ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                       11. Naradabuddhavamsavannana
     padumabuddhe pana parinibbute tassa sasane ca antarahite vassasatasahassayuka
manussa anukkamena parihayamana dasavassayuka ahesum. Puna
vaddhitva asankhyeyyayuka hutva parihayamana navutivassasahassayuka ahesum.
Tada dasabaladharo tevijjo catuvesarajjavisarado vimuttisarado narado nama
narasattuttamo sattha loke udapadi. So cattari asankhyeyyani
kappasatasahassanca paramiyo puretva tusitabhavane nibbattitva tato cavitva dhannavati
nama nagare sakaviriyavijitavasudevassa sudevassa nama ranno kule aggamahesiya
nirupamaya anomaya nama deviya kucchismim patisandhim aggahesi. So dasannam
masanam accayena dhananjayuyyane matukucchito nikkhami. Namaggahanadivase pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

Namakarane kayiramane sakalajambudipe manussanam upabhogakkhamani anurupani abharanani akasato kapparukkhadihi patimsu. Tenassa naranam arahani abharanani akasato kapparukkhadihi patimsu. Tenassa naranam arahani abharanani adasiti "narado"ti namam akamsu. So navavassasahassani agaramajjhe vasi. Vijito vijitavi vijitabhiramo"ti 1- tinnam utunam anucchavika tayo pasada ahesum. Tassa naradakumarassa kulasilacararupasampannam manonukulam vijitasenam nama ativiya dhannam khattiyakannam aggamahesim akamsu. Tam adim katva visatisahassadhikam itthinam satasahassam ahosi. Tassa vijitasenaya deviya sabbalokanandakare nanduttarakumare nama jate so cattari nimittani disva caturanginiya mahatiya senaya parivuto nanaviragatanuvaravasananivasano amukkamuttaharamanikundalo varakeyuramakutakatakadharo paramasurabhigandhakusumasamalankato padasava uyyanam gantva sabbabharanani omuncitva bhandagarikassa hatthe datva sayameva vimalanilakuvalayadalasadisenatinisitenasina paramaruciraratanavicittam 2- sakesamakutam chinditva gaganatale khipi. Tam sakko devaraja suvannacankotakena patiggahetva tavatimsabhavane netva tiyojanubbedham sinerumuddhani sattaratanamayam cetiyam akasi. Mahapuriso pana devadattani kasayani vatthani paridahitva tattheva uyyane pabbaji. Purisasatasahassa ca tam anupabbajimsu. So sattaham tattheva padhanacariyam caritva visakhapunnamaya vijitasenaya aggamahesiya dinnam payasam paribhunjitva tattheva uyyane divaviharam katva sudassanuyyanapalena dinna attha tinamutthiyo gahetva mahasonabodhim padakkhinam katva atthapannasahatthavitthatam @Footnote: 1 Si.,i. jitabhiramo 2 si.,i. virajitam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

