บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
5. Mahagovindacariyavannana [37] "punaparam yada homi sattarajapurohito pujito naradevehi mahagovindabrahmano. [38] Tadaham sattarajjesu yam me asi upayanam tena demi mahadanam akkhobham sagarupamam. [39] Na me dessam dhanadhannam napi natthi nicayo mayi sabbannutam piyam mayham tasma demi varam dhanan"ti. 1- Pancame sattarajapurohitoti sattabhuadinam 2- sattannam rajunam sabbakiccanusasakapurohito. Pujito naradevehiti tehi eva annehi ca jambudipe sabbeheva khattiyehi catupaccayapujaya sakkarasammanena ca pujito. Mahagovindabrahmanoti mahanubhavataya govindassabhisekena abhisittataya ca "mahagovindo"ti sankham gato brahmano, abhisittakalato patthaya hi bodhisattassa ayam samanna jata. Namena pana jotipalo nama. Tassa kira jatadivase sabbavudhani jotimsu. Rajapi paccusasamaye attano mangalavudham pajjalitam disva bhito attano purohitam bodhisattassa pitaram @Footnote: 1 khu. cariya. 33/546-7 2 ka. sattabhutadinam Upatthanam agatam pucchitva "ma bhayi maharaja mayham putto jato, tassanubhavena na kevalam rajageheyeva, sakalanagarepi avudhani pajjalimsu. Na tam nissaya tuyham antarayo atthi, sakalajambudipe pana pannaya tena samo na bhavissati, tassetam pubbanimittan"ti purohitena samassasito tutthacitto "kumarassa khiramulam hotu"ti sahassam datva "vayappattakale mayham dassetha"ti aha. So vuddhippatto aparabhage alamatthadasso sattannam rajunam sabbakiccanusasako hutva pabbajitva ca satte ditthadhammikasamparayikehi anatthehi paletva atthehi niyojesi. Iti jotitatta palanasamatthataya ca "jotipalo"tissa namam akamsu. Tena vuttam "namena jotipalo nama"ti. 1- Tattha bodhisatto disampatissa nama ranno purohitassa govindabrahmanassa putto hutva attano pitu tassa ca ranno accayena tassa putto renu sahaya cassa sattabhu brahmadatto vessabhu bharato dve ca dhataratthati ime satta rajano yatha annamannam na vivadanti, evam rajje patitthapetva tesam atthadhamme anusasanto jambudipatale sabbesam rajunam annesanca brahmananam devanagagahapatikanam sakkato garukato manito pujito apacito uttamam garavatthanam patto ahosi. Tassa atthadhammesu kusalataya "mahagovindo"tveva samanna udapadi. Yathaha "govindo vata bho brahmano, mahagovindo vata bho brahmano"ti. 2- Tena vuttam:- #[37] "punaparam yada homi sattarajapurohito pujito naradevehi mahagovindabrahmano"ti. Atha bodhisattassa punnanubhavasamussahitehi rajuhi tesam anuyuttehi khattiyehi brahmanagahapatikehi negamajanapadehi ca uparupari upanito samantato mahogho viya ajjhottharamano aparimeyyo ularo labhasakkaro uppajji yatha tam aparimanasu jatisu upacitavipulapunnasancayassa ularabhijatassa parisuddhasilacarassa pesalassa pariyodatasabbasippassa 3- sabbasattesu puttasadisamahakarunavippharasiniddhamuduhadayassa. @Footnote: 1 di.maha. 10/304/197 2 di.maha. 10/305/199 3 Ma. pariyositasabbasippassa So cintesi "etarahi kho mayham mahalabhasakkaro, yannunaham imina sabbasatte santappetva danaparamim paripureyyan"ti. So nagarassa majjhe catusu dvaresu attano nivesanadvareti cha danasalayo karetva devasikam aparimitadhanapariccagena mahadanam pavattesi. Yam yam upayanam aniyati, yanca attano atthaya abhisankhariyati, sabbam tam danasalasu eva pesesi. Evam divase divase mahapariccagam karontassa cassa cittassa titti va santoso va nahosi, kuto pana sankoco. Danaggam cassa labhasaya agacchantehi deyyadhammam gahetva gacchantehi ca mahasattassa ca gunavisese kittayantehi mahajanakayehi antonagaram bahinagaranca samantato ekoghabhutam kappavutthanamahavayusanghattaparibbhamitam viya mahasamuddam ekakolahalam ekaninnadam ahosi. Tena vuttam:- #[38] "tadaham sattarajjesu yam me asi upayanam tena demi mahadanam akkhobham sagarupaman"ti. Tattha tadahanti yada sattarajapurohito mahagovindabrahmano homi, tada aham. Sattarajjesuti renuadinam sattannam rajunam rajjesu. Akkhobhanti abbhantarehi ca bahirehi ca paccatthikehi appatisedhaniyataya kenaci akkhobhaniyam. "accubbhan"tipi 1- patho, atipunnadanajjhasayassa deyyadhammassa ca ularabhavena vipulabhavena ca ativiya paripunnanti