|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
7. Revatabuddhavaṃsavaṇṇanā
sumanassa pana bhagavato aparabhāge sāsane cassa antarahite
navutivassasahassāyukā manussā anukkamena parihāyitvā dasavassāyukā hutvā puna
anukkamena vaḍḍhitvā asaṅkhyeyyāyukā hutvā puna parihāyamānā saṭṭhivassa-
sahassāyukā ahesuṃ. Tadā revato nāma satthā udapādi. Sopi pāramiyo pūretvā
---------------------------------------------------------------------------------------------
page236.
Anekaratanasamujjalitabhavane 1- tusitabhavane nibbattitvā tato cavitvā
sabbadhanadhaññavatisudhaññavatīnagare sabbālaṅkārasamalaṅkataamitaruciraparivāraparivutassa 2-
sirivibhavasamudayenākulassa sabbasamiddhivipulassa vipulassa nāma rañño kule
sabbajananayanālipālisamākulāya samphullanayanakuvalayasassirikasiniddhavadanakamalākara-
sobhāsamujjalāya suruciramanoharaguṇagaṇavipulāya vipulāya nāma aggamahesiyā kucchismiṃ
paṭisandhiṃ gahetvā dasannaṃ māsānaṃ accayena cittakūṭapabbatato suvaṇṇahaṃsarājā
viya mātukucchito nikkhami.
Tassa paṭisandhiyaṃ jātiyañca pāṭihāriyāni pubbe vuttanayāneva ahesuṃ.
Sudassanaratanagghiāveḷanāmakā tayo cassa pāsādā ahesuṃ. Sudassanādevippamukhāni
tettiṃsa itthisahassāni paccupaṭṭhitāni ahesuṃ. Tāhi parivuto so surayuvatīhi
parivuto devakumāro viya chabbassasahassāni visayasukhamanubhavamāno agāraṃ ajjhāvasi.
So sudassanāya nāma deviyā varuṇe nāma tanaye jāte cattāri nimittāni
disvā nānāvirāgatanuvaravasananivasano āmukkamuttāhāramaṇikuṇḍalo varakeyūra-
makuṭakaṭakadharo paramasurabhigandhakusumasamalaṅkato paramarucirakaranikaro saradasamayarajanikaro
viya tārāgaṇaparivuto viya cando tidasagaṇaparivuto viya dasasatanayano
brahmagaṇaparivuto viya ca hāritamahābrahmā caturaṅginiyā mahatiyā senāya parivuto
ājaññarathena mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā sabbābharaṇāni omuñcitvā
bhaṇḍāgārikassa hatthe datvā jalajāmalāvikalanīlakuvalayadalasadisenātinisitenāti
tikhiṇenāsinā sakesamakuṭaṃ chinditvā ākāse khipi. Taṃ sakko devarājā
suvaṇṇacaṅkoṭakena paṭiggahetvā tāvatiṃsabhavanaṃ netvā sinerumuddhani sattaratanamayaṃ
cetiyaṃ akāsi.
@Footnote: 1 Sī.,i....samujjotita... 2 Sī..i...suciparivāra...
---------------------------------------------------------------------------------------------
page237.
Mahāpuriso pana devadattāni kāsāyāni paridahitvā pabbaji, ekā ca
naṃ purisakoṭi anupabbaji. So tehi parivuto sattamāse padhānacariyaṃ caritvā
visākhapuṇṇamāya aññatarāya sādhudeviyā nāma seṭṭhidhītāya dinnaṃ madhupāyāsaṃ
paribhuñjitvā sālavane divāvihāraṃ vītināmetvā sāyanhasamaye
aññatarenājīvakena 1- dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā mattavaranāgagāmī nāgabodhiṃ
padakkhiṇaṃ katvā tepaṇṇāsahatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā caturaṅgavīriyaṃ adhiṭṭhāya
nisīditvā mārabalaṃ vidhamitvā sabbaññutaññāṇaṃ paṭivijjhitvā "anekajātisaṃsāraṃ
.pe. Taṇhānaṃ khayamajjhagā"ti 2- udānaṃ udānesi. Tena vuttaṃ:-
[1] "sumanassa aparena revato nāma nāyako
anūpamo asadiso atulo uttamo jino"ti.