Tinasantharam santharitva nisiditva marabalam vidhamitva tisu yamesu tisso vijja uppadetva sabbannutannanam pativijjhitva "anekajatisamsaram .pe. Tanhanam khayamajjhaga"ti udanam udanetva sattasattahani vitinametva brahmuna yacito patinnam datva dhananjayuyyane attana saha pabbajitehi satasahassabhikkhuhi parivuto tattha dhammacakkam pavattesi. Tada kotisatasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [1] "padumassa aparena sambuddho dipaduttamo narado nama namena asamo appatipuggalo. [2] So buddho cakkavattissa jettho dayitaoraso amukkamalabharano uyyanam upasankami. [3] Tatthasi rukkho yasavipulo abhirupo braha 1- suci tamajjhappatva nisidi mahasonassa hetthato. [4] Tattha nanavaruppajji anantam vajirupamam tena vicini sankhare ukkujjamavakujjakam. [5] Tattha sabbakilesani asesamabhivahayi papuni kevalam bodhim buddhanane 2- ca cuddasa. [6] Papunitvana sambodhim dhammacakkam pavattayi kotisatasahassanam pathamabhisamayo ahu"ti. Tattha cakkavattissati cakkavattiranno. Jetthoti pubbajo. Dayitaorasoti dayito piyo oraso putto, dayito orasi gahetva lalito putto dayitaoraso nama. Amukkamalabharanoti amukkamuttaharakeyurakatakamakutakundalamalo. Uyyananti bahinagare dhananjayuyyanam namaramam 3- agamasi. @Footnote: 1 i. brahma 2 i. buddhanananca 3 Si.,i. namuyyanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Tatthasi rukkhoti tasmim uyyane eko kira rukkho rattasono nama ahosi. So kira navutihatthubbedho samavattakkhandho sampannavividhavitapasakho nilabahalavipulapalaso sandacchayo devatadhivutthatta vigatavividhavihagaganasancaro dharanitalatilakabhuto tarurajjam viya kurumano paramaramaniyadassano rattakusumasamalankata- sabbasakho devamanussanayanarasayanabhuto ahosi. Yasavipuloti vipulayaso, sabbalokavikhyato attano sampattiya sabbattha pakato vissutoti attho, keci "tatthasi rukkho vipulo"ti pathanti. Brahati mahanto, devanam paricchattaka- sadisoti attho. Tamajjhappatvati tam sonarukkham patva adhipatva upagammati attho. Hetthatoti tassa rukkhassa hettha. Nanavaruppajjiti nanavaram udapadi. Anantanti appameyyam appamanam. Vajirupamanti vajirasadisam tikhinam, aniccanupassanadikassa vipassanananassetam adhivacanam. Tena vicini sankhareti tena vipassanananena rupadike sankhare vicini. Ukkujjamavakujjakanti sankharanam udayanca vayanca 1- viciniti attho. Tasma paccayakaram sammasitva anapanacatutthajjhanato vutthaya pancasu khandhesu abhinivisitva udayabbayavasena 2- samapannasa lakkhanani disva yava gotrabhunanam vipassanam vaddhetva ariyamagganukkamena sakale buddhagune patilabhiti attho. Tatthati sonarukkhe. Sabbakilesaniti sabbepi kilese, lingavipariyasam katva vuttam. Keci "tattha sabbakilesehi"ti pathanti. Asesanti niravasesam. Abhivahayiti maggodhina ca kilesodhina ca sabbe kilese abhivahayi, vinasamupanesiti attho. Bodhiti arahattamaggananam. Buddhanane ca cuddasati buddhananani cuddasa. Tani katamaniti? maggaphalananani attha, cha asadharananananiti @Footnote: 1 Si.,i. udayavayyam 2 Si.,i. udayavyayavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Evamimani cuddasa buddhananani nama, casaddo sampindanattho, tena aparanipi catasso patisambhidananani catuvesarajjananani catuyoniparicchedakananani pancagatiparicchedakananani dasabalananani sakale ca buddhagune papuniti attho. Evam buddhattam patva brahmayacanam adhivasetva dhananjayuyyane attana saha pabbajite satasahassabhikkhu sammukhe katva dhammacakkam pavattesi. Tada kotisatasahassassa pathamabhisamayo ahosi. Tada kira mahadonanagare dono nama nagaraja gangatire 1- pativasati mahiddhiko mahanubhavo mahajanena sakkato garukato manito pujito. So yasmim visaye janapadavasino manussa tassa balikammam na karonti, tesam visayam avassena va ativassena va sakkharavassena va vinaseti. Atha tiradassano narado sattha donassa nagarajassa vinayane bahunam paninam upanissayam disva mahata bhikkhusamghena parivarito tassa nagarajassa nivasanatthanamagamasi. Tato tam manussa disva evamahamsu "bhagava ettha ghoraviso uggatejo mahiddhiko mahanubhavo nagaraja pativasati, so tam ma vihethessati na gantabban"ti. Bhagava pana tesam vacanam asunanto viya agamasi. Gantva ca tatthassa nagarajassa sakkaratthaya kate paramasurabhigandhe pupphasanthare nisidi. Mahajano kira "naradassa ca munirajassa donassa ca nagarajassa dvinnampi yuddham passissama"ti sannipati. Atha ahinago muninagam tatha nisinnam disva makkham asahamano sandissamanakayo hutva padhupayi. Dasabalopi padhupayi. Puna nagaraja pajjali. Munirajapi pajjali. Atha so nagaraja dasabalassa sarirato nikkhantahi dhumajalahi ativiya kilantasariro @Footnote: 1 Si.,i. rahade

