อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                         ๒. ราชสุตฺตวณฺณนา
      [๑๒] ทุติเย สมฺพหุลานนฺติ วินยปริยาเยน ตโย ชนา "สมฺพหุลา"ติ
วุจฺจนฺติ, ตโต ปรํ สํโฆ. สุตฺตนฺตปริยาเยน ปน ตโย ตโย เอว, ตโต อุทฺธํ
สมฺพหุลา. ตสฺมา อิธาปิ สุตฺตนฺตปริยาเยน สมฺพหุลาติ เวทิตพฺพา.
อุปฏฺานสาลายนฺติ ธมฺมสภามณฺฑเป. สา หิ ธมฺมํ เทเสตุํ อาคตสฺส ตถาคตสฺส ภิกฺขูนํ
อุปฏฺานกรณฏฺานนฺติ "อุปฏฺานสาลา"ติ วุจฺจติ. อถวา ยตฺถ ภิกฺขู วินยํ
วินิจฺฉินนฺติ, ธมฺมํ กเถนฺติ, สากจฺฉํ สมาปชฺชนฺติ, สนฺนิปตนวเสน ปกติยา
อุปติฏฺนฺติ, สา สาลาปิ มณฺฑโปปิ "อุปฏฺานสาลาเตฺวว วุจฺจติ. ตตฺถาปิ หิ
พุทฺธาสนํ นิจฺจํ ปญฺตฺตเมว โหติ. อิทํ หิ พุทฺธานํ ธรมานกาเล ภิกฺขูนํ
จาริตฺตํ. สนฺนิสินฺนานนฺติ นิสชฺชนวเสน สงฺคมฺม นิสินฺนานํ. สนฺนิปติตานนฺติ
ตโต ตโต อาคนฺตฺวา สนฺนิปตนวเสน สนฺนิปติตานํ. อถวา พุทฺธาสนํ ปุรโต
กตฺวา สตฺถุ สมฺมุเข วิย อาทรุปฺปตฺติยา สกฺกจฺจํ นิสีทนวเสน สนฺนิสินฺนานํ,
สมานชฺฌาสยตฺตา อญฺมญฺสฺมึ อชฺฌาสเยน สุฏฺุ สมฺมา จ นิปตนวเสน
สนฺนิปติตานํ. อยนฺติ อิทานิ วุจฺจมานํ นิทฺทิสติ. อนฺตรากถาติ
กมฺมฏฺานมนสิการอุทฺเทสปริปุจฺฉาทีนํ อนฺตรา อญฺา เอกา กถา, อถวา มชฺฌนฺติเก
ลทฺธสฺส สุคโตวาทสฺส, สายํ ลภิตพฺพสฺส ธมฺมสฺสวนสฺส จ อนฺตรา ปวตฺตตฺตา
อนฺตรากถา, สมณสมาจารสฺเสว วา อนฺตรา ปวตฺตา อญฺา เอกา กถาติ
อนฺตรากถา. อุทปาทีติ อุปฺปนฺนา.
      อิเมสํ ทฺวินฺนํ ราชูนนฺติ นิทฺธารเณ สามิวจนํ. มหทฺธนตโร วาติอาทีสุ
ปวิยํ นิขณิตฺวา ปิตํ สตฺตรตนนิจยสงฺขาตํ มหนฺตํ ธนํ เอตสฺสาติ มหทฺธโน,
ทฺวีสุ อยํ อติสเยน มหทฺธโนติ มหทฺธนตโร. วาสทฺโท วิกปฺปตฺโถ. เสสปเทสุปิ
เอเสว นโย. อยมฺปน วิเสโส:- นิจฺจปริพฺพยวเสน มหนฺโต โภโค
เอตสฺสาติ มหาโภโค. เทวสิกํ ปวิสนอายภูโต มหนฺโต โกโส เอตสฺสาติ
มหาโกโส. อปเร ปน "เทวสิกํ ปวิสนอายภูตํ มณิสารเผคฺคุคุมฺพาทิเภทภินฺนํ
ปริคฺคหวตฺถุธนํ, ตเทว สารคพฺภาทีสุ นิหิตํ โกโส"ติ วทนฺติ. วชิโร มหานีโล