Revato kira satthā bodhisamīpeyeva sattasattāhāni vītināmetvā
dhammadesanatthaṃ brahmāyācanaṃ sampaṭicchitvā "kassa nu kho ahaṃ paṭhamaṃ dhammaṃ
deseyyan"ti 3- upadhārento attanā saha pabbajitabhikkhukoṭiyo aññe ca bahū
devamanusse upanissayasampanne disvā ākāsena gantvā varuṇārāme otaritvā
tehi parivuto 4- gambhīraṃ nipuṇaṃ tiparivaṭṭaṃ appaṭivattiyaṃ aññena anuttaraṃ
dhammacakkaṃ pavattetvā bhikkhūnaṃ koṭi arahatte patiṭṭhāpesi. Tīsu maggaphalesu
patiṭṭhitānaṃ gaṇanaparicchedo natthi. Tena vuttaṃ:-
[2] "sopi dhammaṃ pakāsesi brahmunā abhiyācito
khandhadhātuvavatthānaṃ appavattaṃ bhavābhave"ti.
@Footnote: 1 Sī.,i. varuṇindadharenājīvakena 2 khu.dha. 25/153 ādi/44
@3 vi.mahā. 4/10/10, dī.mahā. 10/72/35, Ma.mū. 12/284/245, Ma.Ma. 13/340/322
@4 Sī.,i. bahūni pāṭihāriyāni dassento
---------------------------------------------------------------------------------------------
page238.
Tattha khandhadhātuvavatthānanti pañcannaṃ khandhānaṃ aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ
nāmarūpavavatthānādivasena vibhāgakaraṇaṃ. Sabhāvalakkhaṇasāmaññalakkhaṇādivasena
rūpārūpadhammapariggaho khandhadhātuvavatthānaṃ nāma. Atha vā "pheṇapiṇḍūpamaṃ rūpaṃ
parimaddanāsahanato chiddāvachiddādibhāvato ca udakapubbuḷakaṃ 1- viya vedanā
muhuttaramaṇīyabhāvato, marīcikā viya saññā vippalambanato, kadalikkhandho viya saṅkhārā
asārakato, māyā viya viññāṇaṃ vañcanakato"ti evamādināpi nayena aniccā-
nupassanādivasenapi khandhadhātuvavatthānaṃ veditabbaṃ. 2- Appavattaṃ bhavābhaveti ettha
bhavoti vaḍḍhi, abhavoti hāni. Bhavoti sassatadiṭṭhi, abhavoti ucchedadiṭṭhi. Bhavoti
khuddakabhavo, abhavoti mahābhavo. Bhavoti kāmabhavo, abhavoti rūpārūpabhavoti
evamādinā nayena bhavābhavānaṃ attho veditabbo. Tesaṃ bhavābhavānaṃ appavattihetubhūtaṃ
dhammaṃ pakāsesīti attho. Atha vā bhavati anenāti bhavo, tīsu bhavesu
uppattinimittaṃ kammādikaṃ. Upapattibhavo abhavo nāma. Ubhayattha nikantiyā
pahānakaraṃ appavattaṃ dhammaṃ desesīti attho. Tassa pana revatabuddhassa tayova
abhisamayā ahesuṃ. Paṭhamo panassa gaṇanapathaṃ vītivatto. Tena vuttaṃ:-
[3] "tassābhisamayā tīṇi ahesuṃ dhammadesane
gaṇanāya na vattabbo paṭhamābhisamayo ahū"ti.
Tattha tīṇīti tayo, liṅgavipallāso kato. Ayaṃ paṭhamo abhisamayo
ahosi.
Athāparena samayena nagaruttare uttare nagare sabbārindamo arindamo nāma
rājā ahosi. So kira bhagavantaṃ attano nagaramanuppattaṃ sutvā tīhi janakoṭīhi
parivuto bhagavato paccuggamanaṃ katvā svātanāya nimantetvā buddhappamukhassa
@Footnote: 1 Sī.,i. pubbulakaṃ 2 abhi.A. 2/35, sā.pa. 3/95/349-50
---------------------------------------------------------------------------------------------
page239.
Bhikkhusaṃghassa sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā tigāvutavitthataṃ dīpapūjaṃ katvā
bhagavantaṃ upasaṅkamitvā nisīdi. Atha bhagavā tassa manonukūlaṃ vicittanayaṃ dhammaṃ
desesi. Tattha devamanussānaṃ koṭisahassassa dutiyābhisamayo ahosi. Tena
vuttaṃ:-
[4] "yadā arindamaṃ rājaṃ vinesi revato muni
tadā koṭisahassānaṃ dutiyābhisamayo ahū"ti.
Ayaṃ dutiyo abhisamayo.
