ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                        6. Sumanabuddhavamsavannana
     evam ekappakareneva dasasahassilokadhatum ekandhakaram katva tasmim
bhagavati parinibbute tassa aparabhage navutivassasahassayukesu manussesu anukkamena
parihayitva dasavassesu jatesu 2- puna vaddhitva anukkamena asankhyeyyayuka
hutva puna parihayitva navutivassasahassayukesu jatesu sumano nama bodhisatto
paramiyo puretva tusitapure nibbattitva tato cavitva mekhalanagare sudattassa
nama ranno kule sirimaya nama deviya kucchismim patisandhim aggahesi.
Patihariyani pubbe vuttanayaneva.
     So anukkamena vuddhippatto sirivaddhanasomavaddhanaiddhivaddhananamadheyyesu
tisu pasadesu tesatthiya natakitthisatasahassehi paricariyamano surayuvatihi
paricariyamano devakumaro viya navavassasahassani dibbasukhasadisam visayasukhamanubhavamano
vatamsikaya nama deviya anupamam nama nirupamam puttam janetva cattari nimittani
disva hatthiyanena nikkhamitva pabbaji. Tam pana pabbajantam timsakotiyo
anupabbajimsu.
@Footnote: 1 Si.,i. tamagatam      2 Si.,i. atikkantesu antarakappesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

So tehi parivuto dasamase padhanacariyam caritva visakhapunnamaya anomanigame anomasetthino dhitaya anupamaya nama dinnam pakkhittadibbojam payasam paribhunjitva salavane divaviharam vitinametva anupamajivakena dinna attha tinamutthiyo gahetva nagabodhim upagantva tam padakkhinam katva atthahi tinamutthihi timsahatthavitthatam tinasantharam katva tattha pallankam abhujitva nisidi. Tato marabalam vidhamitva sabbannutannanam pativijjhitva "anekajatisamsaram .pe. Tanhanam khayamajjhaga"ti 1- udanam udanesi. Tena vuttam:- [1] "mangalassa aparena sumano nama nayako sabbadhammehi asamo sabbasattanamuttamo"ti. Tattha mangalassa aparenati mangalassa bhagavato aparabhage. Sabbadhammehi asamoti sabbehipi silasamadhipannadhammehi asamo asadiso. Sumano kira bhagava bodhisamipeyeva sattasattahani vitinametva dhammadesanattham brahmayacanam sampaticchitva "kassa nu kho aham pathamam dhammam deseyyan"ti 2- upadharento attana saha pabbajitanam timsakotiyo ca attano kanitthabhatikam vematikam saranakumaranca purohitaputtam bhavitattamanavakanca upanissayasampanne disva "etesam pathamam dhammam deseyyan"ti cintetva hamsaraja viya gaganapathena mekhaluyyane otaritva uyyanapalam pesetva attano kanitthabhatikam saranakumaranca purohitaputtam bhavitattakumaranca pakkosapetva tesam parivarabhuta tesam parivarabhuta sattattimsakotiyo attana saha pabbajita timsakotiyo ca anne ca bahu devamanussakotiyo cati devam kotisatasahassam dhammacakkappavattanena dhammamatam payesi. Tena vuttam:- @Footnote: 1 khu.dha. 25/153 adi/44 @2 vi.maha. 4/10/10, di.maha. 10/72/35, Ma.mu. 12/284/245, Ma.Ma. 13/340/322

