ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 26 : PALI ROMAN U.A. (paramatthadi.)

                         5. Cundasuttavannana
    [75] Pancame mallesuti evamnamake janapade. Mahata bhikkhusamghenati
gunamahattasankhyamahattehi mahata. So hi bhikkhusamgho siladigunavisesayogenapi
maha tattha sabbapacchimakassa sotapannabhavato, sankhyamahattenapi maha
aparicchinnagananatta. Ayusankharossajjanato patthaya hi agatagata bhikkhu na
pakkamimsu. Cundassati evamnamakassa. Kammaraputtassati suvannakaraputtassa,
@Footnote: 1 cha.Ma. tenaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page427.

So kira addho mahakutumbiko bhagavato pathamadassaneneva sotapanno hutva attano ambavane satthu vasananucchavikam gandhakutim, bhikkhusamghassa ca rattitthanadivatthanaupatthanasalakutimandapacankamanadike ca sampadetva pakaraparikkhittam dvarakotthakayuttam viharam katva buddhappamukhassa samghassa niyyadesi. Tam sandhaya vuttam "tatra sudam bhagava pavayam viharati cundassa kammaraputtassa ambavane"ti patiyadapetvati sampadetva. "sukaramaddavanti sukarassa mudusiniddham pavattamamsan"ti mahaatthakathayam vuttam. Keci pana "sukaramaddavanti na sukaramamsam, sukarehi madditavamsakaliro"ti vadanti. Anne "sukarehi madditappadese jatam ahichattakan"ti. Apare pana "sukaramaddavamnama ekam rasayatanan"ti bhanimsu. Tam hi cundo kammaraputto "ajja bhagava parinibbayissati"ti sutva "appevanama nam paribhunjitva cirataram tittheyya"ti satthu cirajivitukamyataya adasiti vadanti. Tena mam parivisati tena mam bhojehi. Kasma bhagava evamaha? Paranuddayataya. Tanca karanam paliyam vuttameva. Tena abhihatabhikkhaya paresam aparibhogarahato ca tatha vattum vattatiti dassitam hoti. Tasmim kira sukaramaddave dvisahassadipaparivaresu catusu mahadipesu devata ojam pakkhipimsu. Tasma tam anno koci samma jirapetum na sakkoti, tamattham pakasento sattha parupavadamocanattham "nahantam cunda passami"tiadina sihanadam nadi. Ye hi pare upavadeyyum "attana paribhuttavasesam neva bhikkhunam, na annesam manussanam adasi, avate nikhanapetva vinasesi"ti, "tesam vacanokaso ma hotu"ti parupavadamocanattham sihanadam nadi. Tattha sadevaketiadisu saha devehiti sadevako, saha marenati samarako, saha brahmunati sabrahmako, saha samanabrahmanehiti sassamanabrahmani,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page428.

Pajatatta paja, saha devamanussehiti sadevamanussa. Tasmim sadevake loke .pe. Sadevamanussaya. Tattha sadevakavacanena pancakamavacaradevaggahanam, samarakavacanena chatthakamavacaradevaggahanam, sabrahmavacanena brahmakayikadibrahmaggahanam, sassamanabrahmanivacanena sasanassa paccatthikapaccamittasamanabrahmanaggahanam samitapapabahitapapasamanabrahmanaggahananca, pajavacanena sattalokaggahanam, sadevamanussavacanena sammutidevaavasesamanussaggahanam. Evamettha tihi padehi okasalokavasena, dvihi pajavasena sattaloko gahitoti veditabbo. Apare nayo:- sadevakavacanena arupavacaradevaloko 1- gahito, samarakavacanena chakamavacaradevaloko, sabrahmakavacanena rupi brahmaloko. Sassamanabrahmanavacanena catuparisavasena sammutidevehi saha manussaloko, avasesasattaloko va gahitoti veditabbo. Bhuttavissati bhuttavato. Kharoti pharuso. Abadhoti visabhagarogo. Balhati balavatiyo. Maranantikati marananta maranasamipapapanasamattha. Sato sampajano adhivasesiti satim upatthitam katva nanena paricchinditva adhivasesi. Avihannamanoti vedananuvattanavasena asallakkhitadhammo viya aparaparam parivattanam akaronto apiliyamano adukkhiyamano viya adhivasesi. Bhagavato hi vuluvagamakeyeva ta vedana uppanna, samapattibalena pana vikkhambhita yava parinibbanadivasa na uppajjimsu divase divase samapattihi patipanamanato. Tam divasam pana parinibbayitukamo "kotisahassahatthinam balam dharentanam vajirasanghatasamanakayanam aparimitakalam upacitapunnasambharanampi bhave sati evarupa vedana pavattanti, kimangam pana annesan"ti sattanam samvegajananattham samapattim na samapajji, tena vedana khara vattimsu. Ayamati ehi yama. @Footnote: 1 cha.Ma. arupavacaraloko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page429.

