ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 19 : PALI ROMAN Dha.A.2 appamada-cittavagga

page88.

Culapanthako catuhi masehi catuppadam gatham gahetum asakkontopi viriyam anossajjitva arahatte patitthito, idani lokuttaradhammakutumbassa samiko jatoti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "bhikkhave mama sasane araddhaviriyo bhikkhu lokuttaradhammassa samiko hotiyevati vatva imam gathamaha "utthanenappamadena sannamena damena ca dipam kayiratha medhavi, yam ogho nabhikiratiti. Tattha dipam kayirathati; "viriyasankhatena utthanena satiya avippavasasankhatena appamadena catuparisuddhisilasankhatena sannamena indriyadamanena cati imehi karanabhutehi catuhi dhammehi dhammojapannaya samannagato medhavi imasmim atidullabhapatitthataya atigambhire samsarasagare attano patitthanabhutam arahattaphaladipam kayiratha kareyya katum sakkuneyyati attho. Kidisam? yam ogho nabhikiratiti: yam catubbidhopi kilesogho abhikiritum viddhamsetum na sakkoti; na hi sakka arahattam oghena vikiritunti. Gathavasane bahu sotapannadayo ahesum, evam desana sampattaparisaya satthika jatati. Culapanthakattheravatthu. -------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

4. Balanakkhattavatthu. (18) "pamadamanuyunjantiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto balanakkhattam arabbha kathesi. Ekasmim hi kira samaye savatthiyam balanakkhattam nama sanghuttham. Tasmim nakkhatte bala dummedhino jana charikaya ceva gomayena ca sariram makkhetva sattaham asabbhivacam bhananta vicaranti, kanci natim va suhajjam va pabbajitam va disva lajjanta nama natthi, dvare dvare thatva asabbham bhananti. Manussa tesam asabbham sotum asakkonta yathabalam addham va padam va kahapanam va pesenti, tesam tesam gharadvare laddham laddham gahetva pakkamanti. Tada pana savatthiyam pancakotimatta ariyasavaka honti, te satthu sasanam pesayimsu "bhagava bhante sattaham bhikkhusanghena saddhim nagaram apavisitva vihareyeva hotuti, tanca pana sattaham bhikkhusanghassa vihareyeva yagubhattadini sampadetva sayampi geha na nikkhamimsu. Nakkhatte pana pariyosite, atthame divase buddhappamukham bhikkhusangham nimantetva nagaram pavesetva mahadanam datva ekamantam nisinna "bhante atidukkhena no satta divasa atikkanta, balanam asabbham sunantanam kanna bhijjanakarappatta viya honti, koci kassaci na lajjati, tena mayam tumhakam antonagaram pavisitum na damha, mayampi gehato na nikkhamimhati ahamsu. Sattha tesam katham sutva "balanam dummedhanam kiriya evarupa hoti, medhavino pana dhanasaram viya appamadam rakkhitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Amatamahanibbanasampattim papunantiti vatva ima gatha abhasi "pamadamanuyunjanti bala dummedhino jana, appamadanca medhavi dhanam setthamva rakkhati. Ma pamadamanuyunjetha, ma kamaratisanthavam; appamatto hi jhayanto pappoti vipulam sukhanti. Tattha balati: balyena samannagata idhalokaparalokattham ajananta. Dummedhinoti: nippanna. Te pamade adinavam apassanta pamadam anuyunjanti [1]- pamadena kalam vitinamenti. Medhaviti: dhammojapannaya samannagato pana pandito kulavamsanugatam settham uttamam sattaratanadhanam viya appamadam rakkhati: yatha hi "uttamam dhanam nissaya kamagunasampattim papunissama [2]- paralokagamanamaggam sodhessamati dhane anisamsam passanta tam rakkhanti; evam panditopi "appamatto pathamajjhanadini patilabhati maggaphaladini papunati tisso vijja cha abhinna sampadetiti appamade anisamsam passanto dhanam settham viya appamadam rakkhatiti attho. Ma pamadanti: tasma tumhe ma pamadamanuyunjetha ma pamadena kalam vitinamayittha. Ma kamaratisanthavanti: vatthukamakilesakamesu ratisankhatam tanhasanthavampi ma anuyunjetha ma cintayittha ma patilabhittha. Appamatto hiti: upatthitasatitaya hi appamatto jhayanto puggalo vipulam olaram nibbanasukham papunatiti. @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. pavattenti. 2. Si. Ma. Yu. puttadaram posissaMa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Gathapariyosane bahu sotapannadayo ahesum. Mahajanassa satthika desana jatati. Balanakkhattavatthu. ----------- 5. Mahakassapattheravatthu. (19) "pamadam appamadenati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto mahakassapattheram arabbha kathesi. Ekasmim hi divase thero pipphaliguhayam viharanto rajagahe pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto alokam vaddhetva pamatte ca appamatte ca udakapathavipabbatadisu cavanake upapajjanake 1- satte dibbena cakkhuna olokento nisidi. Sattha jetavane nisinnakova "kena nu kho viharena ajja mama putto kassapo viharatiti dibbena cakkhuna upadharento "sattanam cutupapatam olokento viharatiti natva "sattanam cutupapato nama buddhananenapi aparicchinno, matukucchiyam patisandhim gahetva matapitaro ajanapetva cavanakasattanam paricchedam katum na sakka. Te janitum tava avisayo, appamattako tava visayo, sabbaso pana cavante ca upapajjante ca janitum passitum buddhanameva visayoti vatva obhasam pharitva sammukhe nisinno viya hutva imam gathamaha @Footnote: 1. Yu. uppajjanake.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

