasetthino putto"ti hatthatuttho ahosi. Tasmim ca khane tassa setthino dhituya eka dasi setthidhitu pupphani aharitum gacchati. Atha nam setthi aha "tvam amma etam kammam thapetva ghosakakumarassa pade dhovitva sayanam attharitva dehi"ti. Sa tatha katva apanam gantva setthidhitu pupphani ahari. Setthidhita tam disva "tvam ajja ciram bahi papancesi"ti tassa kupita 6- "kinte ettakam kalam ettha katan"ti aha. "ma kathehi 7- ayye, maya evarupo na ditthapubbo, tuyham kira pitu sahayasetthino putto eko, na sakka tassa rupasampattim kathetum. Setthi mam pupphanam atthaya gacchantim `tassa kumarassa pade dhovitva sayanam attharitva dehi'ti aha, tenaham bahi ciram papancemi"ti. Sapikho set thidhita tassa kumarassa catutthe attabhave gharasamini ahosi, tasma tassa vacanassa sutakalato patthaya neva attano thitabhavam, na nisinnabhavam annasi. Sa tameva dasim gahetva tassa nipannatthanam gantva tam niddayamanam oloketva dussante 8- pannam disva "kim nu kho etam pannan"ti kumaram anutthapetvava pannam gahetva vacetva "ayam attano maranapannam sayameva gahetva gacchati"ti 9- tam pannam phaletva tasmim appabuddheyeva "maya @Footnote: 1-1 ka. ime patha na dissanti 2 cha.Ma. gamakasetthi, i. gamasetthi 3 Ma. sukhasasanam @4 cha.Ma.,i. gamakasetthissa. evamuparipi 5 Si.,i. massukammam karontam, @cha.Ma. karontam 6 cha.Ma. kujjhitva 7 cha.Ma.,i. kathesi 8 Si.,i. dasante @9 cha.Ma. agacchatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page375.

Tava santikam putto pesito, sahayassa me gamikasetthissa vayappatta darika atthi, tvam sigham amhakam anapavattitatthane uppadadhanam ganhitva sabbasatena mama puttassa gamikasetthino dhitaram gahetva mangalam karohi. Mangale ca nitthite `imina me vidhanena 1- katan'ti mayham sasanam pesehi. Aham tava idha kattabbam janissami"ti pannam likhitva tameva lancanam 2- datva pathamam bandhaniyameneva dussante bandhi. Sopi kho kumaro tamdivasam tattha vasitva punadivase setthim apucchitva kammantikassa gamam gantva pannam adasi. Kammantiko pannam vacetva gamike sannipatetva "tumhe ca mama 3- na ganetha, mama sami attano jetthakaputtassa sabbasatena darikam anetuti 4- mayham santikam pesesi, vegena imasmim thane uppadam sampindetha"ti sabbam mangalasakkaram sajjetva gamikasetthissa sasanam pesetva sampaticchapetva sabbasatena mangalakiriyam nitthapetva kosambikasetthissa pannam pahini "maya tumhehi pahitapanne sasanam sutva idanca idanca katan"ti. Setthi tam sasanam sutva aggidaddho 5- viya "idani natthomhi"ti cintanavasena lohitapakkhandikarogam patva "yena kenaci tam upayena pakkosapetva 6- mama santakassa assamikam karissami"ti "mangalassa nitthitakalato patthaya kasma mayham putto bahi hoti, sigham agacchatu"ti sasanam pesesi. Sasanam sutva 7- kumare gantum araddhe 7- setthidhita cintesi "ayam balo `mam 8- nissaya 9- ayam sampatti laddha'ti 9- na janati, yankinci katva imassa gamanapatibahanupayam 10- katum vattati"ti. Tato nam aha "kumara ma ativegena gacchahi, 11- kulagamam gacchantena nama attano parivaccham katva gantum vattati"ti. @Footnote: 1 Ma. vivahena 2 Si. lancham, cha.Ma.,i. lanchanam 3 cha.Ma.,i. tumheva mam @4 cha.,i. anetum 5 ka. aggimhi daddho 6 cha.,i. pakkositva @7-7 Si.,i. kumaro gantum araddho 8 Si.,i. kam 9-9 cha.Ma.,i. imam sampattim @alatthanti 10 cha.Ma.,i. gamanapatibahanupayo 11 Si. ma ativegayi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page376.

Kosambikasetthipi tassa cirayanabhavam natva puna sasanam pahini "kasma me putto cirayati, aham lohitapakkhandikarogam patto, jivantameva mam agantva datthum vattati"ti. Tasmim kale setthidhita tassa arocesi "na eso tava pita, tvam pana `pita'ti sannam karosi. Esa tava maranatthaya kammantikassa pannam pahini, aham tam pannam apanetva annam sasanam likhitva tava etam sampattim uppadayim. Esa tam `aputtam 1- karissami'ti pakkosati, etassa kalakiriyam agamehi"ti. Athassa 2- dharamanena agantva tassa dubbalabhavam 2- sutva kosambinagaram agamasi. Setthidhitapi tassa bahiyeva 3- sannam adasi "tvam pavisanto sakalagehe tava arakkham thapentova pavisa"ti. Sayampi setthiputtena saddhimeva pavisitva ubho hatthe ukkhipitva rodanti viya hutva andhakarakatthane nipannakassa setthissa santikam gantva siseneva hadayam pahari. So dubbalataya teneva paharena kalamakasi. Kumaro pitu sarirakiccam katva "tumhe mahasetthissa mam sakaputtoti 4- vadatha"ti padamulikanam lancam adasi. Tato sattame divase raja "setthitthanaraham ekam laddhum vattati"ti "setthissa saputtanipputtabhavam janatha"ti pesesi. Setthipadamulika ranno setthissa saputtabhavam kathayimsu. Raja "sadhu"ti sampaticchitva tassa setthitthanam adasi. So ghosakasetthi nama jato. Atha nam bhariya aha "ayyaputta tvampi avajato, mayampi duggatakule nibbatta. Pubbe katakusalavasena pana evarupam sampattim labhimha, adhunapi kusalam karissama"ti. So "sadhu bhadde"ti sampaticchitva devasikam sahassam vissajjetva danam patthapesi. Tasmim samaye tasam dvinnampi jananam khujjuttara 5- devalokato cavitva ghosakasetthissa gehe dhatiya kucchismim patisandhim ganhi. Sa jatakale khujja ahositi khujjuttaratvevassa namam akamsu. Samavatipi devalokato cavitva bhaddavatiyaratthe 6- @Footnote: 1 Ma. tava aputtattam 2-2 cha.Ma.,i. dharamanakasseva kalakatabhavam 3 Si. pageva @4 Ma. puttoti 5 Si.,i. uttara 6 cha.Ma.,i. bhaddavatiyaratthe bhaddiyanagare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page377.

Bhaddavatiyasetthissa gehe patisandhim ganhi, samatissa namam akamsu. Aparabhage tasmim nagare chatakabhayam uppajji, manussa chatakabhayabhita yena va tena va gacchanti. Tada ayam bhaddavatiyasetthi bhariyaya saddhim manteti 1- "bhadde imassa 2- chatakabhayassa anto na pannayati, kosambinagare amhakam sahayakassa ghosakasetthissa santikam gacchama, na so amhe disva sampamajjissati"ti. Tassa kira so setthi aditthasahayako ahosi, tasma evamaha. So sesadhanam nivattapetva bhariyanca dhitaranca ganhitva kosambinagarassa maggam patipajji. Te tayopi antaramagge mahadukkham anubhavanta anupubbena kosambim patva ekaya salaya nivasam akamsu. Ghosakasetthipi kho attano gharadvare kapanaddhikavanibbakayacakanam mahadanam dapesi. Athayam bhaddavatiyasetthi cintesi "na sakka amhehi iminava kapanavesena sahayakassa attanam dassetum, sarire pakatike jate sunivatthaparuta setthim passissama"ti. Te ubhopi dhitaram ghosakasetthissa danaggam pahinimsu. Sa attano bhattam aharanatthaya bhajanam gahetva danaggam gantva ekasmim okase lajjamanarupa atthasi. Tam disva danakammiko cintesi "sesajana 3- sammukhatthane 4- kevatta maccham vilopanta 5- viya mahasaddam katva ganhitva gacchanti, ayam pana darika kuladhita bhavissati, upadhisampadapissa atthi"ti. Tato nam aha "tvam amma kasma sesajano viya ganhitva na gacchasi"ti. Tata evarupam sambadhatthanam kinti katva pavisissamiti. 6- Amma kati pana jana tumheti. Tayo jana tatati. So tayo bhattapinde adasi. Sa tam bhattam matapitunam adasi, pita digharattam chatakajjhatto 7- atirekam bhunjitva kalamakasi. Sa punadivase gantva dveyeva bhattapinde ganhi. Tamdivasam setthibhariya bhattena ca kilantataya setthino ca maranasokena rattibhagasamanantare kalamakasi. Punadivase @Footnote: 1 cha.Ma.,i. mantesi 2 cha. imasmim 3 Ma. ime jana 4 cha.Ma.,i. sammukhasammukhatthane @5 cha.,i. macchavilope 6 cha.Ma.,i. pavisamiti 7 cha.Ma. chatakatta, i. chatajjhatto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page378.