Athāparena samayena revato satthā uttaranigamaṃ nāma upanissāya viharanto
sattāhaṃ nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā nisīdi. Tadā kira uttaranigamavāsino
manussā yāgubhattakhajjakabhesajjapānakādīni āharitvā bhikkhusaṃghassa mahādānaṃ datvā
bhikkhū paripucchiṃsu "kuhiṃ bhante bhagavā"ti. Tato telaṃ bhikkhū āhaṃsu "bhagavā
āvuso nirodhasamāpattiṃ samāpanno"ti. Athātīte tasmiṃ sattāhe bhagavantaṃ
nirodhasamāpattito vuṭṭhitaṃ saradasamaye sūriyo viya attano anūpamāya abuddhasiriyā
virocamānaṃ disvā nirodhasamāpattiyā guṇānisaṃsaṃ pucchiṃsu. Bhagavā ca tesaṃ
nirodhasamāpattiyā guṇānisaṃsaṃ kathesi. Tadā devamanussānaṃ koṭisataṃ arahatte
patiṭṭhāsi. Ayaṃ tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ:-
[5] "sattāhaṃ paṭisallānā vuṭṭhahitvā narāsabho
koṭisataṃ naramarūnaṃ vinesi uttame phale"ti.
Sudhaññavatīnagare paṭhamamahāpātimokkhuddese ehibhikkhupabbajjāya pabbajitānaṃ
arahantānaṃ gaṇanapathaṃ vītivattānaṃ paṭhamo sannipāto ahosi. Mekhalanagare
---------------------------------------------------------------------------------------------
page240.
Koṭisatasahassasaṅkhātānaṃ ehibhikkhupabbajjāya pabbajitānaṃ arahantānaṃ dutiyo
sannipāto ahosi. Revatassa pana bhagavato dhammacakkānuvattako varuṇo nāma
aggasāvako paññavantānaṃ aggo ābādhiko ahosi. Tattha gilānapucchanatthāya
sampattamahājanassa lakkhaṇattayaparidīpakaṃ dhammaṃ desetvā koṭisatasahassaṃ purisānaṃ
ehibhikkhupabbajjāya pabbājetvā arahatte patiṭṭhāpetvā caturaṅginike sannipāte
pātimokkhaṃ uddisi. Ayaṃ tatiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ:-
[6] "sannipātā tayo āsuṃ revatassa mahesino
khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ suvimuttāna tādinaṃ.
[7] Atikkantā gaṇanapathaṃ paṭhamaṃ ye samāgatā
koṭisatasahassānaṃ dutiyo āsi samāgamo.
[8] Yopi paññāya asamo tassa cakkānuvattako
so tadā byādhito āsi patto jīvitasaṃsayaṃ.
[9] Tassa gilānapucchāya ye tadā upagatā munī
koṭisatasahassā arahanto tatiyo āsi samāgamo"ti.
Tattha cakkānuvattakoti dhammacakkānuvattako. Patto jīvitasaṃsayanti ettha
jīvite saṃsayaṃ jīvitasaṃsayaṃ, jīvitakkhayaṃ pāpuṇāti vā, na vā pāpuṇātīti evaṃ
jīvitasaṃsayaṃ patto, byādhitassa balavabhāvena marati, na maratīti jīvite saṃsayaṃ
pattoti attho. Ye tadā upagatā munīti iti dīghabhāve sati bhikkhūnaṃ upari
hoti. Rasse anussarena saddhiṃ varuṇassa upari hoti.
Tadā amhākaṃ bodhisatto rammavatīnagare etidevo nāma brāhmaṇo
hutvā brāhmaṇadhamme pāraṃ gato revataṃ sammāsambuddhaṃ disvā tassa dhammakathaṃ
---------------------------------------------------------------------------------------------
page241.
Sutvā saraṇesu patiṭṭhāya silokasahassena dasabalaṃ kittetvā sahassagghanikena
uttarāsaṅgena bhagavantaṃ pūjesi. Sopi naṃ buddho byākāsi "ito
kappasatasahassādhikānaṃ dvinnaṃ asaṅkhyeyyānaṃ matthake gotamo nāma buddho
bhavissatī"ti. Tena vuttaṃ:-
[10] "ahantena samayena atidevo nāma brāhmaṇo
upagantvā revataṃ buddhaṃ saraṇaṃ tassa gañchahaṃ.
[11] Tassa sīlaṃ samādhiñca paññāguṇamanuttamaṃ
thomayitvā yathāthāmaṃ uttarīyamadāsahaṃ.
[12] Sopi maṃ buddho byākāsi revato lokanāyako
aparimeyyito kappe ayaṃ buddho bhavissati
1- ahu kapilavhayā rammā nikkhamitvā tathāgato. 1-
[13]' Padhānaṃ padahitvāna .pe. Hessāmi sammukhā iman'ti
sattarasa gāthā 2- vitthāretabbā.
[14] Tassāpi vacanaṃ sutvā bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ
uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ dasapāramipūriyā.
[15] Tadāpi taṃ buddhadhammaṃ saritvā anubrūhayiṃ
āharissāmi taṃ dhammaṃ yaṃ mayhaṃ abhipatthitan"ti.
