ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 32 : PALI ROMAN Thera.A.1 (paramatthadi.1)

                            2. Dukanipata
                           1. Pathamavagga
                    258. 1. Uttarattheragathavannana
      dukanipate natthi koci bhavo niccotiadika ayasmato uttarattherassa
gatha. Ka uppatti?
      ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayam punnam
upacinanto sumedhassa bhagavato kale vijjadharo hutva akasena vicarati. Tena
ca samayena sattha tassa anuganhanattham vanantare annatarasmim rukkhamule nisidi
chabbannabuddharamsiyo vissajjento. So antalikkhena gacchanto bhagavantam disva
pasannacitto akasato oruyha suvisuddhehi vipulehi kanikarapupphehi bhagavantam
pujesi, pupphani buddhanubhavena satthu upari chattakarena atthamsu, so tena bhiyyoso
mattaya pasannacitto hutva aparabhage kalam katva tavatimse nibbattitva ularam
dibbasampattim anubhavanto yavatayukam tattha thatva tato cuto devamanussesu samsaranto
imasmim buddhuppade rajagahe brahmanamahasalaputto hutva nibbatti,
uttarotissa namam ahosi. So vinnutam patto brahmanavijjasu nipphattim gantva
jatiya rupena vijjaya vayena silacarena ca lokassa sambhavaniyo jato. Tassa tam
sampattim disva vassakaro magadhamahamatto attano dhitaram datukamo hutva attano
adhippayam pavedesi. So nissaranajjhasayataya tam patikkhipitva kalena kalam dhamma-
senapatim payirupasanto tassa santike dhammam sutva patiladdhasaddho pabbajitva
vattasampanno hutva theram upatthahati.
      Tena ca samayena therassa annataro abadho uppanno, tassa bhesajjatthaya
uttaro samanero patova pattacivaramadaya viharato nikkhanto antaramagge
talakassa tire pattam thapetva udakasamipam gantva mukham dhovati. Atha annataro
umangacoro 1- arakkhapurisehi anubaddho aggadvareneva nagarato nikkhamitva palayanto
attana gahitam ratanabhandikam samanerassa patte pakkhipitva palayi. Samanero
pattasamipam upagato. Coram anubandhanta rajapurisa samanerassa patte bhandikam
disva "ayam coro, imina coriyam katan"ti samaneram pacchabaham bandhitva vassa-
karassa brahmanassa dassesum. Vassakaro ca tada ranno vinicchaye niyutto
hutva chejjabhejjam anusasati. So "pubbe mama vacanam nadiyi, suddhapasandiyesu
pabbaji"ti ca baddhaghatatta kammam asodhetvava jivantameva tam sule uttasesi. 2-
      Athassa bhagava nanaparipakam oloketva tam thanam gantva vipphurantahatthanakha-
manimayukhasambhinnasitabhataya paggharantajatihingulakasuvannarasadharam viya 3-
jalagunthitamudutalunadighangulihattham uttarassa sise thapetva "uttara idam te
purimakammassa phalam uppannam, tattha taya paccavekkhanabalena adhivasana katabba"ti vatva
ajjhasayanurupam dhammam desesi. Uttaro amatabhisekasadisena satthu hatthasamphassena
sanjatappasadasomanassataya ularam pitipamojjam patilabhitva yathaparicitam vipassana-
maggam samarulho nanassa paripakam gatatta satthu ca desanavilasena tavadeva
maggapatipatiya sabbakilese khepetva chalabhinno ahosi. Tena vuttam apadane 4- :-
          "sumedho nama sambuddho      battimsavaralakkhano
           vivekakamo bhagava 5-      himavantamupagami.
           Ajjhogahetva himavantam     aggo karuniko muni
@Footnote: 1 Si.,i. ummaggacoro, Ma. ummangacoro   2 Ma. uttapesi
@3 Ma.....suvannassa dharam viya   4 khu.apa. 33/91/139 tinikanikarapupphiyattherapadana
@  (sya)                 5 pali. sambuddho
           Pallankam abhujitvana        nisidi purisuttamo.
           Vijjadharo tada asim       antalikkhacaro aham
           tisulam sukatam 1- gayha        gacchami ambare tada.
           Pabbatagge yatha aggi       punnamayeva candima
           vanam obhasate buddho       salarajava phullito.