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

[2] "tada amatabherim so 1- ahani mekhale pure dhammasankhasamayuttam navangam jinasasanan"ti. Tattha amatabherinti amatadhigamaya nibbanadhigamaya bherim. Ahaniti vadayi, dhammam desesiti attho. Sayam amatabheri nama amatapariyosanam navangam buddhavacanam. Tenevaha "dhammasankhasamayuttam, navangam jinasasanan"ti. Tattha dhammasankhasamayuttanti catusaccadhammakathasankhavarasamayuttam. Sumano pana lokanayako abhisambodhim papunitva patinnanurupam patipadam patipajjamano mahajanassa bhavabandhanamokkhatthaya kusalaratanassa kilesacorehi viluppamanassa parittanattham silavipulapakaram samadhiparikhaparivaritam vipassana- nanadvaram satisampajannadalhakavatam samapattimandapadipatimanditam bodhipakkhiyajanasamakulam amatavaranagaram mapesi. Tena vuttam:- [3] "nijjinitva 2- kilese so patva sambodhimuttamam mapesi nagaram sattha saddhammapuravaruttaman"ti. Tattha nijjinitvati vijinitva abhibhuyya, kilesabhisankharadevaputtamare viddhamsetvati attho. Soti so sumano bhagava. "vijinitva kilesehi"tipi patho. Tattha hikaro padapuranamatte nipato. Patvati adhigantva. "patto"tipi patho. Nagaranti nibbananagaram. Saddhammapuravaruttamanti saddhammasankhatam puravaresu uttamam settham padhanabhutam. Atha va saddhammamayesu puresu pavaresu uttamam saddhammapuravaruttamam. Purimasmim atthavikappe "nagaran"ti tasseva vevacananti datthabbam. Patividdhadhamma- sabhavanam sekkhasekkhanam ariyapuggalanam patitthanam gocaranivasatthena nibbanam "nagaran"ti vuccati. Tasmim pana saddhammavaranagare so sattha avicchinnam akutilam ujum puthulanca vitthatanca satipatthanamayam mahavithim mapesi. Tena vuttam:- @Footnote: 1 pali. amatabheriyo 2 pali. vijinitva, i. jinitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

[4] "nirantaram akutilam ujum vipulavitthatam mapesi so mahavithim satipatthanavaruttaman"ti. Tattha nirantaranti kusalajavanasancarananantarabhavato nirantaram. Akutilanti kutilabhavakaradosavirahitato akutilam. Ujunti akutilattava ujum. Purimapadasseva atthadipakamidam vacanam. Vapulavitthatanti ayamato ca vittharato ca puthulavitthatam, puthulavitthatabhavo lokiyalokuttarasatipatthanavasena datthabbo. Mahavithinti mahamaggam. Satipatthanavaruttamanti satipatthananca tam varesu uttamancati satipatthanavaruttamam. Atha va varam satipatthanamayam uttamavithinti attho. Idani tassa nibbanamahanagarassa tassam satipatthanavithiyam cattari samannaphalani catasso patisambhida cha abhinna attha samapattiyoti imani mahaggharatanani ubhosu passesu dhammapane pasaresi. Tena vuttam:- [5] "phale cattari samanne catasso patisambhida chalabhinnatthasamapatti pasaresi tattha vithiyan"ti. Idani bhagava imani ratanabhandani ye pana appamatta satimanto pandita hiriottappaviriyadihi samannagata, te adiyantiti tesam ratananam haranupayam dassento:- [6] "ye appamatta akhila hiriviriyehupagata te te ime gunavare adiyanti yathasukhan"ti aha. Tattha yeti aniyamuddeso. Appamattati pamadassa patipakkhabhutena satiya avippavasalakkhanena appamadena samannagata. Akhilati pancacetokhilarahita. Hiriviriyehu- pagatati kayaduccaritadihi hiriyatiti hiri, lajjayetam adhivacanam. Virassa bhavo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Viriyam, tam ussahalakkhanam. Tehi hiriviriyehi upagata samannagata bhabbapuggala. Teti idam pubbe aniyamuddesassa niyamuddeso. Puna teti vuttappakare gunaratanavisese te kulaputta adiyanti patilabhanti adhigacchantiti attho. Sabbam pana sumano bhagava kataviditamano dhammabherim ahanitva dhammanagaram mapetva imina nayena pathamameva satasahassakotiyo bodhesi. Ayam pathamo abhisamayo ahosi. 1- Tena vuttam:- [7] "evametena yogena uddharanto mahajanam bodhesi pathamam sattha kotisatasahassiyo"ti. Tattha uddharantoti samsarasagarato ariyamagganavaya samuddharanto. Kotisatasahassiyoti satasahassakotiyoti attho. Vipariyayena niddittham. Yada pana sumano lokanayako sunandavatinagare ambarukkhamule titthiyamadamanamaddanam yamakapatihariyam katva sattanam kotisahassam 2- dhammamatam payesi. Ayam dutiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [8] "yamhi kale mahaviro ovadi titthiye gane kotisatasahassani 3- dutiye dhammadesane"ti. Tattha titthiye ganeti titthiyabhute gane, titthiyanam gane va "titthiye abhimaddanto, buddho dhammamadesayi"ti pathanti keci. Yada pana dasasu cakkavalasahassesu devata imasmim cakkavale sannipatitva manussa ca nirodhakatham samutthapesum "katham nirodham samapajjanti, katham nirodhasamapanna honti, katham nirodha vutthahanti"ti. Evam samapajjaadhitthanavutthanadisu vinicchayam katum asakkonta saha manussehi chasu kamavacaradevalokesu deva ca navasu @Footnote: 1 cha.Ma. ayam pathamo abhisamayo ahositi ime patha na dissanti @2 Ma. kotisatasahassam 3 cha. kotisahassabhisamimsu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Brahmalokesu brahmano ca dvelhakajata dvidha ahesum. Tato narasundarena arindamena nama ranna saddhim sayanhasamaye sumanadasabalam sabbalokanatham upasankamimsu. Upasankamitva arindamo raja bhagavantam nirodhapanham pucchi. Tato bhagavata nirodhapanhe vissajjite navutipanakotisahassanam dhammabhisamayo ayam tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [9] "yada deva manussa ca samagga ekamanasa nirodhapanham pucchimsu samsayancapi manasam. [10] Tadapi dhammadesane nirodhaparidipane navutikotisahassanam tatiyabhisamayo ahu"ti. Tassa pana sumanassa bhagavato tayo savakasannipata ahesum. Tattha pathamasannipate mekhalanagaram upanissaya vassam vasitva pathamapavaranaya arahantanam kotisahassena ehibhikkhupabbajjaya pabbajitena saddhim bhagava pavaresi, ayam pathamo sannipato ahosi. Athaparena samayena sankassanagarassavidure arindamarajakusalabalanibbatte yojanappamane kanakapabbate nisinno saradasamayarucira- karanikaro divasakaro viya yugandharapabbate munivaradivasakaro arindamarajanam parivaretva agatanam parisanam navutikotisahassani dametva sabbe ehibhikkhupabbajjaya pabbajetva tasmimyeva divase arahattam pattehi bhikkhuhi parivuto caturangasannagate sannipate patimokkham uddisi. Ayam dutiyo sannipato ahosi. Yada pana sakko devaraja sugatadassanatthaya upasankami, tada sumano bhagava asitiya arahantakotisahassehi parivuto patimokkham uddisi, ayam tatiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