"pamadam appamadena yada nudati pandito, pannapasadamaruyha asoko sokinim pajam pabbatatthova bhummatthe dhiro bale avekkhatiti. Tattha nudatiti: yatha nama pokkharanim pavisantam navodakam puranodakam sankhobhetva tassokasam adatva attano matthakena palayantam nudati niharati; evameva pandito appamadalakkhanam bruhanto pamadassokasam adatva yada appamadavegena tam nudati niharati; atha so panunnapamado accuggatatthena parisuddham dibbacakkhusankhatam pannapasadam tassa anucchavikam patipadam purento taya patipadaya nisseniya pasadam viya aruyha pahinasokasallataya asoko appahinasokasallataya sokinim pajam sattanikayam cavamananca upapajjamananca dibbacakkhuna avekkhati passati. Yatha kim? pabbatatthova bhummattheti: pabbatamuddhanitthito bhumiyam thite uparipasade va thito pasadaparivene thite akicchena avekkhati; tatha sopi dhiro pandito mahakhinasavo asamucchinnavattabije bale cavante ca upapajjante ca akicchena avekkhatiti. Gathapariyosane bahu sotapattiphaladini sacchikarimsuti. Mahakassapattheravatthu. ---------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

6. Dvesahayakabhikkhuvatthu. (20) "appamatto pamattesuti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto dve sahayake bhikkhu arabbha kathesi. Te kira satthu santike kammatthanam gahetva arannakaviharam pavisimsu. Tesu eko sakalasseva daruni aharitva angarakapallam sajjetva visibbetva 1- daharasamanerehi saddhim sallapanto pathamayamam nisidati. Eko appamatto samanadhammam karonto itaram ovadati "avuso maevam kari, pamattassa hi cattaro apaya sayanagharasadisa, buddha nama satheyyena aradhetum na sakkati. So tassovadam na sunati. Itaro "nayam vacanakkhamoti tam apatthetva appamatto samanadhammam akasi. Alasattheropi pathamayame visibbetva itarassa cankamitva gabbham pavitthakale pavisitva "mahakusita nipajjitva sayanatthaya arannam pavitthosi; kim buddhanam santike kammatthanam gahetva utthaya rattindivam samanadhammam katum na vattatiti vatva attano vasanatthanam pavisitva nipajjitva supati. Itaropi majjhimayame vissamitva pacchimayame paccutthaya samanadhammam karoti. So evam appamatto viharanto nacirasseva saha patisambhidahi arahattam papuni. Itaro pamadeneva vitinamesi. Te vutthavassa satthu santikam gantva sattharam vanditva ekamantam nisidimsu. Sattha tehi saddhim patisantharam katva "kacci bhikkhave appamatta samanadhammam karittha, kacci vo @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "visibbetvati natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Pabbajitakiccam matthakam pattanti pucchi. Pamatto bhikkhu aha "kuto bhante etassa appamado, gatakalato patthaya nipajjitva niddayanto vitinamesiti. "tvam pana 1- bhikkhuti. "aham bhante sakalasseva daruni aharitva angarakapallam sajjetva pathamayamam visibbanto nisiditva aniddayanto vitinamesinti. Atha nam sattha "tvam pamatto kalam vitinametva `appamattomhiti vadasi, appamattam pana pamattam karosi: tvam mama puttassa santike javacchinno dubbalasso viya, esa pana tava santike sighajavasso viyati vatva imam gathamaha "appamatto pamattesu suttesu bahujagaro abalassamva sighasso hitva yati sumedhasoti. Tattha appamattoti; sativepullapattataya appamadasampanno khinasavo. Pamattesuti: sativossagge thitesu sattesu. Suttesuti; satijagariyabhavena sabbiriyapathesu niddayantesuyeva. Bahujagaroti: mahante sativepullajagariye thito. Abalassamvati: kunthapadachinnajavam dubbalassam sighajavo sindhavajaniyo viya. Sumedhasoti: uttamapanno tatharupam puggalam agamenapi adhigamenapi hitva yati: mandapannasmim hi ekam suttam gahetum vayamanteyeva, sumedhaso ekam vaggam ganhati, evam tava agamena hitva yati; mandapanne pana rattitthanadivatthanani katum vayamanteyeva kammatthanam uggahetva sajjhayanteyeva, ca sumedhaso pubbabhagepi parena katam rattitthanam va @Footnote: 1. Ma. Yu. kim. tvam pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Divatthanam va pavisitva