Setthidhita ekameva bhattapindam ganhi. Danakammiko tassa kiriyam upadharetva "amma taya pathamadivase tayo pinda gahita, punadivase dve, ajja ekameva ganhasi. Kim nu kho karanan"ti pucchi. Sa tam karanam kathesi. Kataragamavasino pana amma tumheti. Sa tampi karanam nippadesato kathesi. "amma evam sante tvam amhakam setthidhita 1- nama ahosi, mayhanca anna darika natthi, tvam ito patthaya mama dhita amma"ti tam dhitaram katva ganhi. Sa utthaya samutthaya danagge mahasaddam sutva "kasma ayam tata uccasaddamahasaddo"ti aha. Amma mahajanassa antare nama appasaddam katum na sakkati. Ahamettha upayam janami tatati. Kim katum vattati ammati. Samanta vatim katva dve dvarani yojetva anto bhajanani thapapetva ekena dvarena pavisitva bhattam ganhitva ekena dvarena nikkhamanam karotha tatati. So 2- sadhu ammati, punadivasato patthaya tatha karesi. Tato patthaya danaggam vupasamanam 3- viya sannisinnasaddam ahosi. Tato ghosakasetthi pubbe danaggasmim uccasaddam mahasaddam sutva tada tam asunanto danakammikam pakkosapetva pucchi "tvam ajja dapesi"ti. 4- Dinnam ayyati. Atha kasma pubbe viya danagge saddo na suyyatiti. Amma ayya eka me dhita atthi, aham taya kathitaupaye thatva danaggam nissaddamakasinti. Tava dhita nama natthi, kuto te dhita laddhati. So vancetum asakkuneyyabhavena setthissa sabbam dhitu agamanavidhanam kathesi. Kasma pana bho tvam evarupam bhariyam kammam akasi, tvam ettakam addhanam mama dhitaram attano santike vasamanam narocesi, vegena tam amhakam gehe 5- anapehiti. So tassa vacanam sutva akamato 6- anapesi. Tato patthaya setthi tam dhitutthane thapetva "dhitu sakkaram karomi"ti attano @Footnote: 1 Ma. dhita 2 cha.Ma. ayam patho na dissati 3 Si.,i. pakkadhupanam, Ma. dhupasaram, @cha. padumassaram 4 cha.Ma.,i. ajja danam na dapesiti 5 cha.Ma.,i. geham @6 cha.Ma.,i. akamako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page379.

Samanajatikehi kulehi dhitu samanajativassani 1- panca kumarikasatani tassa parivaramakasi. Athekadivasam udeno raja nagaram 2- anusancaranto tam samavatim 3- tahi kumarihi parivaritam kilamanam disva "kassayam darika"ti pucchitva "ghosakasetthissa dhita"ti sutva assamikabhavam 4- pucchi. Tato assamikabhave kathite "gacchatha setthino kathetha `tumhakam dhitaram raja icchati"ti. Tam sutva setthi "amhakam anna darika natthi, ekadhitikam sappativasena 5- datum na sakkoma"ti. Raja tam katham sutva setthinca bhariyanca 6- bahi katva sakalageham lanchapesi. Samavati bahi kilitva agacchanti matapitaro bahi nisinnake disva "ammatata kasma idha nisidatha"ti 7- aha. Te tam karanam kathayimsu. Ammatata kasma tumhe imam pativacanam rajanam na vadetha 8- "mama dhita sappativasena vasanti ekika vasitum na sakkhissati, sacassa parivara pancasata kumariyo vasapetha, evam vasati"ti. 9- Idanipi evam kathapetha tatati. "sadhu amma mayam tava cittam na janimha"ti aha. 10- Te tatha kathayimsu. Raja uttaritaram pasiditva "sahassampi hotu, sabba anetha"ti aha. Atha nam bhaddakena nakkhattamuhuttakena pancamatugamasataparivaram rajagaham nayimsu. Raja ta pancasatapi tassayeva parivaram katva abhisekam katva 11- ekasmim pasade vasapesi. Tena ca samayena 12- kosambiyam ghosakasetthi kukkutasetthi pavarikasetthiti setthinova 13- tayo jana annamannam sahayaka honti. Te tayopi jana pancasate tapase patijagganti. Tapasapi cattaro mase tesam santike vasitva attha mase himavante vasanti. Athekadivasam te tapasa himavantato agacchanta mahakantare pipasita 14- @Footnote: 1 Si.,i.,cha.Ma. samanavayani 2 cha.Ma. nagare 3 Si. samavatim @4 cha.ma,i. sassamikaassamikabhavam 5 cha.Ma.,i. sapattivase @6 cha.ma,i. setthibhariyanca 7 cha.Ma. nisinnatthati 8 Si.,i. pativacanam na janittha, @cha.Ma. pativacanam na janatha 9 cha.Ma.,i. vasissatiti 10 cha.Ma. vatva 11 Si.,i. datva @setthidhitaram, cha.Ma. katva visum 12 i. tena samayena 13 i. setthino ca, cha.Ma. ayam @patho na dissati 14 cha.Ma.,i. tasita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page380.

Kilanta ekam mahantam vattarukkham gantva 1- tattha adhivatthaya devataya santika sangaham paccasimsanta nisidimsu. Devata sabbalankaravibhusitam hattham pasaretva tesam paniyapanakadini datva kilamatham pativanodesi. Te taya anubhavena vimhita pucchimsu "kim nu kho devate kammam katva taya ayam sampatti laddha"ti. Devata aha:- loke buddho nama bhagava uppanno, so etarahi savatthiyam viharati. Anathapindiko gahapati tam upatthahati. So uposathadivase 2- attano bhattavettanameva 3- datva uposatham karapeti. 4- Athaham ekadivasam majjhantike patarasatthaya upagato. 5- Kanci bhatikammam 6- karontam adisva 7- "ajja manussa kasma kammam na karonti"ti pucchim. Tassa me tamattham 8- arocesum. Athaham etadavocam "idani upaddhadivaso gato, sakka nu kho upaddhauposatham 9- katun"ti. Tato setthissa pativedetva "sakka katun"ti ahamsu. 10- Svaham upaddhadivasam uposatham samadiyitva tadaheva kalam katva imam sampattim patilabhinti. Atha te tapasa "buddho kira uppanno"ti sanjatapitipamojja tato savatthim gantukama hutvapi "bahupakara no upatthakasetthino, tesampi imamattham arocessama"ti kosambim gantva setthihi katasakkarabahumana "tadaheva mayam gacchama"ti ahamsu. "kim bhante turitattha, nanu tumhe pubbe cattaro panca mase vasitva gacchatha"ti vutta tampavuttim arocesum. "tenahi bhante sabbe 11- gacchama"ti ca vutte "gacchama mayam, tumhe sanikam agacchatha"ti savatthim gantva bhagavato santike pabbajitva arahattam papunimsu. Tepi setthino paccha 12- pancasatasakataparivara 13- savatthim gantva jetavanato aviduratthane khandhavaram bandhitva satthu santikam gantva pancapatitthitena vanditva @Footnote: 1 Si.,i.,cha.Ma. vatarukkham patva 2 cha.Ma.,i. uposathadivasesu @3 cha.Ma.,i. bhatakanam pakatibhattavetanameva 4 cha.Ma.,i. karapesi 5 cha.Ma.,i. agato @6 cha.Ma.,i. bhatakam kammam 7 i. akarontam disva 8 cha.Ma. etamattham 9 Ma. uposatham @10 Si.,i. sakka karotuti ahamsu, cha.Ma. aha 11 cha. saheva @12 i. ayam saddo na dissati 13 cha.Ma. pancasatapancasata.....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page381.