[11] "sannipata tayo asum sumanassa mahesino khinasavanam vimalanam santacittana tadinam. [12] Vassam vutthassa bhagavato abhighutthe pavarane kotisatasahassehi pavaresi tathagato. [13] Tatoparam sannipate vimale kancanapabbate navutikotisahassanam dutiyo asi samagamo. [14] Yada sakko devaraja buddhadassanupagami asitikotisahassanam tatiyo asi samagamo"ti. Tattha abhighutthe pavaraneti lingavipallaso datthabbo, abhighutthaya pavaranayati attho. Tatoparanti tato aparabhage. Kancanapabbateti kanakamaye pabbate. Buddhadassanupagamiti buddhadassanatthamupagami. Tada kira amhakam bodhisatto atulo nama nagaraja ahosi mahiddhiko mahanubhavo. So "loke buddho uppanno"ti sutva natiganaparivuto sakabhavana nikkhamitva kotisatasahassa- bhikkhuparivarassa sumanassa bhagavato dibbehi turiyehi upaharam karetva mahadanam pavattetva paccekadussayugani datva saranesu patitthasi. Sopi nam sattha "anagate buddho bhavissati"ti byakasi. Tena vuttam:- [15] "ahantena samayena nagaraja mahiddhiko atulo nama namena ussannakusalasancayo. 1- [16] Tadaham nagabhavana nikkhamitva sanatibhi naganam dibbaturiyehi sasamgham jinamupatthahim. [17] Kotisatasahassani 2- annapanena tappayim paccekadussayugam datva saranam tamupagamim. @Footnote: 1 pali. uppannakusalasancayo 2 cha.Ma. kotisatasahassanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