kammatthanam sammasanto sabbakilese khepetva nava lokuttaradhamme hatthagate karoti. Evam adhigamena hitva yati: vatte pana tam mandapannam hitva chaddetva vattato nissaranto yatiyevati. Gathapariyosane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Dvesahayakabhikkhuvatthu. --------------- 7. Sakkavatthu. (21) "appamadena maghavati imam dhammadesanam sattha vesalim nissaya 1- kutagarasalayam viharanto sakkam devarajanam arabbha kathesi. Vesaliyam hi mahali nama licchavi vasati. So tathagatassa sakkapanhasuttantadesanam sutva "sammasambuddho sakkassa sampattim mahatim katva katheti; disva nu kho katheti udahu adisva, janati nu kho sakkam udahu no; pucchissami nanti cintesi. Athakho mahali licchavi, yena bhagava, tenupasankami; upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi; ekamantam nisinno kho mahali licchavi bhagavantam etadavoca "dittho kho bhante bhagavata sakko @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. vesaliyam upanissaYu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Devanamindoti. "dittho kho me mahali sakko devanamindoti. "so hi nuna bhante sakkapatirupako bhavissati, duddaso hi bhante sakko devanamindoti. "sakkancaham mahali pajanami sakkakarane ca dhamme; yesanca dhammanam samadinnatta sakko sakkattam ajjhaga, te 1- ca pajanami; sakko mahali devanamindo pubbe manussabhuto samano magho nama manavo ahosi, tasma `maghavati vuccati; sakko mahali devanamindo pubbe manussabhuto samano pure danam adasi, tasma `purindadoti vuccati; sakko mahali devanamindo pubbe manussabhuto samano sakkaccam danam adasi, tasma `sakkoti vuccati; sakko mahali devanamindo pubbe manussabhuto samano avasatham adasi, tasma `vasavoti vuccati; sakko mahali devanamindo sahassam attham muhuttena cintesi, tasma `sahassakkhoti vuccati; sakkassa mahali devanamindassa sujata nama asurakanna pajapati, tasma `sujampatiti vuccati; sakko mahali devanamindo devanam tavatimsanam issariyadhipaccam rajjam karesi, tasma `devanamindoti vuccati; sakkassa mahali devanamindassa pubbe manussabhutassa samanassa satta vattapadani samattani samadinnani ahesum, yesam samadinnatta sakko sakkattam ajjhaga. Katamani satta? yavajivam matapetibharo assam; yavajivam kule jetthapacayi assam; yavajivam sanhavaco assam; yavajivam apisunavaco assam; yavajivam @Footnote: 1. tancati pali.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Vigatamalamaccherena cetasa agaram ajjhavaseyyam; muttacago payatapani vossaggarato yacayogo danasamvibhagarato; yavajivam saccavaco assam; yavajivam akkodhano assam, sace me kodho uppajjeyya, khippameva nam pativineyyanti, sakkassa mahali devanamindassa pubbe manussabhutassa samanassa imani satta vattapadani samattani samadinnani ahesum, yesam samadinnatta sakko sakkattam ajjhagati. "matapetibharam jantum kule jetthapacayinam sanham sakhilasambhasam pesuneyyappahayinam maccheravinaye yuttam saccam kodhabhibhum naram tam ve deva tavatimsa ahu `sappuriso ititi. 1- "idam mahali sakkena maghamanavakale katam kammanti vatva puna tena "katham bhante maghamanavo patipajjatiti tassa patipattim vittharato sotukamena puttho "tenahi mahali sunahiti vatva atitam ahari: atite magadharatthe acalagame magho nama manavo gamakammakaranatthanam gantva attano thitatthane padantena pamsum viyuhitva ramaniyam katva atthasi. Aparo tam bahuna paharitva tato apanetva sayam tattha atthasi. So tassa akujjhitva annam thanam ramaniyam katva atthasi. Tatopi nam anno bahuna paharitva apanetva sayam tattha atthasi. So tassapi akujjhitva annam @Footnote: 1. sam. sa. 15/337-9.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Thanam ramaniyam katva thito. Iti tam gehato nikkhanta nikkhanta purisa bahuna paharitva sodhitasodhitatthanato apanesum. So "sabbepi te sukhita jata, imina kammena mayham sukhadayakena punnakammena bhavitabbanti cintetva punadivase kuddalamadaya khalamandalamattam thanam ramaniyam akasi. Sabbe gantva tattheva atthamsu. Atha nesam sitasamaye aggim katva adasi, gimhakale udakam. 