Ekamantam nisidimsu. Sattha tesam cariyavasena dhammam desesi. Desanapariyosane tayopi sotapattiphale patitthaya svatanaya nimantetva punadivase buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam datva teneva niyamena ajjatanaya 1- nimantetva addhamasam khandhavarabhattam nama datva sattharam attano nagaram agamanatthaya yacimsu. 2- Sattha sunnagare tathagatanam abhiratabhavam kathesi. 2- Te "annatam bhante"ti vatva tumhe amhehi pahitasasanena agaccheyyatha"ti vatva sattharam vanditva tikkhattum padakkhinam katva attano nagarameva gantva 3- tayopi jana sake sake uyyane vihare karapesum. Ghosakasetthina karito ghositaramo nama jato, kukkutasetthina karito kukkutaramo nama jato, pavarikasetthina karitam pavarikambavanam nama jatam. Te vihare karapetva satthu dutam pahinimsu "sattha amhakam sangaham katum imam nagaram agacchatu"ti. Sattha "kosambim gamissami"ti mahabhikkhusamghaparivaro carikam nikkhanto 4- antaramagge magandiyabrahmanassa arahattupanissayam disva gamanam vicchinditva kururatthe kammasadhammam nama nigamam agamasi. Tasmim samaye magandiyo sabbarattim bahigame aggim juhitva patova antogamam pavisati. Satthapi punadivase antogamam pindaya pavisanto patipathe magandiyabrahmanassa attanam dassesi. So dasabalam disva cintesi "aham ettakam kalam mama dhitu rupasampattiya sadisam darakam pariyesanto carami, rupasampattiya ca satipi evarupam gahitapabbajjameva patthemi. 5- "ayam kho pana pabbajito abhirupo dassaniyo mama dhituyeva anucchaviko"ti vegena geham agamasi. Tassa kira brahmanassa pubbe eko pabbajitavamso atthi, tenassa pabbajitameva disva cittam namati. So brahmanim amantesi "bhadde 6- evarupam pabbajjam patthesim, 6- maya kho pana evarupo pabbajito nama na ditthapubbo suvannavanno brahmavanno mama dhituyeva anucchaviko, sigham @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ajjatanaya svatanayati 2-2 cha.Ma. sattha sunnagare tathagata abhiramantiti @kathesi 3 cha.Ma. agantva 4 cha.Ma. nikkhamanto 5 cha.Ma. patthesim 6-6 cha. ime patha na @dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page382.

Me dhitaram alankarohi"ti. Brahmaniya dhitaram alankarontiyava sattha attano ditthatthane 1- padacetiyani dassetva antonagaram pavisi. Atha brahmano brahmaniya saddhim dhitaram gahetva tam thanam agacchanto gamam 2- pavitthakale agatatta ito cito ca olokento dasabalam adisva brahmanim paribhasati "tava karanabhaddakam nama natthi, tayi papancam karontiyava so pabbajito nikkhamitva gato"ti. Brahmana gato tava hotu, kataradisabhagena gatoti. Imina disabhagenati satthu gatatthanam olokentova padacetiyani disva "bhadde imani tassa purisassa padani, ito gato bhavissati"ti aha. Atha brahmani satthu padacetiyam disva cintesi "balo vatayam brahmano attano bhaddamattassapi 3- attham na janati"ti tena saddhim parihasam karonti aha "yava thane vasi 4- brahmana, evarupassa nama purisassa dhitaram dassamiti vadasi. 5- Ragena hi rattassa dosena dutthassa mohena mulhassa purisassa padannama evarupam na hoti. Loke pana vivatacchadasabbannubuddhassa 6- etam padam passa brahmana:- "rattassa hi ukkutikam padam bhave dutthassa hoti avakaddhitam padam mulhassa hoti sahasanupilitam vivatacchadassa idamidisam padan"ti. So brahmaniya ettakam kathentiya vacanam asutva "tvam nama candamukhara"ti 7- aha. Tesam dvinnampi annamannam vivadam 8- karontanamyeva sattha pindaya caritva saddhim bhikkhusamghena katabhattakicco brahmanassa dassanupacareneva nikkhami. Brahmano sattharam duratova agacchantam disva brahmanim apasadetva "ayam so puriso"ti @Footnote: 1 cha.Ma.,i. thitatthane 2 cha.Ma.,i. antogamam 3 cha.Ma. ganthamattassapi, @i. ganthamantassapi 4 cha.Ma. yava balo casi, i. yava balo asi 5 Si. carasi @6 Si.,i. vivattacchadassa sabbannubuddhassa 7 Si. mukharati 8 Si.,i. vadapativadam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page383.

Hatthapahattho dasabalassa purato thatva "bho pabbajita aham patova patthaya tam pariyesanto carami, imasmim jambudipe mama dhituya samanarupa itthi nama natthi, purisopi taya saddhim samanarupo nama natthi, mama dhitaram tuyham posanatthaya dammi, ganhahi nan"ti aha. Atha nam sattha "aham brahmana kamasaggavasiyo 1- uttamarupadhara nanavannam katham kathentiyo mama palobhanatthameva 2- agantva santike thita devadhitapi na icchim, kimangam pana imam ganhissami"ti vatva imam gathamaha:- "disvana tanham aratinca ragam 3- nahosi chando api methunasmim kimevidam muttakarisapunnam padapi nam samphusitum na icche"ti. 4- Magandiya cintesi "anatthikena nama `alan'ti vuttamyeva vattati. Ayam pana mama sariram muttakarisapunnam nama katva `padapi nam samphusitum na icche'ti avoca, ekam issariyatthanam labhanti satthumeva 5- passissami"ti aghatam bandhi. Sattha tam amanasikatva cariyavasena brahmanassa dhammadesanam arabhi. Desanapariyosane ubhopi jayapatika 6- anagamiphale patitthaya "idani amhakam gharavasena attho natthi"ti dhitaram magandiyam 7- culapitaram sampaticchapetva ubhopi pabbajitva arahattam papunimsu. Atha raja udeno culamagandiyena saddhim voharam katva magandiyadarikam rajanubhavena geham anetva abhisekam katva tassa pancamatugamasataparivaraya vasanattham 8- visum pasadam adasi. @Footnote: 1 Ma. kamasamsaggavasino, cha.,i. kamaggavasiniyo 2 Ma. posanatthameva 3 cha.Ma. aratim @raganca, i. aratim raganca 4 khu.su. 25/842/498 5 Si.,i. antamevassa, @cha.Ma. antaramevassa 6 cha.Ma.,i. jayampatika @7 Si.,i. magandiYu.... sabbattha. evamuparipi 8 Si.,i. vasanatthaya, cha.Ma. vasanatthanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page384.