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

Dukkham asahamano "visavegena nam maressami"ti visam vissajjesi. Visassa vegena sakalopi jambudipo vinasseyya. Tam pana visam dasabalassa sarire ekalomampi kampetum nasakkhi. Atha so nagaraja "ka nu kho samanassa pavatti"ti olokento saradasamaye suriyam viya candam viya ca paripunnam chabbannahi buddharasmihi virocamanam vippasannavadanasobham bhagavantam disva "aho mahiddhiko vatayam samano, maya pana attano balam ajanantena aparaddhan"ti cintetva tanam gavesi bhagavantamyeva saranamupaganchi. Atha narado muniraja tam nagarajam vinetva tattha sannipatitassa mahajanassa cittappasadanattham yamakapatihariyam akasi. Tada paninam navutikotisahassani arahatte patitthahimsu. So dutiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [7] "mahadonam nagarajam vinayanto mahamuni patiheram tadakasi dassayanto sadevake. [8] Tada devamanussanam tamhi dhammappakasane navutikotisahassani 1- tarimsu sabbasamsayan"ti. Tattha patiheram tadakasiti akasi yamakapatihariyanti attho. Ayameva va patho. "tada devamanussa va"tipi patho. Tattha devamanussananti samiatthe paccattam. Tasma devanam manussananca navutikotisahassaniti attho. Tarimsuti atikkamimsu. Yada pana attano puttam nanduttarakumaram ovadi, tada asitiya kotisahassanam tatiyabhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [9] "yamhi kale mahaviro ovadi sakamatrajam asitikotisahassanam tatiyabhisamayo ahu"ti. @Footnote: 1 i. navutikotisahassanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page271.

Yada pana thullakotthitanagare bhaddasalo ca vijitamitto ca dve brahmanasahayaka amatarahadam gavesamana parisati nisinnam ativisaradam 1- naradasammasambuddham addasamsu. Te bhagavato kaye dvattimsa mahapurisalakkhanani disva "ayam loke vivatacchado sammasambuddho"ti nittham gantva bhagavati sanjatasaddha saparivara bhagavato santike pabbajimsu. Tesu pabbajitva arahattam pattesu bhagava bhikkhunam kotisatasahassamajjhe patimokkham uddisi, so pathamo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [10] "sannipata tayo asum naradassa mahesino kotisatasahassanam pathamo asi samagamo"ti. Yasmim samaye narado sammasambuddho natisamagame attano panidhanato patthaya buddhavamsam kathesi, tada navutikotibhikkhusahassanam dutiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [11] "yada buddho buddhagunam sanidanam pakasayi navutikotisahassani samimsu vimala tada"ti. Tattha vimalati vigatamala, khinasavati 2- attho. Yada pana mahadonanagarajassa vinayane pasanno verocano nama nagaraja gangaya nadiya tigavutappamanam sattaratanamayam mandapam nimminitva saparivaram bhagavantam tattha nisidapetva saparivaro sajanapade attano danaggadassanatthaya nimantetva naganatakani ca talavacare vividhavesalankaradhare sannipatetva mahasakkarena bhagavato saparivarassa mahadanam adasi. Bhojanavasane @Footnote: 1 Si.,i. ativiya saradam 2 Ma. vimalanam, khinasavananti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page272.

Bhagava mahagangam otarento viya anumodanamakasi. Tada bhattanumodane 1- dhammam sutva pasannanam ehibhikkhupabbajjaya pabbajitanam asitibhikkhusatasahassanam majjhe patimokkham uddisi, so tatiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [12] "yada verocano nago danam dadati satthuno tada samimsu jinaputta asitisatasahassiyo"ti. Tattha asitisatasahassiyoti satasahassanam asitiyo. Tada amhakam bodhisatto isipabbajjam pabbajitva himavantapasse assamam mapetva pancasu abhinnasu atthasu samapattisu ca cinnavasi hutva pativasati. Atha tasmim anukampaya narado bhagava asitiya arahantakotihi dasahi ca anagamiphalatthehi upasakasahassehi parivuto tam assamapadam agamasi. Tapaso bhagavantam disvava pamuditahadayo saparivarassa bhagavato nivasatthaya assamam mapetva sakalarattim satthugunam kittetva bhagavato dhammakatham sutva punadivase buddhassa uttarakurum gantva tato aharam aharitva saparivarassa buddhassa mahadanam adasi. Evam sattaham mahadanam datva himavantato anaggham lohitacandanam aharitva tena lohitacandanena bhagavantam pujesi. Tada nam dasabalo amaranaraparivuto dhammakatham kathetva "anagate gotamo nama buddho bhavissati"ti byakasi. Tena vuttam:- [13] "ahantena samayena jatilo uggatapano antalikkhacaro asim pancabhinnasu paragu. [14] Tadapaham asamasamam sasamgham saparijjanam annapanena tappetva candanenabhipujayim. @Footnote: 1 Si.,i. bhuttanumodane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page273.