           Vanato 2- nikkhamitvana      buddharamsibhidhavare
           nalaggivannasankasa 3-      disva cittam pasadayim.
           Vicinam addasam puppham          kanikaram devagandhikam
           tini pupphani adaya        buddhasetthamapujayim.
           Buddhassa anubhavena        tini pupphani me tada
           uddhamvanta adhopatta       chayam kubbanti satthuno.
           Tena kammena sukatena       cetanapanidhihi ca
           jahitva manusam deham        tavatimsamagacchaham.
           Tattha me sukatam byamham       kanikariti 4- nayati
           satthiyojanamubbedham          timsayojanavitthatam.
           Sahassakandam 5- sattagendu 6- dhajalu haritamayam
           satasahassaniyyuha 7-        byamhe patubhavimsu me.
           Sonnamaya manimaya         lohitankamayapi ca
           phalikapi ca pallanka        yenicchaka yadicchaka.
           Maharahanca sayanam           tulikam vikatissakam 8-
           uddhalominca ekantam        bimbohanasamayutam.
           Bhavana nikkhamitvana         caranto devacarikam
@Footnote: 1 cha.Ma. sugatam    2 cha.Ma. vanagga   3 Si. nalaggivanasamkasa  4 Si. kanikaroti
@5 Si. sahassakhandham  6 cha.Ma. satabhendu  7 Si. satasahassani byuhani
@8 cha.Ma. tulika vikatiyutam
           Yatha icchami gamanam         devasanghapurakkhato.
           Pupphassa hettha titthami     uparicchadanam mama
           samanta yojanasatam          kanikarehi chaditam.
           Satthi turiyasahassani         sayam patam upatthahum
           parivarenti mam niccam        rattindivamatandita.
           Tattha naccehi gitehi        talehi vaditehi ca
           ramami khidda ratiya        modami kamakamaham.
           Tattha bhutva pivitva ca      modami tidase tada
           nariganehi sahito          modami byamhamuttame.
           Satanam pancakkhattunca        devarajjamakarayim
           satanam tinikkhattunca         cakkavatti ahosaham
           padesarajjam vipulam           gananato asankhiyam.
           Bhavabhave 1- samsaranto      mahabhogam labhamaham
           bhoge me unata natthi      buddhapujayidam phalam.
           Duve bhave samsarami         devatte atha manuse
           annam gatim na janami        buddhapujayidam phalam.
           Duve kule 2- pajayami     khattiye capi brahmane
           nice kule na janami       buddhapujayidam phalam.
           Hatthiyanam assayanam         sivikam sandamanikam
           labhami sabbamevetam         buddhapujayidam phalam.
           Dasiganam dasaganam           nariyo samalankata
           labhami sabbamevetam         buddhapujayidam phalam.
           Koseyyakambaliyani         khomakappasikani ca
@Footnote: 1 cha.Ma. bhave bhave        2 Si. yattha paccha
           Labhami sabbamevetam         buddhapujayidam phalam.
           Navavattham navaphalam            navaggarasabhojanam
           labhami sabbamevetam         buddhapujayidam phalam.
           Ime 1- khada ime 1- bhunja imamhi sayane saya
           labhami sabbamevetam         buddhapujayidam phalam.
           Sabbattha pujito homi        yaso accuggato mama
           mahesakkho 2- sada homi    abhejjapariso sada
           natinam uttamo homi        buddhapujayidam phalam.
           Sitam unham na janami        parilaho na vijjati
           atho cetasikam dukkham         hadaye me na vijjati.
           Suvannavanno hutvana        samsarami bhavabheve
           vevanniyam na janami        buddhapujayidam phalam.
           Devaloka cavitvana        sukkamulena codito
           savatthiyam pure jato       mahasale suaddhake.
           Panca kamagune hitva       pabbajim anagariyam
           jatiya sattavassoham        arahattamapapunim.
           Upasampadayi buddho         gunamannaya cakkhuma
           taruno pujaniyoham           buddhapujayidam phalam.
           Dibbacakkhu visuddham me        samadhikusalo aham
           abhinnaparamippatto        buddhapujayidam phalam.
           Patisambhida anuppatto       iddhipadesu kovido
           saddhamme 3- paramippatto   buddhapujayidam phalam.
           Timsakappasahassamhi           yam buddhamabhipujayim
@Footnote: 1 cha.Ma. imam        2 cha.Ma. mahapakkho      3 cha.Ma. dhammesu
           Duggatim nabhijanami         buddhapujayidam phalam.