อินฺทนีโล มรกโต เวฬุริโย ปทุมราโค ผุสฺสราโค กกฺเกตโน ปุลาโก ๑- วิมโล
โลหิตงฺโก ผลิโก ปวาโล โชติรโส ๒- โคมุตฺตโก โคเมทโก โสคนฺธิโก มุตฺตา
สงฺโข อญฺชนมูโล ราชปฏฺโฏ อมตํสโก ๓- ปิยโก ๔- พฺราหฺมณี จาติ จตุวีสติ
มณิ นาม. สตฺต โลหานิ กหาปโณ จ สาโร นาม. สยนจฺฉาทนปาวุรณรตฺตเจลาทีนิ ๕-
เผคฺคุ นาม. จนฺทนาครุกุงฺกุมตครกปฺปูราทิ คุมฺพา นาม. ตตฺถ
ปุริเมน อาทิสทฺเทน สาลิวีหิอาทิมุคฺคมาสาทิปุพฺพณฺณาปรณฺณเภทํ ธญฺวิกตึ
อาทึ กตฺวา ยํ สตฺตานํ อุปโภคปริโภคภูตํ วตฺถุ, ตํ สพฺพํ สงฺคยฺหติ. มหนฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,ก. ผุลาโก.  ๒ สี. โชติรงฺโค  ๓ สี. อมตํสุโก
@๔ ก. สสฺสโก  ๕ ฉ.ม.... คชทนฺตสิลาทีนิ
วิชิตํ รฏฺ เอตสฺสาติ มหาวิชิโต. มหนฺโต หตฺถิอสฺสาทิวาหโน เอตสฺสาติ
มหาวาหโน. มหนฺตํ เสนาพลญฺเจว ถามพลญฺจ เอตสฺสาติ มหพฺพโล.
อิจฺฉิตนิปฺผตฺติสงฺขาตา ปุญฺกมฺมนิปฺผนฺนา มหตี อิทฺธิ เอตสฺสาติ มหิทฺธิโก.
เตชสงฺขาโต อุสฺสาหมนฺตปภุสตฺติสงฺขาโต วา มหนฺโต อานุภาโว เอตสฺสาติ
มหานุภาโว.
      เอตฺถ จ ปเมน อายสมฺปทา, ทุติเยน จิตฺตูปกรณสมฺปทา, ตติเยน
วิภวสมฺปทา, จตุตฺเถน ชนปทสมฺปทา, ปญฺจเมน ยานสมฺปทา, ฉฏฺเน
ปริวารสมฺปทาย สทฺธึ อตฺตสมฺปทา, สตฺตเมน ปุญฺกมฺมสมฺปทา, อฏฺเมน
ปภาวสมฺปทา เตสํ ราชูนํ ปกาสิตา โหติ. เตน ยา สา สามิสมฺปตฺติ อมจฺจสมฺปตฺติ
เสนาสมฺปตฺติ รฏฺสมฺปตฺติ วิภวสมฺปตฺติ มิตฺตสมฺปตฺติ ทุคฺคสมฺปตฺตีติ
สตฺต ปกติสมฺปทา ราชูนํ อิจฺฉิตพฺพา, ตา สพฺพา ยถารหํ ปริทีปิตาติ
เวทิตพฺพา.
      ทานาทีหิ จตูหิ สงฺคหวตฺถูหิ ปริสํ รญฺเชตีติ ราชา. มคธานํ อิสฺสโรติ
มาคโธ. มหติยา เสนาย สมนฺนาคตตฺตา เสนิยโคตฺตตฺตา วา เสนิโย. พิมฺพิ
วุจฺจติ สุวณฺณํ, ตสฺมา สารพิมฺพิวณฺณตาย พิมฺพิสาโร. เกจิ ปน "นามเมเวตํ
ตสฺส รญฺโ"ติ วทนฺติ. ปจฺจามิตฺตํ ๑- ปรเสนํ ชินาตีติ ปเสนทิ. โกสลรฏฺสฺส
อธิปตีติ โกสโล. อยญฺจรหีติ เอตฺถ จรหีติ นิปาตมตฺตํ. วิปฺปกตาติ อปริโยสิตา,
อยํ เตสํ ภิกฺขูนํ อนฺตรากถา อนิฏฺิตาติ อตฺโถ.