[18] Sopi mam buddho byakasi sumano lokanayako aparimeyyito kappe ayam buddho bhavissati 1- ahu kapilavhaya ramma nikkhamitva tathagato. 1- [19] Padhanam padahitvana katva dukkarakarikam ajapalarukkhamulasmim nisiditva tathagato tattha payasam paggayha neranjaramupehiti. Neranjaraya tiramhi payasam adi so jino patiyattavaramaggena bodhimulamhi ehiti. Tato padakkhinam katva bodhimandam anuttaram assattharukkhamulamhi bujjhissati mahayaso. Imassa janika mata maya nama bhavissati pita suddhodano nama ayam hessati gotamo. Anasava vitaraga santacitta samahita kolito upatisso ca agga hessanti savaka anando namupatthako upatthissatimam jinam. Khema uppalavanna ca agga hessanti savika anasava vitaraga santacitta samahita. Bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati citto ca hatthalavako agga hessantupatthaka. Nandamata ca uttara agga hessantupatthika ayu vassasatam tassa gotamassa yasassino. @Footnote: 1 cha.Ma. ime patha na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Idam sutvana vacanam asamassa mahesino amodita naramaru buddhavijam kira ayam. Ukkutthisadda vattanti apphotenti hasanti ca katanjali namassanti dasasahassi sadevaka. Yadimassa lokanathassa virajjissama sasanam anagatamhi addhane hessama sammukha imam. Yatha manussa nadim taranta patitittham virajjhiya hetthatittham gahetvana uttaranti mahanadim. Evameva ayam sabbe yadi muncamimam jinam anagatamhi addhane hessama sammukha imam. 1- Yatha kondannabuddhavamse, evam attharasa gatha 2- vittharetabbati. [20] Tassapi vacanam sutva bhiyyo cittam pasadayim uttarim vatamadhitthasim dasaparamipuriya"ti. Tassa pana sumanassa bhagavato mekhalam nama nagaram ahosi, sudatto nama raja pita, sirima nama devi mata, sarano ca bhavitatto ca dve aggasavaka, udeno namupatthako, sona ca upasona ca dve aggasavika, nagarukkho bodhi, navutihatthubbedham sariram, navutiyeva vassasahassani ayuppamanam ahosi, vatamsika namassa mahesi devi, anupamo nama putto ahosi, hatthiyanena nikkhami. Upatthako angaraja. Angarame vasiti. Tena vuttam:- [21] "nagaram mekhalam nama sudatto khattiyo sirima nama janika sumanassa mahesino. @Footnote: 1 cha.Ma. (19) padhanam padahitvana .pe. hessama sammukha imanti patha na dissanti @2 cha.Ma. attha gatha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

[22] Navavassasahassani agaram ajjhasi so 1- cando sucando vatamso ca tayo pasadamuttama. [23] Tesatthisatasahassani nariyo samalankata vatamsika nama nari anupamo nama atrajo. [24] Nimitte caturo disva hatthiyanena nikkhami anunadasamasani padhanam padahi jino. [25] Brahmuna yacito santo sumano lokanayako vatti cakkam mahaviro mekhale puramuttame. [26] Sarano bhavitatto ca ahesum aggasavaka udeno namupatthako sumanassa mahesino. [27] Sona ca upasona ca ahesum aggasavika sopi buddho amitayaso nagamule abujjhatha. [28] Varuno ceva sarano ca ahesum aggupatthaka cala ca upacala ca ahesum aggupatthika. [29] Uccattanena so buddho navutihatthamuggato kancanagghiyasankaso dasasahassi virocati. [30] Navutivassasahassani ayu vijjati tavade tavata titthamano so taresi janatam bahum. [31] Taraniye tarayitva bodhaniye ca bodhayi parinibbayi sambuddho ulurajava atthami. @Footnote: 1 cha.Ma. ajjha so vasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

[32] Te ca khinasava bhikkhu so ca buddho asadiso atulappabham dassayitva nibbuta te mahayasa. [33] Tanca nanam atuliyam tani ca atulani ratanani sabbam tamantarahitam nanu ritta sabbasankhaRa. [34] Sumano yasadharo buddho angaramamhi nibbuto tattheva tassa jinathupo catuyojanamuggato"ti. Tattha kancanagghiyasankasoti vividharatanavicittakancanamayagghikasadisarupasobho. Dasasahassi virocatiti tassa pabhaya dasasahassipi lokadhatu virocatiti attho. Taraniyeti tarayitabbe, tarayitum yutte sabbe buddhaveneyyeti attho. Ulurajavati cando viya. Atthamiti atthangato. Keci "attham gato"ti pathanti. Asadisoti asadiso. Mahayasati mahakittisadda mahaparivara ca. Tanca nananti tam sabbannutannananca. Atuliyanti atulyam asadisam. Sesam sabbattha uttanamevati. Sumanabuddhavamsavannana nitthita. Nitthito catuttho buddhavamso. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 225-235. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=5024&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=5024&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=185              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7379              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=9214              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=9214              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]