ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                        7. Kapirajacariyavannana
     [67] Sattame yada aham kapi asinti yasmim kale aham kapiyoniyam
nibbattitva vuddhimanvaya nagabalo thamasampanno assapotakappamano mahasariro
kapi homi. Nadikule darisayeti ekissa nadiya tire ekasmim daribhage yada
vasam kappemiti attho.
     Tada kira bodhisatto yuthapariharanam akatva ekacaro hutva vihasi. Tassa pana
nadiya vemajjhe eko dipako nanappakarehi ambapanasadihi phalarukkhehi sampanno.
Bodhisatto thamajavasampannataya nadiya orimatirato uppatitva dipakassa pana nadiya
ca majjhe eko pitthipasano atthi, tasmim patati. Tato uppatitva tasmim dipake patati.
So tattha nanappakarani phalaphalani khaditva sayam teneva upayena paccagantva
attano vasanatthane vasitva punadivase tatheva karoti. Imina niyamena vasam kappesi.
     Tasmim pana kale eko kumbhilo sapajapatiko tassam nadiyam vasati. Tassa bhariya
bodhisattam aparaparam gacchantam disva tassa hadayamamse dohalam uppadetva kumbhilam
aha "mayham kho ayyaputta imassa vanarassa hadayamamse dohalo uppanno"ti. So
"sadhu bhadde lacchasi"ti  vatva "ajja tam sayam dipakato agacchantameva ganhissami"ti
gantva pitthipasane nipajji. Bodhisatto tam divasam gocaram caritva sayanhasamaye
dipake thitova pasanam oloketva "ayam pasano idani uccataro khayati, kim nu
kho karanan"ti cintesi. Mahasattassa hi udakappamananca pasanappamananca
suvavatthapitameva hoti. Tenassa etadahosi "ajja imissa nadiya udakam neva
hayati, atha ca panayam pasano maha hutva pannayanti, kacci nu kho ettha
mayham gahanatthaya kumbhilo nipanno"ti.
     So "vimamsissami tava nan"ti tattheva thatva pasane saddhim kathento viya
"bho pasana"ti vatva pativacanam alabhanto yavatatiyam "bho pasano"ti aha.
Pasano pativacanam na deti. Punapi bodhisatto "kim bho pasana ajja mayham pativacanam
na desi"ti aha. Kumbhilo "addha ayam pasano annesu divasesu vanarindassa
pativacanam deti manne, ajja pana maya ottharitatta na deti, handaham dassamissa
pativacanan"ti cintetva "kim vanarinda"ti aha. Kosi tvanti. Aham kumbhiloti.
Kimattham ettha nipannositi. Tava hadayam patthayamanoti. Bodhisatto cintesi "anno
me gamanamaggo natthi, patiruddham vata me gamanan"ti. Tena vuttam:-
      #[67] "yada aham kapi asim        nadikule darisaye
            pilito sumsumarena          gamanam na labhamaham.
       [68] Yamhokase aham thatva      ora param patamaham
            tatthacchi sattuvadhako         kumbhilo luddadassano"ti. 2-
    #[68] Tattha "pilito sumsumarena"ti addhagathaya vuttamevattham "yamhokase"ti gathaya
pakatam karoti. Tattha yamhokaseti yasmim nadimajjhe thitapitthipasanasankhate padese
thatva. Orati dipakasankhata oratiRa. Paranti tada mama vasanatthanabhutam nadiya paratiram.
Patamahanti uppatitva patami aham. Tatthacchiti tasmim pitthipasanappadese sattubhuto
vadhako ekanteneva ghatako paccatthiko luddadassano ghorarupo bhayanakadassano nisidi.
     Atha mahasatto cintesi "anno me gamanamaggo natthi, ajja maya kumbhilo
vancetabbo, evam hi ayanca mahata papato maya parimocito siya, mayhanca jivitam
laddhan"ti. So kumbhilam aha "samma kumbhila aham tuyham upari patissami"ti.