      สายนฺหสมยนฺติ สายเนฺห เอกํ สมยํ. ปฏิสลฺลานา วุฏฺิโตติ ตโต ตโต
รูปาทิอารมฺมณโต จิตฺตสฺส ปฏิสํหรณโต ปฏิสลฺลานสงฺขาตาย ผลสมาปตฺติโต
ยถากาลปริจฺเฉทํ วุฏฺิโต. ภควา หิ ปุพฺพณฺหสมยํ ภิกฺขุสํฆปริวุโต สาวตฺถึ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปจฺจุทฺธํ
ปวิสิตฺวา ภิกฺขูนํ สุลภปิณฺฑปาตํ กตฺวา กตภตฺตกิจฺโจ ภิกฺขูหิ สทฺธึ สาวตฺถิโต
นิกฺขมิตฺวา วิหารํ ปวิสิตฺวา คนฺธกุฏิปมุเข ตฺวา วตฺตํ ทสฺเสตฺวา ิตานํ
ภิกฺขูนํ ยถาสมุฏฺิตํ สุคโตวาทํ ทตฺวา เตสุ อรญฺรุกฺขมูลาทิทิวาฏฺานํ
อุทฺทิสฺส คเตสุ คนฺธกุฏึ ปวิสิตฺวา ผลสมาปตฺติสุเขน ทิวสภาคํ วีตินาเมตฺวา
ยถากาลปริจฺเฉเท สมาปตฺติโต วุฏฺาย "มยฺหํ อุปคมนํ อาคมยมานา จตสฺโส ปริสา
สกลวิหารํ ปริปูเรนฺติโย นิสินฺนา, อิทานิ เม ธมฺมเทสนตฺถํ ธมฺมสภามณฺฑลํ
อุปคนฺตุํ กาโล"ติ อาสนโต อุฏฺาย ๑- เกสรสีโห วิย กาญฺจนคุหาย
สุรภิคนฺธกุฏิโต นิกฺขมิตฺวา ยูถํ อุปสงฺกมนฺโต มตฺตวรวารโณ วิย อกายจาปลฺเลน
จารุวิกฺกนฺตคมโน อสีติอนุพฺยญฺชนปฏิมณฺฑิตพาตฺตึสมหาปุริสลกฺขณสมุชฺชลาย
พฺยามปฺปภาย ปริกฺเขปวิลาสสมฺปนฺนาย ปภสฺสรเกตุมาลาลงฺกตาย
นีลปีตโลหิโตทาตมญฺชิฏฺปภสฺสรานํ วเสน ฉพฺพณฺณพุทฺธรํสิโย วิสฺสชฺเชนฺติยา
อจินฺเตยฺยานุภาวาย อนุปมาย พุทฺธลีลาย สมนฺนาคตาย รูปกายสมฺปตฺติยา สกลวิหารํ
เอกาโลกํ กุรุมาโน อุปฏฺานสาลํ อุปสงฺกมิ. เตน วุตฺตํ "อถโข ภควา ฯเปฯ
เตนุปสงฺกมี"ติ.
      เอวํ อุปสงฺกมิตฺวา วตฺตํ ทสฺเสตฺวา นิสินฺเน เต ภิกฺขู ตุณฺหีภูเต ทิสฺวา
"มยิ อกเถนฺเต อิเม ภิกฺขู พุทฺธคารเวน กปฺปมฺปิ น กเถสฺสนฺตี"ติ
กถาสมุฏฺาปนตฺถํ "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว"ติอาทิมาห. ตตฺถ กาย นุตฺถาติ กตมาย นุ
ภวถ. "กาย โนตฺถา"ติปิ ปาฬิ, โส เอวตฺโถ, "กาย เนวตฺถา"ติปิ ปนฺติ,
ตสฺส กตมาย นุ เอตฺถาติ อตฺโถ. ตตฺรายํ สงฺเขปตฺโถ:- ภิกฺขเว กตมาย
นาม กถาย อิธ สนฺนิสินฺนา ภวถ, กตมา จ ตุมฺหากํ กถา มมาคมนปจฺจยา
อนิฏฺิตา, ตํ นิฏฺาเปสฺสามีติ ๒- เอวํ สพฺพญฺุปวารณาย ปวาเรสิ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วุฏฺาย  ๒ สี.,ก. นิฏฺเปยฺยาถาติ
      น เขฺวตนฺติ น โข เอตํ, อยเมว วา ปาโ. "น โขตนฺ"ติปิ ปนฺติ,
น โข เอตํ อิจฺเจว ปทวิภาโค. กุลปุตฺตานนฺติ ชาติอาจารกุลปุตฺตานํ. สทฺธาติ
สทฺธาย, กมฺมผลสทฺธาย รตนตฺตยสทฺธาย จ. อคารสฺมาติ ฆรโต, คหฏฺภาวโตติ ๑-
อตฺโถ. อนคาริยนฺติ ปพฺพชฺชํ. ปพฺพชิตานนฺติ อุปคตานํ. ยนฺติ
กิริยาปรามสนํ. ตตฺถายํ ปทโยชนา:- ภิกฺขเว ตุเมฺห เนว ราชาภินีตา น
โจราภินีตา น อิณฏฺฏา น ชีวิตปกตา ปพฺพชิตา, อถโข สทฺธาย อคารโต นิกฺขมิตฺวา
มม สาสเน ปพฺพชิตา, ตุเมฺห เอตรหิ เอวรูปึ ราชปฏิสํยุตฺตํ ติรจฺฉานกถํ
กเถยฺยาถ, ยํ เอวรูปาย กถาย กถนํ, เอตํ ตุมฺหากํ น โข ปฏิรูปํ น
ยุตฺตเมวาติ.
