อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

                         ๗. สุภูติสุตฺตวณฺณนา
    [๕๗] สตฺตเม สุภูตีติ ตสฺส เถรสฺส นามํ, โส หิ อายสฺมา ปทุมุตฺตรสฺส
ภควโต ปาทมูเล กตาภินีหาโร กปฺปสตสหสฺสํ อุปจิตปุญฺสมฺภาโร อิมสฺมึ
พุทฺธุปฺปาเท อุฬารวิภเว คหปติกุเล อุปฺปนฺโน ภควโต ธมฺมเทสนํ สุตฺวา
สํเวคชาโต ฆรา นิกฺขมฺม ปพฺพชิตฺวา กตาธิการตฺตา ฆเฏนฺโต วายมนฺโต นจิรสฺเสว
ฉฬภิญฺโ ชาโต, พฺรหฺมวิหารภาวนาย ปน อุกฺกํสปารมิปฺปตฺติยา "เอตทคฺคํ
ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ อรณวิหารีนํ ยทิทํ สุภูตี"ติ ๑- อรณวิหาเร
ภควตา เอตทคฺเค ปิโต. โส เอกทิวสํ สายนฺหสมยํ ทิวาฏฺานโต วิหารงฺคณํ
โอติณฺโณ จตุปฺปริสมชฺเฌ ภควนฺตํ ธมฺมํ เทเสนฺตํ ทิสฺวา "เทสนาปริโยสาเน
วุฏฺหิตฺวา วนฺทิสฺสามี"ติ กาลปริจฺเฉทํ กตฺวา ภควโต อวิทูเร อญฺตรสฺมึ
รุกฺขมูเล นิสินฺโน ผลสมาปตฺตึ สมาปชฺชิ. เตน วุตฺตํ "เตน โข ปน สมเยน
อายสฺมา สุภูติ ฯเปฯ สมาปชฺชิตฺวา"ติ.
    ตตฺถ ทุติยชฺฌานโต ปฏฺาย รูปาวจรสมาธิ สพฺโพปิ อรูปาวจรสมาธิ
อวิตกฺกสมาธิ เอว. อิธ ปน จตุตฺถชฺฌานปาทโก อรหตฺตผลสมาธิ
@เชิงอรรถ: ๑ องฺ. เอกก. ๒๐/๒๐๑-๒/๒๔
"อวิตกฺกสมาธี"ติ อธิปฺเปโต. ทุติยชฺฌานาทีหิ ปหีนา มิจฺฉาวิตกฺกา น ตาว สุปหีนา
อจฺจนฺตปฺปหานาภาวโต, อริยมคฺเคน ปน ปหีนา เอว ปุน ปหานกิจฺจาภาวโต
ตสฺมา อคฺคมคฺคปริโยสานภูโต อรหตฺตผลสมาธิ สพฺเพสํ มิจฺฉาวิตกฺกานํ
ปหานนฺเต อุปฺปนฺนตฺตา วิเสสโต "อวิตกฺกสมาธี"ติ วตฺตพฺพตํ อรหติ, ปเคว
จตุตฺถชฺฌานปาทโก. เตน วุตฺตํ "อิธ ปน จตุตฺถชฺฌานปาทโก อรหตฺตผลสมาธิ
`อวิตกฺกสมาธี'ติ อธิปฺเปโต"ติ.
    เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อายสฺมโต สุภูติสฺส สพฺพมิจฺฉาวิตกฺก-
สพฺพสงฺกิเลสปฺปหานสงฺขาตํ อตฺถํ สพฺพาการโต ชานิตฺวา ตทตฺถทีปกํ อิมํ อุทานํ
อุทาเนสิ.
    ตตฺถ ยสฺส วิตกฺกา วิธูปิตาติ เยน อริยปุคฺคเลน, ยสฺส วา อริยปุคฺคลสฺส
กามวิตกฺกาทโย สพฺเพปิ มิจฺฉาวิตกฺกา วิธูปิตา อริยมคฺคาเณน สนฺตาปิตา
สมุจฺฉินฺนา. อชฺฌตฺตํ สุวิกปฺปิตา อเสสาติ นิยกชฺฌตฺตสงฺขาเต อตฺตโน สนฺตาเน
อุปฺปชฺชนารหา สุวิกปฺปิตา สุฏฺุ วิกปฺปิตา อเสสโต, กิญฺจิปิ อเสเสตฺวา สุฏฺุ
สมุจฺฉินฺนาติ ๑- อตฺโถ. ตํ สงฺคมติจฺจ อรูปสญฺีติ เอตฺถ ตนฺติ นิปาตมตฺตํ.
อถ วา เหตุอตฺโถ ตํสทฺโท. ยสฺมา อนวเสสโต ๒- มิจฺฉาวิตกฺกา สมุจฺฉินฺนา,
ตสฺมา ราคสงฺคาทิกํ ปญฺจวิธํ สงฺคํ สพฺพมฺปิ วา กิเลสสงฺคํ อติจฺจ อติกฺกมิตฺวา
อติกฺกมนเหตุ รูปสภาวาภาวโต รุปฺปนสงฺขาตสฺส จ วิการสฺส ตตฺถ อภาวโต
นิพฺพิการเหตุภาวโต วา "อรูปนฺ"ติ ลทฺธนามํ นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา
ปวตฺตาหิ มคฺคผลสญฺาหิ อรูปสญฺี. จตุโยคาติคโตติ กามโยโค ภวโยโค
ทิฏฺิโยโค อวิชฺชาโยโคติ จตฺตาโร โยเค ยถารหํ จตูหิปิ มคฺเคหิ อติกฺกมิตฺวา
คโต. น ชาตุเมตีติ มกาโร ปทสนฺธิกโร, ชาตุ เอกํเสเนว ปุนพฺภวาย น เอติ,
อายตึ ปุนพฺภวาภินิพฺพตฺติ ตสฺส นตฺถีติ อตฺโถ. "น ชาติเมตี"ติปิ ปนฺติ,
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อเสเสตฺวา สุสมุจฺฉินฺนาติ  ๒ ฉ.ม. อนวเสเสน
โส เอวตฺโถ. อิติ ภควา อายสฺมโต สุภูติสฺส อรหตฺตผลสมาปตฺติวิหารํ
อนุปาทิเสสนิพฺพานญฺจ อารพฺภ ปีติเวควิสฺสฏฺ อุทานํ อุทาเนสิ.
                       สตฺตมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๓๗๓-๓๗๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=8360&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=8360&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=143
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3675
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=3972
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=3972
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25