Satthapi kho anupubbena carikam caranto 1- kosambinagaram sampapuni. Setthino satthu agamanam sutva paccuggamanam katva pancapatitthitena vanditva ekamantam nisinna bhagavantam etadavocum "ime bhante tayo vihara tumhe uddissa kata, patigganhatha bhante vihare catuddisassa samghassa sangahatthaya"ti. Patiggahesi bhagava vihare. Tepi setthino sattharam svatanaya nimantetva abhivadetva gharam agamamsu. Magandiyapi kho satthu agatabhavam sutva chinnabhinnake dhutte pakkosapetva tesam lancam datva "tumhe samanam gotamam imina imina ca niyamena akkosatha"ti vatva uyyojesi. Te satthu antogamam pavisanavelaya saparivaram sattharam nanavidhehi akkosehi akkosimsu. Ayasma anando sattharam aha "bhante evarupe akkosanatthane na vasissama, annam nagaram gacchama"ti. Sattha "ananda tathagata nama atthahi lokadhammehi na kampanti, ayampi saddo sattaham natikkamissati, akkosakanamyeva upari patissati, tvam ma vitakkayi"ti. 2- Te hi 3- tayo nagarasetthino mahasakkarena bhagavantam pavesetva mahadanam adamsu. Tesam aparaparam danam dadantanamyeva maso atikkami, atha nesam etadahosi "buddha nama sabbalokam anukampamana uppajjanti, annesampi okasam dassama"ti. Te 4- kosambinagaravasinopi janassa okasam akamsu. Tato patthaya nagara 5- vithisabhagena ganasabhagena mahadanam denti. Athekadivasam sattha bhikkhusamghaparivuto malakarajetthakassa gehe nisidi. Tasmim khane samavatiya upatthayika khujjuttara attha kahapane adaya malatthaya tam geham agamasi. Malakarajetthako tam disva "amma uttare ajja tuyham pupphani datum khano natthi, aham buddhappamukham bhikkhusamgham parivisissami. 6- Tvampi parivesanaya sahayika hohi, evam ito paresam veyyavaccakaranato muccissasi"ti 7- aha. Tato @Footnote: 1 cha.Ma. caramano 2 cha.Ma.,i. vitakkayitthati 3 cha.Ma.,i. tepi @4 cha.Ma. tato te, i. tato 5 cha.Ma. nagarapi 6 cha.Ma.,i. parivisami @7 cha.Ma. muccissatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page385.

Khujjuttara attana laddham bhojanam bhunjitva buddhanam bhattagge veyyavaccam akasi. Sa satthara upanisinnakathavasena kathitam dhammam sabbameva ugganhi. Anumodanam pana sutva sotapattiphale patitthasi. Sa annesu divasesu cattarova kahapane datva pupphani gahetva gacchati, tasmim pana divase ditthasaccabhavena parasantake cittam anuppadetva sabbeva attha kahapane datva pacchim puretva pupphani adaya samavatiya santikam agamasi. Atha nam sa pucchi "amma uttare tvam annesu divasesu na bahuni pupphani aharasi, ajja pana bahukani, kinno raja uttaritaram pasanno"ti. Sa musavadena 1- abhabbataya atite attana katam aniguhitva sabbam kathesi. "atha kasma ajja bahuni 2- aharasi"ti vutta ca 3- evamaha "aham ajja dasabalassa dhammam sutva amatam sacchakasim, tasma tumhe na vancemi"ti. Tam sutva "amma uttare taya laddham amatadhammam amhakampi dehi"ti sabbava hattham pasarayimsu. Ayye evam datum na sakka, aham pana satthara kathitaniyamena tumhakam dhammam desissami, 4- tumhe attano sotamhi patitam 5- dhammam labhissathati. Tenahi amma uttare kathehiti. "evam kathetum na sakka, mayham uccam asanam pannapetva tumhe nicasanesu nisidatha"ti aha. Ta pancasatapi itthiyo khujjuttaraya uccasanam datva sayam nicasanam 6- gahetva nisidimsu. Khujjuttarapi sekkhapatisambhidasu thatva tasam dhammam desesi. Desanapariyosane samavatim jetthikam katva sabbava 7- sotapattiphale patitthahimsu. Tato patthaya khujjuttaram veyyavaccakaranato apanetva "tvam satthu dhammakatham sutva aharitva amhe savehi"ti ahamsu. Khujjuttarapi tato patthaya tatha akasi. Kasma panesa dasi hutva nibbattati? sa kira kassapadasabalassa sasane Ekaya samaneriya attano veyyavaccam karesi. Tena kammena panca jatisatani @Footnote: 1 cha.Ma. musavade 2 cha.Ma. bahuni pupphani 3 Si.,i. aharitthati ca vutta @4 cha.Ma.,i. desessami 5 Si.,i.,cha.Ma. hetumhi sati tam 6 cha.Ma.,i. nicasanani @7 i. sabbapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page386.

Paresam dasiyeva hutva nibbatti. Kasma pana khujja ahositi? anuppanne kira buddhe ayam baranasiranno gehe vasanti ekam rajakulupakam paccekabuddham khujjadhatukam disva attana sahavasinam matugamanam purato parihasam karonti khujjakarena vicari. Tasma khujja hutva nibbatti. Kim pana katva sa pannavanti 1- jatati? anuppanne Buddhe ayam baranasiranno gehe nibbattitva vasanti attha paccekabuddhe rajagehato unhapayasassa purite patte gahetva gacchante disva "ettha thapetva gacchatha bhante"ti attha suvannakatake omuncitva adasi. Tassa kammassa nissandena pannavanti hutva nibbatti. Athakho ta samavatiya parivara pancasata itthiyo patividdhasaccapi samana ranno assaddhabhavena kalena kalam satthu santikam gantva buddhadassanam na labhanti. Tasma dasabale antaravithim patipanne vatapanesu appahontesu 2- attano attano gabbhesu chiddam katva tehi olokenti. 3- Athekadivasam magandiya attano pasadatalato nikkhamitva cankamamana tasam vasanatthanam gantva gabbhachiddam disva "kimidan"ti pucchitva 4- tahi tassa satthari baddhaghatatam ajanantihi "sattha imam nagaram agato, mayam ettha thatva sattharam passama ceva pujema ca"ti vutte "idanissa kattabbam janissami, imapi tassa upatthayika, imasampi kattabbam janissami"ti cintetva gantva ranno arocesi 5- "maharaja samavatimissakanam bahiddha patthana atthi, katipahavasaneva 6- te jivitam maressanti, samavati saparivara tumhesu sineham va pemam va na karoti, samanam pana gotamam antaravithiya gacchantam disva vatapanesu appahontesu tani khandetvapi okasam katva olokenti"ti aha. Raja "na ta evarupam karissanti"ti na saddahi. Puna vuttepi na saddahiyeva. Atha nam tikkhattum vuttepi asaddahantam "sace na saddahasi, 7- tasam vasanatthanam @Footnote: 1 Si.,i. sappanna 2 cha.Ma.i. nappahontesu 3 Si.,i. tani khanditvapi okasam @katva olokenti 4 cha.Ma. pucchi 5 cha.Ma. ranna saddhim rahogatakale @6 cha.Ma. katipaheneva 7 cha.Ma. sace me vacanam na saddahasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page387.

Gantva upadharehi maharaja"ti aha. Raja gantva gabbhesu chiddam disva "idam kin"ti pucchitva tasmim atthe arocite tasam akujjhitva kinci avatva chiddani pidahapesi. Raja tato patthaya tasam pasade chiddakajalavatapanani 1- karesi. Sa tena karanena rajanam kopetum asakkonti "deva etasam tumhesu pemam atthi va natthi vati janissama, attha kukkute pesetva tumhakam atthaya pacapetha"ti aha. Raja tassa vacanam sutva "ime pacitva pesetu"ti samavatiya attha kukkute pahini. Sotapanna ariyasavika jivamane kukkute kim pacessati, alanti vatva puna 2- hatthenapi phusitum na icchi. Magandiya "hotu maharaja, eteyeva kukkute samanassa gotamassa pacanatthaya pesehi"ti. Raja tatha akasi. Magandiya antaramaggeyeva te kukkute marapetva "ime kukkute pacapetva samanassa gotamassa detu"ti pahini. Sa tathasannibhavena 3- dasabalanca uddissa pahitabhavena pacitva dasabalassa pesesi. Magandiya "passa maharaja"ti vatva ettakenapi rajanam kopetum nasakkhi. Ayam pana udeno tasu ekekissa vasanatthane satta satta divasani vasi. Athayam magandiya ekam kanhasappapotakam venupabbe 4- pakkhipapetva attano vasanatthane thapesi. Rannopi 5- yattha katthaci gacchantassa hatthikantavinam adayeva gamanam acinnam, magandiya ranno attano santikam agamanakale tam sappapotakam antovinayam pakkhipitva chiddam pidahapesi. Atha nam samavatiya santikam gamanakale "maharaja samavati nama samanassa gotamassa pakkha, tumhe na ganeti, yankinci katva tumhakam dosameva cinteti, appamatta hotha"ti aha. Raja samavatiya vasanatthanampatto sattaham vitinametva 6- puna sattahe magandiyaya nivesanam @Footnote: 1 cha.Ma. uddhacchiddakajala.... 2 cha.Ma.,i. pana 3 Ma. tathasajjitabhavena, cha.,i. tesam @matabhavena 4 cha.Ma. velupabbe 5 cha.Ma.,i. ranno ca 6 cha.Ma.,i. vasanatthane sattaham @vitinametva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page388.