      เอวํ สนฺนิปติตานํ ปพฺพชิตานํ อปฺปติรูปํ ปฏิกฺขิปิตฺวา อิทานิ เนสํ
ปติรูปํ ปฏิปตฺตึ อนุชานนฺโต "สนฺนิปติตานํ โว ภิกฺขเว ทฺวยํ กรณียํ ธมฺมี
วา กถา อริโย วา ตุณฺหีภาโว"ติ อาห. ตตฺถ โวติ ตุมฺหากํ. กรณียนฺติ หิ
ปทํ อเปกฺขิตฺวา กตฺตริ สามิวจนเมตํ, ตสฺมา ตุเมฺหหีติ อตฺโถ. ทฺวยํ กรณียนฺติ
เทฺว กตฺตพฺพา. ธมฺมี กถาติ จตุสจฺจธมฺมโต อนเปตา กถา, ปวตฺตินิวตฺติปริทีปินี
ธมฺมเทสนาติ อตฺโถ. ทสกถาวตฺถุสงฺขาตาปิ หิ ธมฺมกถา ตเทกเทสา เอวาติ.
อริโยติ เอกนฺตหิตาวหตฺตา อริโย, วิสุทฺโธ อุตฺตโมติ วา อริโย. ตุณฺหีภาโวติ
สมถวิปสฺสนาภาวนาภูตํ อกถนํ. เกจิ ปน "วจีสงฺขารปฏิปกฺขภาวโต ทุติยชฺฌานํ
อริโย ตุณฺหีภาโว"ติ วทนฺติ. อปเร "จตุตฺถชฺฌานํ อริโย ตุณฺหีภาโว"ติ
วทนฺติ. อยมฺปเนตฺถ อตฺโถ:- ภิกฺขเว จิตฺตวิเวกสฺส ปฏิพฺยูหนตฺถํ วิเวกฏฺกายา
สุญฺาคาเร วิหรนฺตา สเจ กหาจิ สนฺนิปตถ, เอวํ สนฺนิปติเตหิ ตุเมฺหหิ
"อสฺสุตํ สาเวติ สุตํ วา ปริโยทเปตี"ติ วุตฺตนเยน อญฺมญฺุปการาย ๒-
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. คหฏฺภาวาติ  ๒ ฉ.ม. อญฺมญฺสฺสูปการาย
ขนฺธาทีนํ อนิจฺจตาทิปฏิสํยุตฺตา ธมฺมกถา วา ปวตฺเตตพฺพา, อญฺมญฺ
อพฺยาพาธนตฺถํ ฌานสมาปตฺติยา วา วิหริตพฺพนฺติ.
      ตตฺถ ปุริเมน กรณียวจเนน อโนติณฺณานํ สาสเน โอตรณูปายํ
ทสฺเสติ, ปจฺฉิเมน โอติณฺณานํ สํสารโต นิสฺสรณูปายํ. ปุริเมน วา อาคมเวยฺยตฺติเย
นิโยเชติ, ปจฺฉิเมน อธิคมเวยฺยตฺติเย. อถวา ปุริเมน สมฺมาทิฏฺิยา
ปมํ อุปฺปตฺติเหตุํ ทีเปติ, ทุติเยน ทุติยํ. วุตฺตเญฺหตํ:-
           "เทฺวเม ภิกฺขเว เหตู เทฺว ปจฺจยา สมฺมาทิฏฺิยา
        อุปฺปาทาย ปรโต จ โฆโส, ปจฺจตฺตญฺจ โยนิโส มนสิกาโร"ติ. ๑-
      ปุริเมน วา โลกิยสมฺมาทิฏฺิยา มูลการณํ วิภาเวติ, ปจฺฉิเมน
โลกุตฺตรสมฺมาทิฏฺิยา มูลการณนฺติเอวมาทินา โยชนา เวทิตพฺพา.
      เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เตหิ ภิกฺขูหิ กิตฺติตกามสมฺปตฺติโต ฌานาทิสมฺปตฺติ
สนฺตตรา เจว ปณีตตรา จาติ เอตมตฺถํ สพฺพาการโต วิทิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ
อิมํ อริยวิหารสุขานุภาวทีปกํ อุทานํ อุทาเนสิ.
      ตตฺถ ยญฺจ กามสุขํ โลเกติ โลกสทฺโท "ขนฺธโลโก อายตนโลโก
ธาตุโลโก"ติอาทีสุ ๒- สงฺขาเรสุ อาคโต.
       "ยาวตา จนฺทิมสูริยา ปริหรนฺติ    ทิสา ภนฺติ วิโรจนา
        ตาว สหสฺสธา โลโก          เอตฺถ เต วตฺตตี วโส"ติ-
อาทีสุ ๓- โอกาเส อาคโต. "อทฺทสา โข ภควา พุทฺธจกฺขุนา โลกํ โวโลเกนฺโต"ติ-
อาทีสุ ๔- สตฺเตสุ. อิธ ปน สตฺตโลเก โอกาสโลเก จ เวทิตพฺโพ. ตสฺมา อวีจิโต
@เชิงอรรถ: ๑ อง.ทุก. ๒๐/๑๒๗/๘๓
@๒ ขุ.มหา. ๒๙/๑๔/๑๐, ขุ.จูฬ. ๓๐/๕๘,๑๗๐,๕๐๕/๘,๘๗,๒๔๖ (สฺยา)
@๓ ม.มู. ๑๒/๕๐๓/๔๔๕  ๔ วิ.มหา. ๔/๙/๙, ม.มู. ๑๒/๒๘๓/๒๔๔
ปฏฺาย อุปริ พฺรหฺมโลกโต ๑- เหฏฺา เอตสฺมึ โลเก ยํ วตฺถุกาเม ปฏิจฺจ
กิเลสกามวเสน อุปฺปชฺชนโต กามสหคตํ สุขํ. ยญฺจิทํ ทิวิยํ สุขนฺติ ยญฺจ อิทํ
ทิวิ ภวํ ทิพฺพวิหารวเสน จ ลทฺธพฺพํ พฺรหฺมานํ มนุสฺสานญฺจ รูปสมาปตฺติสุขํ.
ตณฺหกฺขยสุขสฺสาติ ยํ อาคมฺม ตณฺหา ขียติ, ตํ นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา
ตณฺหาย จ ปฏิปสฺสมฺภนวเสน ปวตฺตผลสมาปตฺติสุขํ ตณฺหกฺขยสุขํ นาม, ตสฺส
ตณฺหกฺขยสุขสฺส. เอเตติ ลิงฺควิปลฺลาเสน นิทฺเทโส, เอตานิ สุขานีติ อตฺโถ.
เกจิ อุภยมฺปิ สุขสามญฺเน คเหตฺวา "เอตฺน"ติ ปนฺติ, เตสํ "กลํ นคฺฆตี"ติ
ปาเน ภวิตพฺพํ.
      โสฬสินฺติ โสฬสนฺนํ ปูรณึ. อยํ เหตฺถ สงฺเขปตฺโถ:- จกฺกวตฺติสุขํ
อาทึ กตฺวา สพฺพสฺมึ มนุสฺสโลเก มนุสฺสสุขํ, นาคสุปณฺณาทิโลเก นาคาทีหิ
อนุภวิตพฺพํ สุขํ, จาตุมหาราชิกาทิเทวโลเก ฉพฺพิธํ กามสุขนฺติ ยํ เอกาทสวิเธ
กามโลเก อุปฺปชฺชนฺตํ กามสุขํ, ยญฺจ อิทํ  รูปารูปเทเวสุ ทิพฺพวิหารภูเตสุ
รูปารูปชฺฌาเนสุ จ อุปฺปนฺนตฺตา "ทิวิยนฺ"ติ ลทฺธนามํ โลกิยชฺฌานสุขํ,
สกลมฺปิ ตทุภยํ ตณฺหกฺขยสุขสงฺขาตํ ผลสมาปตฺติสุขํ โสฬส ภาเค กตฺวา ตโต
เอกภาคํ โสฬสภาคคุเณ ลทฺธํ เอกภาคสงฺขาตํ กลํ น อคฺฆตีติ.