1- Tato "ramaniyam thanam nama sabbesam piyam, kassaci appiyam nama natthi, 2- ito patthaya maya maggam samam karontena vicaritum vattatiti cintetva patova nikkhamitva maggam samam karonto chinditva haritabbayuttaka rukkhasakha haranto vicarati. Atha nam aparo disva aha "samma kim karositi. "mayham saggagaminam maggam karomi sammati. "tenahi ahampi te sahayo homiti. "hohi samma, saggo nama bahunam piyo manapoti. Tato patthaya dve jana ahesum. Te disva tatheva pucchitva sutvava aparopi tesam sahayo jato; evam aparopi aparopiti sabbepi tettimsa jana jata. Te sabbepi kuddaladihattha maggam samam karonta ekayojanadviyojanamattam thanam gacchanti. Te disva gamabhojako cintesi "ime manussa ayoge yutta; sacepi ime arannato macchamamsadini va ahareyyum suram va katva piveyyum annam va tadisam kammam kareyyum, ahampi kinci labheyyanti. Atha ne pakkosapetva pucchi "kim karonta vicarathati. "saggamaggam @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "gimhakale udakanti natthi. @2. Si. Yu. "kassaci appiyam nama natthiti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Samiti. "gharavasam vasantehi nama evam katum na vattati, arannato macchamamsadini aharitum suram katva patum nanappakare ca kammante katum vattatiti. Te tassa vacanam patikkhipimsu, punappunam vuccamanapi patikkhipimsuyeva. So kujjhitva "nasessami neti ranno santikam gantva "core deva vaggabandhena vicarante passamiti vatva, "gaccha te gahetva anehiti vutte, tatha katva ranno dassesi. Raja avimamsitvava "hatthina maddapethati anapesi. Magho sesanam ovadam adasi "samma thapetva mettam anno amhakam avassayo natthi, tumhe katthaci kopam akatva ranne ca gamabhojake ca maddanahatthimhi ca attani ca mettacittena samacittava hothati. Te tatha karimsu. Atha nesam mettanubhavena hatthi upasankamitum na visahi. Raja tamattham sutva "bahu manusse disva madditum na visahissati, gacchatha katasarena paticchadetva maddapethati aha. Te katasarena paticchadetva madditum pesiyamano hatthi duratova patikkami. Raja tam pavattim sutva "karanenettha bhavitabbanti te pakkosapetva pucchi "tata mam nissaya tumhe kim na labhathati. "kimetam devati. "tumhe kira vaggabandhena cora hutva aranne vicarathati. "ko evamaha devati. "gamabhojako tatati. "na mayam deva cora, mayam pana attano saggamaggam sodhenta idancidanca karoma; gamabhojako amhe akusalakiriyaya niyojetva attano vacanam akaronte nasetukamo kujjhitva evamahati. Atha raja tesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Katham sutva somanassappatto hutva "tata ayam tiracchano tumhakam gune janati, aham manussabhuto janitum nasakkhim, khamatha meti, evanca pana vatva saputtadaram gamabhojakam tesam dasam tam hatthim arohaniyam tanca gamam yathasukham paribhogam katva adasi. Te "idheva no punnassanisamso ditthoti bhiyyoso mattaya pasannamanasa hutva tam hatthim varena aruyha gacchanta mantayimsu "idani amhehi atirekataram punnam katabbanti. "kim karomati. "catummahapathe thavaram katva mahajanassa vissamanasalam karissamati. Te vaddhakim pakkosapetva salam patthapesum, matugamesu pana vigatacchandataya tassa salaya matugamanam pattim nadamsu. Maghassa pana gehe "sunanda sucitta sudhamma sujatati catasso itthiyo honti. Tasu sudhamma vaddhakina saddhim ekato hutva "bhatika imissa salaya mam jetthakam karohiti vatva lancam adasi. So "sadhuti sampaticchitva pathamameva kannikarukkham sukkhapetva tacchetva vijjhitva kannikam nitthapetva "sudhamma nama ayam salati akkharani chinditva vatthena palivethetva thapesi. Atha ne vaddhaki salam nitthapetva kannikaropanadivase "aho ayya ekam karaniyam na sarimhati aha. "kim nama bhoti. "kannikanti. "hotu, tam aharissamati. "idani chinnarukkhena katum na sakka, pubbeyeva chinditva tacchetva vijjhitva thapitakannikam laddhum vattatiti. "idani kim katabbanti. "sace kassaci gehe nitthapetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Thapita vikkayikakannika atthi, sa pariyesitabbati. Te pariyesanta sudhammaya gehe disva sahassam datva mulena na labhimsu. "sace mam salaya pattikam karotha, dassamiti vutte, "mayam matugamanam pattim na damhati ahamsu. Atha ne vaddhaki aha "ayya tumhe kim kathetha, thapetva brahmalokam annam matugamarahitatthanannama natthi, ganhatha kannikam, evam sante, amhakam kammam nittham gamissatiti. Te "sadhuti kannikam gahetva salam nitthapetva tidha vibhajimsu; ekasmim kotthase issaranam vasanatthanam karimsu, ekasmim duggatanam, ekasmim gilananam. Tettimsa jana tettimsa phalakani pannapetva hatthissa sannam adamsu "agantuko agantva yassa atthataphalake nisidati, tam gahetva phalakasamikasseva gehe patitthapehi, tassa padaparikammam pitthiparikammam khadaniyabhojaniyasayanani sabbani phalakasamikasseva bharo bhavissatiti. Hatthi agatagatam gahetva phalakasamikasseva gharam neti. So tassa tamdivasam kattabbam karoti. Magho salaya avidure ekam kovilararukkham ropetva tassa mule pasanaphalakam atthari. Salam pavitthapavittha kannikam oloketva akkharani vacetva "sudhamma nama salati vadanti, tettimsajananam