Kumbhilo "vanarinda papancam akatva ito agacchahi"ti aha. Mahasatto "aham
agacchami, tvam pana attano mukham vivaritva mam tava santikam agatakale ganhahi"ti
avoca. Kumbhilananca mukhe vivate akkhini nimmilanti. So tam karanam asallakkhento
mukham vivari. Athassa akkhini nimmilimsu. So mukham vivaritva sabbaso nimmilitakkhi
hutva nipajji. Mahasatto tassa tathabhavam natva dipakato uppatito gantva
kumbhilassa matthakam akkamitva tato uppatanto vijjulata viya vijjotamano paratire
atthasi. Tena vuttam:-
       [69] "so mam asamsi ehiti        ahampemiti tam vadim
            tassa matthakamakkamma         parakule patitthahin"ti.
    #[69] Tattha asamsiti abhasi. Ahampemiti ahampi agacchamiti tam kathesim.
@Footnote: 1 cha.Ma. susumarena, evamuparipi  2 pali. luddhadassanoti (sya)
     Yasma 1- pana tam dipakam ambajambupanasadiphalarukkhasandamanditam ramaniyam
nivasayogganca, "agacchami"ti pana patinnaya dinnatta saccam anurakkhanto
mahasattopi "agamissameva"ti tatha akasi. Tena vuttam:-
       [70] "na tassa alikam bhanitam        yatha vacam akasahan"ti.
     Yasma cetam saccanurakkhanam attano jivitam pariccajitva katam, tasma aha:-
            "saccena me samo natthi     esa me saccaparami"ti.
     Kumbhilo pana tam acchariyam disva "imina vanarindena atiaccherakam katan"ti
cintetva "bho vanarinda imasmim loke catuhi dhammehi samannagato puggalo amitte
abhibhavati, te sabbepi tuyham abbhantare atthi manne"ti aha:-
            "yassete caturo dhamma     vanarinda yatha tava 2-
            saccam dhammo dhiti cago      dittham so ativattati"ti. 3-
     Tattha yassati yassa kassaci puggalassa. Eteti idani vattabbe paccakkhato
dasseti. Caturo dhammati cattaro guna. Saccanti vacisaccam, "mama santikam
agamissami"ti vatva musavadam akatva agato evati etam te vacisaccam. Dhammoti
vicaranapanna. "evam kate idam nama bhavissati"ti pavatta te esa vicaranapanna.
Dhititi abbocchinnam viriyam vuccati, etampi te atthi. Cagoti attapariccago,
tvam attanam pariccajitva mama santikam agato, yam panaham ganhitum nasakkhim,
mayhamevesa doso. Ditthanti paccamittam. So ativattatiti yassa puggalassa yatha tava
evam ete cattaro dhamma atthi, so yatha mam tvam ajja atikkanto, tatheva attano
paccamittam atikkamati abhibhavatiti.
     Evam kumbhilo bodhisattam pasamsitva attano vasanatthanam gato. Tada kumbhilo
devadatto ahosi, tassa bhariya cincamanavika, kapiraja pana lokanatho.
@Footnote: 1 Si. tato yasma  2 pali. guna paramabhaddaka (sya)  3 khu.ja. 27/147/63
     Tassa idhapi hettha vuttanayeneva sesaparamiyo niddharetabba. Tatha
udakassa pasanassa ca pamanavavatthanena idani pasano uccataro khayatiti
parigganhanavasena pasanassa upari sumsumarassa nipannabhavajananam, pasanena
kathanapadesena tassatthassa nicchayagamanam, sumsumarassa upari akkamitva sahasa
paratire patitthanavasena sighakaritaya tassa mahata papato parimocanam, attano
jivitarakkhanam, saccavacanurakkhanancati evamadayo gunanubhava vibhavetabbati.
                      Kapirajacariyavannana nitthita.
                          ------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 264-268. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=5866&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=5866&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=235              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9308              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=12079              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=12079              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]