บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๒. ทุติยโพธิสุตฺตวณฺณนา [๒] ทุติเย ปฏิโลมนฺติ "อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธ"ติอาทินา นเยน วุตฺโต อวิชฺชาทิโกเยว ปจฺจยากาโร อนุปฺปาทนิโรเธน นิรุชฺฌมาโน อตฺตโน กตฺตพฺพกิจฺจสฺส อกรณโต ปฏิโลโมติ วุจฺจติ. ปวตฺติยา วา วิโลมนโต ปฏิโลโม, อนฺตโต ปน มชฺฌโต วา ปฏฺฐาย อาทึ ปาเปตฺวา อวุตฺตตฺตา อิโต อญฺเญนตฺเถเนตฺถ ปฏิโลมตา น ยุชฺชติ. ปฏิโลมนฺติ จ "วิสมํ จนฺทิมสูริยา ปริวตฺตนฺตี"ติอาทีสุ วิย ภาวนปุํสกนิทฺเทโส. อิมสฺมึ อสติ อิทํ น โหตีติ อิมสฺมึ @เชิงอรรถ: ๑ วิ. มหาวิ. ๑/๙๒/๖๒ ๒ ที.สี. ๙/๒๘๕/๑๐๓ ๓ สี. ปาวจนวเสน @๔ ฉ.ม. วุตฺโต คุโณติ ปาฐา น ทิสฺสนฺติ ๕ ม.มู. ๑๒/๓๐/๑๘ อวิชฺชาทิเก ปจฺจเย อสติ มคฺเคน ปหีเน อิทํ สงฺขาราทิกํ ผลํ น โหติ นปฺปวตฺตติ. อิมสฺส นิโรธา อิทํ นิรุชฺฌตีติ อิมสฺส อวิชฺชาทิกสฺส ปจฺจยสฺส นิโรธา มคฺเคน อนุปฺปตฺติธมฺมตํ อาปาทิตตฺตา อิทํ สงฺขาราทิกํ ผลํ นิรุชฺฌติ, นปฺปวตฺตตีติ อตฺโถ. อิธาปิ ยถา "อิมสฺมึ สติ อิทํ โหติ, อิมสฺสุปฺปาทา อิทํ อุปฺปชฺชตี"ติ เอตฺถ "อิมสฺมึ สติเยว, น อสติ, อิมสฺส อุปฺปาทา เอว, น สติ, อิมสฺส นิโรธา เอว, น อุปฺปาทาติ อนฺโตคธนิยมตา ลกฺขณา ทสฺสิตาติ เวทิตพฺพํ. เสสเมตฺถ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ ปฐมโพธิสุตฺตวณฺณนาย วุตฺตนยานุสาเรน เวทิตพฺพํ. เอวํ ยถา ภควา ปฏิโลมปฏิจฺจสมุปฺปาทํ มนสิ อกาสิ, ตํ สงฺเขเปน ทสฺเสตฺวา อิทานิ วิตฺถาเรน ทสฺเสตุํ "อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธ"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ อวิชฺชานิโรธาติ อริยมคฺเคน อวิชฺชาย อนวเสสนิโรธา, อนุสยปฺปหานวเสน อคฺคมคฺเคน อวิชฺชาย อจฺจนฺตสมุคฺฆาตโตติ อตฺโถ. ยทิปิ เหฏฺฐิมมคฺเคหิ ปหียมานา อวิชฺชา อจฺจนฺตสมุคฺฆาตวเสเนว ปหียติ, ตถาปิ น อนวเสสโต ปหียติ. อปายคามินิยา หิ อวิชฺชา ปฐมมคฺเคน ปหียติ. ตถา สกิเทว อิมสฺมึ โลเก สพฺพตฺถ จ อนริยภูมิยํ อุปปตฺติปจฺจยภูตา อวิชฺชา ยถากฺกมํ ทุติยตติยมคฺเคหิ ปหียติ, น อิตราติ. อรหตฺตมคฺเคเนว หิ สา อนวเสสํ ปหียตีติ. สงฺขารนิโรโธติ สงฺขารานํ อนุปฺปาทนิโรโธ โหติ. เอวํ นิรุทฺธานํ ปน สงฺขารานํ นิโรธา วิญฺญาณํ, วิญฺญาณาทีนญฺจ นิโรธา นามรูปาทีนิ นิรุทฺธานิ เอว โหนฺตีติ ทสฺเสตุํ สงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ"ติอาทึ วตฺวา "เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตี"ติ วุตฺตํ. ตตฺถ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมว. อปิเจตฺถ กิญฺจาปิ "อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธ, สงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ"ติ เอตฺตาวตาปิ สกลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส อนวเสสโต นิโรโธ วุตฺโต โหติ, ตถาปิ ยถา อนุโลเม ยสฺส ยสฺส ปจฺจยธมฺมสฺส อตฺถิตาย โย โย ปจฺจยุปฺปนฺนธมฺโม น นิรุชฺฌติ, ๑- ปวตฺตติ เอวาติ อิมสฺส อตฺถสฺส ทสฺสนตฺถํ "อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา ฯเปฯ สมุทโย โหตี"ติ วุตฺตํ. เอวํ ตปฺปฏิปกฺขโต ตสฺส ตสฺส ปจฺจยธมฺมสฺส อภาเวน โส โส ปจฺจยุปฺปนฺนธมฺโม นิรุชฺฌติ, นปฺปวตฺตตีติ ทสฺสนตฺถํ อิธ "อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธ, สงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ วิญฺญาณนิโรธา นามรูปนิโรโธ ฯเปฯ ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตี"ติ วุตฺตํ, น ปน อนุโลเม วิย กาลตฺตยปริยาปนฺนสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรธทสฺสนตฺถํ. อนาคตสฺเสว หิ อริยมคฺคภาวนาย อสติ อุปฺปชฺชนารหสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส อริยมคฺคภาวนา นิโรโธ อิจฺฉิโตติ อยมฺปิ วิเสโส เวทิตพฺโพ. เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ ยฺวายํ "อวิชฺชานิโรธาทิวเสน สงฺขาราทิกสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหตี"ติ วุตฺโต. สพฺพากาเรน เอตมตฺถํ วิทิตฺวา. อิมํ อุทานํ อุทาเนสีติ ตสฺมึ อตฺเถ วิทิเต "อวิชฺชานิโรธา สงฺขารนิโรโธ"ติ เอวํ ปกาสิตสฺส อวิชฺชาทีนํ ปจฺจยานํ ขยสฺส อวโพธานุภาวทีปกํ อุทานํ อุทาเนสีติ อตฺโถ. ตตฺรายํ สงฺเขปตฺโถ:- ยสฺมา อวิชฺชาทีนํ ปจฺจยธมฺมานํ ๒- อนุปฺปาทนิโรธสงฺขาตํ ขยํ อเวทิ อญฺญาสิ ปฏิวิชฺฌิ, ตสฺมา เอตสฺส วุตฺตนเยน อาตาปิโน ฌายโต พฺราหฺมณสฺส วุตฺตปฺปการา โพธิปกฺขิยธมฺมา จตุสจฺจธมฺมา วา ปาตุภวนฺติ อุปฺปชฺชนฺติ ปกาเสนฺติ วา. อถ ยา ปจฺจยนิโรธสฺส สมฺมา อวิทิตตฺตา อุปฺปชฺเชยฺยุํ ปุพฺเพ วุตฺตปฺปเภทา กงฺขา, ตา สพฺพาปิ วปยนฺติ นิรุชฺฌนฺตีติ. เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมว. ทุติยโพธิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. --------------- @เชิงอรรถ: ๑ สี. อุปฺปชฺชติ ๒ ฉ.ม. ปจฺจยานํ, ขุ.อุ. ๒๕/๒/๙๕อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๔๘-๕๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=1081&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=1081&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=39 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=1446 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=1450 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=1450 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]