Cundassa bhattam bhunjitvatiadika aparabhage dhammasangahakehi thapita gatha. Bhuttassa ca sukaramaddavenati bhuttassa udapadi, na pana bhuttapaccaya. Yadi hi abhuttassa uppajjissa, atikharo abhavissa, siniddhabhojanam pana bhuttatta tanuka vedana ahosi, teneva padasa gantum asakkhi. Etena yvayam "yassa tam paribhuttam samma parinamam gaccheyya annatra tathagatassa"ti sihanado nadito, tassa satthakata. Dassita. Buddhanam hi atthane gajjitam nama natthi. Yasma tam paribhuttam bhagavato na kinci vikaram upadesi, kammena pana laddhokasena uppadiyamanam vikaram appamattataya upasamento sarire balam uppadesi, yena yatha vakkhamanam tividham payojanam sampadesi, 1- tasma sammadeva tam parinamam gatam, maranantikatta pana vedananam avinnatam apakatam ahositi. Viriccamanoti 2- abhinhapavattalohitavirecanova samano. Avocati attana icchitatthane parinibbanatthaya evamaha. Kasma pana bhagava evam roge uppanne kusinaram agamasi, kim annattha na sakka parinibbayitunti? parinibbayitum nama na katthaci na sakka, evam pana cintesi:- mayi kusinaram gate mahasudassanasuttadesanaya 3- atthuppatti bhavissati, taya ya devaloke anubhavitabbasadisa sampatti manussaloke maya anubhuta, tam dvihi bhanavarehi patimandetva desessami, tam sutva bahu jana kusalam kattabbam mannissanti. Subhaddopi tattha mam upasankamitva panham pucchitva vissajjanapariyosane saranesu patitthaya pabbajitva laddhupasampado kammatthanam bhavetva mayi dharanteyeva arahattam patva pacchimasavako nama bhavissati, annattha mayi parinibbute dhatunimittam mahakalaho bhavissati, lohitam @Footnote: 1 ka. sadhesi 2 virecamano, di.maha. 10/190/113 @3 di.maha. 10/210,241/128/148

--------------------------------------------------------------------------------------------- page430.

Nadi viya sandissati. Kusinarayam pana parinibbute donabrahmano tam vivadam vupasametva dhatuyo vibhajitva dassatiti imani tini karanani passanto bhagava mahata ussahena kusinaram agamasi. Inghati codanatthe nipato. Kilantosmiti parissanto asmi. Tena yathavuttavedananam balavabhavameva dasseti. Bhagava hi attano anubhavena tada padasa agamasi, annesam pana yatha paduddharampi katum na sakka, tatha vedana tikhina khara katuka vattimsu. Tenevaha "nisidissami"ti. Idaniti adhuna. Lulitanti madditam viya akulam. Avilanti alulam. Acchodakati tanupasannasalila. Satodakati madhuratoya. Sitodakati sitalajala. Setodakati nikkaddama. Udakanhi sabhavato setavannam, bhumivasena kaddamavilataya ca annadisam hoti, kakudhapi 1- nadi vimalavalika samokinna setavanna sandati. Tena vuttam "setodaka"ti. Supatitthati sundaratittha. Ramaniyati manoharabhumibhagataya ramitabba yathavuttaudakasampattiya ca manorama. Kilantosmi cunda 2- nipajjissamiti tathagatassa hi:- "kalakanca gangeyyam pandaram tambapingalam gandhamangalahemanca uposathachaddantime dasa"ti evam vuttesu dasasu hatthikulesu kalavakasankhatanam yam dasannam pakatihatthinam balam, tam ekassa gangeyyassati evam dasagunitaya gananaya pakatihatthinam kotisahassabalappamanam sarirabalam. Tam sabbampi tamdivasam 3- pacchabhattato patthaya cangavare 4- pakkhittaudakam viya parikkhayam gatam. Pavaya tigavute 5- kusinaRa. @Footnote: 1 Si.,Ma. kukutthapi 2 cha.Ma. cundaka, evamuparipi 3 cha.Ma. tasmim divase @4 ka. pankavare, su.vi. 2/198/175 5 Ma.,ka. tini gavutani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page431.