Agamasi. Sa tasmim agacchanteyeva "kacci te maharaja samavati otaram na gavesati"ti kathenti viya ranno hatthato vinam gahetva caletva "kim nu kho maharaja ettha abbhantare vicarati"ti vatva sappassa nikkhamanokasam katva "abbhumme anto sappo"ti vinam chaddetva palayi. Tasmim kale raja padittaveluvanam 1- viya pakkhittalonam uddhanam viya ca rosena 2- tatatatayanto "vegena saparivaram samavatim pakkosatha"ti aha. Rajapurisa gantva pakkosimsu. Sa ranno kuddhabhavam natva sesamatugamanam sannamadasi. "raja tumhe ghatetukamo pakkosati, ajja divasam odissakena mettapharanena rajanam pharatha"ti aha. Raja ta itthiyo pakkosapetva sabbava patipatiya thapetva 3- mahadhanum adaya visapitam kandam 4- sannayhitva dhanum puretva 5- atthasi. Tasmim khane sabbava ta samavatippamukha 6- itthiyo odhiso mettam pharimsu. Raja kanham neva khipitum 7- na apanetum sakkoti, gattehi seda muccimsu, 8- sariram vedhati, mukhato khelo savati, 9- gahetabbagahanam 10- na passati. Atha nam samavati "kim maharaja kilamasi"ti aha. Ama devi kilamami, avassayo me hohiti. Sadhu maharaja kandam mahapathavimukham karohiti. Raja tatha akasi. Sa "ranno hatthato kandam muccatu"ti adhitthasi. Tasmim khane kandam mucci. Raja tamkhanamyeva udake nimujjitva agamma allakeso allavattho samavatiya padesu patitva "khama devi mayham, bhedakanameva vacanena anupadharetva etam katan"ti aha. Khamami devati. Sadhu devi, etam taya mayham khamitam nama hoti. Raja ito patthaya tumhakam yatharuciya dasabalassa danam detha, pacchabhattam viharam gantva dhammakatham sunatha, ajjato 11- patthaya pariharam dammiti. Tenahi deva ajjato patthaya ekam bhikkhum yacitva anetha, yo no dhammam vacessatiti. Raja satthu santikam gantva yacanto anandattheram yaci. @Footnote: 1 Si.,i. adittam venuvanam 2 cha.Ma. dosena 3 Si.,i. thapapetva 4 Ma. visapitam @sallam 5 Ma. pure katva 6 i. samavatipamukha 7 Si.,i. neva kandam pakkhipitum @8 cha.,i. muccanti 9 cha.Ma.,i. patati 10 Si.,i. gahetabbagahanakam 11 cha. ajja vo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page389.

Tato patthaya ta pancasata itthiyo theram pakkosapetva sakkarasammanam katva katabhattakiccassa therassa santike dhammam pariyapunanti. Ta ekadivasam therassa anumodanaya pasanna therassa panca uttarasangasatani adamsu. Thero kira pubbe tunnavayakale 1- ekassa paccekabuddhassa ekaya suciya saddhim hatthatalacolakkhandam 2- adasi. So suciya phalena imasmim attabhave mahapanno ahosi, colakkhandassa phalena iminava niyamena pancasatakkhattum dussani patilabhi. Tato magandiya annam katabbam apassanti "uyyanam gacchama maharaja"ti aha. Sadhu deviti ca ranno 3- sampaticchitabhavam natva culapitaram pakkosapetva aha "amhakam uyyanam gamanakale 4- samavatiya vasanatthanam gantva samavatim saparivaram anto karitva `ranno ana'ti vatva dvaram pidahitva palasena 5- palivethetva gehe aggim detha"ti. Magandiyo tassa vacanam sutva tatha akasi. Tasmim divase sabbapi ta itthiyo pubbe katassa upapilakakammassanubhavena samapattim appitum 6- nasakkhimsu, ekappahareneva bhasmamutthi 7- viya jhayimsu. Tasam arakkhapurisa ranno santikam gantva "deva idam nama karimsu"ti acikkhimsu. Raja "kena katan"ti pariyesanto magandiyaya karitabhavam natva tam pakkosapetva "bhadde bhaddakam taya kammam katam maya kattabbam karontiya, `utthaya samutthaya mayham vadhaya parisakkamana ghatita, pasannosmi, tuyham sampattim dassamiti tava natake pakkosapehi"ti. Sa ranno katham sutva annatakepi natake katva pakkosapesi. Raja sabbesam sannipatitabhavam natva rajangane galappamanesu avatesu nikhanitva upari thitani sisani bhindapento mahantehi ayanangalehi kasapesi. 8- Magandiyampi khandakhandikam chindapetva puvapacanakatahe bhajjapesi. 9- @Footnote: 1 Ma. tunnavayakule 2 Si.,i.,cha.Ma. hatthatalamattam colakhandam 3 cha.,i. sadhu @deviti. sa ranno 4 cha.Ma.,i. gatakale 5 cha.Ma. palalena 6 cha.Ma.,i. appetum @7 cha.Ma.,i. bhusamutthi 8 Si. kasapetva 9 cha.Ma. pacapesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page390.

Kim pana samavatiya saparivaraya aggina jhayanakammanti. 1- Sa kira anuppanne buddhe geheva pancamatugamasatehi saddhim gangaya kilitva bahititthe 2- thita site jate aviduratthane paccekabuddhassa pannasalam disva anto asodhetvava bahi aggim datva visibbesum. 3- Antopannasalaya paccekabuddho nirodhasamapattim samapajjitva nisinno. Ta jalasu pacchinnasu paccekabuddham disva "kim amhehi katam, ayam paccekabuddho ranno kulupako, imam disva raja amhakam kujjhissati, idani nam sujjhapitam katum vattati"ti annanipi daruni pakkhipitva aggim adamsu. Puna jalaya pacchinnaya paccekabuddho samapattito vutthaya tasam passantinamyeva civarani pappotetva 4- vehasam uppatitva gato. Tena kammena niraye pacitva pakkavasesena imam byasanam papunimsu. Catuparisamajjhe pana katha udapadi "bahussutava khujjuttara, matugamattabhave thatva pancannam matugamasatanam dhammam kathetva sotapattiphale patitthapesi. Samavatipi ranno 5- attano kuppitam 6- kandam mettapharanena pharitva patibahi"ti. Tassapi mahajano gunam kathesi. Evametam vatthu samutthitam. Atha sattha aparabhage jetavane nisinno tadeva karanam atthuppattim katva khujjuttaram bahussutanam, samavatim mettaviharinam aggatthane thapesiti. Uttaranandamatavatthu [262] Pancame jhayinanti jhanabhiratanam upasikanam uttara nandamata aggati dasseti. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbatta satthu dhammakatham sunanti sattharam ekam upasikam jhanabhiratanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade rajagahanagare sumanasetthim nissaya vasantassa punnasetthissa 7- nama bhariyaya kucchiyam patisandhim ganhi, uttaratissa namam akamsu. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. jhapanakammanti 2 Si.,i. bahitire 3 Si.,i. visivesum @4 cha.Ma. papphotetva, i. photetva 5 cha.Ma. ranna 6 cha.Ma.,i. appitam @7 cha.,i. punnasihassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page391.