attho. Sagarupamanti sagarasadisam, yatha sagare udakam sakalenapi lokena harantena khepetum na sakka, evam tassa danagge deyyadhammanti. #[39] Osanagathaya varam dhananti uttamam icchitam va dhanam. Sesam vuttanayameva. Evam mahasatto pathamakappikamahamegho viya mahavassam avibhagena mahantam danavassam vassapento danabyavato hutvapi sesam sattannam rajunam atthadhamme appamatto @Footnote: 1 Si.acchantipi Anusasati. Satta ca brahmanamahasale vijjasippam sikkhapeti. Satta ca nhatakasatani mante vaceti. Tassa aparena samayena evam kalyano kittisaddo abbhuggato "sakkhi mahagovindo brahmano brahmanam passati, sakkhi mahagovindo brahmano brahmuna sakaccheti sallapati manteti"ti. 1- So cintesi "etarahi kho mayham ayam abhuto kittisaddo abbhuggato `brahmanam passati sakkhi mahagovindo brahmano brahmuna sakaccheti sallapati manteti'ti, yannunaham imam bhutam eva kareyyan"ti. So "te satta rajano satta ca brahmanamahasale satta ca nhatakasatani attano puttadaranca apucchitva brahmanam passeyyan"ti cittam panidhaya vassike cattaro mase brahmaviharabhavanamanuyunji. Tassa cetasa cetoparivitakkamannaya brahma sanankumaro purato paturahosi. Tam disva mahapuriso pucchi:- "vannava yasava sirima ko nu tvamasi marisa ajananta tam pucchama katham janemu tam mayan"ti. 2- Tassa brahma attanam janapento:- "mam ve kumaram jananti brahmaloke sanantanam sabbe jananti mam deva evam govinda janahi"ti 2- vatva tena:- "asanam udakam pajjam madhusakanca 3- brahmuno agghe bhavantam pucchama aggham kurutu no bhavan"ti 2- upanitam atithisakkaram anatthikopi brahma tassa cittasampahamsanattham vissasakaranatthanca sampaticchanto "patigganhama te aggam, yam tvam govinda bhasasi"ti vatva okasadanattham:- @Footnote: 1 di.maha. 10/318/202 2 di.maha. 10/318/205 3 ka. madhupakanca "ditthadhammahitatthaya samparayasukhaya ca katavakaso pucchassu yam kinci abhipatthitan"ti 1- okasamakasi. Atha nam mahapuriso samparayikam eva attham:- "pucchami brahmanam sanankumaram kankhi akankhim paravediyesu katthatthito kimhi ca sikkhamano pappoti macco amatam brahmalokan"ti 2- pucchi. Tassa brahma byakaronto:- "hitva mamattam manujesu brahme ekodibhuto karunedhimutto 3- niramagandho virato methunasma etthatthito ettha ca sikkhamano pappoti macco amatam brahmalokan"ti 2- brahmalokagamimaggam kathesi. Tattha mam ve kumaram janantiti ve ekamsena mam "kumaro"ti jananti. Brahmaloketi setthaloke. Sanantananti ciratanam poranam. Evam govinda janahiti govinda evam mam dharehi. @Footnote: 1 di.maha. 10/318/205 2 di.maha. 10/209/206 3 pali. karunadhimutto Asananti idam bhoto brahmuno nisidanatthaya asanam pannattam. Idam udakam paribhojaniyam padanam dhovanattham paniyam pipasaharanatthaya. Idam pajjam parissamavinodanattham padabbhanjanatelam. Idam madhusakam atakkam alonikam adhupanam udakena seditam sakam sandhaya vadati. Tada hi bodhisattassa tam catumasam brahmacariyam abhisallekhavuttiparamukkattham ahosi. Tassime sabbe agghe katva pucchama, tayidam aggham kurutu patigganhatu no bhavam idam agghanti vuttam hoti. Iti mahapuriso brahmuno nesam aparibhunjanam janantopi vattasise thatva attano acinnam atithipujanam dassento evamaha. Brahmapissa adhippayam jananto "patigganhama te aggham, yam tvam govinda bhasasi"ti aha. Tattha tassa te asane mayam nisinna nama homa, padodakena pada dhota nama hontu, paniyam pita nama homa, padabbhanjanena pada makkhita nama hontu, udakasakampi paribhuttam nama hotuti attho. Kankhi akankhim paravediyesuti aham savicikiccho parena sayam abhisankhatatta parassa pakatesu paravediyesu panhesu nibbicikiccham. Hitva mamattanti "idam mama, idam mama"ti pavattanakam upakaranatanham cajitva. Manujesuti sattesu. Brahmeti bodhisattam alapati. Ekodibhutoti eko udeti pavattatiti ekodibhuto ekibhuto, etena kayavivekam dasseti. Atha va eko udetiti ekodi, samadhi. Tam bhuto pattoti ekodibhuto. Upacarappanasamadhihi samahitoti attho. Etam ekodibhavam karunabrahmaviharavasena dassento "karunedhimutto"ti aha. Karunajjhane adhimutto, tam jhanam nibbattetvati attho. Niramagandhoti kilesasankhatavissagandharahito. Etthatthitoti etesu dhammesu thito, ete dhamme sampadetva. Ettha ca sikkhamanoti etesu dhammesu sikkhamano. 