namam na pannayati. Sunanda cintesi "ime salam karonta amhehi apattikam 1- karimsu, sudhamma pana attano byattataya kannikam katva pattika jata, mayapi kinci katum vattati; kim nu kho @Footnote: 1. Yu. amhe hi apattiya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Karissamiti. Athassa etadahosi "salam agatanam paniyanceva nahanodakanca laddhum vattati, pokkharanim khanapessamiti. Sa pokkharanim karesi. Sucitta cintesi "sudhammaya kannika dinna, sunandaya pokkharani karita, mayapi kinci katum vattati; kim nu kho karissamiti. Athassa etadahosi "salam agatehi paniyam pivitva nahatva gamanakale malam pilandhitva gantum vattati, puppharamam karessamiti. Sa ramaniyam puppharamam karesi. "yebhuyyena tasmim arame asuko nama pupphupagaphalupagarukkho nama natthiti nahosi. Sujata pana "aham maghassa matuladhita ceva padaparicarika ca, etena katam kammam mayhameva, maya katam kammam etassevati cintetva kinci akatva attabhavameva mandayamana vitinamesi. Maghopi "matupituupatthanam kule jetthapacayikakammam saccavacam apharusavacam apisunavacam maccheravinayam akkodhananti imani satta vattapadani puretva "matapetibharam jantum kule jetthapacayinam sanham sakhilasambhasam pesuneyyappahayinam maccheravinaye yuttam saccam kodhabhibhum naram tam ve deva tavatimsa ahu `sappuriso ititi evam pasamsiyabhavam apajjitva jivitapariyosane tavatimsabhavane sakko devaraja hutva nibbatti. tepissa sahayaka tattheva nibbattimsu. Vaddhaki vissukammadevaputto hutva nibbatti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Tada tavatimsabhavane asura vasanti. Te "abhinava devaputta nibbattati dibbapanam sajjayimsu. Sakko attano parisaya kassaci apivanatthaya sannam adasi. Asura dibbapanam pivitva pamajjimsu. 1- Sakko "kim me imehi sadharanena rajjenati attano parisaya sannam datva te padesu gahapetva mahasamudde khipapesi. Te avamsira samudde patimsu. Atha nesam punnanubhavena sineruno hetthimatale asuravimanannama nibbatti. Cittapatali nama nibbatti. Devasurasangame pana asuresu parajitesu, dasayojanasahassam tavatimsadevanagaram nama nibbatti. Tassa pana nagarassa pacinapacchimadvaranam antara dasayojanasahassam hoti, tatha dakkhinuttaradvaranam. Tam pana nagaram dvarasahassayuttam ahosi aramapokkharanipatimanditam, tassa majjhe salaya nissandena tiyojanasatubbedhehi dhajehi patimandito sattaratanamayo sattayojanasatubbedho vejayanto nama pasado uggacchi. Suvannayatthisu manidhaja ahesum, maniyatthisu suvannadhaja, pavalayatthisu muttadhaja, muttayatthisu pavaladhaja, sattaratanayatthisu sattaratanadhaja. Majjhe thito dhajo tiyojanasatubbedho ahosi. 2- Iti salaya nissandena yojanasahassubbedho pasado sattaratanamayova hutva nibbatti. Kovilararukkhassa nissandena samanta tiyojanasataparimandalo paricchattako nibbatti. Pasanaphalakassa nissandena paricchattakamule dighato satthiyojana vittharato pannasayojana @Footnote: 1. majjimsu. [?] @2. si Yu. "majjhe thito dhajo tiyojanasatubbedho ahositi natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Bahalato pannarasayojana jayasumanalattakapatalivanna pandukambalasila nibbatti; yattha nisinnakale upaddhakayo pavisati, utthitakale unnameti puna paripureti. 1- Hatthi pana eravano nama devaputto hutva nibbatti. Devalokasmim hi tiracchanagata na honti; tasma so uyyanakilaya nikkhamanakale attabhavam vijahitva diyaddhayojanasatiko eravano nama hatthi ahosi. So tettimsajananam atthaya tettimsakumbhe mapesi. Avattena tigavutappamano ayamato addhayojanappamano. Sabbesam majjhe sakkassa atthaya sudassanam nama timsayojanikam kumbham mapesi. Tassa upari dvadasayojaniko ratanamandapo hoti. Tattha antarantara sattaratanamaya yojanubbedha dhaja utthahanti. Pariyante kimkinikajalam olambeti, yassa mandavateritassa pancangikaturiyasaddasammisso dibbagitasaddo viya saro niccharati. Mandapamajjhe sakkassa yojaniko manipallanko supannatto hoti, tattha sakko nisidati. Tettimsadevaputta attano kumbhe ratanapallanke nisidimsu. Tettimsaya kumbhanam ekekasmim kumbhe satta satta dante mapesi, tesu ekeko pannasayojanayamo, ekekasmim dante satta satta pokkharaniyo honti, ekekaya pokkharaniya satta satta paduminigacchani honti, ekekasmim gacche satta satta pupphani honti, ekekasmim pupphe satta satta pattani honti, ekekasmim patte satta satta devadhitaro naccanti; evam @Footnote: 1. Si. Yu. unam paripureti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Samanta pannasayojanatthanesu hatthidantesuyeva naccasamajja honti. Evam mahantam yasam anubhavanto