Athekasmim nakkhattamahadivase rajagahasetthi punnam pakkosapetva aha "tata punna nakkhattam va. Uposatho va duggatassa kim karissati, evam santepi vadehi `kim nakkhattapariccayam 1- gahetva nakkhattam kilissasi, balavagone ca phalanca nangalanca 2- gahetva karissasi"ti. "mama bhariyaya saddhim mantetva janissami ayya"ti tam 3- bhariyaya arocesi. "setthi nama ayyo issaro, tassa taya saddhim kathentassa katha sobhati, tvam pana attano kasikammam ma vissajjesi"ti aha. So tassa vacanam sutva kasikabhandam adaya kasitum gato. Tamdivasanca sariputtatthero nirodhasamapattito vutthaya "kassa ajja maya sangaham katum vattati"ti avajjento imassa punnassa upanissayam disva bhikkhacaravelaya pattacivaramadaya punnassa kasanatthanam gacchanto avidure attanam dassesi. Punno theram disva kasim thapetva therassa santikam gantva pancapatitthitena vandi. Thero tam oloketva udakasabhagam pucchi. Tassa etadahosi "ayyo mukham dhovitukamo bhavissati"ti. Tato vegena gantva dantakattham aharitva kappiyam katva therassa adasi. There dantakattham khadante pattena saddhim dhammakarakam 4- niharitva udakassa puretva ahari. Thero mukham dhovitva bhikkhacaramaggam 5- patipajji. Punno cintesi "thero na annesu divasesu imam maggam patipajjati, ajja pana mayham sangahatthaya patipanno bhavissati. Aho vata me bhariya mamatthaya aharanakaaharam therassa patte patitthapeyya"ti. Athassa sa bhariya "ajja nakkhattadivaso"ti patova attano labhanakaniyamena khadaniyam bhojaniyam samvidhaya gahetva samikassa kasanatthanam agantva 6- antaramagge theram disva cintesi "annesu divasesu mayham theram disva deyyadhammo na hoti, @Footnote: 1 Ma. paribbayam, cha. nakkhattaparibbayam 2 Si. phalakam nangalanca 3 cha.Ma.,i. tam katham @4 cha.Ma. dhammakaranam 5 Si.,i. bhikkhacaravelaya maggam 6 Ma. gantva, cha. agacchanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page392.

Deyyadhamme santepi mama ayyam na passami, ajja pana dvinnampi sammukhibhavo jato. Mama samikassa pana sampadetva aharissami, imam tava aharam therassa dassami"ti tihi cetanahi sampayuttam katva tam bhojanam sariputtattherassa patte patitthapetva "evamidha 1- duggatajivita muccami"ti aha. Theropi "tava ajjhasayo puratu"ti tassanumodanam katva tato nivattitva viharam agamasi. Sapi puna attano geham gantva samikassa aharam sampadetva adaya kasanatthanam gantva samikassa kujjhanabhavato bhita "sami ajja ekadivasam tava manam sandharehi"ti aha. Kimkaranati. Aham ajja tava aharam aharanti antaramagge theram disva tava bhagabhattam therassa patte patitthapetva puna geham gantva aharam pacitva adaya agatamhiti. Manapam te bhadde katam, mayapi patova therassa dantakatthanca mukhodakanca dinnam. Ajja amhakam samabhagam 2- sabbampi therassa amhakam santakameva jatanti dvinnampi jananam ekasadisameva cittam ahosi. Atha punno aharakiccam katva bhariyaya urumhi sisam katva muhuttam nipajji. Athassa nidda okkami. So thokam niddayitva pabuddho kasitatthanam olokesi, olokitolokitatthanam mahakosatakipupphehi sampunnam 3- viya ahosi. So bhariyam aha "bhadde kim nametam ajja imam 4- kasitatthanam suvannam hutva khayati"ti. Ayya ajja te sakaladivase kilantataya akkhini manne bhamantiti. Bhadde mayham asaddahanti sayam olokehiti. Tasmim kale sa oloketva sabhavam ayya kathesi, evametam bhavissatiti. Punro utthaya ekavatim 5- gahetva nangalasise pahari, gulapindo viya nangalasise allayitva 6- atthasi. So bhariyam pakkositva aha "bhadde annesam thapitabijam 7- nama tihi va catuhi va masehi phalam deti, amhakam pana ayyassa sariputtattherassa antare ropitena saddhabijena ajjeva phalam dinnam. Imasmim karisamatte padese @Footnote: 1 cha.Ma.,i. evamvidha 2 Si.,i.,cha.Ma. suppabhatam 3 cha.Ma.,i. samparikinnam @4 cha.Ma. idam, i. mama 5 Ma. vattim, cha.,i. ekam katthim 6 cha.Ma. alliyitva, @i. alliyitva 7 Si.,i. vappe vapite bijam, cha.Ma. vapitabijam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page393.

Amalakamattopi suvanno asuvanno 1- nama natthi"ti. Idani kim karissama ayyati. "bhadde imam ettakam suvannam thenetva khaditum nama na sakka"ti bhariyam tasmim thane thapetva abhatapatim suvannassa puretva gantva ranno arocapesi "eko manusso suvannapatim gahetva thito"ti. Raja tam pakkosapetva "kahante tata laddhan"ti pucchi. "deva mayham ekam kasitatthanam sabbam suvannameva jatam, pahinitva aharapetha"ti. Tvam kimnamositi. Punno namaham devati. Gacchatha bhane sakatani yojetva punnassa kasitatthanato suvannam aharathati. Sakatehi saddhim gatarajapurisa "ranno punnan"ti vatva suvannapindam 2- ganhanti, 3- tam gahitam kasitaleddumyeva 3- hoti. Te gantva ranno arocesum. Tenahi bhane gantva "punnassa punnan"ti vatvava ganhathati. Gahitam 4- suvannameva hoti. Te sabbasuvannam aharitva rajangane rasim akamsu. Rasi ubbedhena talappamano ahosi. Raja vanije pakkosapetva "kassa gehe ettakam suvannam atthi"ti pucchi. Natthi deva kassaciti. Ettakassa pana dhanassa samino kim katum vattatiti. Dhanasetthim nama nam katum vattati devati. Tenahi punnam imasmim nagare dhanasetthim nama karethati 5- sabbantam suvannam tasseva datva tamdivasamyeva setthitthanam adasi. So setthi mangalam karonto sattaham buddhappamukhassa bhikkhusamghassa danam 6- adasi. Sattame divase dasabalassa bhattanumodanaya punnasetthipi bhariyapi dhitapi sabbe sotapattiphale patitthahimsu. Aparabhage rajagahasetthi "punnasetthino vayappatta darika atthi"ti sutva attano puttassa karana tassa gehe 7- pesesi. So tassa vacanam 8- sutva "naham dhitaram dassami"ti patisasanam pesesi. Sumanasetthipi puna pesesi "tvam mama geham @Footnote: 1 Si.,i. pamsucunno asuvannam, cha.Ma. pamsupindo asuvanno @2 cha.Ma.,i. suvannapinde 3-3 cha.Ma.,i. gahitagahitampi kasitaledduyeva @4 cha.Ma.,i. gahitagahitam 5 cha.Ma.,i. karothati 6 cha.Ma.,i. mahadanam 7 cha.Ma.,i. geham @8 cha.Ma.,i. sasanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page394.