Etasmim antare pancavisatiya thanesu nisiditva mahantam ussaham katva agacchanto suriyatthangamanavelaya bhagava kusinaram papuniti evam "rogo nama sabbam arogyam maddanto agacchati"ti imattham dassento sadevakassa lokassa samvegakaram vacam bhasanto "kilantosmi cunda, nipajjissami"ti aha. Sihaseyyanti ettha kamabhogiseyya petaseyya tathagataseyya sihaseyyati catasso seyya. Tattha "yebhuyyena bhikkhave kamabhogi vamena passena seyyam kappenti"ti 1- ayam kamabhogiseyya. "yebhuyyena bhikkhave peta uttana senti"ti 1- ayam petaseyya. Catutthajjhanam tathagataseyya. "siho bhikkhave migaraja dakkhinena passena seyyam kappeti"ti 1- ayam sihaseyya. Ayam hi tejussadairiyapathatta uttamaseyya nama. Tena vuttam "dakkhinena passena sihaseyyam kappesi"ti. Pade padanti dakkhinapade vamapadam. Accadhayati atiadhaya, gopphakam atikkamma thapetva. Gopphakena hi gopphake. Januna janumhi sanghattiyamane abhinham vedana uppajjanti, seyya phasuka na hoti. Yatha pana na sanghatteti, evam atikkamma thapite vedana nuppajjanti, seyya phasuka hoti. Tasma evam nipajji. Gantva buddhoti ima gatha aparabhage dhammasangahakehi thapita. Tattha nadikanti nadim. Appatimodha loketi appatimo idha imasmim sadevake loke. Nhatva ca pivitva cudatariti gattanam sitikaranavasena nhatva ca paniyam pivitva ca nadito uttari. Tada kira bhagavati nhayante antonadiyam macchakacchapa, udakam, ubhosu tiresu vanasando, sabbo ca so bhumibhagoti sabbam suvannavannameva ahosi. Purakkhatoti gunavisitthasattuttamagarubhavato sadevakena lokena pujasammanavasena purakkhato. Bhikkhuganassa majjheti bhikkhusamghassa @Footnote: 1 an.catukka 21/246/272

--------------------------------------------------------------------------------------------- page432.

Majjhe. Tada bhikkhu bhagavato vedananam adhimattabhavam viditva asanna hutva samantato parivaretvava gacchanti. Satthati ditthadhammikasamparayikaparamatthehi sattanam anusasanato sattha. Pavatta bhagava idha dhammeti bhagyavantatadihi bhagava idha siladisasanadhamme pavatta, dhamme va caturasitidhammakkhandhasahassani pavatta pavatteta. Ambavananti tassa eva nadiya tire ambavanam. Amantayi cundakanti tasmim kira khane ayasma anando udakasatikam pilento ohiyi, cundakatthero samipe ahosi. Tasma tam bhagava amantayi. Pamukhe nisiditi vattasisena satthu purato nisidi. "kinnukho sattha anapeti"ti. Ettavata dhammabhandagariko anuppatto. Evam anuppattam atha kho bhagava ayasmantam anandam amantesi. Upadaheyyati uppadeyya, vippatisarassa uppadako koci puriso siya api bhaveyya. Alabhati ye annesi danam dadantanam dananisamsasankhata labha honti, te alabha. Dulladdhanti punnavisesena laddhampi manussattam dulladdham. Yassa teti yassa tava. Uttandulam va atikilinnam va ko tam janati, kidisampi pacchimam pindapatam bhunjitva tathagato parinibbuto, addha te yam va tam va dinnam bhavissatiti. Labhati ditthadhammikasamparayikadananisamsasankhata labha. Suladdhanti tuyham manussattam suladdham. Sammukhati sammukhato, na anussavena na paramparayati attho. Metanti me etam maya etam. Dvemeti dve ime. Samasamaphalati sabbakarena samanaphala. Nanu ca yam sujataya dinnam pindapatam bhunjitva tathagato abhisambuddho, tam kilesanam appahinakale danam, 1- idam pana cundassa danam khinasavakale, kasma etani samaphalaniti? parinibbanasamataya samapattisamataya anussaranasamataya @Footnote: 1 Ma. dinnam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page433.

