บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๖

๔. นนฺทกสุตฺตวณฺณนา [๔] จตุตฺเถ อุปฏฺานสาลายนฺติ โภชนสาลายํ. เยนุปฏฺานสาลาติ สตฺถา นนฺทกตฺเถเรน มธุรสฺสเรน อารทฺธาย ธมฺมเทสนาย สทฺทํ สุตฺวา "อานนฺท โก เอโส อุปฏฺานสาลายํ มธุรวจเนน ธมฺมํ เทเสตี"ติ ปุจฺฉิตฺวา "ธมฺมกถิก- นนฺทกตฺเถรสฺส อชฺช ภนฺเต วาโร"ติ สุตฺวา "อติมธุรํ กตฺวา อานนฺท เอโส ภิกฺขุ ธมฺมํ กเถติ, มยํปิ คนฺตฺวา สุณิสฺสามา"ติ วตฺวา เยนุปฏฺานสาลา เตนุปสงฺกมิ. พหิทฺวารโกฏฺเก อฏฺาสีติ ฉพฺพณฺณสฺมิโย จีวรคพฺเภ ปฏิจฺฉาเทตฺวา อญฺาตกเวเสน อฏฺาสิ. กถาปริโยสานํ อาคมยมาโนติ "อิทมโวจา"ติ อิทํ กถาวสานํ อุทิกฺขมาโน ธมฺมกถํ สุณนฺโต อฏฺาสิเยว. อถายสฺมา อานนฺโท นิกฺขนฺเต ปเม ยาเม สตฺถุ สญฺ อทาสิ "ปโม ภนฺเต ยาโม อติกฺกนฺโต โถกํ วิสฺสมถา"ติ. สตฺถา ตตฺเถว อฏฺาสิ. อถายสฺมา อานนฺโท มชฺฌิมยาเม นิกฺขนฺเต "ภนฺเต ตุเมฺห ปกติยา ขตฺติยสุขุมาลา, ปุน พุทฺธสุขุมาลา ^๑- ปรมสุขุมาลา, มชฺฌิมยาโมปิ อติกฺกนฺโต, มุหุตฺตํ วิสฺสมถา"ติ อาห. สตฺถา ตตฺเถว อฏฺาสิ. ตสฺส ิตกสฺเสว อรุณุคฺคมนํ ^๒- ปญฺายิตฺถ. อรุณุคฺคมนญฺจ เถรสฺส อิทมโวจา"ติ ปาเปตฺวา กถาปริโยสานญฺจ ทสพลสฺส ฉพฺพณฺณรสฺมิวิสฺสชฺชนญฺจ ^๓- เอกปฺปหาเรเนว อโหสิ. อคฺคฬํ อาโกเฏสีติ อคฺคนเขน ทฺวารกวาฏํ อาโกเฏสิ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. พุทฺธสุขุมาลาติ ^๒ ฉ.ม. ตตฺถ ิตกสฺเสวสฺส อรุณคฺคํ @^๓ ฉ.ม. ฉพฺพณฺณสรีรรสฺมิวิสฺสชฺชนญฺจ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๙.

สารชฺชมานรูโปติ หรายมาโน โอตฺตปฺปมาโน สารชฺชมาโน. ^๑- โทมนสฺสสารชฺชํ ปนสฺส นตฺถิ. เอตฺตกํปิ โน นปฺปฏิภาเสยฺยาติ ปฏิสมฺภิทาปฺปตฺตสฺส อปฺปฏิภาณํ นาม นตฺถิ. เอตฺตกํ ปน ^๒- น กเถยฺยนฺติ ทสฺเสติ. สาธุ สาธูติ เถรสฺส ธมฺม- เทสนํ สมฺปหํสนฺโต อาห. อยเญฺหตฺถ อตฺโถ "สุคฺคหิตา จ เต ธมฺมเทสนา สุกถิตา จา"ติ. กุลปุตฺตานนฺติ อาจารกุลปุตฺตานญฺเจว ชาติกุลปุตฺตานญฺจ. อริโย วา ตุณฺหีภาโวติ ทุติยชฺฌานสมาปตฺตึ สนฺธาเยวมาห. อธิปญฺาธมฺมวิปสฺสนายาติ สงฺขารปริคฺคหวิปสฺสนาาณสฺส. จตุปฺปาทโกติ อสฺสโคณคทฺรภาทิโก วิย. ^๓- อิทํ วตฺวาติ อิมํ จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคตํ ธมฺมํ กถยิตฺวา. วิหารํ ปาวิสีติ คนฺธกุฏึ ปวิฏฺโ. กาเลน ธมฺมสฺสวเนติ กาเล กาเล ธมฺมสฺสวนสฺมึ. ธมฺมสากจฺฉายาติ ปญฺหากถาย. คมฺภีรํ อตฺถปทนฺติ คมฺภีรํ คุฬฺหํ รหสฺสํ อตฺถํ. ปญฺายาติ สห วิปสฺสนาย มคฺคปญฺาย. สมฺมสนปฏิเวธปญฺาปิ อุคฺคหปริปุจฺฉาปญฺาปิ วฏฺฏติเยว. ปตฺโต วา คจฺฉติ วาติ ^๔- อรหตฺตํ ปตฺโต วา ปาปุณิสฺสติ วาติ เอวํ คุณสมฺภาวนาย สมฺภาเวติ. อปฺปตฺตมานสาติ อปฺปตฺตอรหตฺตา, อรหตฺตํ วา อปฺปตฺตํ มานสํ เอเตสนฺติปิ อปฺปตฺตมานสา. ทิฏฺธมฺมสุขวิหารนฺติ เอตฺถ ทิฏฺธมฺมสุขวิหาโร โลกิโยปิ วฏฺฏติ โลกุตฺตโรปิ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๒๘๘-๒๘๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=6479&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=6479&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=208 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=23&A=7619 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=23&A=7858 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=23&A=7858 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_23