Nissaya vasitva idani ekappahareneva issaro hutva mayham darikampi na desi"ti. Tato punnasetthi aha "imam tava tumhakam setthisabhavameva kathesi, puriso nama sabbakale evamvidhoyevati na sallakkhetabbo. Ahanhi idani tadise purise dase katva gahetum sakkomi, tuyham pana jatim va gottam va nappahomi. 1- Apica kho mama dhita sotapanna ariyasavika devasikam 2- kahapanagghanakehi pujam akasi, 2- tamaham tumhadisassa micchaditthikassa geham katham pesessami"ti. 3- Evam punanasetthissa patibahakabhavam natva rajagahasetthi puna sasanam pesesi "poranakavissasam ma bhindatu, 4- aham mayham sunisaya devasikam dvinnam kahapananam agghanakani pupphani sajjapessami"ti. So "sadhu"ti sampaticchitva dhitaram tassa gharam pesesi. Athekadivasam sa punnasetthino dhita uttara attano samikam evamaha "attano kulagehe masassa attha divasani nibaddham uposathakammam karomi, idanipi tumhesu sampaticchantesu uposathangani adhitthaheyyan"ti. So "na sakka"ti tam na sampaticchi. Sa tam sannapetum asakkonti tunhi ahosi. Puna antovasse "uposathika bhavissami"ti tadapi okasam karonti neva alattha. Sa antovasse addhatiyesu masesu atikkantesu addhamase avasitthe matapitunam sasanam pesesi "aham tumhehi corake 5- pakkhitta ettakesu thanesu 6- ekadivasampi uposathangani adhitthatum na labhami, pancadasa kahapanasahassani me pesetha"ti. Te dhitu sasanam sutva "kimkarana"ti apucchitvava pahinimsu. Uttara te kahapane ganhitva tasmim nagare sirima nama ganika atthi, tam pakkosapetva "amma sirime aham imam addhamasam uposathangani adhitthahissami, tvam imani pancadasa kahapanasahassani gahetva imam addhamasam setthiputtam paricarahi"ti. Sa "sadhu ayye"ti sampaticchi. Tato patthaya setthiputto "sirimaya saddhim modissami"ti uttaraya addhamasam uposathakammam sampaticchi. @Footnote: 1 Si.,i.,cha.Ma. na kopemi 2-2 cha.Ma.,i. pupphehi pujam karoti 3 Si.,i.geham na @pahinissamiti, cha.Ma. geham na pesessamiti 4 Si.,i. ma maddatu @5 cha.Ma.,i. carake 6 cha.,i. ettake addhane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page395.

Sa tena sampaticchitabhavam natva divase divase patova dasiganaparivuta satthu sahattha khadaniyam bhojaniyam samvidahitva satthari bhattakiccam katva viharam gate uposathangani adhitthaya pasadavaram aruyha attano silani avajjamana nisidi. 1- Evam addhamasam vitinametva uposathavissajjanadivase patova yagukhajjakadina samvidahanti vicarati. 2- Tasmim samaye setthiputto sirimaya saddhim uparipasadavaragato jalavatapanam vivaritva antaravatthum olokento atthasi. Uttara vatapanachiddena uddham olokesi. Setthiputto uttaram oloketva "nerayikajatika vata ayam evamvidha nama sampattim pahaya ukkhalimasimakkhita 3- hutva nikkarana dasinam antare vicarati"ti hasitam akasi. Uttara tassa pamadabhavam natva "ayam balo nama 4- attano sampatti sabbakalam thavarati sanni bhavissati"ti sayampi hasitam akasi. Tato sirima "ayam petika 5- mayi thitaya evam mama samikena saddhim hasitam karoti"ti kupita vegena otari. Uttara tassa gamanakappeneva 6- "ayam bala addhamasamattam imasmim gehe vasitva mayhamevetam gehantisanni jata"ti vatva 7- tamkhananneva mettajjhanam samapajjitva atthasi. Sirimapi dasinam antare 8- agantva ullunkam 9- gahetva puvapacanatthane 10- pakkutthitatelassa 11- puretva uttaraya matthake asinci, mettajjhanassa vippharena uttaraya matthake asittam pakkutthitatelam padumapatte asittaudakam viya vinivattitva gatam. Tasmim khane sirimaya samipe thita dasiyo tam oloketva "hotu je, tvam amhakam ayyaya hatthato mulam gahetva agata imasmim gehe vasamana amhakam ayyaya sadisa bhavitum vayamasi"ti sammukhatthane 12- tam paribhasimsu. Tasmim khane sirima attano agantukabhavam annasi. Sa tatova gantva uttaraya padesu patitva "ayye anupadharetva me katam, khama mayhan"ti aha. Amma @Footnote: 1 cha.Ma.,i. nisidati 2 i. carati 3 Si.,i.,cha.Ma. ukkhalikamasimakkhita 4 Si. imam @5 cha.Ma.,i. cetika 6 cha.Ma.,i. agamanakappeneva 7 cha.Ma.,i. natva @8 cha.Ma.,i. antarena 9 cha.Ma.,i. ulunkam 10 i. pupapacanatthane @11 Si.,i.,Ma. pakkatthitatelassa, cha. pakkuthitatelassa. evamuparipi @12 Si.,i. sammukhasammukhatthanato utthaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page396.

Sirime tam 1- naham tava imasmim thane khamissami, aham sapitika dhita, dasabale khamanteyeva khamissamiti. Satthapi kho bhikkhusamghaparivaro agantva uttaraya nivesane pannattasane nisidi. Sirima gantva satthu padesu patitva "bhante maya ayyaya uttaraya antare eko doso kato, tumhesu khamantesu khamissamiti vadati, khamatha mayham bhagava"ti. Khamami te sirimeti. Sa tasmim kale gantva uttaram khamapesi. Tamdivasanca sirima dasabalassa bhattanumodanam sutva:- "akkodhena jine kodham asadhum sadhuna jine jine kadariyam danena saccenalikavadinan"ti 2- gathapariyosane sotapattiphale patitthita dasabalam nimantetva punadivase mahadanam adasi. Evametam vatthu samutthitam. Aparabhage pana sattha jetavane nisiditva upasikayo thanantaresu thapento uttaram nandamataram jhayinam aggatthane thapesiti. Suppavasavatthu [263] Chatthe panitadayikananti panitarasadayikanam 3- upasikanam suppavasa koliyadhita aggati dasseti. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbatta satthu dhammadesanam sunanti sattharam ekam upasikam panitadayikanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade koliyanagare khattiyakule nibbatti, suppavasatissa namam akamsu. Sa vayappatta ekassa sakyakumarassa geham gata pathamadassaneneva 4- satthu dhammakatham sutva sotapattiphale patitthasi. Sa aparabhage sivalim nama darakam vijayi. Tassa vatthu hettha vittharitameva. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 2 khu.dha. 25/223/56 3 Ma. panitassa dayikanam @4 cha.Ma.,i. pathamadassaneyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page397.

Sa ekasmim samaye buddhappamukhassa bhikkhusamghassa nanaggarasapanitabhojanam adasi. Sattha katabhattakicco anumodanam karonto suppavasaya imam dhammam desesi "bhojanam suppavase denti ariyasavika patiggahakanam panca thanani deti. Ayum deti, vannam deti, sukham deti, balam deti, patibhanam deti. Ayum kho pana dhammadanam 1- datva ayussa bhagini hoti dibbassa va manusassa va .pe. Patibhanam datva patibhanassa bhagini hoti dibbassa va manusassa va"ti. Evametam vatthum samutthitam. Atha aparabhage sattha jetavane nisiditva upasikayo thanantaresu thapento suppavasam koliyadhitaram panitadayikanam aggatthane thapesiti. Suppiyavatthu [264] Sattame gilanupatthakinanti gilanupatthakinam upasikanam suppiya upasika aggati dasseti. Ayam kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbatta aparabhage satthu dhammadesanam sunanti sattharam ekam upasikam gilanupatthakinam aggatthane thapentam disva adhikaram katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade baranasiyam kulagehe nibbatti, suppiyatissa namam akamsu. Aparabhage sattha bhikkhusamghaparivaro baranasim agamasi. Sa tathagatassa pathamadassaneyeva dhammam sutva sotapattiphale patitthasi. Athekadivasam dhammassavanatthaya viharam gata viharacarikancaramana ekam bhikkhum gilanam disva abhivadetva patisantharam katva "ayyassa kim laddhum vattati"ti pucchi. Rasam 2- laddhum vattati upasiketi. "hotu bhante, aham pahinissami"ti theram abhivadetva antonagaram gantva punadivase pavattamamsatthaya dasim antarapanam pesesi. Sa sakalanagare pavattamamsam alabhitva aladdhabhavam kathesi. Upasika cintesi "aham ayyassa rasam pahinissamiti vatva sace na pesessami, ayyo annatopi @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 2 Ma. mamsam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page398.