[15] Sopi mam tada byakasi narado lokanayako aparimeyyito kappe buddho loke bhavissati 1- ahu kapilavhaya ramma nikkhamitva tathagato. 1- [16] Padhanam padahitvana .pe. hessama sammukha imam. [17] Tassapi vacanam sutva bhiyyo hasetva manasam adhitthahim vatam uggam dasaparamipuriya"ti. Tattha tadapahanti tadapi aham. Asamasamanti asama nama atita buddha, 2- tehi asamehi samam tulyam asamasamam. Atha va asama visama, sama visama sadhavo, tesu asamasamesu samo "asamasamo"ti vattabbe ekassa samasaddassa lopam katva vuttanti veditabbam, asamavisamasamanti attho. Saparijjananti saupasakajanam. "sopi mam tada naramarunam, majjhe byakasi cakkhuma"tipi patho, so uttanatthova. Bhiyyo hasetva manasanti uttarimhi hasetva 3- tosetva hadayam. Adhitthahim vatam ugganti uggam vatam adhitthasim. "uttarim vatamadhitthasim, dasaparamipuriya"tipi patho. Tassa pana bhagavato naradassa dhannavati nama nagaram ahosi, sudevo nama khattiyo pita, anoma nama mata, bhaddasalo ca jitamitto ca dve aggasavaka, vasettho nama upatthako, uttara ca phagguni ca dve aggasavika, mahasonarukkho bodhi, sariram atthasitihatthubbedham ahosi. Tassa sarirappabha niccam yojanam pharati, navutivassasahassani ayu, tassa pana vijitasena nama aggamahesi, nanduttarakumaro namassa putto ahosi. Vijito vijitavi vijitabhiramoti tayo @Footnote: 1-1 cha.Ma. ime patha na dissanti @2 Si.,i. atitanagata buddha 3 Si. bhavetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

Pasada ahesum. So navavassasahassani agaram ajjhavasi. So padasava mahabhinikkhamanam nikkhamiti. Tena vuttam:- [18] "nagaram dhannavati nama sudevo nama khattiyo anoma nama janika naradassa mahesino. [23] Bhaddasalo jitamitto ahesum aggasavaka vasettho namupatthako naradassa mahesino. [24] Uttara phagguni ceva ahesum aggasavika bodhi tassa bhagavato mahasonoti vuccati. [26] Atthasitiratanani accuggato mahamuni kancanagghiyasankaso dasasahassi virocati. 1- [27] Tassa byamappabha kaya niddhavati disodisam nirantaram divarattim yojanam pharate sada. 2- [28] Na keci tena samayena samanta yojane jana ukkapadipe ujjalenti buddharamsihi otthata. [29] Navutivassasahassani ayu vijjati tavade tavata titthamano so taresi janatam bahum. [30] Yatha uluhi gaganam vicittam upasobhati tatheva sasanam tassa arahantehi sobhati. [31] Samsarasotam taranaya sesake patipannake dhammasetum dalham katva nibbuto so narasabho. @Footnote: 1 i. virocatha i. disa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

[32] Sopi buddho asamasamo tepi khinasava atulateja sabbam tamantarahitam nanu ritta sabbasankhara"ti. Tattha kancanagghiyasankasoti vividharatanavicittakancanamayagghikasadisarupasobho. Dasasahassi virocatiti tassa pabhaya dasasahassipi lokadhatu virocati. Virajatiti attho. Tamevattham pakasento bhagava "tassa byamappabha kaya niddhavati disodisanti aha. Tattha byamappabha kayati byamappabha viyati byamappabha, amhakam bhagavato byamappabha viyati attho. Na keciti ettha nakaro patisedhattho, tassa ujjalentisaddena sambandho datthabbo. Ukkati dandadipika. Ukka va padipe va kecipi jana na ujjalentiti na pajjalenti. Kasmati ce? buddhasarirappabhaya obhasitatta. Buddharamsihiti buddharasmihi. Otthatati adhigata. 1- Uluhiti tarahi, yatha tarahi gaganatalam vicittam sobhati, tatheva tassa sasanam arahantehi vicittam upasobhatiti attho. Samsarasotam taranayati samsarasagarassa taranattham. Sesake patipannaketi arahante thapetva kalyanaputhujjanehi saddhim sese sekkhapuggaleti attho. Dhammasetunti maggasetum, sesapuggale samsarato taretum dhammasetum thapetva katasabbakicco hutva parinibbayiti attho. Sesam hettha vuttatta sabbattha uttanamevati. Naradabuddhavamsavannana nitthita. Nitthito navamo buddhavamso. -------------- @Footnote: 1 Si.,i.,Ma. otthatati otthatava adhigata


             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 265-275. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=5908&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=5908&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=190              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7659              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=9691              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=9691              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]