           Kilesa jhapita mayham .pe.  katam buddhassa sasanan"ti.
      Chalabhinno pana hutva sulato utthahitva paranuddayaya akase thatva patihariyam
dassesi. Mahajano acchariyabbhutacittajato ahosi. Tavadevassa vano samrulhi,
so bhikkhuhi "avuso tadisam dukkham anubhavanto katham tvam vipassanam anuyunjitum
asakkhi"ti puttho "pageva me 1- avuso samsare adinavo, sankharanam ca sabhavo
sudittho, evaham tadisam dukkham anubhavantopi asakkhim vipassanam vaddhetva visesam
adhigantun"ti dassento:-
    [121] "natthi koci bhavo nicco      sankhara vapi sassata
           uppajjanti ca te khandha     cavanti aparaparam.
    [122]  Etamadinavam natva         bhavenamhi anatthiko
           nissato sabbakamehi        patto me asavakkhayo"ti
imam gathadvayam abhasi.
      Tattha natthi koci bhavo niccoti kammabhavo uppattibhavo kamabhavo rupabhavo
arupabhavo sannibhavo asannibhavo nevasanninasannibhavo ekavokarabhavo catuvokarabhavo
pancavokarabhavoti evam bhedo, 2- tatthapi hino majjhimo ukkattho dighayuko sukhabahulo
vomissasukhadukkhoti evam vibhago 3- yo koci nicco dhuvo thiro apalokiyadhammo 4-
natthi tam tam karanam paticca samuppannatta. Yasma ca etadevam, tasma sankhara
vapi 5- sassata natthiti yojana. Paccayehi sankhatatta "sankhara"ti laddhaname hi
pancakkhandhe upadaya bhavasamannaya sankharava 6- hutva sambhuta jaramaranena ca
@Footnote: 1 Si. ayam patho na dissati   2 Si. evam pabhedo   3 Si. evanhi bhavo
@4 i. appalokinadhammo      5 i. sankharapi     6 Ma. sankhara ca
Viparinamantiti asassata viparinamadhamma. Tatha hi te "sankhara"ti vuccanti.
Tenaha uppajjanti ca te khandha, cavanti aparaparanti. Te bhavapariyayena
sankharapariyayena 1- ca vutta pancakkhandha yathapaccayam aparaparam uppajjanti,
uppanna ca jaraya paripilita hutva cavanti paribhijjantiti attho. Etena "bhavo,
sankhara"ti ca laddhavohara pancakkhandha udayabbayasabhavati dasseti. Yasma
tilakkhanam aropetva sankhare sammasantassa tayopi bhava adittam viya sankhate 2-
adinavam dosam pageva vipassanapannaya janitva aniccalakkhanehi dittha sankhara
dukkhanatta vibhutatara upatthahanti, tenaha bhagava "yadaniccam tam dukkham, yam dukkham
tadanatta"ti. 3-
      Yasma tilakkhanam aropetva sankhare sammasantassa tayopi bhava adittam
viya agaram sappatibhaya 4- upatthahanti, tasma aha "bhavenamhi anatthiko"ti. Evam
pana sabbaso bhavehi vinivattiyamanassa kamesu apekkhaya 5- lesopi na sambhavatiyeva,
tenaha "nissato sabbakamehi"ti, amhiti yojana. Manusehi viya dibbehipi
kamehi nivattitacittosmiti attho. Patto me asavakkhayoti yasma evam
suparimajjitasankharo bhavesu supariditthadinavo kamesu ca anasattamanaso 6- tasma
sulamatthake nisinnenapi me maya patto adhigato asavakkhayo nibbanam arahattancati.
Annehi ca sabrahmacarihi appattamanasehi tadadhigamaya ussaho karaniyoti bhikkhunam
ovadamadasi.
                    Uttarattheragathavannana nitthita.
                          ------------
@Footnote: 1 Si. ayam patho na dissati  2 Si.,i. sankhatam   3 sam.khandha. 17/15/19 yadaniccasutta
@4 Si.,i.,Ma. sappatibhayam   5 i.,Ma. anapekkhaya   6 Si.,i. anavattamanaso



             The Pali Atthakatha in Roman Book 32 page 371-377. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=8253&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=8253&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=258              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5673              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5844              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5844              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]