Alabhanto kilamissati, yankinci katva pesetum vattati"ti gabbham pavisitva urumamsam chinditva dasiya adasi "imam 1- mamsam gahetva sambharehi yojetva rasam katva viharam netva ayyassa dehi, yo ca 2- mam pucchati, gilanati pavedehi"ti. 3- Sa tatha akasi. Sattha tam karanam natva punadivase bhikkhacaravelaya bhikkhusamghaparivuto upasikaya geham agamasi. Sa tathagatassa agatabhavam sutva samikam amantesi "ayyaputta aham satthu santikam gantum na sakkomi, gaccha tvam sattharam antogeham pavesetva nisidapehi"ti. So tatha akasi. Sattha "kaham suppiya"ti aha. 4- Gilana bhanteti. Pakkosatha nanti. Atha te gantva "sattha tam pakkosati"ti ahamsu. Sa cintesi "sabbalokassa hitanukampako sattha me 5- karanam disva 6- pakkosapessati"ti sahasa mancamha utthasi. 7- Athassa buddhanubhavena tamkhanamyeva vano ruhitva sunchavi 8- ahosi sesatthanato atirekataram vippasannavanno. Tasmim khane upasika sitam katva dasabalam pancapatitthitena vanditva ekamantam nisidi. Sattha "imissa upasikaya kim aphasukan"ti pucchi. Sa attana katakaranam sabbam kathesi. Sattha katabhattakicco viharam gantva bhikkhusamgham sannipatetva tam bhikkhum anekapariyayena vigarahitva sikkhapadam 9- pannapesi. 10- Evametam vatthu samutthitam. Aparabhage sattha jetavane nisinno upasikayo patipatiya thanantaresu thapento suppiyam upasikam gilanupatthakinam aggatthane thapesiti. Katiyanivatthu [265] Atthame aveccappasannananti adhigatena 11- acalappasadena samannagatanam upasikanam katiyani aggati dasseti. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam @Footnote: 1 cha.Ma. idam 2 cha.Ma.,i. so ce 3 cha.Ma. vadehiti, i. pativadehiti @4 cha.,i. pucchi 5 Ma. na mam, cha.,i. na imam 6 cha.Ma. adisva 7 cha.Ma. vutthasi @8 Si.,i. sacchavi, cha.Ma. succhavi 9 vi.maha. 5/180/50 bhesajjakkhandhaka @10 i. pannapesi 11 Ma. avigatena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page399.

Kulagehe nibbatta sattharam ekam upasikam aveccappasannanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade kulagharanagare 1- nibbatta, katiyanitissa namam akamsu. Sa aparabhage vayappatta kulagharanikaliya 2- sahayika dalhamitta ahosi. Yada pana kutikannasonatthero "dasabalassa kathitaniyamena mayhampi dhammam kathehi"ti matara yacito rattibhage antonagare alankatadhammasane nisiditva mataram kayasakkhim katva dhammadesanam arabhi, tada ayam katiyani upasika kaliya saddhim gantva parisapariyante dhammam sunanti atthasi. Tasmim samaye navamattani 3- corasatani antonagare divakatasannaya kotito patthaya ummangam 4- khanitva imissa katiyaniya gharam papunimsu. Tesam corajetthako tehi saddhim apavisitva "kim nu kho ayam parisa sannipatita"ti vimamsanattham 5- sonattherassa dhammakathanatthanam gantva parisapariyante titthamano imissa katiyaniya pitthipasse atthasi. Tasmim samaye katiyani dasim amantesi "gaccha je, geham pavisitva dipatelam ahara, 6- mayam dipe jaletva dhammam sossama"ti. 6- Sa gharam gantva dipam jaletva ummangacore disvapi dipatelam aganhitvava agantva attano ayyaya arocesi "ayye gehe cora ummangam khananti"ti. tam sutva corajetthako cintesi "sacayam imissa katham ganhitva geham gamissati, ettheva nam asina dvedha chindissami. Sace pana gahitanimitteneva dhammam sunissati, corehi gahitagahitampi 7- puna dapessami"ti. Katiyanipi kho dasiya katham sutva "amma ma saddam kari, cora nama haranta attana ditthakameva harissanti, aham pana ajja dullabham dhammassavanam 8- sunami, ma dhammassa antarayam karohi"ti aha. Corajetthako tassa vacanam sutva cintesi @Footnote: 1 Ma. kulagehe, cha.,i. kuraragharanagare 2 Ma. kulagharikaya, cha.,i. kuraragharikaya kaliya @3 cha.Ma. pancamattani 4 Si.,i. ummaggam 5 cha.Ma. vimamsanatthaya @6-6 Si. mayampi dipe jalapessama, sahayikaya kaliya kusalakamme bhagam @ganhissamati, i. mayhampi dipe.... 7 cha.Ma.,i. gahitabhandakampi @8 Si. dullabhavacanam, i. dullabhasavanam, cha.Ma. dullabhassavanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page400.

"imina ajjhasayena 1- thitaya nama gehe bhandam harantehi amhehi mahapathavi pavisitabba bhaveyya"ti. So tavadeva gantva corehi gahitabhandam chaddapetva corehi saddhim agantva dhammam sunanto parisapariyante atthasi. Katiyanipi upasika therassa desanapariyosane sotapattiphale patitthasi. Atha arune uggate corajetthako gantva upasikaya padesu patitva "ayye sabbesanneva no khamahi"ti aha. Kim pana tumhehi mayham katanti. So sabbam attana katam dosam arocesi. Tenahi tata khamami tumhakanti. Ayye amhakam evam khamitam nama na hoti, tumhakam pana puttattherassa santike sabbesamyeva no pabbajjam dapehiti. Sa sabbepi te gahetva kutikannasonattherassa santike pabbajesi. Tepi kho cora therassa santike pabbajitva 2- sabbeva arahattam papunimsu. Evametam vatthum samutthitam. Athassa aparabhage sattha jetavane viharanto upasikayo thanantaresu thapento katiyaniupasikam aveccappasannanam aggatthane thapesiti. Nakulamatavatthu [266] Navame vissasikananti vissasakatham kathentinam upasikanam nakulamata gahapatani aggati dasseti. Yam panettha vattabbam, tam sabbam hettha upasakapaliyam vuttanayameva. 3- Kevalam idha nakulamataram dhuram katva veditabbanti. Kalikuraragharikavatthu [267] Dasame anussavappasannananti anussaveneva uppannena pasadena 4- samannagatanam upasikanam antare kali upasika kuraragharika 5- aggati dasseti. Sa kira padumuttarabuddhakale hamsavatiyam kulagehe nibbattitva 6- satthu dhammakatham sunanti @Footnote: 1 Ma. imissa mahantaajjhasayena 2 cha.Ma.,i. pabbajita 3 cha.Ma.,i. vuttameva @4 Ma. pasannena 5 Ma. kulagharika 6 cha. kuraragharanagare nibbatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page401.

Sattharam ekam upasikam anussavappasannanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. Sa kappasatasahassam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade rajagahanagare kulagehe nibbatti, kalitissa namam akamsu. Sa vayappatta kuraragharanagare kulageham gata. Athassa samvasena gabbho patitthahi. Sa paripunnagabbha "paresam gehe gabbhavutthanannama appatirupan"ti attano kulanagarameva gantva rattibhagasamanantare attano pasadassa upariakase thitanam satagirahemavatanam ratanattayassa vannam kathentanam katham sutva anussavadikapasade 1- uppadetva satthu adassaneneva sotapattiphale patitthasi, aparabhage panassa gabbhavutthanam ahosi. 2- Sabbam vatthum hettha vittharitameva. Aparabhage pana sattha jetavane bhikkhusamghamajjhe nisiditva upasikayo thanantaresu thapento imam upasikam anussavappasannanam aggatthane thapesiti. Dasasuttaparimanaya upasikapaliya vannana nitthita. Ettavata ca manorathapuraniya anguttaranikayatthakathaya sabbapi etadaggapalivannana nitthita. --------------- @Footnote: 1 Ma. anussavadhigatappasadam, cha.,i. anussavikappasadam 2 cha.Ma.,i. ahositi


             The Pali Atthakatha in Roman Book 14 page 353-401. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=14&A=8418&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=14&A=8418&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=152              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=735              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=681              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=681              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]