1- Etam brahmaviharabhavanam bhaventoti attho. Ayamettha sankhepo, vittharo pana paliyam agatoyevati. @Footnote: 1 Si.,Ma. ete sikkhamano Atha mahapuriso tassa brahmuno vacanam sutva amagandhe jigucchanto "idanevaham pabbajissami"ti aha. Brahmapi "sadhu mahapurisa pabbajassu, evam sati mayhampi tava santike agamanam svagamanameva bhavissati, tvam tata sakalajambudipe aggapuriso pathamavaye thito, evam mahantam nama sampattim issariyanca pahaya pabbajanam nama gandhahatthino ayobandhanam chinditva vanagamanam viya atiularam, buddhatanti namesa"ti mahabodhisattassa dalhikammam katva brahmalokameva gato. Mahasattopi "mama ito nikkhamitva pabbajanam nama na yuttam, aham rajakulanam attham anusasami, tasma tesam arocetva sace tepi pabbajanti sundarameva, no ce purohitatthanam niyyatetva pabbajissami"ti cintetva renussa tava ranno arocetva tena bhiyyoso mattaya kamehi nimantiyamano attano samvegahetum ekantena pabbajitukamatancassa nivedetva tena "yadi evam ahampi pabbajissami"ti vutte "sadhu"ti sampaticchitva eteneva nayena sattabhuadayo cha khattiye satta ca brahmanamahasale satta ca nhatakasatani attano bhariyayo ca apucchitva sattahamattameva tesam cittanurakkhanattham thatva mahabhinikkhamanasadisam nikkhamitva pabbaji. Tassa te sattarajano adim katva sabbeva anupabbajimsu. Sa ahosi mahati parisa. Anekayojanavittharaya parisaya parivuto mahapuriso dhammam desento gamanigamajanapadarajadhanisu carikam carati, mahajanam punne patitthapeti. Gatagatatthane buddhakolahalam viya hoti. Manussa "govindapandito kira agacchati"ti sutva puretarameva mandapam karetva tam alankarapetva paccuggantva mandapam pavesetva nanaggarasabhojanena patimanenti. Mahalabhasakkaro mahogho viya ajjhottharanto uppajji. Mahapuriso mahajanam punne patitthapesi silasampadaya indriyasamvare bhojane mattannutaya jagariyanuyoge kasinaparikamme jhanesu abhinnasu atthasamapattisu brahmaviharesuti. Buddhuppadakalo viya ahosi. Bodhisatto yavatayukam paramiyo purento samapattisukhena vitinametva ayupariyosane brahmaloke nibbatti. Tassa tam brahmacariyam iddhanceva phitanca Vittharikam bahujannam puthubhutam yava devamanussehi suppakasitam ciram dighamaddhanam pavattittha. Tassa ye sasanam sabbena sabbam ajanimsu, te kayassa bheda param maranato sugatim brahmalokam upapajjimsu. Ye na ajanimsu, te appekacce paranimmitavasavattinam devanam sahabyatam upapajjimsu, te appekacce nimmanaratinam .pe. Tusitanam yamanam tavatimsanam catumaharajikanam devanam sahabyatam upapajjimsu. Ye sabbanihina, te gandhabbakayam paripuresum. Iti mahajano yebhuyyena brahmalokupago saggupago ca ahosi. Tasma devabrahmaloka paripurimsu. Cattaro apaya sunna viya ahesum. Idhapi akittijatake 1- viya bodhisambharaniddharana veditabba:- tada satta rajano mahathera ahesum, sesaparisa buddhaparisa, mahagovindo lokanatho. Tatha renuadinam sattannam rajunam annamannavirodhena yatha sakarajje patitthapanam, tatha mahati sattavidhe rajje tesam atthadhammanusasane appamado, "brahmunapi sakaccham samapajjati"ti pavattasambhavanam yathabhutam katum cattaro mase paramukkamsagato brahmacariyavaso, tena brahmuno attani samapajjanam, brahmuno ovade thatva sattahi rajuhi sakalena ca lokena upanitam labhasakkaram khelapindam viya chaddetva aparimanaya khattiyabrahmanadiparisaya anupabbajjanimittaya pabbajjaya anutthanam, 2- buddhanam sasanassa viya attano sasanassa cirakalanuppabandhoti evamadayo gunanubhava vibhavetabbati. Mahagovindacariyavannana nitthita. -------------The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 56-63. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=1198&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=1198&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=213 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8724 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11432 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11432 Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]