Tattha saraṇaṃ tassa gañchahanti taṃ saraṇaṃ agañchiṃ ahaṃ, upayogatthe sāmivacanaṃ.
Paññāguṇanti paññāsampattiṃ. Anuttamanti seṭṭhaṃ. "paññāvimuttiguṇamuttaman"tipi
pāṭho, so uttānova. Thomayitvāti thometvā vaṇṇayitvā. Yathāthāmanti yathābalaṃ.
Uttarīyanti uttarāsaṅgaṃ. Adāsahanti adāsiṃ ahaṃ. Buddhadhammanti buddhabhāvakaraṃ
@Footnote: 1-1 cha.Ma. ime pāṭhā na dissanti 2 cha.Ma. aṭṭha gāthā
---------------------------------------------------------------------------------------------
page242.
Dhammaṃ, pāramīdhammanti attho. Saritvāti anussaritvā. Anubrūhayinti abhivaḍḍhesiṃ.
Āharissāmīti ānayissāmi. Taṃ dhammanti taṃ buddhattaṃ. Yaṃ mayhaṃ abhipatthitanti
yaṃ mayā abhipatthitaṃ buddhattaṃ, taṃ āharissāmīti attho.
Tassa pana revatassa bhagavato nagaraṃ sudhaññavatī nāma ahosi, pitā
vipulo nāma khattiyo, mātā vipulā nāma, varuṇo ca brahmadevo ca dve
aggasāvakā, sambhavo nāma upaṭṭhāko, bhaddā ca subhaddā ca dve aggasāvikā,
nāgarukkho bodhi, sarīraṃ asītihatthubbedhaṃ ahosi, āyu saṭṭhivassasahassāni,
sudassanā nāma aggamahesī, varuṇo nāma putto, ājaññarathena nikkhami.
Tassa dehābhinikkhantaṃ pabhājālamanuttaraṃ
divā ceva tadā rattiṃ niccaṃ pharati yojanaṃ.
Dhātuyo mama sabbāpi vikirantūti so jino
adhiṭṭhāsi mahāvīro sabbasattānukampako.
Mahānāgavanuyyāne 1- mahato nagarassa so 2-
pūjito naramarūhi 3- parinibbāyi revatoti.
Tena vuttaṃ:-
[16] "nagaraṃ sudhaññavatī nāma vipulo nāma khattiyo
vipulā nāma janikā revatassa mahesino.
[21] Varuṇo brahmadevo ca ahesuṃ aggasāvakā
sambhavo nāmupaṭṭhāko revatassa mahesino.
@Footnote: 1 Sī.,i. mahāsāre panuyyāne
@2 Sī.,i. mahato nagarassa yojane 3 Sī.,i.,Ma. narasārehi
---------------------------------------------------------------------------------------------
page243.
[22] Bhaddā ceva subhaddā ca ahesuṃ aggasāvikā
sopi buddho asamasamo nāgamūle abujjhatha.
[23] 1- Padumo kuñjaro ceva ahesuṃ aggupaṭṭhakā
sirimā ceva yasavatī ahesuṃ aggupaṭṭhikā. 1-
[24] Uccattanena so buddho asītihatthamuggato
obhāseti disā sabbā indaketuva uggato.
[25] Tassa sarīre nibbattā pabhāmālā anuttarā
divā vā yadi vā rattiṃ samantā pharati yojanaṃ.
[26] Saṭṭhivassasahassāni āyu vijjati tāvade
tāvatā tiṭṭhamāno so tāresi janataṃ bahuṃ.
[27] Dassayitvā buddhabalaṃ amataṃ loke pakāsayaṃ
nibbāyi anupādāno yathaggupādānasaṅkhayā.
[28] So ca kāyo ratananibho so ca dhammo asādiso
sabbaṃ tamantarahitaṃ nanu rittā sabbasaṅkhārā"ti.
Tattha obhāsetīti pakāsayati. Uggatoti ussito. Pabhāmālāti pabhāvelā.
Yathaggīti aggi viya. Upādānasaṅkhayāti indhanakkhayā. So ca kāyo ratananibhoti
so ca tassa bhagavato kāyo suvaṇṇavaṇṇo. "tañca kāyaṃ ratananibhan"tipi pāṭho,
liṅgavipallāsena vuttaṃ. Soyeva panassattho. Sesagāthāsu sabbattha uttānamevāti.
Revatabuddhavaṃsavaṇṇā niṭṭhitā.
Niṭṭhito pañcamo buddhavaṃso.
--------------
@Footnote: 1-1 Sī.,i.,Ma. ime pāṭhā na dissanti
The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 235-243.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=5256&pagebreak=1
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=5256&pagebreak=1
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=186
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7441
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=9317
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=9317
Contents of The Tipitaka Volume 33
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]