sakko devaraja vicarati. Sudhammapi kalam katva gantva tattheva nibbatti. Tassa sudhamma nama pancayojanasatika devasabha nibbatti. Tato ramaniyataram kira annam thanam nama natthi. Masassa atthamidivase dhammassavanam tattheva hoti. Yavajjattana annataram ramaniyam thanam disva "sudhamma devasabha viyati vadanti. Sunnadapi kalam katva gantva tattheva nibbatti. Tassa pancayojanasatika nanda nama pokkharani nibbatti. Sucittapi kalam katva gantva tattheva nibbatti. Tassapi pancayojanasatikam cittalatavanam nama nibbatti, yattha uppannapubbanimitte devaputte netva mohayamana vicaranti. Sujata pana kalam katva ekissa girikandaraya bakasakunika hutva nibbatti. Sakko attano paricarikayo olokento "sudhamma idheva nibbatta. Tatha sunanda ca sucitta cati natva "sujata nu kho kuhim nibbattati cintento tam tattha nibbattam disva "ayam bala kinci punnam akatva idani tiracchanayoniyam nibbatta, idanipi nam punnam karapetva idhanetum vattatiti, attabhavam vijahitva annatakavesena tassa santikam gantva "kim karonti idha vicarasiti pucchi. "ko pana tvam samiti. "aham te samiko maghoti. "kuhim nibbattosi samiti. "aham tavatimsadevaloke nibbattomhi, tava sahayikanam pana nibbattatthanam janasiti. "na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Janami samiti. "tapi mameva santike nibbatta, passissasi te sahayikati. "kathaham tattha gamissamiti. Sakko "aham tam tattha nessamiti vatva devalokam netva nandaya pokkharaniya tire vissajjetva itarasam tissannam arocesi "tumhakam sahayikam sujatam passissathati. "kuhim sa devati. "nandaya pokkharaniya tire thitati aha. Ta tissopi tattha gantva "aho ayyaya rupam, aho attabhavamandanassa phalam: idanissa tundam passatha, jangha passatha, pade passatha, sobhati vatassa attabhavoti kelim katva pakkamimsu. Puna sakko tassa santikam gantva "dittha te sahayikati vatva, "dittha mam upphandetva gata, tattheva mam nehiti vutte, tam tattheva netva udake vissajjetva "dittha te tasam sampattiti pucchi. "dittha me devati. "tayapi tattha nibbattanupayam katum vattatiti. "kim karomi devati. "maya dinnam ovadam rakkhissasiti. "rakkhissami devati. Athassa panca silani datva "appamatta rakkhahiti vatva pakkami. Sa tato patthaya sayam matamacchakeyeva pariyesitva khadati. Sakko katipahaccayena tassa vimamsanatthaya gantva valukapitthe matamacchako viya hutva uttano nipajji. Sa tam disva "matamacchakoti sannaya aggahesi. Maccho gilanakale nanguttham calesi. Sa "jivamacchakoti udake vissajjesi. So thokam vitinametva puna tassa purato uttano hutva nipajji. Puna sa "matamacchakoti sannaya gahetva gilanakale

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Aggananguttham calentam disva "jivamacchoti vissajjesi. Evam tikkhattum vimamsitva "sadhukam silam rakkhasiti attanam janapetva "aham tava vimamsanatthaya agato, sadhukam silam rakkhasi, evam rakkhamana nacirasseva mama santike nibbattissasi, appamatta hohiti vatva pakkami. Sa tato patthaya sayam matamaccham labhati va no va, alabhamana katipahaccayeneva sussitva kalam katva tassa silassa phalena baranasiyam kumbhakarassa dhita hutva nibbatti. Athassa pannarasasolasavassuddesikakale sakko "kuhim nu kho sa nibbattati avajjento disva "idani maya tattha gantum vattatiti elalukavannena pannayamanehi sattahi ratanehi yanakam puretva pajento baranasiyam pavisitva "elalukani ganhathati ugghosento vithim patipajji; muggamasadini gahetva agate pana "mulena na demiti vatva, "katham desiti vutte, "aham silarakkhikaya itthiya dammiti aha. "silam nama sami kidisam: kim kalam udahu niladivannanti. "tumhe silam `kidisanti na janatha, kimeva nam rakkhissatha, silarakkhikaya pana dassamiti. "sami esa kumbhakarassa dhita `silam rakkhamiti vicarati, etissa dehiti. Sapi tam "tenahi mayham dehi samiti aha. "kasi tvanti. "aham avijahitapancasilati aha. "tuyhameva tani maya anitaniti. Sakko yanakam pajento tassa gharam gantva annehi anahariyam katva elalukavannena devadattiyadhanam datva attanam janapetva "idam te jivitavuttiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Dhanam, panca silani akhandani katva rakkhahiti vatva pakkami. Sapi tato cavitva asurabhavane asurajetthakassa dhita hutva sakkassa verighare nibbatti, dvisu pana attabhavesu silassa surakkhitatta abhirupa ahosi suvannavanna asadharanaya rupasiriya samannagata. Vepacitti asurindo agatagatanam "tumhe mama dhitu anucchavika na hothati tam kassaci adatva "mama dhita attanava attano anucchavikam samikam upadharessatiti asurabalam sannipatapetva "tuyham anucchavikam