Ca. Bhagava hi sujataya dinnam pindapatam bhunjitva saupadisesaya nibbanadhatuya parinibbuto cundena dinnam bhunjitva anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbutoti evam parinibbanasamatayapi samaphalani. Abhisambujjhanadivase ca aggamaggassa hetubhuta catuvisatikotisatasahassasankha samapattiyo samapajji, parinibbanadivasepi sabba ta samapajji. Evam samapattisamatayapi samaphalani. Vuttanhetam bhagavata:- "yassa cetam pindapatam paribhunjitva anuttaram appamanam cetosamadhim upasampajja viharati, appamano tassa punnabhisando kusalabhisando"tiadi. 1- Sujata ca aparabhage assosi "na kira sa rukkhadevata, bodhisatto kira so, 2- tam kira pindapatam paribhunjitva anuttaram sammasambodhim abhisambuddho, sattasattaham kirassa tena yapana ahosi"ti. Tassa idam sutva "labha vata me"ti anussarantiya balavapitisomanassam udapadi. Cundassapi aparabhage "avasanapindapato kira maya dinno, dhammasisam kira maya gahitam, mayham kira pindapatam paribhunjitva sattha attana cirakalabhipatthitaya 3- anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbuto"ti sutva "labha vata me"ti anussarato balavapitisomanassam udapadi. Evam anussaranasamatayapi samaphalani dvepi pindapatadananiti veditabbani. Ayusamvattanikanti dighayukasamvattanikam. Upacitanti pasutam uppaditam. Yasasamvattanikanti parivarasamvattanikam. Adhipateyyasamvattanikanti setthabhavasamvattanikam. Etamattham viditvati etam danassa mahapphalatanceva siladigunehi attano ca anuttaradakkhineyyabhavam anupadaparinibbanancati tividhampi attham sabbakarato viditva tadatthadipanam imam udanam udanesi. @Footnote: 1 an.catukka. 21/51/62 2 cha.Ma. kiresa 3 Si. cirakalabhisamacitaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page434.

Tattha dadato punnam pavaddhatiti danam dentassa cittasampattiya ca dakkhineyyasampattiya ca danamayam punnam upaciyati, mahapphalataranca mahanisamsataranca hotiti attho. Atha va dadato punnam pavaddhatiti deyyadhammam pariccajanto 1- pariccagacetanaya bahulikataya anukkamena sabbattha anapattibahulo suvisuddhasilam rakkhitva samathavipassananca bhavetum sakkotiti tassa danadivasena tividhampi punnam abhivaddhatiti evamettha attho veditabbo. Samyamato silasamyamena samyamentassa, samvare thitassati attho. Veram na ciyatiti pancavidhaveram nappavattati, adosappadhanatta va adhisilassa kayavacacittehi samyamanto suvisuddhasilo khantibahulataya kenaci veram na karoti, kuto tassa upacayo. Tasmassa samyamato samyamantassa, samyamahetu va veram na ciyati. Kusalo ca jahati papakanti kusalo pana nanasampanno suvisuddhasile patitthito atthattimsaya arammanesu attano anurupam kammatthanam gahetva upacarappanabhedam jhanam sampadento papakam lamakam kamacchandadiakusalam vikkhambhanavasena jahati pariccajati. So tameva jhanam padakam katva sankharesu khayavayam patthapetva vipassanaya kammam karonto vipassanam ussukkapetva ariyamaggena anavasesam papakam lamakam akusalam samucchedavasena jahati. Ragadosamohakkhaya sa nibbutoti so evam papakam pajahitva ragadinam khaya anavasesakilesanibbanena, tato param khandhanibbanena ca nibbuto hotiti. Evam bhagava cundassa ca dakkhinasampattim, attano ca dakkhineyyasampattim nissaya pitivegavissattham udanam udanesi. Pancamasuttavannana nitthita. -------------- @Footnote: 1 Si. pariccajantena


             The Pali Atthakatha in Roman Book 26 page 426-434. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=9541&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=9541&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=162              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=4034              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=4293              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=4293              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]