      อยญฺจ อตฺถวณฺณนา ผลสมาปตฺติสามญฺเน วุตฺตา. ปาฬิยํ อวิเสเสน
ตณฺหกฺขยสฺส อาคตตฺตา ปมผลสมาปตฺติสุขสฺสาปิ กลํ โลกิยํ นคฺฆติ เอว.
ตถาหิ วุตฺตํ:-
           "ปพฺยา เอกรชฺเชน      สคฺคสฺส คมเนน วา
            สพฺพโลกาธิปจฺเจน       โสตาปตฺติผลํ วรนฺ"ติ. ๒-
      โสตาปตฺติสํยุตฺเตปิ วุตฺตํ:-
           "กิญฺจาปิ ภิกฺขเว ราชา จกฺกวตฺตี จตุนฺนํ ทีปานํ
        อิสฺสริยาธิปจฺจํ รชฺชํ กาเรตฺวา กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา สุคตึ สคฺคํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี..ก. รูปิพฺรหฺมโลกโต  ๒ ขุ.ธ. ๒๕/๑๗๘/๔๘
        โลกํ อุปปชฺชติ เทวานํ ตาวตึสานํ สหพฺยตํ, โส ตตฺถ นนฺทวเน
        อจฺฉราสงฺฆปริวุโต ทิพฺเพหิ จ ปญฺจหิ กามคุเณหิ สมปฺปิโต
        สมงฺคีภูโต ปริจาเรติ, โส จตูหิ ธมฺเมหิ อสมนฺนาคโต, อถโข โส
        อปริมุตฺโตว นิรยา, อปริมุตฺโต ติรจฺฉานโยนิยา, อปริมุตฺโต
        เปตฺติวิสยา, อปริมุตฺโต อปายทุคฺคติวินิปาตา. กิญฺจาปิ ภิกฺขเว
        อริยสาวโก ปิณฺฑิยาโลเปน ยาเปติ, นนฺตกานิ จ ธาเรติ.
        โส จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต, อถโข โส ปริมุตฺโต นิรยา,
        ปริมุตฺโต ติรจฺฉานโยนิยา, ปริมุตฺโต เปตฺติวิสยา, ปริมุตฺโต
        อปายทุคฺคติวินิปาตา.
           กตเมหิ จตูหิ? อิธ ภิกฺขเว อริยสาวโก พุทฺเธ
        อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต โหติ `อิติปิ โส ภควา อรหํ ฯเปฯ
        พุทฺโธ ภควา'ติ. ธมฺเม อเวจฺจปฺปสาเทน ฯเปฯ วิญฺูหีติ. สํเฆ
        อเวจฺจปฺปสาเทน ฯเปฯ ปุญฺกฺเขตฺตํ โลกสฺสา'ติ. อริยกนฺเตหิ
        สีเลหิ สมนฺนาคโต โหติ อขณฺเฑหิ ฯเปฯ สมาธิสํวตฺตนิเกหิ.
        อิเมหิ จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต โหติ, โย จ ภิกฺขเว จตุนฺนํ
        ทีปานํ ปฏิลาโภ, โย จตุนฺนํ ธมฺมานํ ปฏิลาโภ, จตุนฺนํ ทีปานํ
        ปฏิลาโภ จตุนฺนํ ธมฺมานํ ปฏิลาภสฺส กลํ นคฺฆติ โสฬสินฺ"ติ. ๑-
      เอวํ ภควา สพฺพตฺถ โลกิยสุขํ สอุตฺตรํ สาติสยํ, โลกุตฺตรสุขเมว
อนุตฺตรนฺติ อติสยนฺติ ภาเชสีติ.
                       ทุติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
                         --------------
@เชิงอรรถ: ๑ สํ.มหา. ๑๙/๙๙๗/๒๙๕-๖

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๑๐๖-๑๑๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=2378&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=2378&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=52
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=1722
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=1724
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=1724
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25