samikam ganhahiti tassa hatthe pupphadamam adasi. Tasmim khane sakko tassa nibbattatthanam olokento tam pavattim natva "idani maya gantva tam anetum vattatiti mahallakaasuravannam nimminitva gantva parisapariyante atthasi. Sapi ito cito ca olokenti tam ditthamattava pubbasannivasavasena uppannena pemena mahogheneva ajjhotthatahadaya hutva "eso me samikoti tassa upari pupphadamam khipi. Asura "amhakam raja ettakam kalam dhitu anucchavikam alabhitva idani labhi, ayamevassa dhitu pitamahato mahallako anucchavikoti lajjamana pakkamimsu. Sakkopi tam hatthe gahetva "sakkohamasmiti naditva akase pakkhandi. Asura "vancitamha 1- jarasakkenati tam anubandhimsu. Matali sangahako vejayantaratham aharitva antaramagge thapesi. Sakko tam tattha aropetva devanagarabhimukho payasi. Athassa simbalivanam sampattakale @Footnote: 1. Si. vancitamaha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Rathasaddam sutva bhita garulapotaka viravimsu. Tesam saddam sutva sakko matalim pucchi "ke ete viravantiti. "garulapotaka devati. "kimkaranati. "rathasaddam sutva maranabhayenati. "mam ekam nissaya ettako dijo rathavegena vicunnito, ma nassi, nivattehi rathanti. So sindhavasahassassa dandakena sannam datva ratham nivattesi. Tam disva asura "jarasakko asurapurato patthaya palayanto idani ratham nivattesi, addhanena 1- upatthambho laddho bhavissatiti nivattitva agatamaggeneva asurapuram pavisitva puna sisam na ukkhipimsu. Sakkopi sujam asurakannam devanagaram netva addhateyyanam accharakotinam jetthakatthane thapesi. Sa sakkam varam yaci "maharaja mama imasmim devaloke matapitaro va bhatikabhaginiyo va natthi; yattha yattha gacchasi, tattha tattha mam gahetva gaccheyyasiti. So "sadhuti tassa patinnam adasi. Tato patthaya ca cittapataliya pupphitaya, asura "amhakam dibbaparicchattakassa pupphanakaloti sannaya yuddhatthaya sakkam abhiyujjhitukama abhiruhimsu. Sakko hetthasamudde naganam arakkham adasi, tato supannanam, tato kumbhandanam, tato yakkhanam, tato catunnam maharajanam, sabbupari pana devanagaradvaresu vajirahattha indapatima thapesi. Asura nagadayo jinitva agatapi indapatima durato disva "sakko nikkhantoti palayanti. @Footnote: 1. Ma. addha tena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

"evam mahali magho manavo appamadapatipadam patipajji; evam appamatto ca panesa evarupam issariyam patva dvisu devalokesu rajjam karesi, appamado namesa buddhadihi pasattho, appamadam hi nissaya sabbesampi lokiyalokuttaranam visesanam adhigamo hotiti vatva imam gathamaha "appamadena maghava devanam setthatam gato; appamadam pasamsanti, pamado garahito sadati. Tattha appamadenati: acalagame bhumippadese sodhanam adim katva katena appamadena. Maghavati: idani "maghavati pannato magho manavo dvinnam devalokanam rajabhavena devanam setthatam gato. Pasamsantiti: buddhadayo pandita appamadameva thomenti vannayanti. Kimkarana? sabbesam lokiyalokuttaranam visesanam patilabhakaranatta. Pamado garahito sadati: pamado pana tehi ariyehi niccam garahito nindito. Kimkarana? sabbavipattinam mulabhavato. Manussadobhagyam va hi apayupapatti va sabba pamadamulikayevati. Gathapariyosane mahali licchavi sotapattiphale patitthahi, sampattaparisapi bahu sotapannadayo jatati. Sakkavatthu. -------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

8. Annatarabhikkhuvatthu. (22) "appamadarato bhikkhuti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto annataram bhikkhum arabbha kathesi. So kira satthu santike yava arahatta kammatthanam kathapetva 1- arannam pavisitva ghatento vayamanto arahattam pattum nasakkhi. So "visesetva kammatthanam kathapessamiti tato nikkhamitva satthu santikam agacchanto antaramagge mahantam davaggim utthitam disva vegena ekam mundapabbatamatthakam abhiruyha nisinno arannam dayhamanam aggim disva arammanam ganhi "yatha ayam aggi mahantani ca khuddakani ca upadanani dahantova gacchati; evam ariyamaggananagginapi mahantani ca khuddakani ca sannojanani dahantena gantabbam bhavissatiti. Sattha gandhakutiyam nisinnova tassa cittavaram natva "evameva bhikkhu mahantanipi khuddakanipi upadanani viya imesam sattanam abbhantare uppajjamanani anumthulani sannojanani, tani nanaggina jhapetva abhabbuppattikani katum vattatiti vatva obhasam vissajjetva tassa bhikkhuno abhimukhe nisinno viya pannayamano imam gathamaha "appamadarato bhikkhu pamade bhayadassi va sannojanam anumthulam daham aggiva gacchatiti. Tattha appamadaratoti: appamade rato abhirato appamadena @Footnote: 1. uggahetva. [?]

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Vitinamentoti attho. Pamade bhayadassi vati: nirayupapattiadikam pamade bhayam passanto, tasam va upapattinam mulatta pamadam bhayato passanto. Sannojananti: vattadukkhena saddhim yojanam bandhanam vatte osidapanasamattham dasavidham sannojanam. Anumthulanti: mahantanca khuddakanca. Daham aggiva gacchatiti: yatha ayam aggi tam mahantanca khuddakanca upadanam dahantova gacchati; evameva so appamadarato bhikkhu appamadadhigatena nanaggina etam sannojanam dahanto abhabbuppattikam karonto gacchatiti attho. Gathapariyosane so bhikkhu yathanisinnova sabbasannojanani jhapetva saha patisambhidahi arahattam patva akasenagantva tathagatassa suvannavannam sariram thometva vannetva vandamano pakkamiti. Annatarabhikkhuvatthu. ------------ 9. Nigamavasitissattheravatthu. (23) "appamadaratoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto nigamatissattheram arabbha kathesi. Ekasmim hi savatthito avidure nigamagame jatasamvaddho eko kulaputto satthu sasane pabbajitva laddhupasampado "nigamatissatthero nama appiccho santuttho pavivitto araddhaviriyoti pannayi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

So nibaddham natigameyeva pindaya carati. Anathapindikadisu mahadanani karontesupi, pasenadikosale asadisadanam karontepi, savatthim nagacchati. Bhikkhu "ayam nigamatisso utthaya samutthaya natisamsattho viharati, anathapindikadisu mahadanani karontesupi, pasenadikosale asadisadanam karontepi, neva agacchatiti katham samutthapetva satthu arocayimsu. Sattha tam pakkosapetva "saccam kira tvam bhikkhu evam karositi pucchitva, "natthi bhante mayham natisamsaggo, aham ete manusse nissaya ajjhoharaniyamattam labhami, `lukhe va panite va yapanamatte laddhe, puna kim aharapariyesanenati nagacchami, natihi pana me samsaggo nama natthi bhanteti vutte, pakatiyapi tassa ajjhasayam jananto "sadhu sadhu bhikkhuti sadhukaram datva "anacchariyam kho panetam bhikkhu, yam tvam madisam acariyam labhitva appiccho ahosi; ayanhi appicchata nama mama tanti mama paveniti vatva bhikkhuhi yacito atitam ahari: atite himavante gangatire ekasmim udumbaravane anekasahassa suvaka vasimsu. Tattha eko suvaraja attano nivasanarukkhassa phalesu khinesu, yadeva avasittham hoti ankuro va pattam va taco va, tam khaditva gangayam paniyam pivitva paramappiccho santuttho hutva annattha na gacchati. Tassa appicchasantutthabhavagunena sakkassa bhavanam kampi. Sakko avajjamano tam disva tassa vimamsanattham attano anubhavena tam rukkham sukkhapesi. Rukkho obhagga khanumattova hutva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Chiddavachiddo, vate paharante, akotito viya saddam niccharento atthasi. Tassa chiddehi cunnani nikkhamanti, suvaraja tani khaditva gangayam paniyam pivitva annattha agantva vatatapam aganetva udumbarakhanumatthake nisidi. Sakko tassa paramappicchabhavam natva "mittadhammagunam kathapetva varamassa datva udumbaram amataphalam karitva agamissamiti eko hamsaraja hutva sujam asurakannam purato katva tam udumbaravanam gantva avidure ekassa rukkhassa sakhaya nisiditva tena saddhim kathento imam gathamaha "santi rukkha haritapatta, dumanekaphala bahu, kasma nu sukkhe kolape suvassa nirato manoti. Sabbam suvajatakam navakanipate 1- agatanayeneva vittharetabbam; atthuppattiyeva hi tattha ca idha ca nana, sesam tadisameva. Sattha imam dhammadesanam aharitva "tada sakko anando ahosi, suvaraja ahamevati vatva "evam bhikkhave appicchata namesa mama tanti mama paveni; anacchariyam mama puttassa nigamavasitissassa madisam acariyam labhitva appicchata; bhikkhuna nama nigamavasitissena viya appicchena bhavitabbam; evarupo hi bhikkhu abhabbo maggaphalehi parihanaya, annadatthu nibbanasseva santike hotiti vatva imam gathamaha @Footnote: 1. sabbesu potthakesu "dasanipateti dissati, tattha pana idam jatakam natthi, @navakanipateyeva vijjati. khu. ja. navaka. 257.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

"appamadarato bhikkhu pamade bhayadassi va abhabbo parihanaya nibbanasseva santiketi. Tattha abhabbo parihanayati: so evarupo bhikkhu samathavipassanadhammehi va maggaphalehi va parihanaya abhabbo, napi pattehi parihayati na appattani na papunati. Nibbanasseva santiketi: kilesaparinibbanassapi anupadaparinibbanassapi santikeyevati. Gathapariyosane nigamatissatthero saha patisambhidahi arahattam papuni. Annepi bahu sotapannadayo ahesum, mahajanassa mahapphala desana jatati. Nigamavasitissattheravatthu. Appamadavaggavannana nitthita. Dutiyo vaggo ----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 19 page 88-115. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=19&A=1825&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=19&A=1825&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=12              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=330              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=328              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=328              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]